İsveç ve Norveç Birliği
İsveç ve Norveç Birliği | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1814-1905 | |||||||||||||||
 Birliğin Arması | |||||||||||||||
Millî marş Norveç: Norges Skaal (1814-1820) Sønner af Norge (1820-1864) İsveç: Du gamla, Du fria (de facto) | |||||||||||||||
 Devletin konumu | |||||||||||||||
| Tür | Şahsi birlik | ||||||||||||||
| Başkent | Stockholm ve Oslo | ||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | İsveççe, Norveççe, Danca, Sami dilleri, Fince | ||||||||||||||
| Resmî din | Norveç: Norveç Kilisesi İsveç: İsveç Kilisesi | ||||||||||||||
| Hükûmet | Anayasal monarşi | ||||||||||||||
| İsveç ve Norveç Kralı | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yasama organı | Yasama Organları: | ||||||||||||||
• İsveç yasama organı | Riksdag | ||||||||||||||
• Norveç yasama organı | Storting | ||||||||||||||
| Tarihî dönem | Napolyon Savaşları ve I. Dünya Savaşı Arasında | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Para birimi | İsveç:
| ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu | İsveç Norveç | ||||||||||||||
İsveç ve Norveç Birliği (İsveççe: Svensk-norska unionen, Unionen mellan Sverige och Norge; Norveççe: Unionen mellom Norge og Sverige), 1814 ve 1905 yılları arasında var olan ve bugünkü İsveç ve Norveç'in topraklarını kapsayan bir devlettir. 1814 yılında Danimarka'dan bağımsızlığını kazanan Norveç, kısa süre sonra İsveç'in işgali altında kalarak, sonu Kiel Antlaşması'yla biten bir süreç başladı. 14 Ocak 1814 tarihindeki bu antlaşma, devletin kuruluş tarihidir.
Erken tarih
İsveç ve Norveç, tarih boyunca 1319-1343 ve 1449-1450 yılları arasında birleşti. 1449 yılındaki birleşmenin ana nedeni, Danlarca seçilen Kalmar Birliği kralı I. Christian'a karşı muhalefet olmaktı.
Birleşme hareketleri
Kraliyet uzlaşmasının 6 Ağustos 1815 tarihinde sağlandığı ülkede, kraliyet uygulaması İsveç'te ve Norveç'te farklı olarak uygulandı. Norveç'te anayasal biçime dayanan Rigsakten bulunmaktayken, İsveç'te bu, düzenli yasalar altındaki yönetime dayalı Riksakten yer almaktaydı. Napolyon Avrupası'nın ardından Avrupa'nın bölgesel sınır değişiklikleriyle ilgilenmiş olan Viyana Kongresi, İsveç ve Norveç kraliyetini tartışmadı. Ayrıca Norveç'in parçası olan Faroe Adaları, İzlanda ve Grönland, Danimarka'da kalmaya devam etti.
Norveç hoşnutsuzluğu
Norveç, birliğin zoraki üyesiydi. Bunun dışavurumunun örnekleri Norveç edebiyatıyla sıkça dile getirildi. Norveç çiftlik kültürü, bu milliyetçi hareketlerde önemli bir simge haline dönüştü. Bu artan milliyetçi tutum, siyasi iletişime de sürekli olarak yön verdi.[1]
Önemli bir siyasi adım, Norveç'in kendi bölgesel yönetimi olan Formannskapsdistrikt'in kuruluşuydu. Stortinget ile kararı verilen ve XIV. Karl tarafından imzalanan bölgenin kuruluşu 14 Ocak 1837 tarihinde gerçekleşti.[2] Norveç anayasasının koyduğu bir yasaya göre her bir bölge (Norveççe: prestegjeld[3]) bir formannsskapsdistrikt'i oluşturuyordu. Bu tutumla Norveç Kilisesi, ülkeyi yönetsel bölgelere ayırıyordu. Öyle ki, 1837 yılına gelindiğinde Norveç'te 373 formannsskapsdistrikt bulunmaktaydı.[4]
Bu tarz Norveç'e bağlı yönetim bölgeleri, birliğin dağılmasında çok önemli bir rol üstlendi. 1837 yılındaki bir yasa ile kentlerle kırsal alanlar aynı konuma alındı. Bu durum kentler için çok fazla bir değişikliğe neden olmazken, kırsal alanlarda Norveç milliyetçiliği büyük bir etki uyandırdı.[1]
Birliğin dağılışı
Norveç'te gittikçe artmaya başlayan milliyetçilik ve doğan hoşnutsuzluk, 7 Haziran 1905 tarihinde Norveç'in bağımsızlık ilanına yol hazırladı. Bu tek taraflı ön olaylar, İsveç'in savaş tehditleriyle devam etti. Meclis tarafından yürütülen bir halk oylaması sonucunda 184 kişiye karşı 368,208 kişiyle Norveç'in bağımsızlığı desteklendi. Karlstad'da yapılan görüşmelerle çift taraflı olarak yolların ayrılmasına karar verildi. II. Oscar, 26 Ekim 1905 tarihinde Norveç'i bağımsız bir devlet olarak tanıdı.
Norveç'in kraliyet arayışları sonucunda Danimarkalı Prens Karl, halk oylarıyla tahta aday gösterildi. 25 Kasım 1905 tarihinde Norveç'e gelen prens, burada devletin başına geçerek VII. Haakon adını aldı.
Kaynakça
- ^ a b Derry, T.K. (1973). A History of Modern Norway; 1814–1972. Clarendon Press, Oxford. ISBN 0-19-822503-2.
- ^ Gjerset, Knut (1915). History of the Norwegian People, Volumes II. The MacMillan Company. ISBN none.
- ^ Prestegjeld is a geographic and administrative district in the Norwegian State Church.
- ^ Derry, T.K. (1960). A Short History of Norway. George Allen & Unwin. ISBN none.
