İçeriğe atla

İvan Sirko

Іван Дмитрович Сірко
İvan Dmitroviç Sirko
Ataman İvan Sirko, Ilya Repin'in hayalî betimlemesi
Doğum1605 (1610)
Mirafa, Bratslav Voyvodalığı
Ölüm11 Ağustos[1] 1680
Hrushivka, Zaporijya Host
Bağlılığı Zaporojya Host
Ukrayna Sol Kıyısı
RütbesiKoşovi Ataman
Çatışma/savaşlarıKhmelnitski Ayaklanması
Rusya-Polonya Savaşı (1654-1667)
Yıkım
Ailesi
EşiSofia
Çocuklarıİki oğul (Peter ve Roman) ve iki kız

İvan Sirko (UkraynacaІван Дмитрович Сірко, yaklaşık 1610 – 1680) bir Kazak komutanı ve Zaporojya Host'unun Koşovi Atamanıydı. Kendisi Zaporojya Kazaklarının Osmanlı Sultanı IV. Mehmet'e yolladığı iddia edilen efsanevi mektubun yazarıydı, bu mektup 19. yüzyıl sanatçısı İlya Repin'in önemli eserlerinden Zaporojya Kazaklarının Cevabı adlı eserine ilham kaynağı olmuştur.

Kaynakça

  1. ^ Samiylo Velychko kroniğine göre

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İlya Repin</span>

İlya Yefimoviç Repin (Rusça: Илья́ Ефи́мович Ре́пин, Ukraynaca: Ілля Юхимович Рєпін, Rusya'nın önde gelen ressam ve heykeltıraşlarındandır. Peredvijniki sanat okulunun bir üyesi olan Repin, çalışmalarının önemli bir bölümünü, doğduğu memleketi olan Ukrayna'ya adamıştı. Gerçekçi eserlerinin çoğunda büyük bir psikolojik derinlik vardır ve mevcut sosyal düzenle olan gerilimi yansıtırlar. 1920'lerin sonlarında hakkında ayrıntılı eserler yayınlanmış ve yaklaşık on yıl sonra bir Repin tutkusu gelişmiştir. SSCB'deki "Sosyalist Realist sanatçılar tarafından örnek alınması gereken model bir "ilerici" ve "gerçekçi" olarak övülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kazaklar (Slav)</span> etnik grup

Kazaklar, Ukrayna ve Güney Rusya yerli halklarının karışımı ile 15. yüzyıl dolaylarında Dinyeper ve Don nehirleri civarında ortaya çıkan etnik topluluk. Kazaklar, bugünkü Kazakistan'da yaşayan ve Türkî kökenli olan Kazaklar'la karıştırılmamalıdır. Kazak sözcüğü Eski Türkçede maceracı-özgür insan anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Litvanya Birliği</span> 1569-1795 Avrupada iki konfederasyonlu monarşi

Polonya-Litvanya Birliği, Birinci Polonya Cumhuriyeti, İki Ulus Cumhuriyeti, İki Ulus Birliği veya İki Halk Birliği, 17. yüzyıl Avrupası'nın en güçlü ülkelerinden biriydi.

<i>Türk Sultanına Mektup Yazan Zaporojya Kazakları</i> tarihî Rus tablosu

Osmanlı İmparatoru Sultan IV. Mehmed'e mektubu yazan Zaporojya Kazakları veya Türk sultanına mektup yazan Zaporojya Kazakları o, Rus sanatçı İlya Repin'in bir tablosudur. Sanatçı, boyutları 2.03 m'ye 3.58 m olan tuvale 1880'de başladı ve 1891'de tamamladı. Bitirdiğinde, III. Aleksandr tabloyu 35.000 rubleye ressamdan satın aldı. Bu, o devre kadar bir Rus tablosuna ödenen en yüksek fiyattı. Tablo hâlen Sankt-Peterburg'daki Rus Devlet Müzesi'nde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dmitro Yavornitski</span>

Dmitro Yavornitski, mahlası Evarnitsky ile de bilinir), meşhur bir Ukrayanlı tarihçi, arkeolog, etnografyacı, folklor uzmanı ve sözlük bilimcisiydi. Ukrayna Kazaklarının, özellikle Zaporojya Kazaklarının, önde gelen araştırmacılarındandı, ayrıca onlar hakkında yazılmış ilk genel tarih metninin yazarıydı. Yavornitski klasik üç ciltlik yazdı "Zaporozhye Kazak Tarihi". Zaporojya tarihi ve kültürünün korunmasına katkılarından dolayı yaygın olarak "Zaporajyalıların Babası" olarak bilinir.

Siç Kazaklar ve özellikle Zaporojya Kazakları için idari ve askeri bir merkezdi. Terimin kökeni Ukrayna dilinde siktý sözcüğünden gelir, yani bir kamp kurmak için için ormanda yer açmak veya kesilmiş ağaçlarla bir tahkimat inşa etmek anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Zaporojya Kazakları</span> Dinyeper Nehrinin çağlayanlarının ötesindeki Zaporijya bölgesinde yaşayan Kazaklar

Zaporojya Kazakları veya kısaca Zaporojyalılar, Dinyeper Nehri'nin çağlayanlarının ötesindeki Zaporijya bölgesinde yaşayan Kazaklardı. Günümüzde Orta Ukrayna'da "Büyük Çayır" olarak bilinen bu bölge, Sovyet döneminde Kakhovka Reservuarı'nın suları altinda kalmıştır. Zaporijya Siçi 15. yüzyılda Lehistan-Litvanya Birliği'nden kaçan serfler ile hızla büyümüştü. Parlamenter sistemi olan, saygın bir siyasi varlık haline gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Zaporijya Siçi</span> 16. ile 18. yüzyıllar arasında var olmuş askeri yerleşmeler grubu

