İtalya'nın illeri

İtalya'nın illeri (İtalyanca: provincia), İtalya'nın ikinci düzey idari bölümleridir. Büyüklük ve nüfus olarak bölge ve belediye arasında kalan bir yerel idare ve yerleşim birimidir. Provincia sözcüğü, tarif ettiği yerleşim biriminin yanı sıra o yerleşim birimindeki belediye ya da valilik gibi kurumların işlevlerini yerine getiren yerel yönetimi de ifade eder.

İtalya'daki illerin genel hukuki temelleri 27 Aralık 1947'de kanunlaşan ve 1 Ocak 1948'de yürürlüğe giren İtalya Anayasası II. Bölümü V. Faslı tarafından, yani 114. madde ve devamı tarafından verilmiştir.

2010 sonu itibarıyla İtalya illeri sayısı 109'dur. Aosta Vadisi özerk bölgesinde il bulunmamakta ve bölge ile il görevleri tek bir bölge idaresi tarafından yapılmaktadır. Trentino-Alto Adige/Südtirol özerk bölgesinde iki il, Bolzano ve Trento ili, bulunmakta ama bu iki il bazı bölge görevlerini de il görevleri ile birlikte yürütmektedirler. Bunlardan sonra gelen ve iki ili bulunan diğer bölgeler Basilicata, Molise ve Umbria bölgelerdir. En büyük sayıda ili olan bölge, 9 ille Lombardia bölgesidir.

Tarihçe

Yıl	İl sayısı
1861	59
1866	67
1868	68
1870	69
1920	70
1923	73
1924	76
1927	93
1934	94
1935	95
1941	98
1945	96
1947	91
1954	92
1968	93
1970	94
1974	95
1992	103
2001	107
2009	110
2016	107

İtalyan illeri 23 Ekim 1869'da yürürlüğe giren Sardinya Krallığı 3702 Nolu Kraliyet Kararnamesi ("Rattazzi Kararnamesi") ile krallığın yerel idare sistemini yenileştirmek ve standart hala sokmak için Fransa yerel idaresine benzetilerek ortaya çıkartılmıştır. 1851'de Sardinya Krallığı İtalya Krallığı'na dönüştürüldüğü zaman krallık sınırları içinde 59 il bulunmaktaydı.

İtalya illerinin sayısı gittikçe artan bir eğilim göstermiştir; yukarıdaki tabloda bu gösterilmektedir:

1866'da ve 1868'de Avusturya İmparatorluğu elinde bulunan İtalya bölgeleri ve Roma'nın İtalya'ya katılması ile İtalyan illeri sayısı 69 olmuştur. I. Dünya Savaşı sonucunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılması ve bu savaşı bitiren anlaşmaların imzalanmasından sonra İtalya'nın eline geçen yeni arazilerle, 1924'te İtalya'nın illerinin sayısı 78'e yükseldi.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra il sayısı artmaya devam etti. Fakat 1945'ten sonra il sayısının artma nedeni mevcut illeri birkaç değişik bölme ve sınırlarını değiştirme ve bu değişikliği halk oyuna sunma suretiyle ortaya çıktı. Günümüzde de bu trend devam etmekte ve birkaç mevcut ilin sınırlarının değiştirilmesi ve yeni il yaratılması planları bulunmaktadır. Örneğin 2006'da Sardinya içinde illerin yeniden yapılandırılması ile Olbia-Tempio ili, Oristano ili, Carbonia-Iglesias ili ve Medio Campidano ili kurulmuştur. Lombardiya bölgesi içinde ise hukuken 2004'te ve fiilen halk seçim sonuçları ile Haziran 2009'da Monza ve Brianza ili kurulmuştur.

İtalya'da her il iki-harfli bir kod ile bilinmektedir (örneğin: RO - Roma). Her ilin, genellikle o ilde en yüksek nüfuslu şehir olan, bir il merkezi bulunmaktadır.

