İçeriğe atla

İsveç başbakanı

İsveç Başbakanı
Sveriges statsminister
Görevdeki
Ulf Kristersson

18 Ekim 2022 tarihinden beri
TürHükûmet başkanı
Resmî ikametSager Sarayı, Stockholm, İsveç
AtayanRiksdag başkanı
Görev süresiYok
Oluşum20 Mart 1876 (148 yıl önce) (1876-03-20)
Açılışı yapanLouis Gerhard De Geer
VekilBaşbakan yardımcısı
MaaşYıllık 2.112.000 kr
Websitesigovernment.se/government-of-sweden/prime-ministers-office/

İsveç başbakanı (İsveççeSveriges statsminister), İsveç'in hükûmet başkanıdır. Makam 1876 yılında kurulmuş olup bu tarihten İsveç'te kraldan ayrı bir hükûmet başkanına sahip değildi.

Parlamenter sistemlerdeki çoğu başbakanın aksine, Başbakan hem de jure hem de fiili icracıdır. Bunun nedeni, Hükûmet Aracının, yürütme yetkisini, lideri olduğu Başbakanın hükûmete vermesidir.

Görev

İsveç Başbakanı, Riksdag Başkanı tarafından aday gösterilir ve olumsuz parlamentarizm yoluyla seçilir. Uygulamada bu, 'evet' oyu veya çekimserlerin sayısına bakılmaksızın 175'ten daha az milletvekili 'hayır' oyu verirse Başbakan adayı onaylanır.[1]

Tarihi

1876'dan önce, tek bir başbakan ofisi kurulduğunda, İsveç'in Kral'dan ayrı bir hükûmet başkanı yoktu. Tarihsel olarak, Privy Konseyi'nin en kıdemli üyesi (mutlak yönetim sırasında bu Lord Yüksek Şansölye idi), bir hükûmet başkanının makamıyla bazı benzerliklere sahipti. Bu, Monarch'ın yetkilerinin büyük ölçüde azaldığı ve Privy Council'in Başkanı'nın İsveç'teki en güçlü siyasi figür olduğu 1718'den 1772'ye kadar sözde Özgürlük Çağı'nda en belirgindi.

1809'un yeni hükûmet aracının kabul edilmesiyle, Adalet Başbakanı (İsveççe: justitiestatsminister) ve Dışişleri Bakanı (İsveççe: utrikesstatsminister) iki ofisi kuruldu, ancak rolleri sadece kendi Bakanlıklarının başkanlarından başka bir şey değildi. Başbakanlık ofisi 1876'da kurulduğunda, Adalet ve Dış işleri Bakanları daha sonra Adalet Bakanı ve Dışişleri Bakanı'na indirildi. Adalet Bakanı'nın aksine, Dışişleri Bakanı, yalnızca Başbakanla paylaşılan bir onur olan "Ekselans" olarak tanımlanmaya devam etti.[2][3] 1917'den itibaren, parlamenter ilkeler kesin olarak İsveç'te oluşturuldu ve Monarch, anayasal yetkisini Başbakan ve Danıştay üyelerini (kabine bakanları) kendi takdirine göre atama yetkisini kullanmayı bıraktı.[4] O andan itibaren, Başbakan Riksdag'da çoğunluğun desteğine bel bağladı. Zamanla, Başbakan Kraliyet imtiyazlarını fiilen kullanmaya başladı. Bununla birlikte, bu dönemde Hükûmet için kullanılan İsveççe terim hala Kungl idi. Maj: t, Kunglig Majestät'ın kısaltmasıdır (İngilizce: Royal Majesty).

1974'e kadar, İsveç'teki yürütme yetkisi King in Council aracılığıyla uygulanıyordu. Anayasa reformu, de jure parlamenter sistemi kuran ve kraliyetten alınmayan anayasal yetkilere sahip bir kabine hükûmeti oluşturan yeni bir Hükûmet Aracı sağladı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Regeringskansliet, Regeringen och (5 Kasım 2014). "Så bildas regeringen". Regeringskansliet (İsveççe). 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2019. 
  2. ^ Sveriges statskalender 1915 13 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., runeberg.org. Retrieved 12 June 2013.(İsveççe)
  3. ^ Sveriges statskalender 1964 20 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., runeberg.org. Retrieved 12 June 2013.(İsveççe)
  4. ^ Lewin, Leif (1 Mayıs 2007). "Majoritarian and Consensus Democracy: the Swedish Experience". Scandinavian Political Studies. 21 (3). doi:10.1111/j.1467-9477.1998.tb00012.x. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri bakanlığı</span> diplomasiden sorumlu hükümet bakanlığı

Dışişleri bakanlığı, devletin dış politika ve ilişkilerinden, diplomasi faaliyetlerinden, ikili ve çok taraflı ilişkilerden sorumlu olan hükûmet departmanıdır. Ayrıca, yurtdışında bulunan ülke vatandaşlarına destek sağlamak da görevleri arasındadır. Bu kurum genellikle bir dışişleri bakanı veya dışişleri bakanı tarafından yönetilir. Dışişleri bakanı genellikle hükûmetin başı olan yetkili kişiye rapor verir.

