İçeriğe atla

İtalyan Doğu Afrikası

Africa Orientale Italiana
İtalyan Doğu Afrikası
1936-1941
bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
İtalyan Doğu Afrika'sının en geniş sınırları ve bazı önemli şehirleri.
İtalyan Doğu Afrika'sının en geniş sınırları ve bazı önemli şehirleri.
BaşkentAddis Ababa
Yaygın dil(ler)İtalyanca
Somalice
Arapça
HükûmetKoloni
Genel Vali 
• 1936
Pietro Badoglio (Kurucu)
• 1936 - 1937
Rodolfo Graziani
• 1937 - 1941
Prens Amedeo
• 1941 - 1942
Pietro Gazzera
Tarihçe 
• Kuruluşu
1936
• Britanya Somalisi'nin Ele Geçirilmesi
1940 - 1941
• Somali İtalyan Vesayet Bölgesi
1942 - 1960
• II. Bağımsız Britanya Somalisi
1941 - 1960
• İlk Somali Cumhuriyeti
1960
• Dağılışı
1941
Para birimiİtalyan lirası
Öncüller
Ardıllar
Britanya Somalisi
İtalyan Somalisi
Etiyopya İmparatorluğu
Britanya Somalisi
Somali İtalyan Vesayet Bölgesi
Etiyopya İmparatorluğu
Britanya Eritresi

İtalyan Doğu Afrikası, (İtalyanca: Africa Orientale Italiana) İtalya Krallığı'nın, Doğu Afrika ve Orta Afrika'daki sömürgelerini arttırmasıyla kurulan büyük koloninin adıdır. İtalyan Somalisi'nin devamı niteliğindedir. 1936'da, bugünkü Etiyopya, Eritre, Kenya'nın bir kısmı ve Somali'yi kapsayan bir bölgede General Pietro Badoglio tarafından kurulmuştur. Pietro Badoglio ayrıca ilk genel vali olmuştur, ancak İtalyan Doğu Afrika'sını kuruluşundan 3 ay sonra hastalıktan öldüğü için[1] yerine Rodolfo Graziani geçmiştir.

1940'ta, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Afrika Bölümü olarak, İtalyan kuvvetler Britanya Somalisi'ne saldırmıştır.[2] Bölge, 1940 yılı sonlarında ele geçirilmiştir ve bölgede İngiliz kontrolü kalmamıştır. Bu İtalya'nın, Afrika'da dost Alman kuvvetlerinin yardımı olmadan kazandığı tek önemli savaştır. Ancak, kabilelerin isyanı, Etiyopya İmparatorluğu'nun eski toprakları için ayaklanmaları ve İngiliz isyanları sonucunda İtalyan Doğu Afrikası yıkılmıştır ve Britanya Somalisi eski topraklarına tekrar kavuşmuştur.[3] İtalyan Doğu Afrikası'nın parçalanmasıyla Eritre Birleşik Krallık'a kalmıştır ve Büyük Britanya Eritresi kurulmuştur. İtalyan Doğu Afrikası'nda geriye İtalyan sömürgesi olarak sadece, Kenya'nın kuzeyini ve Somali'nin 4'te 3'ünü kapsayan, İtalyan Somalisi bölgesi kalmıştır. 1 yıl sonra, Büyük Britanyalı sömürgeciler Aden Kolonisi'nin de desteği ile İtalyan Somalisi'ni 1942 yılı sonlarında ele geçirilmiştir.

Birleşik Krallık, 1942'den, 1949'a kadar bölgeyi kontrol altında tutmuştur. Somali'deki İtalyanların ayaklanmalaranın da sayesinde, Birleşmiş Milletler'in Sömürgecilere Eski Toprakları Verilsin Mi? yönünde yaptığı oylama İtalya Krallığı lehine sonuçlanmıştır ve Britanya Somalisi eski topraklarına, İtalyanlar da eski topraklarına kavuşmuştur ancak İtalyanlar, İtalyan Somalisi adı altında değil, Somali İtalyan Vesayet Bölgesi adı altında kurulmuşlardır ve bu bölge BM tarafından dokunulmaz ilân edilmiştir.

