İçeriğe atla

İvan Samoyloviç

İvan Samoyloviç
5. Ukrayna Kazakları hetmanı
Görev süresi
17 Haziran 1672 - 1687
Yerine geldiğiPetro Doroşenko
Demyan Mnohohrişni (Rus çarı tarafından tayin edilen)
Yerine gelenİvan Mazepa
Kişisel bilgiler
Doğum y. 1630
Khodorkiv, Lehistan-Litvanya Birliği
Ölüm 1690
Tobolsk, Sibirya, Rusya Çarlığı
Milliyeti Ruten (Ukraynalı)

İvan Samoyloviç (Ukraynaca: Іван Самойлович, Rusça: Ива́н Самойло́вич, Lehçe: Iwan Samojłowicz; ö. 1690), 1672'den 1687'ye kadar Sol-kıyı Ukraynası hetman'ıydı. Hüküm sürdüğü dönem, Kazak Hetmanlığı'nın Rusya Çarlığı'na sıkıca bağlanması ve Sağ-kıyı Ukrayna'sını Lehistan-Litvanya Birliği'nden geri alma girişimleriyle geçmiştir.

Yaşamı

İvan Samoyloviç, ilk olarak İvan Bryuhovetski'nin Rusya Çarlığına karşı gerçekleştirdiği isyanı sırasında ön plana çıktı. Bryuhovetski'nin idamından sonra, Demyan Mnohohrişni'yi yeni hetman olarak destekledi ve Rus Çarına bağlılık yemini etti. Mnohohrişni'nin onayını da alarak, 17 Haziran 1672'de Konotop'ta Sol-kıyı Ukraynası'nın hetmanı seçildi. Devlet işleri içerisinde, Ukrayna'daki iç durumun istikrara kavuşturulmasına büyük önem verdi. Ukrayna'nın o dönem paralı askerleri - serdiuk (Piyade) ve companiskyi (Süvari) alaylarının genişletilmesine destek verdi. Ayrıca devlet seçkinlerinin güçlenmesine de katkı sağladı. Samoyloviç döneminde gerçekleşen devlet adamlarının güçlenmesi durumu kendinden sonraki hetmanlar zamanında da, devlet idaresi içerisinde önemli yere sahiptir.

Samoyloviç'in yönetimi sırasında, 1667 Andrusovo Antlaşması'na göre Ukrayna toprakları resmi olarak Lehistan-Litvanya Birliği ile Rusya Çarlığı arasında Sol-kıyı Ukraynası ve Sağ Kıyı Ukraynası olarak ikiye bölündü. Bu bölünme ülkenin kalkınmasını tamamen zora sokmuştu. Böylece Sağ-kıyı Ukraynası, komşu devletlerin sürekli savaşlarına dahil olmak durumunda kaldı. Bu nedenle Hetman olarak, Ukrayna topraklarını birleştirmekte kararlıydı. 1674'te Ukrayna'nın sağ-kıyısında askeri bir sefer başlattı. Buradaki halk sürekli bir mücadele içinde ve anavatanlarında özgürce yaşama hakkını yeniden kazanmak istemekteydi. Halkın büyük bir kısmı hetmanın ordusunu direnmeden karşıladı. Ayrıca Leh kralının yanlıları, desteklere rağmen İvan Samoyloviç'i yenemediler. Sağ-kıyı Ukraynası'nın hetman'ı Petro Doroşenko, bu seferde belirleyici bir karar almıştır. 1676'da gücünden İvan Samoyloviç lehine vazgeçmeyi gönüllü olarak kabul ederek Sağ-kıyı Ukraynası'nı İvan Samoyloviç'e teslim etti.[1] Ayrıca Baturyn, Ukrayna devletinin tek idari merkezi statüsünü aldı.[2]

Bu birleşme durumu aynı zamanda diğer ülkeler tarafından tanınmaya da gerek duymaktaydı. Bunun için 1681'de Hetman Samoyloviç, bir yanda Osmanlı padişahı ile Kırım Hanlığı, diğer yanda Rusya Çarlığı arasındaki Bahçesaray Antlaşması'nın imzalanmasında önemli biri oldu. Anlaşmaya göre Ukrayna topraklarının bir kısmının kaderi belirlendi.

