İçeriğe atla

İsviçre'nin kantonları

İsviçre'nin kantonları (Almanca: kanton; Fransızca: canton; İtalyanca: cantone; Romanşça: chantun), İsviçre'nin en üst düzey idari bölümleridir. Kantonlar, İsviçre Konfederasyonu'nun üye devletleridir.

İsviçre Konfederasyonu'nun ilk üç müttefik müttefiki biçimindeki çekirdeğine üç orman kantonu (Waldstätte) deniyordu. Eski İsviçre Konfederasyonu'nun gelişimindeki iki önemli dönem, Acht Orte ("Sekiz Kanton"; 1353-1481 arası) ve Dreizehn Orte ("On Üç Kanton", 1513-1798 arası) terimleriyle özetlenmiştir.[1]

Eski İsviçre Konfederasyonu'nun her kantonu (eski adıyla Ort (1450'den önce "bölge/yerellik") veya Stand (yaklaşık 1550'den itibaren "mülk")), Vestfalya Antlaşması'ndan (1648) Helvetik Cumhuriyeti döneminde (1798-1803) kısa bir merkezi hükûmet dönemiyle birlikte 1848'de İsviçre federal devletinin kuruluşuna kadar kendi sınır kontrolleri, ordusu, para birimi ve yönetimiyle tamamen egemen bir devletti. Kanton terimi 19. yüzyıldan beri yaygın olarak kullanılmaktadır.[2]

Eski tabi bölgelerin tam kanton olarak tanınmasıyla, Aracılık Yasası (1803) ile kanton sayısı 19'a çıktı. 1815 Federal Antlaşması ile birlikte Eski İsviçre Konfederasyonu'nun eski ortaklarının katılımıyla bu sayı 22'ye çıktı. Jura kantonu, 1979 yılında Bern'den ayrılarak 23. kanton oldu.[3] Eski yarı kantonları kanton olarak belirleyen 1999 federal anayasasında resmi kanton sayısı 26'ya çıkarıldı.

Her kantonun kendi anayasası ile yasama, yürütme, yargı organları ve polis teşkilatına sahip olup kantonlar idari açıdan oldukça bağımsızdır.[4] Kanton yasama organları tek meclisli parlamentolardır ve büyüklükleri 58 ila 200 sandalye arasında değişmektedir. Birkaç yasama organı aynı zamanda Landsgemeinde olarak bilinen genel halk meclislerini de içermekle birlikte günümüzde yalnızca Appenzell Innerrhoden ve Glarus kantonlarında mevcuttur. Kanton yöneticileri kantona bağlı olarak beş veya yedi üyeden oluşur.

Kantonlar, federal anayasa veya kanunla konfederasyona devredilmeyen tüm yetki ve yetkileri elinde tutmaktadırlar. Kantonlar sadece diğer kantonlarla değil yabancı devletlerle de anlaşmalar yapabilme yetkisine sahiptirler. Başka devletlerle komşu olmayan kantonlar ise iç kanton olarak adlandırılır.

Kantonlar, ek olarak ilçelere veya doğrudan belediyelere ayrılmaktadır.

Liste

AdıKodKuruluşBaşkentYüzölçümü¹Nüfus²Yoğunluk³Resmî dil
 ZürihZH1351Zürih1.728,941.579.967914Almanca
 BernBE1353Bern5.958,501.051.437176Almanca, Fransızca
 LuzernLU1332Luzern1.493,52424.851284Almanca
 UriUR1291[a]Altdorf1.076,5337.31735Almanca
 SchwyzSZ1291[a]Schwyz907,88164.920182Almanca
 ObwaldenOW1291[a][b]Sarnen490,5838.70079Almanca
 NidwaldenNW1291[a][b]Stans275,8544.420161Almanca
 GlarusGL1352Glarus685,3141.47161Almanca
 ZugZG1352Zug238,73131.164549Almanca
 FribourgFR1481Fribourg1.672,43334.465200Fransızca, Almanca
 SolothurnSO1481Solothurn790,46282.408357Almanca
 Basel-StadtBS1501[c]Basel36,95196.7865.326Almanca
 Basel-LandschaftBL1501[c]Liestal517,67294.417569Almanca
 SchaffhausenSH1501Schaffhausen298,4285,895286Almanca
 Appenzell AusserrhodenAR1513[d]Herisau242,8455.759230Almanca
 Appenzell InnerrhodenAI1513[d]Appenzell172,4816.41695Almanca
 Sankt GallenSG1803Sankt Gallen2.028,20525.967259Almanca
 GraubündenGR1803Chur7.105,30202.53829Almanca, Romanşça, İtalyanca
 AargauAG1803Aarau1.403,80711.232507Almanca
 ThurgauTG1803Frauenfeld994,33289.650291Almanca
 TicinoTI1803Bellinzona2.812,15354.023126İtalyanca
 VaudVD1803Lozan3.212,02830.431259Fransızca
 ValaisVS1815Sion5.224,64357.28268Fransızca, Almanca
 NeuchâtelNE1815Neuchâtel802,16176.571220Fransızca
 CenevreGE1815Cenevre282,49514.1141.820Fransızca
 JuraJU1979Delemont838,5173.86588Fransızca

