İçeriğe atla

İsviçre coğrafyası

İsviçre coğrafyası
İsviçre coğrafyası
Kıta Avrupa
Bölge Batı/Orta Avrupa
Koordinatlar 47° K 8° D
Yüzölçüm dünyada 134. sırada
41293.2 km²
Kara : 95.8 %
Su : 4.2 %
Kıyılar 0 km
Sınırlar Toplam kara sınırları:
1.852 km (1.151 mi)


İtalya: 734.2 km
Fransa: 571.8 km
Almanya: 345.7 km
Avusturya: 165.1 km
Lihtenştayn: 41.1 km km

En yüksek nokta Dufourspitze: 4,634 m
En alçak nokta Maggiore Gölü: 193 m
En uzun nehir Ren Nehri: 375.5 km
En büyük göl Cenevre Gölü (Fransa ile paylaşır, Neuchâtel Gölü İsviçre'nin tamamen içinde olan en büyük göldür)

İsviçre coğrafyası Batı ve Orta Avrupa'da bulunan, dağlık ve Denize kıyısı olmayan ülke İsviçre'nin coğrafi özelliklerini kapsar. 5 ülke ile sınır komşusudur: doğusunda Avusturya ve Lihtenştayn, batısında Fransa, güneyinde İtalya ve kuzeyinde Almanya. İsviçre kuzey-güney doğrultusunda 220 km, doğu-batı doğrultusunda 350 km uzunluğa sahiptir.[1]

41.285 kilometrekarelik yüzölçümüyle İsviçre, Birleşmiş Milletler tarafından tanınan ülkeler arasında yüzölçümü bakımından en büyük 135. ülkedir. 2011 sayımına göre 7.954.700'lük nüfusa sahip olan ülkede, kilometrekareye ortalama 188 kişi düşmektedir.[2] Engebeli bir araziye sahip olan ülkenin güney kısmında, kuzey kısmına oranla daha dağınık bir yerleşim görülür.[3]

Fizikî özellikleri

Güneydeki İsviçre Alpleri, ortadaki İsviçre Platosu ve kuzeydeki Jura Dağları olmak üzere ülke üç ana topoğrafik alana ayrılabilir. Ülkeyi orta ve güneyinden kateden sıradağlar olan Alpler, ülke topraklarının yaklaşık olarak %60'ını oluşturur. İsviçre Alpleri'nin yüksek dorukları arasında (en yüksek zirvesi 4.634 metrelik Dufour Zirvesi'dir) bazılarında buzul bulunan vadiler yer alır. Buralarda doğan Ren, Rhône, İnn, Aare ve Ticino gibi başlıca nehirler; Cenevre Gölü, Zürih Gölü, Neuchâtel Gölü ve Konstanz Gölü gibi göllere dökülür.[4] 1.500'den fazla göle sahip olan İsviçre, Avrupa'daki temiz su rezervinin yaklaşık %6'sına sahiptir. Göller ve buzullar, ülke topraklarının yaklaşık olarak %6'sını oluşturur.[3][5]

Ülkenin daha yoğun nüfusa sahip olan kuzey kısmı daha düzlük de olsa kuzeybatıda bulunan daha küçük Jura Dağları gibi dağlık da olabilir. İsviçre’nin iklimi genel olarak ılıman olsa da yüksek dağlardaki zorlu şartlardan İsviçre’nin güney ucundaki sıcak Akdeniz iklimine kadar bölgeden bölgeye değişiklik gösterir.

Yüksek dağlarla ayrılan birçok vadinin varlığı nedeniyle İsviçre’nin ekosistemleri çok hassastır ve hemen hemen her vadide kendine özgü ekolojiler oluşmuştur. Dağlık bölgelerde de diğer yükseltilerde bulunmayan zengin bir bitki örtüsü bulunur.

İklim ve çevre

İsviçre'nin yer yer farklılıklar göstermekle birlikte genelinde ılıman iklim görülür[6][7] Yaz ayları belirli bir sıklıkla yağmurlu ve mera ve otlatma için uygun olan sıcaklıkta ve nemlilikte geçer. Yaz aylarına kıyasla nem oranının düşük olduğu kış aylarında yüksek noktalarda istikrarlı hava koşulları seyrederken, alçak bölgelerde sıcaklık terselmesi gözükmekte dolayısıyla güneşsiz dönemler yaşanabilir.

