İçeriğe atla

İzlanda coğrafyası

İzlanda (İzlandaca:Ísland) Grönland'ın doğusunda ve Kuzey Kutup Dairesi'nin hemen güneyinde, Kuzey Atlantik ve Kuzey Kutbu okyanuslarının birleştiği bir ada ülkesidir. Orta Atlantik Sırtı'nın kuzeyindeki yapıcı sınırın üstünde İskoçya'dan yaklaşık 860 km (530 mi) ve New York'tan 4,200 km (2,600 mi) uzaklıktadır. Dünyanın en seyrek nüfuslu ülkelerinden biri olan İzlanda'nın sınırları neredeyse ana ada ile aynıdır. Dünyanın 18'inci büyük alanı ve ülkenin neredeyse tüm bölge ve nüfusuna sahip ve aynı zamanda dünyanın 9'uncu büyük ada ülkesidir. En batı Avrupa ülkesidir ve buzullar tarafından tüm kıta Avrupa'sından daha fazla araziye sahiptir. Toplam büyüklük 103.125 km²'dir (39.817 sq mi). 751.345 km² (290.096 sq mi) münhasır ekonomik bölgeye sahiptir.

İzlanda, Kuzey Avrupa'da, Grönland Denizi ile Britanya Adaları'nın kuzeybatısındaki Kuzey Atlantik Okyanusu arasında Avrasya ve Kuzey Amerika plakalarının arasında yer alan bir ada ülkesidir.

Fiziksel coğrafya

İzlanda, Başkent, Güney Yarımada, Batı, Westfjords, Kuzeybatı, Kuzeydoğu, Doğu ve Güney olmak üzere sekiz coğrafi bölgeden oluşmaktadır.[1] Arazinin yüzde yirmisi otlatma için kullanılırken, sadece yüzde biri ekilebilmektedir. İzlanda, daha önce ülkenin geniş alanlarını kaplayan ormanlık alanların çoğunu kaybetmiştir, ancak günümüzde iddialı bir ağaçlandırma programı devam etmektedir.[2] Fosilleşmiş ağaç poleni ve ilk yerleşimcilerin açıklamalarına göre, MS 800'den itibaren meydana geldiği düşünülen insan yerleşimi öncesinde, adanın yüzde otuz kırkını kaplayan ağaçların[3][4] olduğunu göstermektedir. Ancak bugün, orijinal huş ormanlarının sadece küçük yamaları kaldı ve en belirgin olanı Hallormsstaðaskógur ve Vaglaskógur'dur. İzlanda ülkesi 36 adayı içerir. Adadaki en uzun nehir 230 kilometrede aboutjórsá'dır (yaklaşık 143 mil). İzlanda'nın üç milli parkı vardır: Vatnajökull Milli Parkı, Snæfellsjökull Milli Parkı ve Þingvellir Ulusal Parkı.[5] Yerleşim alanları özellikle güneybatı kıyılarında, merkez yaylaları ise ıssızdır. Adanın arazisi çoğunlukla dağ zirveleri, buz sahaları ve koylar ve fiyortların derinden girintili bir sahili ile yayılmış platodur.

Dağlık alanlar

İzlanda topografik haritası. Kahverengi alanlar deniz seviyesinden 500 metre veya daha fazladır, büyük merkez kütlesi ise yaşanmaz Yaylaları oluşturur. Buzullar beyaz olarak gösterilir.

Yaylalar, son volkanik kökenli ve dağlık bir lav çölünden (deniz seviyesinden en yüksek yükseklik 2.110 m (6.923 ft)) ve diğer çorak topraklardan oluşan İzlanda'nın kara alanının yaklaşık yarısını oluşturur. Alan çoğunlukla yerleşimsiz.

Vestfirðir

Westfjords bölgesi, İzlanda'nın kuzeybatı kıyısındaki büyük, dağlık bir yarımadan oluşur. Sahil şeridi, adından da anlaşılacağı gibi çok sayıda fiyort ile işaretlenmiştir. Yarımadada İzlanda'nın en kuzeydeki buzulu Drangajökull bulunur.

Güney Yarımadası

Reykjanes Yarımadası olarak da bilinen Güney Yarımadası, İzlanda'nın güneybatı köşesinde yer almaktadır. Alan, aktif volkanizma ve geniş lav tarlaları nedeniyle çok az bitki örtüsü içermektedir. Yarımadanın güney kısmında, Kleifarvatn gölünde ve Krýsuvík jeotermal bölgesinde kaplıcalar ve kükürt kaynakları bulunmaktadır.

