İçeriğe atla

İyi Komşuluk Politikası

1936 yılında Brezilya Devlet Başkanı Getúlio Vargas (sol) ve ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt (sağ).

İyi Komşuluk Politikası, 32. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt'in Latin Amerika ülkelerine yönelik uyguladığı siyasi politika. 4 Mart 1933 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Kongresi'nde konuşan Roosevelt artık Latin Amerika ülkelerine yönelik farklı dış ilişkiler kurulacağından bahsetti. Bu iyimser anlayış Amerikan kamuoyunda ülkenin Latin Amerika ülkelerine karşı yürüttüğü geleneksel baskıcı politikanın son bulacağı şeklinde yorumlandı. Bu görüşler Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Cordell Hull'in Latin Amerika ülkelerinin aleyhinde olan düzenlemeleri sona erdirmesiyle desteklendi. Aralık 1933'e gelindiğinde Montevideo Konferansı ile daha önceden ABD ile yapılan anlaşmalar gereğince ABD'ye tanınan "içişlerine karışma hakkı" son buldu. 1934'te ABD'nin Küba içişlerine müdahil olmasına imkân veren Platt Ek Maddesi de son buldu. Aynı zamanda Amerikan gemileri Haiti'den Ağustos 1934'te ayrıldı. İzlenen bu politika II. Dünya Savaşı'nda Latin Amerika ülkelerinin müttefikler safında yer almasına etki ettiği şeklinde yorumlandı. Fakat savaş bitiminde ise Latin Amerika ülkeleri arasında ABD'ye karşı olan güvensizlik ivme kazandı.[1]

Kaynakça

  1. ^ İyi Komşuluk Politikası (Ana Yayıncılık bas.). İstanbul: AnaBritannica (26 Aralık 1989) c.12: 113. fasikül. s. 165. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri</span> ABDnin askerî gücü

Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri, ABD'nin bütün silahlı kuvvetlerinin birleşik olarak oluşturduğu yapıdır. ABD Ordusu ilk kez, yeni kurulan ulusu Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda Büyük Britanya'ya karşı savunmak üzere 13 kurucu eyaletin oluşturduğu Kongre yönetimi sırasında kuruldu. Amerika Birleşik Devletleri Kara Kuvvetleri, ABD Deniz Piyadeleri ve ABD Deniz Kuvvetleri 1776'daki bağımsızlık bildirisinin açıklanacağı öngörüsüyle 1775'te oluşturuldu. Dünyadaki en büyük hava kuvvetlerinden birine sahip olmasına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri 1947'ye kadar bağımsız bir komutanlık haline getirilmedi.

<span class="mw-page-title-main">Franklin D. Roosevelt</span> 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1933–1945)

Franklin Delano Roosevelt, adının ve soyadının baş harfleri FDR ile de anılır, 1933'ten 1945'teki ölümüne kadar 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. En uzun süre görev yapan ABD başkanı olan FDR, iki dönemden fazla görev yapan tek başkandır. İlk iki dönemi Büyük Buhran'la mücadeleye odaklanırken, üçüncü ve dördüncü dönemlerinde odağını Amerika'nın İkinci Dünya Savaşı'na katılmasına çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Buhran</span> dünya çapında ekonomik bunalım (1929–1939)

Büyük Buhran, Büyük Depresyon veya 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı, 1929'da başlayan ve 1930'lu yıllar boyunca devam eden ekonomik buhrana verilen isimdir. Buhran, Kuzey Amerika ve Avrupa'yı merkez almasına rağmen, dünyanın geri kalanında da yıkıcı etkiler yaratmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk Savaş</span> 1947–1991 yılları arasında Batı Bloku ve Doğu Bloku arasında geçen jeopolitik gerginlik süreci

Soğuk Savaş, iki Süper güç olan ABD önderliğinde Batı Bloku ile Sovyetler Birliği'nin önderliğinde Doğu Bloku ülkeleri arasında Truman Doktrini'nin ilanından (1947) SSCB'nin dağılmasına (1991) kadar devam ettiği kabul edilen uluslararası siyasi ve askeri gerginlik. Soğuk Savaş dönemi, Amerika liderliğinde batı dünyası ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin önderliğindeki komünist blok arasındaki dünya üzerinde geniş bir nüfusu etki etmesine verilen isimdir. Soğuk Savaş döneminde NATO, "Batı İttifakı" olarak da biliniyordu. Batı Bloku, NATO üyesi ülkeler ile NATO üyesi olmayan ancak ABD ile müttefik olan kapitalist ve antikomünist ülkelerden, Doğu Bloku ise Varşova Paktı'na üye olan komünist ve bu pakta üye olmayan diğer komünist ülkelerden oluşuyordu. Bu iki karşıt blokun yanı sıra hiçbir bloku desteklemeyen Bağlantısızlar Hareketi isimli üçüncü bir blok daha vardı. Çin ve Yugoslavya hem Doğu Bloku ülkeleri, hem de Bağlantısızlar Hareketi ülkeleriydi. Bu iki komünist ülkenin her iki blokta da olmasının nedeni Sovyetler Birliği ile olan görüş farklılıklarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Cordell Hull</span> Amerikalı siyasetçi