Yetkileri

İtalya illerine esas olarak dört idari görev yüklenmektedirler:

Yerel planlama ve yörel bölgelerin tespit edilip idare edilmesi;
Yerel polis hizmetlerinin ve itfaiye hizmetlerinin organize edilmesi;
Ulaşımının idaresi; motorlu araçların tescil edilmesi ve ikinci derecede önemli il karayolu şebekesinin kontrolü ve bakımı;
"Polizia Provinciale (İl Polisi)" adı verilen polis gücünün idaresi.

3 milyon kişi üzerinde nüfuslu illerde 45 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 12 bakandan (assessori) oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur. 700.000 ile 3.000.000 kişi nüfusu olan illerde 26 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 12 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur. Sicilya'daki Palermo ve Catania özel statülü olup 45 seçilmiş üyeli bir meclis ve 15 bakandan oluşurlar. 300.000 ile 700.000 kişi nüfusu olan illerde 30 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 10 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur.^[1] 300.000 kişiden az nüfusu olan illerde 24 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 8 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur.^[2]

Liste

Adı	Merkez	Bölge	Yüzölçümü¹	Nüfus²	Yoğunluk³	ISO
Agrigento^{[nb 1]}	Agrigento	Sicilya	3.042	454.593	149	IT-AG
Ancona	Ancona	Marche	1.940	478.319	247	IT-AN
Alessandria	Alessandria	Piyemonte	3.559	439.414	123	IT-AL
L'Aquila	L'Aquila	Abruzzo	5.035	309.264	61,4	IT-AQ
Aosta Vadisi^{[nb 2]}	Aosta	Aosta Vadisi	3.266	127.866	39	IT-AO
Arezzo	Arezzo	Toskana	3.236	348.127	108	IT-AR
Ascoli Piceno	Ascoli Piceno	Marche	1.228	213.586	174	IT-AP
Asti	Asti	Piyemonte	1.515	221.151	146	IT-AT
Avellino	Avellino	Campania	2.792	439.036	157	IT-AV
Bari^{[nb 3]}	Bari	Puglia	3.821	1.256.233	329	IT-BA
Barletta-Andria-Trani	Barletta, Andria, Trani	Puglia	1.538	391.506	255	IT-BT
Belluno	Belluno	Veneto	3.676	213.876	58	IT-BL
Benevento	Benevento	Campania	2.071	288.283	139	IT-BN
Bergamo	Bergamo	Lombardiya	2.723	1.092.765	401	IT-BG
Biella	Biella	Piyemonte	914	186.698	204	IT-BI
Bologna^{[nb 3]}	Bologna	Emilia-Romagna	3.702	988.267	267	IT-BO
Brescia	Brescia	Lombardiya	4.783	1.248.950	261	IT-BS
Brindisi	Brindisi	Puglia	1.839	402.870	219	IT-BR
Cagliari^{[nb 3]}	Cagliari	Sardinya	4.569	561.080	123	IT-CA
Caltanissetta^{[nb 1]}	Caltanissetta	Sicilya	2.124	272.052	128	IT-CL
Campobasso	Campobasso	Molise	2.910	231.440	80	IT-CB
Caserta	Caserta	Campania	2.640	911.592	345	IT-CE
Catanzaro	Catanzaro	Calabria	2.392	368.219	54	IT-CZ
Cenova^{[nb 3]}	Cenova	Ligurya	1.839	882.851	480	IT-GE
Chieti	Chieti	Abruzzo	2.588	396.852	153	IT-CH