1960'ta yine BM tarafından yapılan bir referandum sâyesinde, Britanya Somalisi ve Somali İtalyan Vesayet Bölgesi birleşerek Somali Federal Cumhuriyeti kurulmuştur.

Afrika'daki diğer büyük İtalyan Kolonisi, Libya - Tunus - Mısır bölgesinde bulunan ve Trablusgarp ve Tunus gibi önemli şehirleri içeren, İtalyan Kuzey Afrikası adlı kolonidir.[4] (Africa Settentrionale Italiana, veya ASI.).

Britanya Somalisi'nin Ele Geçririlmesi

1940 yılının başlarında, o zamanın genel valisi Guglielmo Nasi ve General Carlo De Simone (O zamanın İtalyan Somalisi Bölgesi Valisi) önderliğindeki İtalyan kuvvetleri, ilk olarak Boorama'ya saldırarak, Britanya Somalisi'ne olan saldırıyı başlamıştır.[5] Bölgeyi sararak kontrol altına alan İtalyan kuvvetler, 1940 yılı sonlarında, Britanya Somalisi'ni tamamen ele geçirilmiştir.[6] Bu İtalya Krallığı'nın, Doğu Afrika'da, dost ülke Almanya'nın yardımı olmadan kazandığı tek önemli zaferdir. Ve, savaşın sonucu olarak, Britanya Somalisi toprakları ele geçirilmiş ve Kasım 1940'ta, İtalyan Doğu Afrikası ve İtalya Koloni İmparatorluğu en geniş sınırlarına ulaşmıştır.[7]

Yıkılış

1940 Kasım'ı ve 1941 Mart'ı arasında en geniş sınırlarını yaşayan İtalyanlar, 1942 yılı sonlarında küçülmeye geçmiştir. Britanya Somalisi ele geçirildikten sonra, Aden Koloni'sinden gelen kuvvetlerinde yardımıyla, Büyük Britanyalı general Orlando Lorenzini, sıkı bir savunmaya rağmen, Eritre'deki Keren Şehri'ni 27 Mart 1941'de ele geçirmiştir. 1941 yılı sonlarında, tüm Eritre Büyük Britanya kontrolüne geçmiştir ve "Britanya Eritresi" ortaya çıkmıştır.[8]

Zamanla iyice artan,Etiyopyalı ayaklanmaları İtalyan Doğu Afrika'sını batı taraftan çökertmeye başlamıştır. Büyük Britanya baskısıda artınca, Eylül 1942'de İtalyan Doğu Afrika'sı parçalanmıştır. Eritre Bölgesi ve Britanya Somalisi bölümü Birleşik Krallık'a, Amara, Scioa, Galla dé Sidamo, Harrar ve İtalyan Somalisi'nin bir kısmı, Etiyopya İmparatorluğu'na geçmiştir.[9] İtalyan Somalisi bölümü, İtalya'da kalmıştır.

Ancak, Büyük Britanya 5 ay içinde İtalyan Somalisi'ni tamamen zapt etmiştir. 1942'den, 1949'a kadar Büyük Britanya kontrolünde kalan İtalyan Somalisi, Birleşmiş Milletler'in Sömürgecilere Eski Toprakları Verilsin Mi? oylaması sâyesinde, İtalyanlar, İtalyan Somalisi topraklarını, Somali İtalyan Vesayet Bölgesi adı altında dokunulmaz bir şekilde kazanmıştır.[10] 1960'ta yine BM'nin yaptığı bir kamuoyu (referandum) sâyesinde, Somali İtalyan Vesayet Bölgesi ve Britanya Somalisi birleşerek Somali Federal Cumhuriyeti'ni oluşturmuştur.[11]

