İçeriğe atla

İtazipço Lakotaları

İtazipço Lakotaları
(Itázipčho)
Spotted Eagle
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Din
Hristiyanlık, geleneksel kabile dini
Siyu kabile dağılım haritası

İtazipço Lakotaları ya da Sans Arc Lakotaları, Yaysızlar[1] (Lakotaca Itázipčho «yaysız avlanan/those who hunt without bows» Dakotaca Itazipco[2] < itazipe[2] «yay/bow» + co'daŋ[2] «olmadan, -sız/without»; İngilizce Sans Arc, Itazipco, Itazipcola, Hazipco < Fransızca Sans Arc «yaysız/without bows»), ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Mnikȟówožu ve Oóhenuŋpa lakotaları ile birlikte Merkezi Lakotalar[3] adı altında toplanırlar.

Kabileleri

Tarihteki (1884) alt kabileleri (thiyóšpaye ya da band):

  • Itazipcho («Without bows»): önceleri iki ayrı band olarak geçer.
    • Itazipco-hca («Real Sans Arc»)
    • Mini sala («Red Water»)
  • Shinalutaoin ya da Sina luta oin («Scarletcloth earring/Red Cloth Earring»);
  • Wolutayuta ya da Woluta yuta («Eat-dried venison-from-the-hind-quarter/ Ham Eaters»);
  • Mazpegnaka ya da Maz pegnaka («Wear-metal-in-the-hair/Wear Metal Hair Ornament»);
  • Tatankachesli ya da Tatanka Cesli («Dung-of-a-buffalo-bull») ;
  • Shikshichela ya da Siksicela («Bad-ones-of-different-kinds/Bad Ones»)
  • Tiyopaoshanunpa ya da Tiyopa Canupa («Smokes-at-the-entrance-to-the-lodge/Smokes at the Entrance»)

Günümüzdeki rezervasyonları

Rezervasyon Topluluk Kabileler Yer
Cheyenne River Kızılderili Rezervasyonu Cheyenne River Sioux Tribe Minneconjou, Sihasapa, Two Kettle, Sans ArcGüney Dakota, ABD

Kaynakça

  1. ^ AnaBritannica (1987, cilt: 6, sayfa:559, madde: Dakotalar)
  2. ^ a b c An English-Dakota Dictionary / Waṡicun ḳa Dakota Ieska Wowapi, printed by the American Tract Society, New York, 1902
  3. ^ "Minneconjou and San Arc bands". 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyular</span> Kızılderili kabilesi

Siyular ya da Siular, Kuzey Amerika'da önceleri Superior Gölü çevresinde yaşayan, Kızılderili kabilesi. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Avrupalı sömürgecilerle yaptıkları savaşlar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota'ya sürüldüler. 19. yüzyıl ortalarında toplama kamplarına yerleştirildiler. 1876 yılında ayaklanarak bağımsızlık ve özgürlük savaşını yeniden başlattılar. Liderleri Oturan Boğa öldürüldü. 1890 yılında da ABD güçlerinin düzenlediği büyük bir katliamla direnişleri kırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Lordi</span>

Lordi, 1992'de kurulan Finlandiya kökenli hard rock ve heavy metal grubu. Melodik metal müzik yapan Lordi, sahnede ve müzik videolarında daima canavar maskeleri ve kostümleri giymeleri, konserlerinde korku öğeleri ve piroteknik kullanmaları ile öne çıkmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lakotalar</span>

Lakotalar ya da Lakota Siyuları veya Tetonlar, Titanlar, Batı Dakotaları, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Dakota dilleri bölümüne giren Siyu Kızılderili halkı. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Dakota</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Kuzey Dakota, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kanada sınırı boyunca uzanan, ülkenin Ortabatı eyaletlerilerinden birisidir. Eyaletin komşuları kuzeyde Kanada, doğuda Minnesota, güneyde Güney Dakota ve batıda Montana eyaletleridir. Kuzey Dakota Birleşik Devletler'in büyüklük açısından 19. Eyaleti olmasına rağmen en az nüfusa sahip 3. eyaletidir. Kuzey Dakota, Dakota bölgesinin Kuzey bölgesinden oluşturulmuş bir eyalettir ve 2 Kasım 1889 tarihinde ABD'ye kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Atı</span>

Amerikan Atı 1870'lerdeki Siu Savaşları boyunca Oglala Lakotalarının şefiydi. Ayrıca ihtiyar Amerikan Atı'nın yeğeni ve Kızıl Bulut'un damadıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çılgın At</span> Kızılderili siyasî aktivist

Çılgın At, Oglala Lakotalarının Oglála Thiyóšpaye kolunun Húŋkpathila bandından Siu lideri. Beyazlara karşı elde ettiği zaferlerle dikkat çeken Crazy Horse yine beyazlar tarafından 1877 yılında pusuya düşürülerek öldürülmüştür.

Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dave Matthews Band</span>

Dave Matthews Band, bazen DMB olarak da kısaltılır, 1991'de Charlottesville, Virginia'da kurulan Amerikalı müzik grubudur. Şarkıcı-söz yazarı ve gitarist Dave Matthews, basçı Stefan Lessard, kemani Boyd Tinsley, baterist Carter Beauford ve saksofonist LeRoi Moore tarafından kuruldu. LeRoi Moore, Ağustos 2008'de geçirdiği ATV kazası sonrası hayatını kaybetti. Béla Fleck and the Flecktones grubundan Grammy ödüllü saksofonist Jeff Coffin, Moore'un yerine gruba alındı. Rashawn Ross ve Tim Reynolds, grubun turne elemanlarıdır. Her bir üyesi farklı tarzlara sahip olan grup; caz, klasik, soul, rock, bluegrass ve hip hop'ın da içinde olduğu farklı türlerin bir araya geldiği kârışık bir sounda sahiptir.

Black Market Activities ya da kısaltılmış ismiyle BMA, 2003 yılında Guy Kozowyk tarafından, based metal grubu The Red Chord'da şarkıcıyken kurulmuş bağımsız bir plak şirketi.

<span class="mw-page-title-main">Hair (Lady Gaga şarkısı)</span>

"Hair", Amerikalı şarkıcı Lady Gaga'nın ikinci stüdyo albümü Born This Way'den bir şarkı. Yapımcılığını ve yazımını Gaga ile RedOne'ın üstlendiği şarkı, iTunes Store'da "Countdown to Born This Way"in parçası ve albümden bir tanıtım single'ı olarak dünya genelinde 16 Mayıs 2011'de dijital olarak yayımlandı. "Hair", albümün üçüncü single'ı yapılmadan önce tanıtım single'ı olarak yayımlanan "The Edge of Glory"den sonra yayımlandı. Buna rağmen Gaga, "Hair"ın single olarak düşünülmediğini; ancak "The Edge of Glory" gibi iTunes Store'da iyi satış yaparsa belki single olarak yayımlanabileceğini belirtti.

<span class="mw-page-title-main">Oglala Lakotaları</span> Kızılderili kabilesi

Oglala Lakotaları ya da Oglala Siyuları, Oglalalar, Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Brulé Lakotaları (Sičháŋǧu) ile birlikte Güney Lakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Brulé Lakotaları</span>

Brulé Lakotaları ya da Siçhangu Lakotaları, Bruleyler, Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Oglala Lakotaları ile birlikte Güney Lakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hunkpapa Lakotaları</span>

Hunkpapa Lakotaları ya da Hunkpapalar, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde ve Kanada'da yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Karaayak Lakotaları ile birlikte Kuzey Lakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sihasapa Lakotaları</span>

Sihasapa Lakotaları ya da Karaayak Lakotaları, Sihasapalar, Karaayaklar, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Hunkpapa Lakotaları ile birlikte Kuzey Lakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Oohenunpa Lakotaları</span>

Oohenunpa Lakotaları ya da Oohenonpalar, İki-Tencereliler, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Mnikȟówožu ve Itázipčho Lakotaları ile birlikte Merkezi Lakotalar adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Minikonju Lakotaları</span>

Minikonju Lakotaları ya da Minıkancular, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Oóhenuŋpa ve Itázipčho lakotaları ile birlikte Merkezi Lakotalar adı altında toplanırlar. Günümüzde Cheyenne River Kızılderili Rezervasyonunda kapalı kalan Minikonjular, geçmişte Güney Dakota'nın Black Hills'den Platte Nehrine kadarki olan batısında yaşıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Yankton Dakotaları</span>

Yankton Dakotaları ya da Yanktonlar, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Dakota Siyularının ayrıldığı dört alt kabileden (band) biri. Yanktonai Dakotaları ile birlikte Batı Dakotaları adı altında toplanırlar. AnaBritannica'da Yanktonlar adı ayrıca Batı Dakotaları anlamında da kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yanktonai Dakotaları</span>

Yanktonai Dakotaları ya da Yanktoneyler, ABD'de Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Dakota Siyularının ayrıldığı dört alt kabileden (band) biri. Yankton Dakotaları ile birlikte Batı Dakotaları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Aşağı Tananalar</span>

Aşağı Tananalar ya da Aşağı Tanana Atabaskları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesiyle Fairbanks North Star Borough ilçesinde Tanana nehrinin Yukon Nehri'ne döküldüğü aşağı kısımlarında Tanana kasabasından yukarıki mecralarında ve civarında taygada yaşayan, sığın avlayan avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olan Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 400 kişilik etnik nüfustan 25 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

ABD Kızılderilileri federal kabileleri ya da federal olarak tanınan ABD Kızılderili kabileleri, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaleti dışında Kıta ABD'sinde yaşayan ABD Kızılderililerinin oluşturduğu ve Kızılderili İşleri Bürosu tarafından federal olarak tanınan kabile birlikleridir ya da "kabile" (tribe) statüsü alan Kızılderili rezervasyonu sakinlerinin topluca resmi adlarıdır. İlgili yasalar gereği oluşturulan kabile birlikleri bu sayede ABD hükûmetince kolayca izlenebilir duruma gelmiştir ve güncel liste Federal Register adlı resmi gazetenin 2012 yılındaki sayısında yayımlanmıştır. Buna göre ABD Kızılderilileri 566 kabile birliğinden oluşur ve her biri bağımsız federal yapı olarak tanınır. Alaska eyaletindeki benzerleri ise Alaska yerlileri kabile birlikleridir. Federal olarak tanınmayıp eyalet bazında tanınan kabileler ise ABD Kızılderilileri eyalet kabileleri adı altında listelenir.