Cordell Hull. Tennesseeli Amerikalı politikacı. Amerika Birleşik Devletlerinde yaptığı uzun dönemli bakanlık görevi ile bilinmektedir. Bu açıdan bir rekor sahibidir. Franklin Delano Roosevelt döneminde yaptığı görev 11 yıl sürmüştür. 1945 yılında Birleşmiş Milletler teşkilatının kurulmasında yaptığı katkılar nedeni ile Nobel Barış Ödülüne layık görülmüştür. Başkan Roosvelt tarafından "Birleşmiş Milletlerin babası" olarak tanıtılmış ve değerlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri</span> ABD ile Türkiyenin arasındaki diplomatik ilişkiler

Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri, Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye'nin Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlayan ve 1947 yılından bu yana aktif sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">John Hay</span> Amerikalı devlet adamı (1838 – 1905)

John Milton Hay, 1898-1905 arasında ABD dışişleri bakanı. ABD'nin büyük devletler arasına girdiği dönemde ülke diplomasisini başarıyla yönlendirmiş, özellikle Çin'e yönelik Açık Kapı Politikası'nda önemli rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri tarihi</span> Amerika kıtasının keşfiyle başlayan tarihi olaylar

Amerika Birleşik Devletleri tarihi veya kısaca Birleşik Devletler tarihi, Amerika Birleşik Devletleri'nin kurulduğu Kuzey Amerika topraklarının üzerinde, tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan geçmişi. Amerika'nın 15. yüzyılın sonlarında Kristof Kolomb tarafından keşfedilmesinden önce bu topraklarda yüzyıllardır sadece Kızılderililer yaşamaktaydı. Keşiften sonra başta İspanya, Fransa ve Büyük Britanya olmak üzere aralarında Hollanda, İsveç ve Portekiz'in de dahil olduğu birçok Avrupa ülkesi buralarda sömürgeler kurdular. Bu sömürgeler arasında Britanya'ya ait On Üç Koloni de vardı. Günümüzdeki ABD 18. yüzyılda Britanya İmparatorluğu'na ait bu sömürgelerin bağımsızlıklarını kazanması sonucu oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Air Force One</span>

Air Force One ABD başkanlarını taşıyan başkanlık uçağıdır. Mavi-beyaz renkli Boeing 747 modelidir. Air Force One ABD başkanı'nın içinde bulunduğu, hava kuvvetlerine ait hava aracının kodudur. Başkanlık uçağı, Amerikan başkanlığı ve gücünü önemli bir sembolüdür. Air Force One'ın kuyruk numarası 28000 ve 29000 olan iki jet uçaktan başkanın bindiğine verilen isimdir. ABD'de, devlet başkanı, tüm silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. Bu sebepten dolayı başkanın adımını attığı her askeri araç call sign değiştirir ve bağlı olduğu kuvvetin isminin ardına one eklenerek başkomutanın araçta olduğu vurgulanır.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Birleşik Krallık</span>

Birleşik Krallık'ın 1939 yılının eylül ayında Nazi Almanyası'na savaş ilan etmesi kraliyet kolonileri ve Hindistan'ı kapsasa da dominyonları otomatikman savaşa sokmadı. Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Güney Afrika kısa süre içerisinde savaş ilan etti; ama Serbest İrlanda Devleti savaş boyunca tarafsız kalmayı tercih etti. 1940 yılında Almanya'nın Fransa'yı işgal etmesinin ardından 1941 yılında Sovyetler Birliği savaşa girene dek Birleşik Krallık Nazi Almanyası'na karşı tek başına kaldı. Winston Churchill ABD'nin askeri yardımı için ABD başkanı Franklin D. Roosevelt'i ikna etmek üzere başarılı lobicilik çalışmaları yürüttü; ama Roosevelt henüz Kongre'den ülkenin savaşa sokulmasını istemeye hazır değildi. Ağustos 1941'de Roosevelt ve Churcill tüm halkların kendi yönetim biçimlerini seçmeye hakları olduğunu belirten Atlantik Bildirisi'ni imzaladı. Bu ifade Almanya tarafından işgal edilmiş olan Avrupa ülkelerini mi, yoksa Avrupa ülkeleri tarafından sömürgeleştirilen bölgeleri mi kast ettiği net olmadığından daha sonraları Britanya, ABD ve milliyetçi hareketler tarafından farklı biçimlerde yorumlandı.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan emperyalizmi</span> Amerikan siyasi, ekonomik, medya ve kültürel etkisinin genişlemesi