Bölge ve coğrafya

İtalyan Doğu Afrika'sı kurulduğunda 6 siyasi bölgeden oluşmuştur. Bu bölgeler;

İtalyan Doğu Afrikası'nın bölgeleri...
  • Eritre Bölgesi
  • Amara Bölgesi
  • Galla-Sidamo Bölgesi
    • Galla İli
    • Sidamo İli
  • Scioa Bölgesi
  • Harrar Bölgesi
  • İtalyan Somalisi Bölgesi

1940 Kasım'ında, Britanya Somalisi'nin ele geçirilmesiyle, 1940'tan, yıkılış tarihi 1941'e kadar, Britanya Somalisi de bir bölgesi hâline gelmiştir ve toplam 7 bölge olmuştur.[12]

Kaynakça ve dipnotlar

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2010. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2010. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eritre</span> Doğu Afrika ülkesi

Eritre veya Eritre Devleti, Doğu Afrika'nın kuzeyinde bir ülke. Batıda Sudan, güneyde Etiyopya ve güneydoğusunda Cibuti ile çevrilmiştir. Ülkenin doğusu ve kuzeydoğusu Kızıldeniz sahili boyunca uzanır. Suudi Arabistan ve Yemen tam karşısındadır. Dahlak Takımadası ve Hanish Adalarının birkaçı Eritre'ye aittir. Başkenti Asmara'dır.

<span class="mw-page-title-main">Etiyopya</span> Afrikanın doğusunda, Afrika Boynuzunda, bir devlet

Etiyopya veya Etyopya, resmî adıyla Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti Afrika Boynuzu'nda yer alan büyük bir Doğu Afrika ülkesi. Ülkenin başkenti yerel dilde "yeni çiçek" anlamına gelen Addis Ababa'dır. Sudan, Güney Sudan, Eritre, Cibuti, Somali ve Kenya, Etiyopya'nın komşularıdır. Afrika kıtasının en kalabalık ikinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Somali</span> Doğu Afrikada bir ülke

Somali, resmî olarak Somali Federal Cumhuriyeti ve komünist yönetimde önceki bilinen adıyla Somali Demokratik Cumhuriyeti olarak anılan, Doğu Afrika'da Afrika Boynuzu denilen coğrafî bölgede bulunan bir ülkedir. 1991’de Somali İç Savaşı'nın başlamasından beri devletin çoğu bölgesinde merkezî bir hükûmet kontrolü yoktur. Uluslararası olarak tanınmış Federal Geçiş Hükûmeti, ülkenin sadece küçük bir parçasını yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Somaliland</span> Somaliden tek taraflı bağımsızlık ilan eden ancak bağımsızlığı hiçbir ülke tarafından tanınmayan ülke

Somaliland, resmî olarak Somaliland Cumhuriyeti, Afrika Boynuzu'nda tanınmayan fiili bir egemen devlettir. Kuzeybatıda Cibuti, güneyde ve batıda Etiyopya ve doğuda Somali ile sınır komşusudur. İddia edilen bölgesi, 2021 itibarıyla yaklaşık 5,7 milyon sakinle 176.120 kilometrekarelik bir alana sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Hargeisa'dır. Somaliland hükûmeti, kısa bir süre bağımsız olan Somaliland Devleti olarak 1960'tan 1991'e kadar Somali Vesayet Bölgesi ile birleşerek Somali Cumhuriyeti'ni oluşturan İngiliz Somaliland'ın halefi devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Batı Afrikası</span>

Britanya Batı Afrikası, Afrika kıtasının batı kesimlerinde Britanya İmparatorluğu'nun sömürge döneminde sahip olduğu bölgeler. Bu bölgelerde günümüzde Sierra Leone, Gambiya, Nijerya ve Gana (o dönem Altın Sahili yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ogaden Savaşı</span>

Ogaden Savaşı (1977-1978), Etiyopya ile Somali arasında Etiyopya'nın Ogaden denilen bölgesinde meydana gelen savaş.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Denizaşırı Toprakları</span> Birleşik Krallıkın hâkimiyetindeki on dört bölge

