İzanagi

İzanagi (Japonca: イザナギ, 伊弉諾, 伊邪那岐, 伊耶那岐) Japon Mitolojisi'ndeki tanrılardan biridir. İzanaki diye de telaffuz edilir. Kojiki'de İzanagi no Mikoto (伊邪那岐命), Nihonshoki'de ise İzanagi no Okami (伊弉諾神) diye ismi geçmektedir. İzanami'nin （Japonca: 伊弉冉、伊邪那美、伊耶那美、伊弉弥）hem ağabeyi hem de kocasıdır.

Amaterasu, Susanō birçok tanrının babası olup aynı zamanda İmparator Jimmu'nun da 7 kuşak atasıdır.

Japon Yaradılış Mitolojisi'nde İzanami ile birlikte Yedi Tanrı Kuşağı'nın son tanrısı olarak doğar. İzanami ile birlikte Ülkelerin Doğuşu ve Tanrıların Doğuşu olaylarında birçok çocuk yapar. Bu çocuklar Japonya'ya şeklini vermiştir. Doğan çocuklar arasında, Awaji Adası, Honshū, Shikoku, Kyūshū gibi birçok ada ile taş, ağaç, deniz, su, rüzgar, dağ, tarla, ateş gibi evrendeki bütün maddeleri yaratan tanrılar vardır.

İzanami, ateş tanrısı olan Kagutsuchi'yi doğururken genital bölgesinde oluşan yanıklar sebebiyle ölmesiyle, İzanagi, Kagutsuchi'yi öldürüp (öldürürken çıkan kan veya cesetten de tanrı çıkar) İzumo ve Hōki bölgelerinin sınırında bulunan Hiba dağına gömer.

İzanagi, İzanami ile buluşma isteği dinmediği için Yomi no Kuni isimli ölüler diyarına gider fakat İzanami'ye verdiği sözü (kesinlikle İzanami'ye bakmama) tutmayıp ona bakar fakat gördüğü şey böcekler tarafından yendiği için çürüyüp sekiz yıldırım tanrısı tarafından etrafı sarılan İzanami'nin görüntüsüdür. Bunu gören İzanagi ise korkup kaçmaya başlar. Onu kovalayan İzanami ise, bu yıldırım tanrılarına ve orada Yomotsushikome olarak adlandırılan kadınlara saçındaki aksesuarlardan ortaya çıkan üzüm, mezardan ortaya çıkan bambu filizi, Yomi'nin sınırlarına diktiği şeftali ağacının meyvesini fırlatıp üstündeki yüklerden kurtulur.

İzanagi Yomi no Kuni'nin yeryüzü ile sınırı olan Yomotsuhirasaka denen yerin yeryüzündeki kısmında bulunan çıkış yerini büyük kayalarla kapatır ve İzanami ile tamamen ayrılır. Bu sırada aralarında kayalar olmasına rağmen İzanami ile İzanagi giriş kısmında bir diyaloğa girer. İzanami'nin "Ülkendeki insanlardan her gün 1000 tanesini öldüreceğim" demesine karşılık İzanagi "Ben de her gün 1500 insana hayat vereceğim" der.

Bu olaydan sonra İzanagi, Yomi'ye gitmesinden kaynaklanan manevi kirlilikten sonra meditasyon yapması sonucu birçok tanrı ve en sonunda Amaterasu, Tsukuyomi ve Susanoo olmak üzere Japon Mitolojisi'nde Sanbashiro no Uzunomiko diye bilinen önemli üç tanrı ortaya çıkar. İzanagi, bu üç tanrıya Takamagahara, gece ve denizlerin yönetimini verir.

Ancak Susanoo günümüzde Shimane Vilayeti'nin Yasugi Bölgesi'nde bulunan yere gitmek istediğini söyleyip sürekli ağlaması üzerine, İzanagi onu Kojiki'ye göre Shikaga Vilayeti'nde bir yere, Nihonshoki'ye göre ise Awaji Vilayeti'nde bir bölgeye sürgüne gönderir. Nihonshoki'ye göre İzanagi, bugünkü Japonya'yı Urayasu olarak adlandırır.

İzanagi'nin isim kökeni hakkında aşağıdaki kuramlar bulunmaktadır fakat yerleşik bir kuram yoktur.

1. İzana kısmı Japonca izanau (Japonca: 誘う, anlamı: davet eden) fiilinden gelmekle birlikte, gi kısmı ise kelimeyi erilleştiren ektir (Motoori Norinaga, Kojikiden (Japonca: 古事記伝, anlamı: Kojiki Üzerine), 1798).

2. İza kısmı Japonca iza (Japonca:功（いさを）, anlamı: erdemli) kelimesinden gelmekle birlikte, gi kısmı ise kelimeyi erilleştiren ektir (Kurakichi Shiratori, Jindaishi no Shinkenkyū (Japonca: 神代史の新研究, anlamı: Tanrılar Zamanı Üzerine Yeni Araştırmalar), Iwanami Shoten, Publishers, 19540).

3. Sanskritçe'deki İshanaten veya İshanakuu kelimelerinden gelmektedir (Kitabatake Chikafusa, Jinnō Shōtōki (Japonca: 神皇正統記, anlamı: Kutsal İmparatorların Gerçek Soyları ), 1339). Bu kuram, Shinto ve Budizm'in bağdaştırılmasına gönderme yapmaktadır.