Notlar: ¹ km²; ² 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla; ³ /km²

^a Kurucu orman kantonu, kuruluş tarihi geleneksel olarak 1307, 1304 veya 1291 olarak verilir.
^b Unterwalden'in bir parçası olarak
^c 1833'e kadar Basel olarak
^d 1597'ye kadar Appenzell olarak

Eski kantonlar

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ rendered "the 'confederacy of eight'" and "the 'Thirteen-Canton Confederation'", respectively, in: "Chronology" (official site). Bern: The Swiss Federal Administration. 22 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2024. 
  2. ^ Andreas Kley: İsviçre Tarihi Sözlüğü'nde Almanca, Fransızca ve İtalyanca Kantone makalesi, 13 Nisan 2016.
  3. ^ François Schifferdecker, François Kohler: İsviçre Tarihi Sözlüğü'nde Almanca, Fransızca ve İtalyanca Jura (canton) makalesi, 20 Temmuz 2015.
  4. ^ İsviçre Tarihi Sözlüğü'nde Almanca, Fransızca ve İtalyanca Cantons, In the Federal State since 1848 makalesi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vaud</span> İsviçre kantonu

Vaud İsviçre'nin Fransızca konuşulan bölgesinde bulunan bir kantondur. Lozan, kantonun başkenti ve en önemli şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Fribourg</span> İsviçrede şehir ve belediye

Fribourg, İsviçre'de, Fribourg kantonunun merkezi kent.

İsviçre tarihi bugünkü İsviçre Konfederasyonu topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre bayrağı</span> Ulusal bayrak

İsviçre bayrağı, İsviçre Konfederasyonu tarafından kullanılan resmi ulusal bayrak.

<span class="mw-page-title-main">1291 Federal Beyannamesi</span>

Federal Beyanname veya Birlik Mektubu İsviçre'nin kuruluş belgesi olarak kabul edilen belge. Üç orman kantonunun ebedi birliği adıyla kurumlaşan birlik şu anda orta İsviçre'de yer alan üç kantonun yapmış olduğu bir birliktir. 1291 yılı Ağustos ayı başlarına tarihlenir ve 1 Ağustos şu anda da İsviçre'de ulusal bayram kabul edilmektedir. Bu metinde, şu anda ya kaybolmuş ya da yazılı olmayan, daha önce yapılmış benzer bir başka anlaşmadan da bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Üç orman kantonu</span>

Üç orman kantonu 14. yüzyılın başından beri orta İsviçre'deki ormanlık bölgeleri tanımlamak için kullanılan terim. Terim 1291 yılında yaptıkları bir antlaşma ile bir araya gelen Uri, Schwyz ve Unterwalden kantonları için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Eski İsviçre Konfederasyonu</span> Kanton denen küçük bağımsız devletlerden oluşan en eski İsviçre Konfederasyonu

Eski İsviçre Konfederasyonu, kanton denilen küçük bağımsız devletlerin oluşturduğu en eski İsviçre konfederasyonudur.

İsviçre Federal Anayasası, İsviçre'nin üçüncü ve şimdi geçerli olan anayasasıdır. Bu anayasa 26 kantondan oluşan İsviçre Konfederasyonunun hukuksal çerçevesini tanımlar, bireysel ve grup haklarını içeren temel bir belgedir. Ayrıca kantonlar ve konfederasyonun sorumluluklarını ve federal devlet kurumlarının nasıl oluşacağını belirler.