Anısına yapılanlar

  • Ukrayna köyü Khodorkiv'de Hetman Samoyloviç anıtı. Yazar Igor Zarichnyi, 2003.
  • Baturyn'de İvan Samoyloviç Caddesi.[3]
  • Zaporizhzhia'daki Ivan Samoilovich Caddesi.

Kaynakça

  1. ^ "Головна". Гетьманська столиця (Ukraynaca). 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023. 
  2. ^ "Гетьман обох берегів Дніпра: як ідея єдиної соборної Української держави завела Івана Самойловича до Сибіру". umoloda.kyiv.ua. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022. 
  3. ^ "Батуринська об'єднана територіальна громада - вітаємо на офіційному веб-сайті". baturyn-rada.gov.ua. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında 1676-1681 yılları arasında yapılmış savaş

1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı veya Moskof Seferi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında yapılan ilk büyük savaştır. Bu savaş sırasında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olmuştur. 5 yıllık savaş sonucunda henüz güçlenemeyen Rus Çarlığı yenilgi aldı ve 31 Ocak 1681 tarihinde Bahçesaray Anlaşması ile günümüzde Çigirin olarak adlandırılan yerde bulunan Çehrin Kalesi'ni ve Ukrayna'nın geri kalan kısmını Osmanlılara bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Çarlığı</span> 1547de Korkunç İvanın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721 de I. Petronun Rusyayı imparatorluğa çevirmesiyle son bulan Rus devleti

Rusya Çarlığı, 1547 yılında Korkunç İvan'ın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721'de Çar I. Petro'nun Rus İmparatorluğu'nu kurmasıyla son bulan Rus devletinin resmî adıdır. Çarlıktan önce bu topraklarda Moskova Knezliği egemen olduğu için çarlık Batı Avrupa dillerinde Moskova olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca Rusça ve Türkçe kaynaklarda da Moskova Çarlığı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Lehistan-Litvanya Birliği arasında 1672-1676 yılları arasında yapılmış savaş

1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı, 17. yüzyıldaki Osmanlı-Lehistan savaşlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Hetmanlığı</span>

Kazak Hetmanlığı, Hetmanlık veya Viysko Zaporozke 1649 ile 1775 yılları arası bugünkü Ukrayna'nın merkezi ve kuzeydoğusunda var olmuş bir Kazak devletidir. Khmelnytsky İsyanı ve Kayıtlı Kazaklar, Zaporozya Siçi Kazakları ve Ukrayna'da yaşayan diğer halkların ittifakı sonucu ortaya çıkmıştır. Hetmanlık'ın ilk hetmanı yani yöneticisi 1648–57 yılları arası ülkeyi yöneten Bogdan Hmelnitski'dir.

Ukrayna tarihi, bugünkü Ukrayna topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Podolya (eyalet)</span> 1672 - 1699 arasında var olmuş Osmanlı Devleti eyaleti

Podolya Eyaleti veya Kamaniçe Eyaleti, Osmanlı Devleti eyaletidir. 1672 yılında kurulmuş 1699 yılında yıkılmıştır. Eyaletin yüzölçümü 20.000 km2 kadardır.

İzvança Antlaşması, 1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı'nı sonlandıran barış antlaşması. 27 Ekim 1676'da bugün Ukrayna'da yer alan Zurawno kentinde imzalandığı için Zurawno Antlaşması olarak da bilinir. Türkçe adını ise Zorawno kentine Türklerin verdiği İzvança adından alır.

<span class="mw-page-title-main">Kamaniçe Kalesi</span>

Kamaniçe Kalesi, şu anda Ukrayna'nın Kamyanets-Podilski kentinde bulunan tarihi bir Polonya kalesidir. 1672-1699 yılları arasında 27 yıl boyunca Osmanlıların eline kalmış, Osmanlı Devleti'nin Kamaniçe Eyaleti'nin eyalet merkezi olarak işlev yapmıştır.

