İçeriğe atla

İzlandaca isimler

İzlanda babaadlı sistemini gösteren basit bir soy ağacı.

İzlandaca isimler, İzlandalılar tarafından kullanılan isimlerdir.

Avrupa'daki pek çok aile isim sisteminden, aile geçmişini yansıtmak yerine doğrudan babayı (veya anneyi) yansıtması nedeniyle farklılık gösterir.

İzlanda, Norveç, İsveç, Danimarka (Faroe Adaları) gibi İskandinav ülkelerle aynı kültürel mirası paylaşır. Buna rağmen İzlandalılar diğer İskandinavlardan farklı olarak eskiden tüm İskandinavya'da kullanılmakta olan geleneksel isim sistemini kullanmaya devam ettiler; Faroe Adaları'nda da yeniden bu sistem kullanıma geçmiştir. İzlanda'da soyadı yoktur. Bir insanın sonismi babasına verilen ismi (babaadlı) veya bazı durumlarda anne ismini (anaadlı) gösterir.

Bazı soyadları İzlanda'da bulunsa da, bunlar çoğunlukla yabancı kaynaklı veya sonradan alınmış olanlardır. Aile isimlerini miras alan önemli İzlandalılar arasında eski başbakan Geir Haarde, futbol yıldızı Eiður Smári Guðjohnsen, aktris Kristbjörg Kjeld ve film yönetmeni Baltasar Kormákur Samper sayılabilir. 1925 yılından önce, yeni aile isimleri almak yasal idi; Bunu yapan İzlandalılardan biri de Nobel Ödülü sahibi yazar Halldór Laxness'dir. 1925 yılından beri hiç kimse (miras yoluyla) yasal hakka sahip olmadıkça soyadı alamıyor.

Daha önce İzlanda'da kullanılmamış olan ilk isimler de kullanılmadan önce İzlandaca İsimlendirme Komitesi tarafından onaylanmalıdır.[1] İsimlerin kabulü için kriter bu isimlerin İzlandacaya kolayca eklenip eklenemeyeceğidir. İlk olarak bunlar içinde yalnızca İzlanda alfabesinde bulunan harfler olmalıdır. İkinci olarak gramer hallerine göre değiştirilmiş olmasıdır (Türkçedeki ünlü uyumu gibi).

İzlandaca isimlendirme

Örnek olarak, ismi Jón Einarsson olan bir adam var ve Ólafur adında bir oğlu var. Ólafur'ın son ismi babası gibi Einarsson olmayacaktır; Jónsson olacaktır. "Son", İzlandacada erkek çocuk anlamına gelir. (Jóns + son = Jón'un oğlu)

Aynı uygulama kız çocuk için de geçerlidir. Jón Einarsson'un kızı Sigríður Einarsson ismini almaz; Jónsdóttir ismini alır. "Dóttir", İzlandacada kız çocuk anlamına gelir. (Jóns + dóttir = Jón'un kızı) İzlandacadaki tt yumuşaktır ve "dóttir" Almancadaki "tochter" gibi telaffuz edilir.

Bazı durumlarda, bir kişinin sonismi ebeveyninin ilk ismi yerine orta isminden türetilir. Örneğin Jón, Hjálmar Arnar Vilhjálmsson'un oğlu ise, ya Jón Hjálmarsson (Jón, Hjálmar'ın oğlu) veya Jón Arnarsson (Jón, Arnar'ın oğlu) olur. Bunun sebebi ebeveynin ilk isim yerine ikinci isim ile çağrılmayı tercih etmesidir ve oldukça yaygındır. Ayrıca ebeveynin ikinci isminin çocuğun ismine daha uygun olması nedeniyle de olabilir.

Aynı toplulukta kendi isimleri ve baba isimleri birbirlerinin aynı olan insanlar babalarının ismi ile ayırt edilirler. Örneğin Jón Þórsson Bjarnarsonar (Jón, Bjarni oğlu Þór'un oğlu) veya Jón Þórsson Hallssonar (Jón, Hallur oğlu Þór'un oğlu). Bu yöntem ikinci adların kullanımı sebebiyle yaygın değildir.

Anaadlılık

İzlanda'nın çoğunluğu babanın adını taşır ancak bazı hallerde anne adı kullanılır. Bazen çocuk veya yasal ebeveyn baba ile sosyal bağları bitirmek ister. Bazı kadınlar bunu kendilerini sosyal ifade yolu olarak görürler, bazıları ise tarz olarak seçerler.

