İçeriğe atla

İsveç Bağımsızlık Savaşı

İsveç Bağımsızlık Savaşı
Danimarka-İsveç savaşları

Gustav Vasa'nın Stockholm'e girişi (Carl Larsson, yağlı boya, 1908)
Tarih1521-23
Bölge
İskandinavya
Sonuç Malmö Antlaşması. İsveç bağımsızlığını kazandı ve Kalmar Birliği dağıldı. İsveç, Scania ve Blekinge üzerindeki hak iddialarından vazgeçti
Taraflar
İsveç İsveç
Lübeck Serbest Şehri (1522'den itibaren)

Norveç Kalmar Birliği

Komutanlar ve liderler
İsveç Gustav Vasa
İsveç Christina Gyllenstierna
İsveç Anna Eriksdotter		Danimarka II. Christian
Danimarka I. Frederick
Norveç Amiral Henrich Krummedige
Norveç Başpiskopos Olav Engelbrektsson
Norveç Lord General Nils Henriksson
Güçler
12,000 27,000
Kayıplar
Az Çok

İsveç Bağımsızlık Savaşı (İsveççe: Befrielsekriget, Bağımsızlık Savaşı) ya da diğer adlarıyla Gustav Vasa'nın İsyanı ve İsveç'in Ayrılması, 1521-1523 yılları arasında İsveç soylusu Gustav Vasa'nın isyan edip iç savaş çıkarmasıdır. Gustav Vasa, başarılı bir şekilde II. Christian'ın liderliğini yaptığı Kalmar Birliği'nden ayrılmayı başardı.

Savaş öncesi durum

Kral ve birlik yanlısı bir soylu ailenin çocuğu olan Başpiskopos Gustav Trolle, soyluların içindeki ayrılıkçı parti olan Sture'yi Stockholm Katliamı'yla yok etmeye çalıştı. Kral, çiftçilerden yüksek vergiler aldığı için nefret edilmekteydi. Ayrıca, çoğu İsveç kalesinin Alman soyluları ve halktan insanlarının kontrolünde olması, İsveç halkını isyana sürükleyen nedenlerden biriydi.

İsyan

Savaş, Ocak 1521'de Gustav Vasa'nın Dalarna'nın kuzey kısmının delegeleri tarafından hövitsman (komutan) olarak atanmasıyla başladı. Gustav Vasa, Västerås'ı ve Kopparberg'deki bakır madenini yağmaladıktan sonra, komutasındaki asker sayısı arttı. 1522'de Hansa Birliği üyesi Lübeck, İsveçli asilerle müttefik oldu. Haziran 1523'te Stockholm'ün ele geçirilmesinden sonra, İsveç etkili bir şekilde kontrol edilmekteydi. 6 Haziran'da Gustav Vasa, Strängnäs'da İsveç Kralı ilan edildi. Eylül'deyse, Österland de Vasa'nın destekçileri tarafından kontrol edilmekteydi. 1 Eylül 1524'te imzalanan Malmö Antlaşması'na göre İsveç, Kalmar Birliği'nden ayrıldı.

Dalarna

1520'de Gustav Vasa, Kralın gözcülerinden saklanmak için çiftçi kılığında Dalarna'ya gitti. Aralık'ta Mora kentine vardı ve burada halkın II. Christian'a ayaklanarak kendisine yardım etmesini istedi. Ama halk bu isteğini geri çevirdi. Bu yüzden Gustav Vasa, kendisini desteklemeyecek insanlar bulmak için daha kuzeye gitti. Oradan ayrılmasından kısa bir süre sonra, bazı sığınmacılar Mora'ya vardı ve II. Christian'ın çiftçilere yaptığı zulümlerden bahsetti. Bu haberden sonra Mora halkı, Gustav Vasa'nın isyanını desteklemeye karar verdi ve onu aramak için iki dağcı gönderdiler. Sälen'de ona yetiştiler.

1521'in arefesinde Mora'da Gustav Vasa, Kuzey Dalarna'nın tüm elçileri tarafından "hövitsman" ilan edildi.

Şubat'ta Gustav Vasa ve 100 adamı Mora'dan ayrıldı ve Kopparberg'i yağmaladı. Kısa bir süre sonra da Bergslagen'in çiftçileri de Gustav Vasa'ya katıldı. Böylece Gustav Vasa'nın ordusu 1,000 kişiyi aştı.

