İttihatçılık - Turkipedia

İttihatçılık,^[1] 1908'de Jön Türk Devrimi'ni gerçekleştiren ve 1913'ten 1918'e kadar Osmanlı İmparatorluğu'nu yöneten İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin ideolojisiydi.

Türk Milliyetçiliği

İTC Merkez Komitesi yoğun Türk milliyetçilerinden oluşmasına rağmen, 1912-13 Birinci Balkan Savaşı'ndaki yenilgiye kadar İTC, imparatorluğun Türk olmayan halkını rahatsız edeceği için Türk milliyetçiliğini kamuoyu önünde vurgulamadı.^[2] İttihat ve Terakki için bir başka sorun da, imparatorluktaki etnik Türklerin çoğunluğunun kendilerini kesinlikle Türk olarak değil, sadece Türkçe konuşan Sünni Müslümanlar olarak görmeleriydi.^[2]

Bilim Kültü

İttihatçılar, batının başarısının sırrının bilim olduğuna ve bir milletin bilimsel açıdan ne kadar ileri olursa, o kadar güçlü olacağına inanıyorlardı.^[4] Türk tarihçi Handan Nezir Akmeşe'ye göre İttihat ve Terakki'nin özü "bilim kültü" ve güçlü bir Türk milliyetçiliği duygusuydu.^[5] Auguste Comte ve Gustave Le Bon gibi Fransız entelektüellerinden güçlü bir şekilde etkilenen İttihatçılar, bilim elitlerinin yönetimi fikrini benimsemişlerdi.^[6] Jön Türklere göre Osmanlı İmparatorluğu'nun temel sorunu geri kalmış, yoksullaşmış durumu ve Müslüman nüfusunun çoğunluğunun okuma yazma bilmemesiydi; dolayısıyla Osmanlı Müslümanlarının çoğu isteseler bile modern bilimi öğrenemediler.^[7] İttihat ve Terakki'nin bilime, her şeyden önce de doğa bilimlerine karşı bir takıntısı vardı (İTC dergileri kimya derslerine çok fazla metin ayırıyordu) ve İttihatçılar kendilerini sıklıkla tüm toplumsal sorunları çözmek için modern bilimsel fikir ve yöntemleri uygulayacak "toplum doktorları" olarak tanımlıyorlardı.^[8]

Notlar

^ Bozkurt, Serhat (2014). "The Kurds and Settlement Policies from the Late Ottoman Empire to Early Republican Turkey: Continuities and Discontinuities (1916–34)". Iranian Studies. 47 (5): 823-837. doi:10.1080/00210862.2014.934152.
^ ^a ^b Akçam 2007, ss. 51-52.
^ Heraclides, Alexis; Gizem Alioğlu Çakmak (2019). Greece and Turkey in Conflict and Cooperation From Europeanization to De-Europeanization. Routledge. ISBN 978-1-138-30188-7.
^ Worringer 2004, s. 216.
^ Akmeşe 2005, s. 34.
^ Akmeşe 2005, s. 35.
^ Worringer 2014, ss. 193.
^ Akçam 2007, s. 57.

Kaynakça

Akçam, Taner (2007). A Shameful Act. Londra: Macmillan.
Akmeşe, Handan Nezir (2005). The Birth of Modern Turkey: The Ottoman Military and the March to World War I. Londra: IB Tauris.
Kieser, Hans-Lukas (2018). Talaat Pasha: Father of Modern Turkey, Architect of Genocide. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-15762-7.
Hanioğlu, M. Şükrü (2008), A Brief History of the Late Ottoman Empire, Princeton
Worringer, Renée (May 2004). "'Sick Man of Europe' or 'Japan of the near East'?: Constructing Ottoman Modernity in the Hamidian and Young Turk Eras". International Journal of Middle East Studies. 36 (2): 207-230. doi:10.1017/S0020743804362033.
——— (2014). Ottomans Imagining Japan: East, Middle East, and Non-Western Modernity at the Turn of the Twentieth Century. Londra: Palgrave.
Topal, Alp Eren (2017). "Against Influence: Ziya Gökalp in Context and Tradition". Journal of Islamic Studies: etw059. doi:10.1093/jis/etw059.

İlgili Araştırma Makaleleri

Feroz Ahmad, Hint kökenli Amerikalı ve Türk tarihçi.

Jön Türkler veya Genç Türkler, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ortaya çıkan meşrutiyetçi ve II. Abdülhamid Dönemi'nde muhalif olan "genç ve aydın" kuşağa verilen isimdir.