Bütün bu durumların hepsinde uygulama aynıdır: Ólafur, Bryndís'in oğlu, Ólafur Bryndísarson ("Bryndíş oğlu") ismini alır. Anaadlı tanınmış bir İzlandalı futbolcu Heiðar Helguson, Helga'nın oğlu Heiðar. Bir başkası ise Guðrún Eva Mínervudóttir, Guðrún Eva, Mínerva'in kızıdır. Orta Çağ'dan kalma bir örnek de şair Eilífr Göðrúnarson'dur.

Bazı İzlandalılar hem anaadlı, hem de baba adlıdır. Reykjavik'in eski belediye başkanı Dagur Bergþóruson Eggertsson bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Kültürel karmaşa: İnsanlar nasıl ayrılır

İzlanda'da telefon rehberi gibi alfabetik isim listelerinde sıralama soyada göre değil ilk isme göre yapılmaktadır. Telefon rehberlerinde bu nedenle oluşacak belirsizlikleri ortadan kaldırmak için ayrıca meslekler de listelenir. İzlanda'nın nüfusunun az oluşu, örneğin İzlanda tarzı babaadlarının kullanıldığı (örneğin Ivan Petrovich) Rusya'nın tersine bu sorunu daha basite indirger. Rusya'da büyük şehirlerdeki yoğun nüfus asıl soyadlarının kullanımını zorunlu hale getirmiştir

İzlandalılar kişilere resmi olarak ilk adlarıyla hitap eder. Örneğin eski başbakan Halldór Ásgrímsson bir başka İzlandalı tarafından "Sayın Ásgrímsson" olarak çağrılmaz; geçerli olan ilk adın veya ad ve soyadın beraber kullanımıdır. İzlanda kültüründe bir İzlandalının soyadı, isminin bir parçası değil, en yakın soy bağlantısının kısa bir tanımıdır. Örneğin Halldór Ásgrímsson Ásgrímur'un oğludur.

Bu duruma göre aynı grupta Jón adına sahip iki kişi varsa ve isimleri Jón Einarsson ve Jón Þorláksson ise Jón Einarsson "Jón Einars", Jón Þorláksson ise "Jón Þorláks" olarak çağrılır. Biri aynı ada sahip bu iki kişi ile aynı anda konuşmaktaysa "son" uzantısını kullanmaya gerek yoktur; yaygın olmasa da, bu durumda baba ismi bir lakap olarak kullanılabilir.

Resmi hitap tarzının başka bir şekli de İzlandalı şarkıcı ve aktris Björk'dür. Björk genelde Bono veya Sting gibi artistin sahne adı sanılmaktadır.

Aslında Björk basitçe Björk Guðmundsdóttir'in ilk ismidir ve bu da herhangi bir İzlandalının ona resmi ya da değil hitap şeklidir. Bu yüzden şayet bir ropörtajcı Björk'e karşı İngilizcedeki hitap tarzını kullanmak isterse, Miss Björk gayet uygun olacaktir.

Herkesin babaadını kullanmasının bir sonucu olarak, bir aile çeşitli sonisimlere sahip olacaktır: ebeveynler Jón Einarsson ve Bryndís Atladóttir ise çocukları Ólafur Jónsson ve Sigríður Jónsdóttır olabilir. Anaadlı iseler bu örnekteki çocuklar Ólafur Bryndísarson ve Sigríður Bryndísardóttır olacaktır.

İzlanda isim sistemi bazen yurtdışına seyahat eden ailelerde sorunlara yol açmaktadır. Özellikle küçük çocuklarla seyahat ederken İzlandalı olmayan gümrük personeli (Kuzey milletlerinden olanların dışında) bu uygulamadan habersizdirler.

Ayrıca bakınız

Dipnot

  1. ^ "Naming Committee accepts Asía, rejects Magnus". Iceland Review Online. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2006. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İzlanda</span> Kuzey Atlantik Okyanusundaki ada ülkesi

İzlanda, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde Grönland'ın güneydoğusu ile İskandinavya ve Büyük Britanya'nın kuzeybatısında yer alan bir ada ve Avrupa ülkesi. İzlanda, kuzeyinde Arktik Okyanusu ile çevrilidir. 356.991 nüfus ve 103.000 km² yüzölçümüyle Avrupa'nın en seyrek nüfuslu ülkesidir. Başkent ve en büyük şehir Reykjavík'tir, nüfusun üçte ikisinden fazlası ülkenin güneybatısında yer alan bu şehir ve çevresinde yaşar. İzlanda volkanik ve jeolojik olarak aktif bir adadır. Adanın iç kısmında kumluklar, lav sahaları, dağlar ve buzullar içeren bir plato bulunur ve birçok buzul nehri kaynağını buradan alarak denize akar. İzlanda Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde yer almasına rağmen Körfez Akıntısı nedeniyle aynı enlemdeki diğer bölgelere göre daha ılık bir iklime sahiptir. Yüksek enlem ve denizellik yazların serin geçmesine yol açar. İzlanda'ya bağlı birçok ada kutup iklimine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Set (mitoloji)</span>