Yeniden Yapılanma ve Yenilenme İsviçre tarihinde 1814 ile 1847 arasındaki dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Aracılık Yasası</span>

Aracılık Yasası veya Arabuluculuk Yasası, İsviçre'nin özerkliğini büyük oranda geri veren ve 19 kantondan oluşan bir konfederasyonun kurulmasını öngören yasa. Arabuluculuk Yasası Ancien Rejimi ve Cumhuriyeti arasında Napolyon'un girişimi bir uzlaşma oldu. İsviçre tarihinin bu geçiş aşaması 1815 Restorasyonuna kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre'nin İBBS'si</span>

İsviçre İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması, Avrupa Birliği ülkelerinin kullandığı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması içinde Avrupa Serbest Ticaret Birliği üyesi olan İsviçre için kullanılan sınıflandırmadır:

<span class="mw-page-title-main">İsviçre Alpleri</span>

Geleneksel olarak İsviçre Alpleri olarak anılan İsviçre Alp bölgesi, ülkenin önemli doğal bir özelliğini temsil etmektedir ve İsviçre Platosu ve İsviçre'nin üç ana fizyografik bölgesinden biri olan Jura Dağları'nın İsviçre kısmından oluşmaktadır. İsviçre Alpleri bazen Merkez Alpler olarak adlandırılan bir alanı kaplayarak hem Batı Alpleri'ne hem de Doğu Alpleri'ne kadar uzanır. Bern Alpleri'nden Appenzell Alpleri'ne kadar olan kuzey siradağları tamamen İsviçre'de bulunurken, Mont Blanc sıradağlarından Bernina sıradağlarına kadar uzanan güney menzilleri Fransa, İtalya, Avusturya ve Lihtenştayn gibi diğer ülkelerle paylaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eyaletler Konseyi (İsviçre)</span>

Eyaletler Konseyi, İsviçre Federal Meclisi'nin üst kanadıdır. 46 üyesi vardır.

Graubünden Kantonu İsviçre'nin en büyük ve en doğudaki kantonudur. Fransızca ismi Grisons, İtalyanca ismi Grigioni, Romanşça ismi ise Grischun'dur. İtalya, Avusturya ve Lihtenştayn ile uluslararası sınırları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Thurgau</span> İsviçre kantonu

Thurgau, İsviçre'nin kuzeydoğu kesiminde kanton. Kuzeyde Konstanz Gölü (Bodensee), kuzeybatıda Ren Nehri, güneyde Sankt Gallen kantonu, batıda da Zürich ve Schaffhausen kantonları ile çevrilidir. Yüzölçümü 991 km²'dir. Kanton merkezi Frauenfeld'tir.

<span class="mw-page-title-main">Helvetia Cumhuriyeti</span> 1798-1803 yıllar arası Fransanın kardeşi olan bir Avrupa Cumhuriyeti

Helvetia Cumhuriyeti Fransız Devrim Savaşları sırasında 1798 ve 1803 yılları arasında var olan Fransa'nın kardeş cumhuriyetiydi. Fransız işgali ve bunun sonucunda Eski İsviçre Konfederasyonu'nun dağılmasının ardından, İsviçre'de kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Bern Oberlandı</span>

Bern Oberlandı, İsviçre'nin Bern kantonunda bulunan bir bölgedir. Bölge, kantonun Alp bölgesini ve Bern Alpleri'nin kuzey tarafını oluşturur ve aralarında hem dağ hem de kantonun en yükseği olan Finsteraarhorn'un da bulunduğu en yüksek zirvelerinin çoğu bölgeye dahildir. Bern Oberlandı, kantonun en yüksek ve en güney kısmıdır.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre'nin idari bölümleri</span>

İsviçre'nin idari bölümleri, İsviçre topraklarının kurumsal ve bölgesel organizasyonu ile ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Basel (kanton)</span>

Basel kantonu, İsviçre'nin kantonlarından biriydi. Kanton, 1501 yılında Eski İsviçre Konfederasyonu döneminde kurulmuştur. Kantonun başkenti Basel idi.

İsviçre taşıt plaka kodları, İsviçre'de kullanılan resmî taşıt plaka kodlarıdır. Plakalar, kanton için iki harfli bir kod ve en fazla altı haneli bir sayıdan oluşur. Arka plakalarda ayrıca İsviçre ve ilgili kantonun arması bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.