Başkent Bölgesi

İzlanda'nın başkenti Reykjavík'e ev sahipliği yapan Başkent Bölgesi, İzlanda'nın en yoğun nüfuslu bölgesidir. Güney Yarımadası yakınlarındaki adanın güneybatı kıyısında yer alır. Reykjavik'in çoğunluğu Seltjarnarnes yarımadasında bulunur. 914 metre (2.999 ft) olan Esja Dağı, Reykjavík civarındaki en yüksek dağdır. Çeşitli doğal limanlar mevcuttur ve iyi balıkçılık alanları sağlarlar.[6]

Batı

Adanın batı kesiminde ve başkentin kuzeyinde yer alır. Hvalfjörður fiyort İzlanda, Glymur ikinci en yüksek şelale aittir. Batı, Deildartunguhver gibi güçlü bir hotspring gibi volkanik aktiviteye sahip bir fiyort olan Borgarfjörður'a da ev sahipliği yapıyor. 804 metrelik (2,638 ft) Hafnarfjall Dağı manzara üzerinde yükseliyor.[7]

Güney

İzlanda'nın güney kısmı Hekla, Eldgjá ve Katla gibi en önemli yanardağlarından bazılarını içerir. Volkanların yanında Vatnajökull, Mýrdalsjökull ve Eyjafjallajökull gibi çok sayıda buzul bulunmaktadır. Bazalt sütunları ve siyah kum plajları, bölgenin volkanik aktivitesine örnektir. Bölgede ayrıca dağ sıraları ve İzlanda'nın en yüksek zirvesi Hvannadalshnjúkur ve Vestmannaeyjar (Westman Adaları) takımadaları bulunmaktadır.

Doğu

Doğu İzlanda, adanın bitki örtüsünün ve huş ormanlarının çoğunu içerir.

Buzullar

Toplam arazi alanının yaklaşık yüzde 10,2'si buzullarla kaplıdır, ancak bunlar hızlanan bir oranda geri çekilmektedir.[8] En büyük dört İzlandalı buzulları:

Diğer önemli buzullar şunları içerir:

İklim

İzlanda bölgelerinin Köppen iklim sınıflandırması

Kuzey Atlantik Akımının ılımlı etkisi nedeniyle, iklim ılımandır ve nemli, serin yazlar ve nispeten ılıman ama rüzgarlı kışlarla karakterizedir. Reykjavik'in Temmuz ayında ortalama 12 °C (Ocak ayında 53,6 °F) ve Ocak ayında 1 °C (34 °F) sıcaklıkları vardır.[9] Köppen İklim Subpolar okyanus iklim sınıflandırmasına (Cfc) sahiptir ve adanın çoğu Tundra (ET) olarak sınıflandırılmıştır.

Görüntüler

Kaynakça

  1. ^ "Iceland Regions - Iceland On The Web". www.icelandontheweb.com (İzlandaca). 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018. 
  2. ^ "Forestry in a treeless land". Iceland Forest Service. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015. 
  3. ^ "RAE 2008 : Submissions : RA1, RA2 and RA5c". www.rae.ac.uk. 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020. 
  4. ^ "New View on the Origin of First Settlers in Iceland". Iceland Review Online. 4 Haziran 2011. 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015. 
  5. ^ "National parks in Iceland". Inspired By Iceland (İngilizce). 19 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018. 
  6. ^ "Iceland | Culture, History, & People". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2018. 
  7. ^ Iceland, West. "the-classic-circle | Visit West Iceland". Visit West Iceland (İngilizce). 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2018. 
  8. ^ "Heildarstærð jökla á Íslandi 2014 ("Total surface area of Icelandic glaciers 2014")" (PDF) (İzlandaca). Loftmyndir ehf. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015. 
  9. ^ "Mánaðarmeðaltöl fyrir stöð 1 – Reykjavík ("Monthly data for station No 1 – Reykjavík")" (İzlandaca). 6 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Reykjavík</span> İzlandanın başkenti

Reykjavik, İzlanda'nın başkenti. Yeryüzünde kutup bölgesine en yakın başkenttir. Önemli bir balıkçılık bölgesidir. İzlanda nüfusunun yarısı bu şehirde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda</span> Kuzey Atlantik Okyanusundaki ada ülkesi