Cremona	Cremona	Lombardiya	1.771	362.061	204	IT-CR
Crotone	Crotone	Calabria	1.716	173.812	101	IT-KR
Como	Como	Lombardiya	1.288	590.050	458	IT-CO
Cosenza	Cosenza	Calabria	6.650	734.260	110	IT-CS
Cuneo	Cuneo	Piyemonte	6.902	589.586	85	IT-CN
Enna^{[nb 1]}	Enna	Sicilya	2.561	173.009	68	IT-EN
Fermo	Fermo	Marche	860	177.480	206	IT-FM
Ferrara	Ferrara	Emilia-Romagna	2.630	358.972	136	IT-FE
Floransa^{[nb 3]}	Floransa	Toskana	3.515	993.759	283	IT-FI
Foggia	Foggia	Puglia	6.966	640.891	92	IT-FG
Forli-Cesena	Forli	Emilia-Romagna	2.376	392.329	165	IT-FC
Frosinone	Frosinone	Lazio	3.243	497.849	154	IT-FR
Gorizia^{[nb 4]}	Gorizia	Friuli-Venezia Giulia	466	142.627	306	IT-GO
Grosseto	Grosseto	Toskana	4.501	227.063	50	IT-GR
Güney Sardinya	Carbonia	Sardinya	6.530,67	338.264	52	IT-SU
Güney Tirol^{[nb 5]}	Bolzano	Trentino-Alto Adige/Südtirol	7.400	503.434	68	IT-BZ
Imperia	Imperia	Ligurya	1.156	221.885	192	IT-IM
Isernia	Isernia	Molise	1.528	88.789	58	IT-IS
Katanya^{[nb 3]}	Katanya	Sicilya	3.553	1.089.301	306	IT-CT
Latina	Latina	Lazio	2.250	551.217	245	IT-LT
Lecce	Lecce	Puglia	2.759	813.809	295	IT-LE
Lecco	Lecco	Lombardiya	816	337.912	414	IT-LC
Livorno	Livorno	Toskana	1.211	341.453	282	IT-LI
Lodi	Lodi	Lombardiya	782	225.825	289	IT-LO
Lucca	Lucca	Toskana	1.773	392.182	221	IT-LU
Macerata	Macerata	Marche	2.774	324.369	117	IT-MC
Mantova	Mantova	Lombardiya	2.339	412.606	176	IT-MN
Massa-Carrara	Massa	Toskana	1.157	203.642	176	IT-MS
Matera	Matera	Basilicata	3.447	203.570	59	IT-MT
Messina^{[nb 3]}	Messina	Sicilya	3.247	653.810	201	IT-ME
Milano^{[nb 3]}	Milano	Lombardiya	1.575	3.250.315	2.004	IT-RM
Modena	Modena	Emilia-Romagna	2.689	694.579	258	IT-MO
Monza ve Brianza	Monza	Lombardiya	405	843.899	2.084	IT-MB
Napoli^{[nb 3]}	Napoli	Campania	1.171	3.084.890	2.631	IT-RM
Novara	Novara	Piyemonte	1.339	368.864	275	ITNO
Nuoro	Nuoro	Sardinya	3.934	161.020	41	IT-NU
Oristano	Oristano	Sardinya	3.040	166.712	55	IT-OR
Padova	Padova	Veneto	2.142	929.933	434	IT-PD
Palermo^{[nb 3]}	Palermo	Sicilya	4.992	1.247.976	250	IT-PA
Parma	Parma	Emilia-Romagna	3.450	437.349	127	IT-PR
Pavia	Pavia	Lombardiya	2.965	544.230	184	IT-PV
Perugia	Perugia	Umbria	6.332	667.071	105	IT-PG
Pesaro ve Urbino	Pesaro	Marche	2.564	365.788	143	IT-PU
Pescara	Pescara	Abruzzo	1.225	321.192	262	IT-PE
Piacenza	Piacenza	Emilia-Romagna	2.590	288.003	111	IT-PC
Pisa	Pisa	Toskana	2.445	414.154	169	IT-PI
Pistoia	Pistoia	Toskana	965	292.108	303	IT-PT
Pordenone^{[nb 4]}	Pordenone	Friuli-Venezia Giulia	2.130	313.870	147	IT-PN
Potenza	Potenza	Basilicata	6.549	385.309	59	IT-PZ
Prato	Prato	Toskana	365	248.174	680	IT-PO
Ragusa^{[nb 1]}	Ragusa	Sicilya	1.614	316.113	196	IT-RG