Amerikan emperyalizmi terimi, Amerikan siyasi, ekonomik, kültürel, medya ve askeri etkisinin Amerika Birleşik Devletleri sınırlarının ötesine yayılmasıdır. Bu terim ilk kez Meksika-Amerika Savaşı sırasında, 1846 yılında kullanılmıştır. Yorumcuya bağlı olarak, doğrudan askeri fetih yoluyla emperyalizmi içerebilir; gambot diplomasisi; eşit olmayan antlaşmalar; tercih edilen grupların sübvansiyonu; Rejim değişikliği; veya özel şirketler yoluyla ekonomik nüfuz, ardından söz konusu çıkarlar tehdit edildiğinde potansiyel olarak diplomatik veya zorlayıcı müdahale olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Muz Savaşları</span>

Muz Savaşları, Amerika Birleşik Devletleri'nin 1898-1934 yılları arasında Orta Amerika ve Karayipler'deki askerî müdahaleleriydi. Müdahaleler 1898 İspanyol-Amerikan Savaşı'nın ardından çoğunlukla deniz piyadeleri ile gerçekleştirilmiş olup 1934 yılında Başkan Roosevelt'in İyi Komşuluk Politikası'nın uygulanmaya başlanmasıyla sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya-Amerika Birleşik Devletleri ilişkileri</span>

Almanya-Amerika Birleşik Devletleri, 1680'lerden beri süre gelen ticaret ve yatırımlar gibi ekonomik ilişkileri, demografi, göç ve kültürel ve entelektüel değişimleri de içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">1930'lar</span> onyıl

1930'lar, 1 Ocak 1930'da başlayan ve 31 Aralık 1939'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan bir onyıldır.

Devletlerin Hak ve Görevlerine ilişkin Montevideo Sözleşmesi, 26 Aralık 1933'te Yedinci Uluslararası Amerikan Devletleri Konferansı sırasında Montevideo, Uruguay'da imzalanan bir antlaşmadır. Sözleşme, uluslararası teamül hukukunun bir parçası olarak kabul edilen bildirici devletlik teorisini sistemleştirmektedir. Konferansta, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt ve Dışişleri Bakanı Cordell Hull, İyi Komşuluk Politikası ilan ettiler. Bu politikanın amacı ABD'nin Kuzey ve Güney Amerika kıtasındaki ülkelerin içişlerine silahlı müdahalesine karşı çıkmaktadır. Montevideo sözleşmesi 19 devlet tarafından imzalandı. İmzalayan devletlerden üçünün kabulü küçük çekincelere tabi tutuldu. Bu devletler Brezilya, Peru ve Amerika Birleşik Devletleri'ydi.

Vargas dönemi, Brezilya tarihinde Getúlio Vargas'ın devlet başkanı olduğu 1930 ve 1945 arası dönemi kapsayan dönemdir. 1930'dan 1937'ye kadar olan dönem, İkinci Brezilya Cumhuriyeti olarak bilinir ve 1937'den 1946'ya kadar olan Vargas Dönemi'nin diğer kısmı, Üçüncü Brezilya Cumhuriyeti olarak bilinir. Getúlio Vargas, ülkede yansımaya başlayan uluslararası jeopolitik belirsizlik anında Brezilya'nın başkanı oldu. Demokratik temsili siyasi partiler hiçbir zaman Brezilya DNA'sının bir parçası olmadılar ve bu 1930'larda bir kez daha kanıtlandı. Avrupa'da artan kutuplaşmayı yansıtan Brezilya'nın siyasi süreci, biri Komünist Parti'den büyük ölçüde etkilenen ve tenentes şöhretinin karizmatik Luís Carlos Prestes'i - Ulusal Kurtuluş İttifakı (ANL) tarafından yönetilen iki karşıt gruba ayrıldı. Sağ, Plínio Salgado adında havalı bir figürün önderlik ettiği, faşistten ilham alan bir hareket olan Integralizm'de vücut buldu. Bu iyi örgütlenmiş ve finanse edilmiş gruplar 1930 Liberal İttifak'ın kalıntılarını hızla bastırdı ve sokaklara hakim olmaya başladı. Getúlio kendi elementindeydi. Birbirlerini dikkatlice birbirine düşürdü ve ortalama Brezilya vatandaşı arasında açık, rekabetçi siyasetin hem lüks hem de tehlikeli olduğu izlenimini yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Dört Polis</span>

