İçeriğe atla

İtalya-Türkiye ilişkileri

İtalya–Türkiye ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Italy ve Turkey

İtalya
Türkiye
Diplomatik Misyon
İtalya'nın Ankara BüyükelçiliğiTürkiye'nin Roma Büyükelçiliği
Temsilcilik
Büyükelçi Luigi MattioloBüyükelçi Ömer Gücük

İtalya-Türkiye ilişkileri 1856 yılında başlamıştır. İki ülkenin de Akdeniz'e sınırı vardır. Avrupa Birliği’nin kurucu üyeleri arasında bulunan İtalya, Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik sürecini desteklemektedir. İtalyan Hükûmetleri, Türkiye'nin jeopolitik konumu nedeniyle Avrupa Birliği'ne çok şey katacağını düşünmektedir.[1]

İlişkilerin tarihçesi

Osmanlı Dönemi

Avrupa'da ulusal birliğini epeyce geç sağlayan İtalya, 20. yüzyılın ilk zamanlarında dünyada emperyalist rekabet sürerken "Roma İmparatorluğu'nun kutsal mirasına sahip olma" amacıyla politika üretmeye başlamıştır. Bu doğrultuda Akdeniz havzası İtalya'nın hedefi olmuş; Kuzey Afrika'daki ve Anadolu'daki Osmanlı toprakları İtalya tarafından işgal edilmek istenmiştir. 1911-1912 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve İtalya Krallığı arasında geçen Mustafa Kemal Atatürk'ün de katıldığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuzey Afrika'daki son toprak parçası Trablusgarp ve on iki adaya İtalyan ordularının işgalci çıkartma yapmaları üzerine V. Mehmet'in emriyle gönüllü ve askerlerden oluşan, İtalyan ordularına karşın az sayıdaki Osmanlı askeri ile İtalyan kuvvetleri arasında Trablusgarp Savaşı yapılmıştır. Savaşın sonucunda Binbaşı Enver Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri ağır kayıplar almış ve Trablusgarp'ı İtalyanlara bırakmak zorunda kalmıştır. Yine savaş sonunda yapılan Uşi Antlaşması'na göre Trablusgarp ve Bingazi'de İtalyanlara, Rodos ve On İki Ada ise Osmanlı İmparatorluğu'na verilmiştir.[2] Ancak İtalya Krallığı antlaşma şartlarına uymamış, Balkan Savaşları bitmesine rağmen adaları Osmanlı'ya vermeyerek, Rodos On İki Ada'yı işgal ederek[3] kendi topraklarına kattığını ilan etmiştir ve 1912'de bunu Osmanlı'ya kabul ettirmiştir.

Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi sonrası İttifak Devletleri ile iş birliği yapan İtalya, Londra Paktı ile birlikte İtilaf Devletleri safına geçmiştir. Bu pakt, İtalya'ya Anadolu topraklarının belirli bir bölümünün verilmesini de içermektedir. Daha sonra Fransa ve İngiltere, İtalya'ya haber verilmeksizin Sykes-Picot Anlaşması'nı yapınca İtalya buna tepki göstermiştir. Bunun üstüne 1917'nin başında Saint-Jean-de-Maurienne'de yeni bir zirve yapılmış, Saint-Jean-de-Maurienne Anlaşması ile İzmir ve çevresi İtalya'ya bırakılmış, İtalya'nın tepkisi dindirilmek istenmiştir fakat savaşı bitiren Paris Barış Konferansı'nda İzmir'in Yunanistan'a verilmesi, İtalya'nın saf dışı kalmasına ve Anadolu'da hedef değiştirmesine yol açmıştır. Bu yeni hedef doğrultusunda İtalya Mart 1919'dan itibaren Akdeniz kıyılarını işgale başlamıştır fakat İtalya diğer işgal kuvvetlerinin aksine Anadolu Hareketi'yle çok ciddi çatışmalara girmemiştir. Hatta Anadolu Hareketi'ni Yunanistan'a karşı desteklemiştir. Yunan işgali ilerledikçe İtalyan işgalindeki bölgelere çekilen Türk askerlere herhangi bir İtalyan müdahalesi olmamıştır, İtalyan gemileri ile Söke ve Antalya limanlarına Anadolu Hareketi'nin Yunanistan'a karşı kullanması için silahlar taşınmıştır ve bu süreçte İtalyan medyası dünyaya Anadolu Hareketi'ni tanıtacak adımlar atmıştır. İtalya bu adımlara karşılık Ankara'dan ekonomik imtiyazlar istemiştir, Ankara Hükûmeti bu imtiyazları reddetmiştir ve Anadolu'da tutunamayan İtalya, Temmuz 1921'in başından itibaren Anadolu'dan çekilmeye başlamıştır. Anadolu Hareketi ile İtalya arasındaki bu ılımlı hava Ulusal Faşist Parti'nin İtalya'da iktidarı ele geçirmesiyle bozulmuş, Lozan Antlaşması'nda İtalya'nın özellikle adalar konusunda büyük tavizler istemesine yol açmıştır.[4]