Alplerin güney tarafına yoğun yağmur yağdığı dönemlerde, kuzey Alplere sıcak fön rüzgarları gelir. Alp vadilerinin iç kısımlarında en kuru hava koşulları (bu bölgeye doğru hareket eden bulutların, dağların üzerinden geçerken içeriklerinin önemli bir bölümünü kaybetmelerinde dolayı) oluşur. Alplerde bulunan Graubünden gibi geniş bölgelerdeki yağış oranı Valais gibi bağcılığın yapıldığı güney batı bölgelere kıyasla az olur.[8] En yağışlı hava koşulları Alplerin yükseklerinde ve Ticino kantonunda görülür.[8]

Tüm yıl görülmekle birlikte en çok yağmur yaz aylarında düşer. Genel olarak sonbahar en kurak mevsim olmakla ve kışlar yazlara göre daha az yağmur almakla birlikte, yıldan yıla İsviçre ikliminde mevsimsel farklılıklar göze çarpar.

Batı Avrasyanın en büyük buzulu, (Aletsch Buzulu),[9] Soğuk ılıman iklimin görüldüğü Jura (Joux Vadisi) ve güney Ticino kantonu (Lugano Gölü)

Yüksek dağlarla çevrili özgün ekosistemlerden oluşan vadilerden dolayı, İsviçrenin ekosistemi oldukça kırılgandır. İklimsel, coğrafi ve topoğrafik özellikleri de Alpler bölgesini iklim değişikliğine hassas kılar.[10][11]

Doğal kaynaklar

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Ülke topraklarının % 23’ünü ormanlar meydana getirir. Ormanların % 70’i kozalaklı ağaçlarla, geri kalan kısmı geniş yapraklı ağaçlarla kaplıdır. Ormanlarda meşe, kayın, ceviz, çam ve kestane ağaçları vardır. Ormanlar İsviçre’nin kereste ihtiyacının yarısını sağlar. Yüksek Alp yamaçlarında dağ keçisi, tavşan, dağ sıçanı ve av kuşları yaşar.

Madenler: Yeraltı kaynakları bakımından İsviçre fakirdir. Ülkede önemsiz birkaç kömür yatağı vardır. Yalnız tuz yatakları önemlidir.

Kaynakça

  1. ^ Bundesamt fur Statistik (Federal Department of Statistics) (2009). "Land and Environment (Raum und Umwelt: Panorama)". 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.  (Almanca) (Fransızca)
  2. ^ Büyütülebilen İsviçre haritası her iki sitede de bulunmaktadır: www.swissinfo-geo.org 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. veya www.swissgeo.ch 10 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; büyütülebilen bir uydu fotoğrafı da bu sitede bulunur: map.search.ch 26 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  3. ^ a b "Geography" (İngilizce). swissworld.org. 1 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2013. 
  4. ^ www.cografya.gen.tr 13 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İsviçre maddesi
  5. ^ "Ice volume of Switzerland's glaciers calculated" (İngilizce). Science Centric. 22 Haziran 2009. 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2013. 
  6. ^ Climate in Switzerland 15 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. about.ch, Retrieved on 2009-06-23
  7. ^ Country guide, Switzerland 21 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bbc.co.uk, Retrieved on 2009-11-20
  8. ^ a b "Climate data sunshine/temperature/rainfall choosable on federal weather bureau". Meteoschweiz.admin.ch. 23 Mayıs 2011. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2011. 
  9. ^ Swiss Alps Jungfrau-Aletsch 21 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. unesco.org
  10. ^ The strengths of Switzerland and its people, p.3[] Federal Department of Foreign Affairs FDFA. Retrieved on 2009-12-02
  11. ^ Impact of climate change 15 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. swissworld.org. Retrieved on 2010-01-14.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsviçre</span> Batı Avrupa ve kısmen Orta Avrupada bir federe ülke

İsviçre, Batı, Orta ve Güney Avrupa'nın kesişme noktasında bulunan bir ülkedir. Federal otoritelerin merkezi Bern ile birlikte 26 kantondan oluşan bir federal cumhuriyettir. Kuzey sınırında Almanya, batısında Fransa, güneyinde İtalya, doğusunda Avusturya ile Lihtenştayn yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Bolivya</span> Güney Amerikada denize kıyısı olmayan ülke