Ravenna	Ravenna	Emilia-Romagna	1.858	389.509	210	IT-RA
Reggio Calabria^{[nb 3]}	Reggio Calabria	Calabria	3.184	565.756	178	IT-RC
Reggio Emilia	Reggio Emilia	Emilia-Romagna	2.292	525.267	229	IT-RE
Rieti	Rieti	Lazio	2.750	159.979	58	IT-RI
Rimini	Rimini	Emilia-Romagna	863	325.219	377	IT-RN
Roma^{[nb 3]}	Roma	Lazio	5.352	4.342.212	784	IT-RM
Rovigo	Rovigo	Veneto	1.790	247.297	138	IT-RO
Salerno	Salerno	Campania	4.918	1.107.919	225	IT-SA
Sassari	Sassari	Sardinya	4.281	336.632	79	IT-SS
Savona	Savona	Ligurya	1.545	287.315	186	IT-SV
Siena	Siena	Toskana	3.823	271.365	71	IT-SI
Siraküza^{[nb 1]}	Siraküza	Sicilya	2.108	402.840	191	IT-SR
Sondrio	Sondrio	Lombardiya	3.210	182.709	57	IT-SO
La Spezia	La Spezia	Ligurya	881	223.606	254	IT-SP
Taranto	Taranto	Puglia	2.436	580.525	238	IT-TA
Teramo	Teramo	Abruzzo	1.948	311.590	160	IT-TE
Terni	Terni	Umbria	2.122	233.719	110	IT-TR
Torino^{[nb 3]}	Torino	Piyemonte	6.829	2.299.102	337	IT-TO
Trapani^{[nb 1]}	Trapani	Sicilya	2.460	436.283	177	IT-TP
Trento^{[nb 5]}	Trento	Trentino-Alto Adige/Südtirol	6.203	524.826	85	IT-TN
Treviso	Treviso	Veneto	2.477	884.867	357	IT-TV
Trieste^{[nb 4]}	Trieste	Friuli-Venezia Giulia	212	236.546	1.116	IT-TS
Udine^{[nb 4]}	Udine	Friuli-Venezia Giulia	4.904	541.036	110	IT-UD
Varese	Varese	Lombardiya	1.199	879.605	734	IT-VA
Venedik^{[nb 3]}	Venedik	Veneto	2.461	859.826	349	IT-VE
Verbano-Cusio-Ossola	Verbania	Piyemonte	2.256	163.121	72	IT-VB
Vercelli	Vercelli	Piyemonte	2.088	179.798	86	IT-VC
Verona	Verona	Veneto	3.120	916.228	294	IT-VR
Vibo Valentia	Vibo Valentia	Calabria	1.139	166.891	147	IT-VV
Vicenza	Vicenza	Veneto	2.723	868.230	319	IT-VI
Viterbo	Viterbo	Lazio	3.614	318.139	88	IT-VT

Notlar: ¹ km²; ² 2019 yılı itibarıyla;^[3] ³ /km²

^1 Serbest belediye konsortiyumu.

^2 Bölge ve il.

^3 Metropoliten şehir.

^4 Bölgesel merkezi olmayan entite.

^5 Özerk il.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Buna istisna Sicilya Özerk Bolgesine bagli Agrigento, Trapani, Siracusa, Ragusa ve Messina illeridir. Agrigento, Trapani, Siracusa, Ragusa illerinde 35 seçilmiş üyeden oluşan bir Meclis ve en çok 12 "bakandan (assessori)" oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" vardir. Messina ilinde ise 45 seçilmiş üyelik Meclis ve 15 "bakan (assessori)" dan oluşan bir "hükûmet kabinesi (Giunta)" bulunur.
^ Buna istisna Sicilya Özerk Bölgesi'nde bulunan Caltanissetta, Enna illeridir. Bu illerde Il Meclisi 25 uyeden oluşur.
^ Italy: Regions and Provinces. 21 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CityPopulation. Updated January 2019. 28 Nisan 2022 tarihinde erişilmiştir.