İzvança Muharebesi veya Ukraynaca adıyla Juravno Muharebesi; 1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı sırasında, 25 Eylül-14 Eylül 1676 tarihleri arasında, Lehistan Kralı III. Jan Sobieski yönetimindeki birlikler ile Lehistan Serdarı Şeytan İbrahim Paşa komutasındaki yüz bin kişilik Osmanlı ordusu arasında, Polonya'nın Lviv Oblastı'ndaki Juravno kasabasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ataman</span>

Ataman veya Otaman, bölgesel kullanım olarak Vataman, Kazak, eski Türk - Moğol, Haidamaka ve Ukrayna Halk Ordusu'nun liderlerine verilen ünvan. Rusya İmparatorluğu Kazak ordularının üst askerî komutanların resmî adı olarak kullanıldı. Rusça olarak ilk kullanımı Moğol Altın Orda Devleti'ne bağlı Rus prensliklerinde görülmektedir. Daha sonra bu ünvan kullanılmaya devam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pereyaslav Antlaşması</span>

Pereyaslav Antlaşması, Ukrayna'daki Kazak Ordusu konseyinin Ukrayna'yı Rusya Çarlığı'na bağlama kararı alması ve Rus çarının temsilcileriyle Kazak Hetmanı Bogdan Hmelnitski arasında 18 Ocak 1654 tarihinde yapılan antlaşma. Rusya Çarlığı ile Lehistan-Litvanya Birliği arasında 1654-67 yılları arasında sürecek On Üç Yıl Savaşı'na yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bohdan Hmelnitski</span> Kazak Hetmanlığının kurucusu (1648–1657)

Bohdan Hmelnitski Kazak Hetmanlığı'nın kurucusu. Polonya-Litvanya Birliği'ne (1648-1654) karşı ayaklanma başlatan Zaporojya Kazakları önderi. Ölümünden sonra yerine oğlu Yuri Hmelnitski Kazak hetmanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Michał Korybut Wiśniowiecki</span> Polonya-Litvanya birliğinin kralı ve dükü

Michał Korybut Wiśniowiecki 29 Eylül 1669'dan 1673'e kadar hüküm süren Polonya kralı ve Litvanya Büyük Dükü. Babası Leh kodaman Jeremi Wiśniowiecki, Hmelnitski Ayaklanması sırasında doğu Polonya'daki Don Kazakları'na karşı mücadelede yardımcı olan önemli biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Mihaylo Hanenko</span>

Mihaylo Stepanoviç Hanenko, Ukraynalı Kazak askeri lideri ve 1669-1674 yılları arasında Sağ-kıyı Ukraynası'nın Petro Doroşenko ile Harabe sırasında rekabet ettiği Kazak hetmanı idi.

<span class="mw-page-title-main">Harabe (Ukrayna tarihi)</span>

Harabe Kazak tarih yazarı Samiylo Velychko (1670-1728) tarafından 17. yüzyılın ikinci yarısında Ukrayna tarihindeki siyasi durumunu tasvir eden tarihi bir terimdir.

İvan Bezpalıy Uman Alayı'nın Kazak albayıydı ve Doğu Ukrayna'daki Rus yanlısı grubun lideriydi. Kısa bir süre, Rusya Çarlığı'na sadık Sol-kıyı Ukrayna Kazakları tarafından Hetman seçildi ve Kasım 1658'den Ekim 1659'a kadar hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">İvan Bryuhovetski</span>

İvan Bryuhovetski 1663'ten 1668'e kadar Sol-kıyı Ukraynası'nın hetmanı idi. Hüküm sürdüğü zamanların ilk yıllarında Rus yanlısı politikalar izledi. Daha sonra itibarını ve otoritesini kurtarmak için bir isyan başlattı. Ayrıca Rus Çarlığı himayesi karşıtı ayaklanmanın lideridir. Tarihçilere göre İvan'ın politikaları, bir zamanlar destekçisi olan Petro Doroşenko ile aynı değildi. Doroşenko tarafından zincirlenerek ve dövülerek öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Yakym Somko</span>

Yakym Somko, Pereyaslav alayının Ukraynalı Kazak askeri lideri. 1660-1663'te Harabe sırasında Sol-kıyı Ukraynası hetmanıydı.

Ulusal Tarihi ve Kültürel Koruma Alanı "Hetman Başkenti", ulusal öneme sahip bir Ukrayna tarihi ve kültürel koruma alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı döneminde Ukrayna</span>

Osmanlı Ukraynası, Han Ukraynası, Hanşçina Ukrayna'nın sağ yakası için kullanılan ve Türkçe adı Yedisan olarak da bilinen tarihi bir terimdir. Khanska Ukraina teriminin kayıtlara geçen ilk kullanımı, Rus gizli ajanı Lupul'un Rusya İmparatoriçesi Anna'yı Osmanlı Ukrayna'sına saldırmaya teşvik ettiği 1737 yılına kadar uzanmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.