Bolivya, resmî adıyla Çokuluslu Bolivya Devleti bir Güney Amerika ülkesidir. Başkenti Sucre olup; La Paz, Cochabamba, Santa Cruz, Potosi diğer önemli şehirlerinden birkaçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alpler</span> Orta Avrupada yer alan bir sıradağ

Alpler, Orta Avrupa'da yer alan büyük dağ silsilesi. İsviçre, Kuzey İtalya ve Fransa'nın pek çok bölümünde görülür. Avusturya'nın hemen hemen hepsini kaplar ve Almanya'nın güneyinde önemli yer tutar. Coğrafi olarak 44°-48° kuzey enlemleri ve 5°-18° doğu boylamları arasında bulunur. Ekvator'dan ve Kuzey kutbundan hemen hemen aynı uzaklığa sahiptir. 207.000 km² bir alanı kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Lugano</span> İsviçrede şehir ve belediye

Lugano, güney İsviçre'de İtalya sınırına yakın, Lugano Gölü kıyısında şehir. İsviçre'de tamamında İtalyanca konuşulan tek kanton olan Ticino'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Almanya coğrafyası</span>

Bu madde Almanya coğrafyasını anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Matterhorn</span> İsviçre Alplerinde bir dağ

Matterhorn (Almanca), Cervino (İtalyanca), Cervin (Fransızca), İsviçre Alpleri'nde bulunan bir dağdır. Pennine Alpleri'nin geniş Monte Rosa bölgesinde, 4.478 metre (14.692 ft) yüksekliktedir. Alpler ve Avrupa'nın en yüksek zirvelerinden biri yapan büyük, neredeyse simetrik piramidal bir zirvedir. Çevredeki buzulların üzerinde yükselen dört dik yüz, dört pusula noktasına bakar ve Hörnli, Furggen, Leone/Lion ve Zmutt sırtları tarafından bölünür. Dağ, kuzeydoğudaki Valais kantonundaki İsviçre kasabası Zermatt'a ve güneydeki Aosta Vadisi'ndeki İtalyan kasabası Breuil-Cervinia'ya bakmaktadır. Matterhorn'un hemen doğusunda, kuzey ve güney tarafındaki iki vadi arasındaki ana geçit olan ve Roma Dönemi'nden beri ticaret yolu olan Theodul Geçidi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya coğrafyası</span>

Bu madde Avusturya coğrafyasını anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Campione d'Italia</span> Como iline bağlı komün (Lombardiya, İtalya)

Campione d'Italia, kuzey İtalya'nın Lombardiya bölgesinin Como ilinde yer alan bir İtalyan komünüdür. Kasabanın nüfusu 2.117 kişi; yüzölçümü 2.6 km² ve nüfus yoğunluğu 814,23 kişi/km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Varese (il)</span> İtalyada bir il

Varese ili, Kuzey Batı İtalya'nın Lombardiya bölgesinde bir ilidir. Merkez kenti Varese'dir. 1.199 km²lik bir alana sahiptir. Nüfusu 879.605 kişi olup nüfus yoğunluğu 733 kişi/km² olur. Varese ili 1927de önceden "Como ili"ne bağlı olan Varese ve civarının ve "Milano ili"nin Gallarte ve civarının birleştirilmesinden ortaya çıkartılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Como (il)</span> İtalyada bir il

Como ili, kuzeybatı İtalya'da Lombardiya bölgesinin ili olup merkezi ismini aldığı Como şehridir. İlin alanı 1.288,07 km² olup bu ile bağlı olan 160 komün bulunur. İlin kuruluşu 1786'dadır; ama eski Como ilinin kuzeyi 1927'de Varese iline verilmiştir ve 1992'ye kadar da eski Como ili şimdiki Lecco ilini içinde bulundurmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Bergamo (il)</span> İtalyada bir kent

Bergamo ili, kuzeybatı İtalya'da Lombardiya bölgesinin ili olup merkezi ismini aldığı Bergamo şehridir. İlin nüfusu 1.098.740 kişi; alanı 2.722,86 km² olup bu ile bağlı olan 244 belde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Brescia (il)</span>