İzlanda, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde Grönland'ın güneydoğusu ile İskandinavya ve Büyük Britanya'nın kuzeybatısında yer alan bir ada ve Avrupa ülkesi. İzlanda, kuzeyinde Arktik Okyanusu ile çevrilidir. 356.991 nüfus ve 103.000 km² yüzölçümüyle Avrupa'nın en seyrek nüfuslu ülkesidir. Başkent ve en büyük şehir Reykjavík'tir, nüfusun üçte ikisinden fazlası ülkenin güneybatısında yer alan bu şehir ve çevresinde yaşar. İzlanda volkanik ve jeolojik olarak aktif bir adadır. Adanın iç kısmında kumluklar, lav sahaları, dağlar ve buzullar içeren bir plato bulunur ve birçok buzul nehri kaynağını buradan alarak denize akar. İzlanda Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde yer almasına rağmen Körfez Akıntısı nedeniyle aynı enlemdeki diğer bölgelere göre daha ılık bir iklime sahiptir. Yüksek enlem ve denizellik yazların serin geçmesine yol açar. İzlanda'ya bağlı birçok ada kutup iklimine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Jostedalsbreen</span>

Jostedalsbreen, Norveç'te, Avrupa anakarasının en büyük buzulu. Ülkenin kuzeyinde, Sogn og Fjordane eyaletindedir. Sognefjord fyordunun kuzeyinde kalır. Kuzey-güney istikametinde 100 km, doğu-batı istikametinde de 15 km'lik bir alana uzanır. 550 km²'lik bir alanı kaplar. Norveç'in Svalbard Adası'ndaki Austfonna buzulu ve İzlanda'nın Vatnajökull buzulundan sonra Avrupa'nın en büyük buzuludur.

<span class="mw-page-title-main">Vatnajökull</span>

Vatnajökull, İzlanda'nın en büyük buzuludur. Aynı zamanda Avrupa'nın hacimsel anlamda en büyük buzuludur. Vatnajökull, 7.700 km² ile ki bu İzlanda'nın yaklaşık % 8'ine tekabül eder, Norveç'teki Austfonna buzulundan sonra Avrupa'nın alansal olarak ikinci büyük buzuludur. Aslında topoğrafik olarak her ikisi de bir kara parçası üzerinde buz takkesi olarak kendilerini gösterseler de, buzul olarak kabul edilirler.

<span class="mw-page-title-main">Saint Vincent ve Grenadinler</span> Karayiplerde bir ada ülkesi

Saint Vincent ve Grenadinler, Karayipler'de bir ada ülkesidir. Karayip Denizi'nin doğusundaki Atlas Okyanusu'yla olan sınırının güney ucunda, Küçük Antiller'in güneyini oluşturan Rüzgârüstü Adaları'nın güneydoğusunda yer alır. Kuzeyinde Saint Lucia, doğusunda Barbados ve güneyinde Grenada bulunur. Ülkenin Kralı III. Charles’tır.

<span class="mw-page-title-main">Surtsey</span> İzlandada ada

Surtsey, İzlanda'nın güney kıyıları yakınında bulunan volkanik bir ada. Adı, İzlandaca "Surtur'ün adası" anlamına gelir. 63.30° Kuzey, 20.62° Batı koordinatlarında bulunan ada, İzlanda'nın en güneydeki ve en genç toprak parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Jökulsárlón</span>

Jökulsárlón İzlanda'nın bir dizi buzul gölünün en büyük ve en ünlüsüdür. Vatnajökull'un güney kenarında, Breiðamerkursander 'da Skaftafell Milli Parkı ve Höfn arasında bulunur. 150 m derinliği ile İzlanda'nın en derin üçüncü gölüdür.

İzlandalılar, İzlanda'nın çoğunluğunu oluşturan İskandinav kökenli bir etnik gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Jóhanna Sigurðardóttir</span> İzlandalı politikacı

Jóhanna Sigurðardóttir İzlandalı siyasetçi ve İzlanda'nın eski başbakanı. 1987-1994 ve 2007-2009 yılları arasında Sosyal İşler ve Sosyal Güvenlik Bakanı idi. 1978'den beri, Reykjavik'in bazı seçim bölgelerini temsil ederek İzlanda Parlamentosu'ndadır ve sekiz kere seçildi. 1 Şubat 2009 tarihinde İzlanda'nın ilk kadın başbakanı ve dünyanın eşcinsel olduğunu açıkladıktan sonra göreve gelen ilk hükûmet başkanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Sander düzlükleri</span>

Sander düzlükleri ya da Sander ovaları bir kumul veya çukur olarak da adlandırılan bir buzulun ucundaki eriyik suyla yıkanan buzul çökeltilerinden oluşan düz ovalardır. Buzul aktığı zaman alttaki kaya yüzeyini, ezerek enkazla birlikte taşır. Buzulun burnundaki eriyen sular, büyük kayaların tortul yükünü Sander düzlüğü üzerine taşır ve daha küçük parçacıklar çökmeden önce daha fazla yol alırlar. Buzullardan çıkan aşırı derecede sediment yüklü akarsuların taşımış oldukları malzemeyi, buzuldan belirli bir mesafe uzaklıkta birikmesiyle oluşurlar. Daha çok kum, çakıl gibi küçük unsurlu malzemeden oluşur. Buzul devirleri, stadial ve fazların sayısına göre birden fazla düzlük halinde gelişebilirler. İnterglasyal dönemlerde yarılırlarsa taraçalar haline de dönüşürler. İzlanda'da Jeotermal aktivitenin buzulların erimesini hızlandırması ve çökeltilerin eriyik suları hızlandırması nedeniyle sander düzlükleri yaygın görülür.