<span class="mw-page-title-main">Meşrutiyet</span> hükümdarın yetkilerinin anayasayla sınırlandırıldığı yönetim biçimi

Meşrutiyet, meşruti monarşi, anayasal monarşi, anayasal tekerki ya da parlamenter monarşi, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oyuyla seçilen meclis tarafından kısıtlandığı yönetim biçimi. Arapça şart kökünden türemiş olan meşrutiyet 19. asırdan itibaren Osmanlı Devleti'nde meclisli saltanat-hilafet anlamında kullanılmıştır. Daha genel ifadesiyle; meşrutiyet, bir hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan yönetim biçimidir.

Kuvvetler ayrılığı veya güçler ayrılığı, devlet organları olan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir. Devletin her biri birbirinden ayrı ve bağımsız güçlerdeki kol ve sorumluluk alanlarına ayrıldığı ve böylece her bir güç ve kolun bir diğeri ile güç ve sorumluluk alanları bakımından bir çatışma yaşamadıkları bu model ilk olarak antik Yunan ve Roma'da geliştirildi. Kuvvetler ayrılığında güçler normal olarak yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç kola ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Başkanlık sistemi</span> ülke yönetim sistemi

Başkanlık sistemi, kuvvetler ayrılığının uygulandığı sistemlerde hükûmet başkanının yasama organından ayrı bir yürütme organına liderlik ettiği bir yönetim şeklidir. Hükümet başkanı çoğu ülkede aynı zamanda devlet başkanıdır. Yasama, yürütme ve yargı ilkeleri arasında katı bir ayrılık olur. Parlamenter sisteme göre farklarından biri, yürütme ile yasama arasındaki ayrımdan dolayı hükûmet başkanının direkt halk oyuyla iktidara gelerek, seçilmiş bir yasama organının güvenini kazanmadan bunu sağlamasıdır. Parlamenter sistemde ise yürütme ile yasama arasında güçlü bir işbirliği bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Yürütme erki</span>

Yürütme erki, yasaların uygulanmasından sorumlu olan ve bir devletin yönetiminden genel olarak sorumlu olan hükûmetin bir parçasını tanımlamak için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.

Hükûmet başkanı veya hükûmetin başı, egemen bir devletin, federasyonel bir devletin veya özerk bir bölgenin yürütme organında en yüksek veya ikinci en yüksek yetkili kişidir. Genellikle bir kabineyi, bakanları veya sekreterleri yöneten ve yönetim departmanlarını yönlendiren bir grup olarak da kabine toplantılarına başkanlık eder. Diplomasi alanında, "hükümet başkanı" terimi, "devlet başkanı"ndan ayrılır, ancak bazı ülkelerde, örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde veya Türkiye'de aynı kişi olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Parlamenter sistem</span> ülke yönetim sistemi

Parlamenter sistem veya parlamenterizm, yürütme organının, yasama organının denetiminde olduğu demokratik bir yönetim sistemidir. Parlamenter sistemlerde devlet başkanı veya cumhurbaşkanı, ülke yönetiminde etkin olmayan sembolik mevkilerdir ve devleti temsil ederler. Ülke yönetiminde etkin makam başbakandır, yürütme gücü parlamentodan çıkan başbakan ve kabinesi tarafından yürütülür. Parlamenter sistemde, parlamento belirleyici üst organdır ve başbakan yasama organı tarafından denetlenmekle birlikte yönetimde yüksek güce sahiptir. Genel olarak başbakan olarak bilinen hükûmetin başı, ülkelere göre şansölye gibi isimler alabilir.

<span class="mw-page-title-main">Yarı başkanlık sistemi</span> ülke yönetim sistemi

Yarı başkanlık sistemi, başkanlık sistemi ile parlamenter sistemin bazı özelliklerinin karışımıdır. Parlamenter sistemden farklı olarak devlet başkanı veya cumhurbaşkanı sembolik makam değildir, ülkeyi yönetim yetkilerine de sahiptir. Yürütme gücü halk tarafından seçilen devlet başkanı ile meclis güvenine dayanan hükûmet başkanı arasında paylaşılır. Fiili olarak ise yürütmenin başı devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cumhurbaşkanlığı Kabinesi</span> Türkiye Cumhuriyetinin yürütme organı

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Hükûmet veya Kabine, Türkiye'de Cumhurbaşkanının başkanlık ettiği ve tüm bakanların bir araya gelip kararlar aldığı kuruldur. Her bakan, kendi bakanlığını ilgilendiren iş ve emri altındaki kamu personelinin yerine getirdikleri işlem ve eylemlerinden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Başbakan</span> hükûmetin başı, kabinenin başkanı

Başbakan, bir ülkedeki yürütme organı kurulun (hükûmetin) başkanına verilen ad. Her ülkede başbakan olmaz. Başbakanlar görevlerine seçimle gelir. Belçika, Danimarka, Japonya, Hollanda, Norveç, Malezya, İspanya, İsveç, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık gibi anayasal monarşi ile yönetilen ülkelerde olabileceği gibi Finlandiya, Fransa, Almanya, Hindistan, İtalya, İrlanda, Portekiz, Karadağ, Hırvatistan, Bulgaristan, Romanya, Sırbistan gibi cumhuriyetlerde de olabilir.