Brescia ili, kuzeybatı İtalya'da Lombardiya bölgesinin ili olup merkezi ismini aldığı Brescia şehridir. İlin nüfusu 1.252.868 kişi; alanı 4.784,36 km² olup bu ile bağlı olan 206 belde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Chieti (il)</span> İtalyada bir il

Chieti ili, güney İtalya'da Abruzzo bölgesinin ili olup merkezi Chieti şehridir. İlin alanı 2.588,35 km² olup bu ile bağlı olan 104 komün bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Maggiore Gölü</span> İtalya ve İsviçrede bulunan göl

Maggiore Gölü, İtalya'nın kuzeyinde ve İsviçre'nin güneyinde Ön-Alpler bölgesinde bulunan eski buzul göllerinden en batıda bulunan göldür.

<span class="mw-page-title-main">Olympic Ulusal Parkı</span> ABD de bir milli park

Olympic Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Washington eyaletinde, Seattle şehri yakınlarında bulunan, Olympic Yarımadası'nın 3.734 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Lassen Volkanik Ulusal Parkı</span>

Lessen Volkanik Ulusal Parkı, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzey-doğusunda, Redding ile Susanville küçük şehirleri yakınlarında bulunan ve 429 km² yüzölçümü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî parktır.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre Alpleri</span>

Geleneksel olarak İsviçre Alpleri olarak anılan İsviçre Alp bölgesi, ülkenin önemli doğal bir özelliğini temsil etmektedir ve İsviçre Platosu ve İsviçre'nin üç ana fizyografik bölgesinden biri olan Jura Dağları'nın İsviçre kısmından oluşmaktadır. İsviçre Alpleri bazen Merkez Alpler olarak adlandırılan bir alanı kaplayarak hem Batı Alpleri'ne hem de Doğu Alpleri'ne kadar uzanır. Bern Alpleri'nden Appenzell Alpleri'ne kadar olan kuzey siradağları tamamen İsviçre'de bulunurken, Mont Blanc sıradağlarından Bernina sıradağlarına kadar uzanan güney menzilleri Fransa, İtalya, Avusturya ve Lihtenştayn gibi diğer ülkelerle paylaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Altay dağ ormanı ve orman bozkırı</span>

Altay dağ ormanı ve orman bozkırı ekolojik bölgesi, Altay Dağları üzerindeki subalpin orman kuşağındaki bazı alanları kapsar ve Rusya, Kazakistan, Moğolistan ve Çin'in buluştuğu sınır bölgesinde yer alır. Farklı ekolojik bölgeler, rakımlar ve iklim bölgeleri arasındaki geçiş bölgelerinde bulunduğu için bölge yüksek biyolojik çeşitliliğe sahiptir. Soğuk yarı kurak bir iklime sahip olan Palearktik biyocoğrafik bölgesindedir. 35.199.998 kilometrekare (13.590.795 sq mi) alanı kapsar.

Graubünden Kantonu İsviçre'nin en büyük ve en doğudaki kantonudur. Fransızca ismi Grisons, İtalyanca ismi Grigioni, Romanşça ismi ise Grischun'dur. İtalya, Avusturya ve Lihtenştayn ile uluslararası sınırları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan coğrafyası</span>

Bulgaristan coğrafyası, Bulgaristan'nın coğrafi özelliklerini tanımlar. Bulgaristan, Tuna Nehrinin güneyinde tamamı Balkan Yarımadasında bulunan ve Karadeniz'e kıyısı olan bir Güneydoğu Avrupa devletidir. Kuzey'de Romanya ile 605 km'lik sınırı vardır. Bu sınırın büyük bölümünü Tuna Nehri oluşturur. Batı'da Sırbistan (344 km) ve Kuzey Makedonya (162 km) ile sınır komşusudur. Güney'de Yunanistan (472 km) ikinci en uzun sınır komşudur. Güneydoğu'da Türkiye (223 km) ile ve Doğu'da Karadeniz ile çevrilidir. Tarihsel olarak Mezya, Trakya ve Makedonya bölgelerini kapsar. Günümüzde Doğu-Batı doğrultusunda uzanan Balkan Dağları, ülkeyi Kuzey Bulgaristan ve Güney Bulgaristan olmak üzere 2'ye böler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.