<span class="mw-page-title-main">Eyjafjallajökull</span>

Eyjafjallajökull (,

<span class="mw-page-title-main">Reykjavík Havalimanı</span>

Reykjavík Havalimanı, İzlanda'nın başkenti Reykjavik'de hizmet veren başlıca yerli havalimanıdır. Havalimanı Reykjavik şehir merkezine iki kilometre uzaklıkta yer alır. Oldukça kısa piste sahip olmakla birlikte, normalde sadece İzlanda'dan Grönland ve Faroe Adaları'na uçuşlar düzenlenir. Aynı zamanda küçük uluslararası charter uçuşları ile Atlantik üzerinden feribot uçuşlar ve özel uçuşlara hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Olympic Ulusal Parkı</span> ABD de bir milli park

Olympic Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Washington eyaletinde, Seattle şehri yakınlarında bulunan, Olympic Yarımadası'nın 3.734 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Selfoss</span>

Selfoss Ölfusá Nehri kıyısında, güney İzlanda'da bir kasabadır. Güney İzlanda'nın en büyük yerleşim alanı ve 6.512 nüfuslu (2011) küçük bir sanayi merkezidir. "Foss" İzlandaca şelale anlamına gelmesine rağmen, kasabada hiçbir şelale yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Þingvellir</span>

Þingvellir, Thingvellir olarak İngilizceleştirilir, İzlanda'nın güneyindeki Bláskógabyggð belediyesinde, İzlanda'nın başkenti Reykjavik'in yaklaşık 40 km kuzeydoğusunda yer alan bir ulusal parktır. Þingvellir, tarihi, kültürel ve jeolojik önemi olan bir alandır ve İzlanda'nın en popüler turistik yerlerinden biridir. Park, Atlantik Ortası Sırtı'nın tepesini ve Kuzey Amerika ile Avrasya tektonik plakası arasındaki sınırda yer alan bir rift vadisinde yer almaktadır. Güneyinde İzlanda'nın en büyük doğal gölü olan Þingvallavatn bulunur. Öxará nehri, Þingvellir milli parkından geçer ve Almannagjá'da Öxarárfoss adlı bir şelale oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Batı Fiyortlar</span> İzlandada coğrafi bölge

Batı Fiyortlar kuzeybatı İzlanda'da yer alan bir yarımada ve idari bölgedir. Danimarka Boğazı'na sınırı vardır ve Grönland'ın doğu sahil şeridinin karşısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kirkjufell</span>

Kirkjufell, İzlanda'nın Snæfellsnes yarımadasının kuzey kıyısındaki Grundarfjörður kasabası yakınlarındaki 463 m yüksekliğindeki bir dağdır. Ülkenin en çok fotoğraflanan dağı olduğu iddia edilmektedir. Kirkjufell, Game of Thrones dizisinin 6. ve 7. sezonlarında da gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Vatnajökull Ulusal Parkı</span>

Vatnajökull Ulusal Parkı, İzlanda'daki üç milli parktan biridir. Tüm Vatnajökull buzulunu ve güneybatısındaki Skaftafell ve kuzeyindeki Jökulsárgljúfur'da bulunan milli parkları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin coğrafyası</span>

Arjantin coğrafyası, Güney Amerika'nın güneyinde bulunan Arjantin'in coğrafi özellikleridir. Batıda And Dağları ve doğuda Güney Atlantik Okyanusu ile sınırlanan ülkenin komşuları, batıda Şili, kuzeyde Bolivya ve Paraguay ve kuzeydoğuda Brezilya ve Uruguay'dır.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda'da İslam</span>

İzlanda'da İslam bir azınlık dinidir. Pew Araştırma Merkezi, İzlanda'daki Müslümanların sayısının 10.000 asgari eşiğinin altında olduğunu tahmin etmiştir ve resmi istatistikler rakamı 1.300'ün altında veya toplam nüfusun yaklaşık %0.4'ü olarak göstermektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.