Bâb-ı Âli Baskını, Osmanlı İmparatorluğu'nda 23 Ocak 1913 günü Enver Bey ve Talat Bey'in önderlik ettiği bir grup İttihat ve Terakki üyesi tarafından hükûmet binası Bâb-ı Âli'nin basılmasıyla yapılan askerî darbedir. Bu baskın sırasında Harbiye Nazırı Nâzım Paşa öldürülmüş, Sadrazam Kâmil Paşa'ya zorla istifası imzalattırılmıştır. Darbe sonrasında Mahmud Şevket Paşa Hükûmeti kurulmuş ve İttihat ve Terakki Partisi yönetime hakim hale gelmiştir.

Mehmed Talat, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'nin kurucu lideri, İttihat ve Terakki'nin kurucularından ve önde gelen liderlerinden olan Osmanlı devlet adamıdır.

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

Doktor Nâzım veya Selanikli Mehmed Nazım Bey, Türk siyasetçi, hekim, 22 Temmuz 1918-8 Ekim 1918 arası Maârif Nazırı ve 1915-16 dönemi Fenerbahçe SK fahri başkanı. İttihat Terakki Cemiyeti'nin kurucu liderlerinden ve Jön Türk Devrimi'nin öncü isimlerindendir. Askeri Tıbbiye'de okuduğu dönemlerde, daha sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine hükmedecek İttihat Terakki Fırkası'nın ve Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın kurulmasında, örgütlendirilmesinde ve Osmanlı toplumunda büyük bir dönüşüm sağlayan meşrutiyetin yeniden ilanında oldukça önemli rol almış birkaç yöneticisi arasındadır.

Ahmed Rıza Bey, Osmanlı siyasetçi, eğitimci ve ideolog. İttihat ve Terakkî Cemiyeti'nin önde gelen kurucularından ve Osmanlı İmparatorluğu'nda önemli siyasal gelişmeleri sağlayan İkinci Meşrutiyet döneminin önde gelen Jön Türk grubunun başındaki isimlerindendir. Auguste Comte'un pozitivizm felsefesini günümüz Türkiye'sine taşıyan kişidir. Osmanlı'nın kurtuluşunu ve kalkınmasını, kişi veya siyasal rejim değişiklikleri yerine toplumsal yapı değişikliğinde gören ve bu yönde çalışmalar üreten ilk kişi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı</span> Osmanlı İmparatorluğunda ikamet eden Ermenilerin savaş boyunca göçe zorlanması ve sistematik katli

Ermeni Kırımı, 1915 Olayları/Ermeni Tehciri veya Ermeni Soykırımı, Osmanlı hükûmetinin Ermenilere karşı gerçekleştirdiği sürgün ve katliamlardır. Etnik temizliğin sonucunda ölen Ermenilerin sayısı tartışmalıdır; sayı, çeşitli araştırmacılara göre 600.000 ile 1,5 milyon arasında değişiklik gösterir. 1914 yılında Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeni nüfusu yapılan farklı tahminler mevcuttur. Osmanlı resmî kayıtlarına göre 1.2 milyon ile Ermeni Patrikhanesi'ne göre 1 milyon 914 bin 620 Ermeni yaşamaktaydı. 1922 sayımlarına göre ise 817 bin Ermeni 'mülteci' olarak Osmanlı topraklarını terk etmiş, 95 bin Ermeni ise din değiştirerek Türkiye topraklarında yaşamaya devam etmiştir. Bu tahminlere göre Osmanlı topraklarında bulunan 900 bin hayatta kalmışken, 300 bin ile 1 milyon arasında Ermeni hayatını kaybetmiştir. Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından İstanbul'dan Ankara'ya sürüldüğü ve birçoğunun öldürüldüğü 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirilmektedir. Ermeni Kırımı, sağlıklı erkek nüfusun toptan öldürülmesi ya da askere alınarak zorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, çocuk ve yaşlılarla birlikte ölüm yürüyüşü koşullarında Suriye Çölü'ne sürülmesi gibi olaylarla birlikte I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında iki aşamada gerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun ve katliamlara maruz kaldı. Ülke genelindeki Ermeni diasporası, genel anlamda Ermenilerin Doğu Anadolu'dan sürülme işleminin doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıktı.

1911 Arnavutluk İsyanı ya da Arnavutluk İsyanı'nın Bastırılması Mart-Ağustos 1911 tarihleri arasında Osmanlı hükûmetine karşı Malisörlü Katolik Arnavutlar tarafından gerçekleştirilen bir isyandır.

Mehmed Necib Draga Arnavut millî uyanışının önemli bir figürü ve Arnavut bir politikacıydı.