Set ; Mısır mitolojisinde bir tanrıdır. Nut ve Geb'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Björk</span> şarkıcı

Björk Guðmundsdóttir, bilinen sahne adıyla Björk, İzlandalı şarkıcı, şarkı yazarı, aktris, albüm yapımcısı ve DJ. Kırk yılı aşan kariyeri boyunca elektronik, pop, trip hop, caz ve folk tarzlarını kapsayan geniş bir alanda etkiler ve türler üzerinde kendine özgü eklektik bir müzikal tarz geliştirdi. İlk olarak, 1987'de yayınlanan Birthday başlıklı single ile Amerika ve İngiltere'deki indie istasyonlarında ve müzik eleştirmenleri arasında favori olan alternatif rock grubu 'un ana vokalisti olarak tanındı. Björk, 1993'te solo kariyerine başladı; bir dizi sanatçı ile birlikte çalışırken ve çeşitli çoklu ortam projelerini keşfederken, Debut (1993), Post (1995) ve Homogenic (1997) gibi albümlerle solo bir sanatçı olarak öne çıktı.

<span class="mw-page-title-main">İzlandaca</span> İzlandanın resmî dili olan Kuzey Cermen dili.

İzlandaca, Cermen dillerinden biri ve İzlanda'nın resmî dilidir. İzlandacaya en yakın diller, Faroe Adaları'nda konuşulan Faroe dili ile Sognamål gibi Batı Norveç lehçeleridir. İzlanda, anakaraya uzak bir ada devleti olmasından dolayı, diğer ülkelerle arasında kayda değer oranda kültür alışverişi gerçekleşmemiş, bunun sonucunda dile çok az yabancı sözcük girmiştir. İzlanda'nın konumu Amerika'ya daha yakın olmasına rağmen, İzlandaca bir İskandinav dilidir.

İzlanda tarihi, Norveç ve Büyük Britanya'dan gelen Viking yerleşimcilerle başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halldór Laxness</span> İzlandalı yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (1902-1998)

Halldór Laxness asıl adı Halldór Kiljan Gudjonsson, İzlandalı şair, öykü, roman, deneme ve eleştiri yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Egill'in Sagası</span>

Egill'in Sagası, muhtemelen Snorri Sturluson (1179-1241) tarafından, büyük olasılıkla 1220 ile 1240 yılları arasında yazılmış epik İzlanda sagasıdır. Saga türünün önemli temsilcilerinden biridir ve Viking çağının bitişiyle ilgili pek çok bilgi vermektedir. Sagadaki olaylar genel olarak, Egill Skallagrímsson adında İzlandalı bir viking, çiftçi ve skaltın etrafında geçer. İzlandalı bilginler tarafından genellikle "Egla" olarak bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Jóhanna Guðrún Jónsdóttir</span>

Jóhanna Guðrún Jónsdóttir veya bilinen adıyla Yohanna, İzlandalı şarkıcı.

<span class="mw-page-title-main">Eurovision Şarkı Yarışması'nda İzlanda</span>

İzlanda, Eurovision Şarkı Yarışması'na ilk defa 1986 yılında katılmıştır. Ríkisútvarpið (RÚV) isimli kamusal yayın kuruluşunun Avrupa Yayın Birliği'nin aktif bir üyesi olmasının ardından katılmıştır. Ülke, 1998 ve 2002 yıllarında yarışmadan çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Charles Eastman</span> Amerikalı hekim (1858 – 1939)

Charles Alexander Eastman,, Amerika yerlisi hekim, fizikçi ve sosyal reformcu.

<span class="mw-page-title-main">Arapça isim</span>

Eski Arapça isimler uzun bir adlandırma sistemine dayanır; çoğu kökleşik Arapça adlar genellikle birkaç bölümden oluşur ve bu düzen, bütün Arap dünyasında kullanılmaktadır. Basit bir Arapça isim, verilmiş - orta - aile isiminden oluşur.

İzlanda'daki Yahudilerin tarihi 17. yüzyılda başlamasına rağmen gerçek anlamda göç 1930'lara kadar gerçekleşmemiştir.