Britanya Denizaşırı Toprakları ya da Birleşik Krallık Denizaşırı Toprakları, Birleşik Krallık'ın bir parçasını oluşturmamakla birlikte Birleşik Krallık hâkimiyeti altında bulunan on dört bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Ajura İmparatorluğu</span>

Ajura İmparatorluğu, bugünkü Afrika Boynuzu denilen ve Eritre, Etiyopya, Cibuti ve Somali'yi kapsayan bölgede 14. yüzyıl ila 17. yüzyıl arasında hüküm sürmüş ve Afrika'da oldukça güçlü olmuş bir imparatorluktur. Ajura I tarafından kurulmuştur, ardından gelen lider ise Ajurao I 'dir. Yöneticiler hakkında bilinen başka bir şey yoktur. Teokrasi ile yönetilmiştir ve dini inancı Müslümanlıktır. Doğu Afrika'nın en güçlü imparatorluğu olmuş ve neredeyse bölgedeki tüm kabilelerin kontrolünü ele geçirmiştir. İlk başkenti Mareeg, Somali, ikincisi ise Kelafo, Etiyopya olmuştur. Diğer büyük ve önemli şehirleri ise, Merka, Hobyo, Afgoyé, Mogadişu Gondershe ve Barawa'dır. Zamanında, Osmanlı İmparatorluğu ile de ticaret yapmıştır. Tüfek ve savaş topu ithal etmiş ve karşılığında kumaş ihraç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Somali tarihi</span>

Somali Tarihi, Antik Çağlara kadar dayanan uzun bir tarih şerididir. Antik Çağ'da, Somali'deki siyasal varlıklar;

<span class="mw-page-title-main">İtalyan Somalisi</span>

İtalyan Somalisi, İtalya Krallığı'nın, 1889'dan, 1936'ya kadar bugünün Kuzeydoğu Afrika'da kurduğu ilk kolonidir. Ayrıca bu koloni, İtalyan Doğu Afrika kontrolünün ve İtalya'nın bu bölgede elde ettiği birçok sömürge ve bu bölgede kurduğu sömürge krallığının ilk adımıdır. Ve 1936'da İtalyan Doğu Afrika'sı kurulduğunda, yıkılış tarihi 1941'e kadar onun bir bölgesi olarak kalmıştır, 1941'de Britanya Somalisi bölgeyi ele geçirip 1949'a kadar kontrol altında tutmuştur. Ancak İtalya Birleşmiş Milletler sayesinde 1949'da Somali İtalyan Vesayet Bölgesi'ni oluşturmuştur ve Britanya Somalisi ilk sınırlarına dönmüştür. 1960 yılında ikisi bir referandum sayesinde birleşerek bugünkü Somali Federal Cumhuriyeti'ni oluşturmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Somalisi</span> Eski İngiliz protektorası(1884-1960)

Britanya Somalisi ya da Britanya Somalilandı 1884 yılından 1960 yılına kadar Birleşik Krallık'ın Doğu Afrika'da, Somali'nin kuzey bölgesindeki sömürgesidir ve Birleşik Krallık'ın Doğu Afrika'daki tek sömürgesidir. Bugünkü, Somaliland adındaki özerk bölgede kurulmuştur. Fransız Somalisi ve İtalyan Somalisi arasında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hobyo Sultanlığı</span> 19. YY Somali Krallığı