Kaynakça

  1. ^ *Türkiye Dış İşleri Bakanlığı. "Türkiye-İtalya Siyasi İlişkileri". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2012.  (3 Ocak 2011).
  2. ^ Bu anlaşma İtalyan tarihinde Trattato di Losanna - Lozan Anlaşması olarak geçmektedir. "Ouchy" Lozan'ın bir semtidir. Türkiye tarihinde 23 Temmuz 1923 Lozan Anlaşması ile anlam karışmasını önlemek için Uşi (Ouchy) Anlaşması olarak anılmaktadır.
  3. ^ Bülent Erandaç (20 Temmuz 2010). "Türkiye 'Ege Adaları' fırsatını nasıl kaçırdı?". Takvim. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2014. 
  4. ^ Oran, Baskın (2010). Turkish foreign policy, 1919-2006 : facts and analyses with documents. Salt Lake City: University of Utah Press. ss. 85 - 86. ISBN 9780874809046. 

İlgili Araştırma Makaleleri

1912 pazartesi günü başlayan bir artık yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp Savaşı</span> Trablusgarp Savaşı diğer adı ile Türk-İtalyan Savaşı

Trablusgarp Savaşı veya diğer adıyla 1911-1912 Türk-İtalyan Savaşı, 1911-1912 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve İtalya Krallığı arasında geçen bir savaştır. Adı, "Trablusgarp Savaşı" olmasına rağmen çarpışmalar Trablusgarp dışında Adriyatik Denizi, Ege Adaları, Çanakkale Boğazı ve Kızıldeniz gibi farklı bölgelerde de sürmüştür. Diğer büyük devletlerin desteği ve Birinci Balkan Savaşı'nın patlak vermesi nedeniyle savaşı kazanan İtalya, Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp Vilayeti'ne bağlı Trablusgarp, Fizan ve Sirenayka bölgelerini ele geçirmiştir. Bu bölgeler birleşip gelecekteki Libya devletini oluşturacaklardı.

<span class="mw-page-title-main">Lozan Antlaşması</span> İsviçrenin Lozan şehrinde Türkiye ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan barış antlaşması

Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Britanya İmparatorluğu, Fransız Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı (Yugoslavya) temsilcileri tarafından, Leman Gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace'ta imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Savaşları</span> 1912-1913 yıllarında Balkan Yarımadasında yaşanan iki savaş

Balkan Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki 8 Ekim 1912 - 10 Ağustos 1913 arasında dört devlete karşı yaptığı savaşlardır. Çatışmaların temel nedeni Bulgaristan Krallığı ile Sırbistan Krallığı'nın Balkanlarda hızlanan yayılma faaliyetleridir.