Vokatif, Türkçede olmayan ismin hâllerindendir. Kişiye, hayvana ya da eşyaya hitap için bazı dillerde kullanılmaktadır. Vokatif bir ifade hitabın altını çizen bir söz yöneltme şeklini içerir. Mesela "Bilmiyorum, Ahmet" cümlesinde Ahmet vokatif bir ifade olup "Bilmiyorum Ahmet" cümlesindeki Ahmet gibi "bilmek" fiiline bağlı düz tümleç olmayıp tersine kime hitap edildiğini belli eder.

Kişi adı, bir bireyin kolaylıkla tanınması amacıyla kullanılan uygun isimlerden oluşan kişi adı olup, genellikle doğumda veya genç yaşlarda soyadı ile birlikte verilir. Verilen bu ad bir insan için nadir durumlar dışında neredeyse evrenseldir. Bu durumlara bir örnek olarak, herhangi bir yazılı kayıt bulunmadan doğal afet veya başka türlü nedenlerle tek başına büyümüş vahşi çocuklar gösterilebilir. Çocuk Hakları Sözleşmesi'nde bir çocuğun doğumdan itibaren isim hakkına sahip olduğunu belirtilir. Amazon ormanlarında yaşayan Machiguenga insanı gibi bazı dünyadan izole olmuş kabilelerde ise özel isimler bulunmayabilir.

İsveç isim yasası İsveçli çocuklara verilecek isimler için resmi kurumun onayını gerektiren bir İsveç yasasıdır. Yasaya göre ebeveynler çocuklarına vermek istedikleri ismi doğumdan sonra üç ay içinde gerekli kuruma bildirmelidir. Yasa 1982 yılında soylu olmayan ailelerin çocuklarına soylu ailelerin isimlerini vermelerini önlemek için çıkarılmıştı. İsveç'te isimlerin kayıtlarını vergi dairesi idare eder. Yasa çıktıktan sonra revize edildi, 1983'te erkeklerin eşlerinin isimlerini almaları mümkün kılındı. Aynı şekilde kadınların eşlerinin isimlerini almaları da mümkün kılındı.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda Penis Müzesi</span> Reykjavík, İzlandada yer alan müze

İzlanda Penis Müzesi, Reykjavík, İzlanda'da yer alan ve dünyanın en büyük penis ve penis bölümleri koleksiyonuna ev sahipliği yapan müzedir. 280 farklı örnekten oluşan koleksiyon, 93 farklı hayvan türünün organlarını içerir. 55 penis balinalardan, 36 penis foklardan, 118 penis ise karada yaşayan memelilerden elde edilmiştir. İddiaya göre, huldufólklar ve trollerin penis örnekleri de bu sayıya dahildir. Temmuz 2011'de, bağışçı olmaya söz veren dört kişiden birinin yaptığı bağışla, müze, insan penisini koleksiyonuna dahil etmiş oldu. Bağışçının vücudundan penisi ayırma işlemi planlandığı gibi gitmedi. Penis, grimsi-kahverengi bir buruşuk kütleye dönüştü ve formaldehitten oluşan bir kavonuzun içinde salamura edildi. Müze, günümüzde, "daha genç, daha büyük ve daha iyi bir penis" için arayışlarını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda'da İslam</span>

İzlanda'da İslam bir azınlık dinidir. Pew Araştırma Merkezi, İzlanda'daki Müslümanların sayısının 10.000 asgari eşiğinin altında olduğunu tahmin etmiştir ve resmi istatistikler rakamı 1.300'ün altında veya toplam nüfusun yaklaşık %0.4'ü olarak göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ingólfr Arnarson</span>

Ingólfr Arnarson, bazı kaynaklarda Bjǫrnólfsson denir,, eşi Hallveig Fróðadóttir ve üvey erkek kardeşi Hjörleifr Hróðmarsson ile birlikte genellikle İzlanda'nın ilk kalıcı İskandinav yerleşimcisi olarak kabul edilir. Geleneğe göre 874 yılında Reykjavík'e yerleştiler.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Slav isimleri</span>

Doğu Slav isimleri, Rusya'da ve daha önce Rus İmparatorluğu veya Sovyetler Birliği'nin bir parçası olan bazı ülkelerde bir kişinin doğum adını ve baba adını tanımlamanın geleneksel yoludur.

İzlanda, İsveç'in Malmö kentinde yapılan 2024 Eurovision Şarkı Yarışması 'na Hera Björk'ün seslendirdiği "Scared of Heights" adlı şarkısıyla katılmıştır. İzlandalı yayıncı Ríkisútvarpið (RÚV) tarafından yapılan Söngvakeppnin 2024 yarışması ile temsilcisini seçmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.