Hobyo Sultanlığı, Kuzey Somali'de, 1820'li yılların başında, Yusuf Ali Kenadid tarafından kurulmuş, Kenadid kraliyet ailesinin (meclis), saltanatıdır. Başkenti, Hobyo'dur. Yusuf Ali Kenadid'İn oğlu olan Ali-Youssuf Kenadid yönetimi sırasında, 1 Ekim 1925'te, İtalyan komutanlar, De Vecchi ve Corpo Zaptié ile orduları, saltanatı tamamen ortadan kaldırmıştır ve Hobyo Sultanlığı, İtalyan Somalisi'nin bir parçası olmuştur. Daha sonra, Britanya Somalisi kontrolüne geçmiş, ardından İtalyan Doğu Afrikası egemenliğine girmiştir. Günümüzde, Hobyo Şehri Somali Cumhuriyeti'nin büyük şehirlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Somali bayrağı</span> Ulusal Bayrak

Somali bayrağı, Afrika ülkesi Somali'nin resmî bayrağıdır. Mohammed Awale Liban tarafından tasarlanan bayrak 12 Ekim 1954'te kabul edilmiştir. İtalyan Somalisi ve Britanya Somalisi'nin birleşmesinin ardından bayrak Somali Cumhuriyeti tarafından kullanılmaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Somali İtalyan Vesayet Bölgesi</span>

Somali İtalyan Vesayet Bölgesi ya da Somali İtalyan Mutemetliği (Mütevelliliği) Britanya Somalisi ve destekleyen kuvvetler tarafınca yıkılan İtalyan Doğu Afrikası'nın, İtalyan Somalisi Bölgesi'nin, 8 yıl boyunca (1941-1949), Büyük Britanya kontrolünde kaldıktan sonra, Birleşmiş Milletler'in toplu kararıyla Birleşmiş Milletler Vesayet Bölgesi haline getirilen ve yönetimi bizzat İtalya'ya verilen; bir referandum kararı sonucu, bağımsızlığını 5 gün yaşayabilmiş Somaliland Eyaleti ile birleşerek, ilk Somali Federal Cumhuriyeti'ni oluşturana kadar 1949-1960 yılları arasında var olmuş yönetimsel bölge.

<span class="mw-page-title-main">Afrika Yılı</span> 1960, 18 Afrika ülkesinin bağımsızlık yılı

Afrika Yılı olarak, Afrika kıtasında 1960 yılında 18 sömürge kolonisinin sömürgesi oldukları ülkelerden bağımsızlığını kazanması sonucu ortaya çıkmıştır. Bir yıl içerisinde birçok ülkenin bağımsızlığını kazanması neticesinde 1960 yılı Afrika Yılı olarak nitelendirilmiştir. Bu bağlamda 14 Fransa, 2 Birleşik Krallık, 1 Belçika ve 1 İtalya sömürgesi bağımsız olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Somali arması</span> Ulusal arma

Somali arması, Afrika ülkesi Somali tarafından kullanılan resmî devlet armasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan İmparatorluğu</span>

İtalyan İmparatorluğu, İtalya Krallığı'nın sömürgeleri, himayelerini, imtiyazları, bağımlı topraklarını ve güven bölgelerini kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan Eritresi</span> Eritre güney Afrika kıtasında yer almaktadır

İtalyan Eritresi, 1882-1936 yılları arasında İtalya Krallığı'na bağlı kalmış, günümüzde Eritre olarak bilinen bir koloni devletidir.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan Etiyopyası</span>

İtalyan Etiyopyası, yaklaşık beş yıl boyunca İtalya tarafından işgal edilen Etiyopya İmparatorluğu topraklarıdır. İtalyan Etiyopyası, İtalyan Doğu Afrikası'nın kurulmasından sonra Amhara, Harar, Galla-Sidamo ve Scioa valiliklerinden oluşan Etiyopya İmparatorluğu'nun eski topraklarının resmi adıydı, idari bir birim değildi.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Afrika Savaşı (II. Dünya Savaşı)</span>

Doğu Afrika Savaşı, İkinci Dünya Savaşı sırasında İtalya'nın silahlı kuvvetleri ile Britanya İmparatorluğu arasında Doğu Afrika'da gerçekleşen bir dizi savaştı. Bu savaş İkinci Dünya Savaşı'nın Akdeniz ve Orta Doğu cephelerinin bir parçasıydı.