Başkomutan veya başkumandan; silahlı kuvvetler veya askerî birim üzerinde kara, deniz ve hava kuvvetlerini komuta eden en üst rütbeli komutandır. Terim teknik olarak, bir ülkenin yürütme liderliğinde, devlet veya hükûmet başkanında bulunan askerî yeterliliklerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Parlamenter cumhuriyet</span>

Parlamenter cumhuriyet, devlet başkanlığı makamına gelecek kişilerin seçimle belirlendiği parlamenter sistem.

<span class="mw-page-title-main">Ingvar Carlsson</span> 29. İsveç başbakanı

Gösta Ingvar Carlsson, İki kez İsveç Başbakanı olarak görev yapan İsveçli bir siyasetçi. İlk olarak 1986-1991 yılları arasında ve yine 1994-1996 yılları arasında görev yapmıştır. 1986-1996 yılları arasında İsveç Sosyal Demokrat Partisi'nin lideriydi. İsveç'i Avrupa Birliği'ne yönlendirmesi ile bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Trygger</span> 19. İsveç başbakanı

Ernst Trygger, İsveçli hukuk profesörü ve muhafazakâr siyasetçi. 1923-1924 yılları arasında İsveç Başbakanı olarak görev yaptı. 1928-1930 yılları arasında Dışişleri Bakanı olarak Arvid Lindman hükûmetinde görev yaptı. 1898-1937 yılları arasında İsveç Riksdag'ın ilk meclisinin üyesiydi ve 1913-1933 yılları arasında muhafazakârların lideri olarak görev yapıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanı yardımcısı</span> Türkiyede bir resmî makam

Türkiye cumhurbaşkanı yardımcısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanından sonra devlet protokolünde 2. sırada yer alan makamdır. Cumhurbaşkanlığı Kabinesi üyesidir. Makam, 16 Nisan 2017'de gerçekleştirilen anayasa değişikliği referandumu ile oluşturuldu ve 2018'deki cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra yeni cumhurbaşkanının 9 Temmuz 2018'de göreve başlamasıyla yürürlüğe girdi.

<span class="mw-page-title-main">İsveç başbakanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

1876'da başbakanlık makamının oluşturulmasından önce İsveç'te, geleneksel olarak tüm yürütme yetkisini elinde bulunduran devlet başkanı olan monark'tan farklı bir hükûmet başkanı yoktu. Asırlık Riksdag of the Estates'in yerini alan 1866 tarihli iki meclisli Riksdag'ın mimarı Louis De Geer, 1876'da İsveç'in ilk başbakanı oldu. 2022 itibarıyla, İsveç başbakanı Ilımlı Birlik Partisi lideri Ulf Kristersson'dur. Aşağıdaki liste, 1876'dan bu yana İsveç başbakanlarının her birinin görev süreleri hakkında istatistikler içermektedir.

Gürcistan Hükûmet, Gürcistan'nın iç ve dış politikalarını uygulayan en üst düzey yürütme organıdır. Başbakan - hükûmet başkanı - ve bakanlardan oluşur ve Gürcistan Parlamentosu'na karşı hesap verebilir ve sorumludur. Hükûmetin mevcut yetki ve sorumlulukları, 2017 ve 2018 yıllarında kabul edilen Gürcistan Anayasası değişikliklerine tabidir. 14 Mayıs 1991'den 9 Kasım 1996'ya kadar Gürcistan hükûmeti, Gürcistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye başbakanı</span> Suriyenin hükûmet başkanı

Suriye başbakanı veya resmi adıyla Bakanlar Kurulu başkanı, Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin başıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fas başbakanı</span> Fasın hükûmet başkanı

Fas başbakanı, Fas Krallığı hükûmetinin başıdır ve diğer anayasal monarşilerdki başbakana benzer bir pozisyonda görev yapar. Başbakan, parlamentoya seçilen en büyük partiden Fas kralı tarafından seçilir. Fas Anayasası hükûmete kralın onayıyla yürütme yetkileri verir ve hükûmet başkanının kabine üyelerini, vilayet valilerini, büyükelçileri önerme ve görevden alma; hükûmet programlarını ve kamu hizmetlerinin sunumunu denetleme ve parlamentonun alt meclisini feshetme yetkilerini verir.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya başbakanı</span>

İskoçya başbakanı, İskoçya birinci bakanı veya İskoçya ilkbakanı İskoç hükûmetinin lideri ve İskoçya Büyük Mührü'nün koruyucusudur. Başbakan İskoç kabinesine başkanlık eder ve öncelikle İskoç hükûmeti politikasının formülasyonundan, geliştirilmesinden ve sunumundan sorumludur. Başbakanın ek işlevleri arasında İskoçya'yı yurtiçinde ve yurtdışında resmi bir şekilde tanıtmak ve temsil etmek yer alır.