"Dört Polis", ABD Başkanı Franklin Roosevelt'in dünya barışının garantörü olarak Büyük Dörtlü ile kurduğu savaş sonrası bir konseydi. Üyeleri 2. Dünya Savaşı sırasında Dört Güç olarak adlandırıldı ve 2. Dünya Savaşı'nın dört büyük müttefikini oluşturdular: Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin. Roosevelt, 1942'den itibaren "Dört Polis" terimini defalarca kullandı.

Bir ülkenin, başka ülkelerde yatırım yapmış olan özel girişimci vatandaşlarının çıkarlarını korumak ve geliştirmek amacıyla bu ülkelere karşı güç kullanmaya kadar varabilen baskı uygulamasıdır. Amerika Birleşik Devletleri'nin dolar diplomasisi, özellikle William Howard Taft'ın başkanlığı döneminde (1909-1913), askerî güç kullanımını veya tehdidini en aza indirmek ve bunun yerine yabancı ülkelere verilen kredileri garanti ederek ekonomik gücünü kullanmak yoluyla Latin Amerika ve Doğu Asya'daki hedeflerini ilerletmek için bir Amerikan dış politikası biçimiydi. Taft, 3 Aralık 1912'de Kongre'ye gönderdiği mesajda dolar diplomasisi politikasını özetledi:

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin dış ilişkileri</span>

Bolşeviklerin 1918'de çökmekte olan Rus İmparatorluğu'nun bazı kısımlarını ele geçirdikleri Ekim Devrimi'nden sonra, Alman İmparatorluğu'na karşı büyük zorluklarla karşı karşıya kaldılar ve sonunda I. Dünya Savaşı'ndan çekilme şartlarını kabul ettiler. Daha sonra, acı iç savaşta Beyaz Orduya, bağımsızlık yanlısı hareketlere, asi köylülere, eski destekçilere, anarşistlere ve yabancı müdahalecilere karşı savaşa girdiler. 1922'de Vladimir Lenin'in başkanlığında Sovyetler Birliği'ni kurdular. İlk başta, çarlık borçlarını reddetmesi ve hem yurtiçinde hem de dünyada kapitalizmi yok etme tehdidinde bulunması nedeniyle tanınmayan bir Parya devleti olarak muamele gördüler. 1922'ye gelindiğinde Moskova dünya devrimi hedefinden vazgeçti ve Britanya ve Almanya'dan başlayarak kapitalist dünyayla diplomatik tanınma ve dostane ticari ilişkiler kurmaya çalıştı. Nihayet 1933'te Amerika Birleşik Devletleritarafından tanıdı. Almanya ve ABD'den ticari ve teknik yardım 1920'lerin sonlarında geldi. 1924'te Lenin öldükten sonra liderliğe Josef Stalin geldi. 1930'larda ülkeyi endüstriyel ve askeri bir güce dönüştürdü. Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı kapsamında aniden Berlin ile dostane anlaşmaya vardığı Ağustos 1939'a kadar Nazi Almanyası'yla sürekli ideolojik olarak karşı karşıya geldi. Moskova ve Berlin anlaşmaya vararak Polonya ve Baltık Devletlerini işgal etti ve böldü. Stalin, Hitler'in işgal etmeyi planladığı yönünde defalarca yapılan uyarıları görmezden geldi. Haziran 1941'de Nazi Almanyası Sovyetler Birliği'ni işgal etti. Almanlar Leningrad ve Moskova'nın eteklerine ulaştığında Sovyet güçleri neredeyse çöküyordu. Ancak Sovyetler Birliği, II. Dünya Savaşı'ndaki kilit müttefikleri

<span class="mw-page-title-main">Çevreleme politikası</span>

Çevreleme politikası, İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra komünizmin yayılmasını önlemek için Soğuk Savaş sırasında ABD tarafından izlenen jeopolitik stratejik bir dış politikaydı. Bu isim, iki savaş arası dönemde Sovyetler Birliği'nin kontrol altına alınması anlamına gelen cordon sanitaire terimiyle ilişkiliydi.