Zaporijya Siçi, günümüzde Kakhovka Baraj Gölü civarında 16. ile 18. yüzyıllar arasında var olmuş askeri yerleşmeler grubuydu. Bölge aşağı Dinyeper nehrini kapsamaktaydı. Sovyet döneminde barajların inşa edilmesinden sonra bu bölge sular altında kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kazak hetmanları listesi</span> Zaporojya Kazaklarının liderler

Kazak hetmanları listesi; Zaporojya Kazakları'nın liderlerinin listesidir. Ukrayna'da Bogdan Hmelnitski tarafından çıkarılan ayaklanmada kurulan Kazak Hetmanlığı'nın resmi olarak 11 lideri vardır, 4 lider ise Kazak Konseyi tarafından tayin edilmiştir. Toplam da ise 15 tane hetman hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şayka</span>

Şayka, altı düz, yayvan tahta teknedir. Slav halkı olan Zaporojya Kazakları tarafından Karadeniz kıyılarının korunması için kullanılmıştır. Şaykalar, ayrıca Sırplar tarafından 16 ve 19. yüzyıllar arasında Tuna nehrinde, Slovenler tarafından 16 ve 20. yüzyıllar arasında Drava nehrinde kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bohdan Hmelnitski</span> Kazak Hetmanlığının kurucusu (1648–1657)

Bohdan Hmelnitski Kazak Hetmanlığı'nın kurucusu. Polonya-Litvanya Birliği'ne (1648-1654) karşı ayaklanma başlatan Zaporojya Kazakları önderi. Ölümünden sonra yerine oğlu Yuri Hmelnitski Kazak hetmanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mihaylo Hanenko</span>

Mihaylo Stepanoviç Hanenko, Ukraynalı Kazak askeri lideri ve 1669-1674 yılları arasında Sağ-kıyı Ukraynası'nın Petro Doroşenko ile Harabe sırasında rekabet ettiği Kazak hetmanı idi.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Kostomarov</span>

Nikolay İvanoviç Kostomarov Rus ve Ukraynalı bir tarihçi, yazar ve şair idi. Kostomarov, Zaporojya Kazakları ve Bogdan Hmelnitski hakkında makaleler ve tarih kitapları yazdı.

<span class="mw-page-title-main">Yakym Somko</span>

Yakym Somko, Pereyaslav alayının Ukraynalı Kazak askeri lideri. 1660-1663'te Harabe sırasında Sol-kıyı Ukraynası hetmanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Batih Muharebesi</span> Savaş

Batoh Muharebesi olarak da bilinen Batih Muharebesi, 1652'de hetman Marcin Kalinowski yönetimindeki Lehistan-Litvanya Birliği güçlerinin Kırım Tatarları ve Zaporojya Kazakları ordusu tarafından mağlup edildiği savaştır. Savaştan bir gün sonra Kazaklar, Polonyalı esirleri Tatarlardan satın aldılar ve Batih katliamı'nı yaptılar.

<span class="mw-page-title-main">Kuban Kazakları</span>

Kuban Kazakları veya Kubanlar, Rusya'nın Kuban bölgesinde yaşayan Slav Kazaklarına verilen isim. Kuban Kazaklarının çoğu, 18. yüzyılın sonlarında Batı Kuzey Kafkasya'ya yerleşen farklı büyük Kazak gruplarının torunlarıdır. 1649'dan itibaren Kazak Hetmanlığı sınırlarında, 1792'den itibaren ise Karadeniz Kazakları, Ukrayna'nın Zaporojya Kazakları ile aynı bölgede yaşamaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Vahşi Ovalar</span>

Vahşi Ovalar, 16.ve 18. yüzyıllar arasında, Polonya-Litvanya belgelerinde, Karadeniz ve Azak Denizi'nin kuzeyinde, modern Ukrayna topraklarında Karadeniz-Hazar steplerine atıfta bulunmak için kullanılan tarihi bir terimdir. Ukraynalı tarihçi Vitaliy Shcherbak'a göre bu terim 15. yüzyılda Dinyester ile Orta Volga arasındaki bölgeye Zaporojya Kazakları tarafından baskınlar başladığında ortaya çıktı. Shcherbak, Michalo Lituanus, Blaise de Vigenère ve Józef Wereszczyński gibi çağdaş yazarlar bozkırların ve Dinyeper havzasının büyük doğal zenginlikleri hakkında yazdıklarını belirtmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazak şarkıları</span>

Kazak şarkıları, Rus İmparatorluğu'nun Kazakları tarafından yazılan, seslendirilen halk şarkılarıdır. Kazak şarkıları Rus ve Ukrayna halk şarkılarından, Kuzey Kafkas müziğinden ve Rus bestecilerin özgün eserlerinden etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Radası</span>

Kazak Radası askeri alanda kararlar alan Slav Kazak meclisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bila Tserkva Antlaşması</span>

Bila Tserkva Antlaşması, Bila Tserkva Muharebesi'nin ardından 28 Eylül 1651 tarihinde Lehistan-Litvanya Birliği ile Zaporojya Kazakları arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. Lehistan adına Mikołaj Potocki, Marcin Kalinowski, Adam Kisiel, Stanisław Lanckoroński, Zbigniew Gorajski, Mikolaj Kazimierz Kossakowski tarafından imzalandı. Litvanya Büyük Dükalığı adına imzalayanlar ise Prens Janusz Radziwiłł (1612-1655), Palatine Jerzy Karol Hlebowicz ve Wincenty Gosiewski'ydi. Zaporojya Kazakları adına imzalayan "tüm ev sahibi adına" Bohdan Hmelnitski idi.