Kemalist tarihyazımı, Türk siyasi ideolojisi Kemalizm tarafından desteklenen ve Atatürk'ün kişilik kültünden etkilenen tarih anlatısıdır. Kemalist tarihyazımı, Türkiye Cumhuriyeti'nin Osmanlı İmparatorluğu'ndan açık bir kopuşu temsil ettiğini ve Cumhuriyet Halk Partisi'nin İttihat ve Terakki'nin halefi olmadığını ileri sürer. Bu iddialara Taner Akçam, Erik-Jan Zürcher, Uğur Ümit Üngör ve Hans-Lukas Kieser gibi akademisyenler tarafından karşı çıkıldı.

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı I. Dünya Savaşı'nın sonundan beri değişikliklere uğradı. Türkiye'nin dışındaki tarihçilerin çoğu Kırım'ın meydana geldiğini ve olayların bir soykırım olduğunu savunmaktadır, ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı önemli hususların yorumlanmasında büyük farklılıklar vardır.

1914 Osmanlı genel seçimleri, 1914'te Osmanlı İmparatorluğu'nda genel seçimler yapıldı. Seçimlere katılan tek parti İttihat ve Terakki idi ve yeni seçilen Meclis-i Mebûsan ilk kez Mayıs ayında toplandı.

Prenk Paşa Jön Türklerin Katolik üyesi ve Arnavutluk Prensliği politikacısı.

Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu (Fransızca: Fédération Socialiste Ouvrière, Yahudi İspanyolcası: Federacion Socialista Laboradera Osmanlı İmparatorluğu'nun Selanik Vilayeti'nde Avram Benaroya liderliğindeki sosyalist bir örgüttür. Selanik'teki farklı milletlerden işçilerin tek bir işçi hareketi içinde birleştirilmesi girişimidir.

1919-1920 İstanbul yargılamaları, I. Dünya Savaşı sonrasında, Mondros Mütarekesi'nden kısa bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun askerî mahkemelerinde görülen davalardır. İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) lider kadrosu ve seçilmiş bazı eski yetkililer, anayasayı ihlal etme, savaş zamanında vurgunculuk ile hem Ermenilerin hem de Rumların katledilmesi gibi çeşitli suçlamalarla itham edildi. Mahkeme, katliamların organizatörleri olarak görülen Enver Paşa, Talât Paşa ve Cemal Paşa ile diğerlerini ölüm cezasına mahkûm eden bir karara vardı.

Şemsi Paşa (1846-1908) bir Osmanlı - Arnavut generaliydi. Alaylı ve eğitimsiz bir asker olan olan Şemsi Paşa, Sultan II. Abdülhamid'in güvendiği paşalardan birisiydi. Resneli Niyazi'nin dağa çıkarak başlattığı Jön Türk Devrimi'ni bastırmak için görevlendirildi. Ancak isyanı bastırmak için harekete geçtiği sırada Manastır'da İttihat ve Terakki üyesi Atıf Kamçıl tarafından suikast sonucu öldürüldü.

Millî İktisat, Ziya Gökalp tarafından tasavvur edilen ve birbirini takip eden Osmanlı ve Türk hükûmetleri tarafından yürütülen, yerli Hristiyan burjuvazinin sistematik olarak mülksüzleştirilmesini ve onların yerine Müslüman Türklerin geçmesini, ayrıca Hristiyanların mülkiyetindeki mülklerin büyük çapta müsaderesini ve yeniden dağıtımını içeren ekonomik plandır. Türk Yurdu, 1915'i Millî İktisat'ın başlangıç yılı ilan etti. Talat Paşa, Emil Ludwig'e Ermeni işgücünün kaybının ekonomiye kısa bir süreliğine zarar vereceğinden ancak yakında Türklerin onların yerini alacağından bahsetti.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılı milliyetçilik anlayışının yükselişi, Osmanlı millet anlayışının çöküşüne neden oldu. Osmanlı İmparatorluğu'nda hakim olan ve dini merkeze aldığı için mevcut millet kavramından farklı olan millet anlayışı, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesinde kilit bir faktör oldu.

Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Jön Türk hareketinin parçası olan kişileri içeren eksik bir listedir. Bu devrimci ve ilerici hareket, öncülüğünü İttihat ve Terakki'nin (İTC) yaptığı çeşitli fraksiyonlardan oluşuyordu. Jön Türkler ismine rağmen, takipçiler dini ve etnik kökenleri bakımından çeşitliydi ve bazıları Osmanlı İmparatorluğu'ndan değildi. Türklerin dışında, üyeler ve destekçiler çoğunlukla Arnavutlar, Çerkesler, Kürtler, Ermeniler, Yunanlar, Yahudiler ve Araplar idi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.