<span class="mw-page-title-main">Sevr Antlaşması</span> Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan ve Ankara Hükûmetince fiilen ve hukuken geçersiz kılınan barış antlaşması

Sevr Antlaşması, I. Dünya Savaşı sonrasında İtilâf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti arasında 10 Ağustos 1920'de Fransa'nın başkenti Paris'in 3 km batısındaki Sevr (Sèvres) banliyösünde bulunan Seramik Müzesi'nde imzalanmış antlaşmadır. Antlaşma imzalandığı dönemde devam eden Türk Kurtuluş Savaşı'nın sonucunda Türklerin galibiyetiyle, bu antlaşma yerine 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalanıp uygulamaya konulduğundan Sevr Antlaşması geçerliliğini kaybetmiştir. Sevr Antlaşması 433 maddeden oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">On İki Ada</span> Ege Denizinde bir grup adaya verilen isim

On İki Ada, Menteşe Adaları veya Dodekanez, Adalar Denizi'nde bulunan bir grup adaya verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp Bölgesi</span> Libyada bir bölge

Trablusgarp Bölgesi, Libya'yı oluşturan üç bölgeden birine eskiden verilen ad. Diğer ikisi Fizan ve Sirenayka veya Kirenayka'dır. Trablusgarp Bölgesi bugünkü Trablusgarp şehrinin çevresine karşılık gelir.

<span class="mw-page-title-main">Uşi Antlaşması</span> İtalya Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Trablusgarp Savaşı sonunda 1912de imzalanan barış antlaşması

Uşi Antlaşması, İtalya Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Trablusgarp Savaşı sonunda imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma İtalyan tarihinde Trattato di Losanna yani Lozan Antlaşması olarak geçmektedir. "Ouchy" Lozan'ın bir semtidir. Türkiye tarihinde 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması ile anlam karışmasını önlemek için Uşi (Ouchy) Antlaşması olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Meis</span> Yunanistanda bir ada

Meis, resmi olarak: Μεγίστη Megisti, Doğu Akdeniz'de Yunanistan'a bağlı Oniki Ada (Dodekanesos) ilinde bir ada. Türkiye kıyılarından sadece 2 km uzaklıktadır. Yüzölçümü 11,98 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Saint-Jean-de-Maurienne Anlaşması</span> Sarı kitap

Saint-Jean-de-Maurienne Anlaşması I. Dünya Savaşı sırasında, 1917 yılının ortalarında imzalanan gizli anlaşmalardan birisi.

<span class="mw-page-title-main">Tobruk Muharebeleri</span>

Tobruk Muharebeleri, Trablusgarp Savaşı esnasında Tobruk ve çevresindeki İtalya Krallığı güçleri ile Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı düzensiz birlikler arasında gerçekleşen bir dizi çatışmadır. Çatışmalar arasında en büyüğü Nadura Tepesi'nde gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fizan</span> Libyada bölge

Fizân, Libya'yı oluşturan üç eski bölgeden biridir. Diğer ikisi Trablusgarp Bölgesi ve Sirenayka'dır. Merkezi Sebha'dır. Bugünkü Libya'nın güneybatısında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp Vilayeti</span>

Trablusgarp Vilayeti, 1864 yılında gerçekleşen yönetim reformu sonucu Trablusgarp Eyaleti yerine kurulan Osmanlı vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Rodos ve On İki Ada'nın işgali</span>

Rodos ve On İki Ada'nın İşgali veya On İki Ada'nın işgali isimli harekât 1912 yılında On İki Ada'nın Trablusgarp Savaşı sırasında İtalyanlar tarafından yapılan çıkarmalar sonucu işgale uğramasıyla gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi</span>

Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi, Rus İmparatorluğu ile Yaş Antlaşması'nın imzalandığı 1792 yılından, saltanatın kaldırılarak devletin lağvedildiği 1922 yılına kadar sürer. Bu dönemde devlet en büyük toprak kayıplarını yaşamış ve Kurtuluş Savaşı sayesinde yalnızca Anadolu kurtarılabilmiştir.

Rodos Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun sancaklarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'ye göçler</span>

Türkiye'ye göçler üç başlık altında incelenebilir.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan Ege Adaları</span>

İtalyan Ege Adaları, 1912-1947 yılları arasında On İki Ada'nın İtalya yönetiminde olduğu dönemdir.

Bu sayfada 1912 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan olaylar yer alır.

İtalya'nın Antalya'yı işgali, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasının ardından Sevr Antlaşması'na (1919-1922) yol açan çalkantılı dönemde gerçekleşti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.