Brunbäcks färja Muharebesi

İsveçlilerin isyan ettiği haberi 2. Christian'ın kulağına ulaşınca, kral oraya bir miktar Landsknechten askeri gönderdi. Nisan 1521'de birliğin askerleri, Gustav Vasa'nın adamlarıyla Brunnbäck'ta karşılaştı. Kralın ordusu mağlup edildi. Bu da Gustav Vasa'nın adamlarına büyük bir moral verdi.

Västerås

Asi ordu Västerås'a ilerledi ve orayı fethedip yağmaladı. Gustav Vasa'nın başarıları tüm İsveç'e yayılınca, Sture ailesinin taraftarları isyanı desteklemeye karar verdi.

Nisan 1521'in sonuna geldiğinde, Gustav Vasa'nın kontrolünde Dalarna, Gästrikland, Närke ve Västmanland bölgeleri vardı.

Muharebeleri

  • Falun Muharebesi (Şubat 1521)
  • Brunnbäck Ferry Muharebesi (Nisan 1521)
  • Västerås Muharebesi (29 Nisan 1521)
  • Uppsala'nın Fethi (18 Mayıs 1521)
  • Kalmar'ın Fethi (27 Mayıs 1523)
  • Stockholm'ün Fethi (16–17 Haziran 1523)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Stockholm</span> İsveçin başkenti

Stockholm (

<span class="mw-page-title-main">İsveç İmparatorluğu</span> Bir Avrupa İmparatorluğu

İsveç İmparatorluğu, 17. yüzyılda ve 18. yüzyılın başlarında Baltıklar ile İskandinavya bölgesinde hüküm sürmüş bölgesel bir güçtür. 1711' de Büyük Kuzey Savaşı'nda topraklarını kaybetmesiyle son bulmuştur

<span class="mw-page-title-main">Norveç hükümdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Norveç hükümdarları listesi 872'de başlamaktadır. Geleneksel olarak anlatıya göre bu tarihte Hafrsfjord Muharebesi yapılmış ve bu muharebede galip gelen İ. Harald Güzelsaçlı birkaç küçük Norveç krallıklarını babasının hükümdarlık yaptığı küçük devlete ilhak ederek tüm Norveç'i tek bir hükümdarlık içinde birleştirmiştir. Harald'in kral olduğu bu tek krallık sonradan "Norveç Krallığı" olarak bilinmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kalmar Birliği</span> kalmar birliği Norveç, İsveç, Finlandiya, Grönland, İzlanda 5 eski devleti dir

Kalmar Birliği, 14-16. yüzyıllar arası üç İskandinav ülkesinin bir tahtın egemenliği altında bir araya gelmesi sonucu oluşan birliğe verilen addır. Bazı Avrupalı tarihçiler tarafından İskandinav Güçleri olarak da adlandırılır. Birlik üç kurucu ülke dışında bu ülkelere bağlı olan Finlandiya, Grönland, İzlanda ve diğer bağlı toprakları da kapsamaktaydı. 15. yüzyılın ilk çeyreği boyunca Avrupa'nın güçlü siyasi oluşumlarından biriydi. Finlandiya, Kalmar Birliği'nin bir parçası olmasına karşın birliğe katıldığı sırada İsveç toprağı olması ve Cermen kökenlere sahip olmamasından dolayı, Birlik içinde de fazla bir öneme sahip değildi.

İsveç tarihi, günümüzde İsveç Krallığı'nın sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir.

<span class="mw-page-title-main">Stockholm Katliamı</span>

Stockholm katliamı, Hükümdarlık dönemi 1513-23 tarihleri arasında olan Danimarka kralı 2. Christian'ın emri doğrultusunda İsveçli soylulara karşı 8-9 Kasım 1520 tarihinde girişimde bulunulan katliamdır. Danimarka egemenliğinde bulunan İsveç'in, Kalmar Birliği'nden ayrılması neticesinde savaşa yol açıldı. Kalmar Birliği'ne karşı olan kral Naibi Sten Sture'nin Danimarka'nın yanlısı olan Başpiskopos Gustaf Trolle'yi hapse attırdı. Bunun sonucunda 2. Christian papanın desteğini alarak İsveç'i işgal etti. Güçlü paralı askerleriyle Danimarka Kralı, Sture'yi yenilgiye uğrattı ve sonucunda Stockholm'e girdi. Trolle'nin yapmış olduğu kışkırtmalar sonucunda 8-9 Kasım 1520 tarihinde 80'i aşan İsveç Soylusu heretiklik suçlamasıyla idam ettirildi. Bunu diğer İsveç bölgeleri ve Finlandiya'daki idamlar takip etti. Bir süre için Kalmar Birliği'nin güvenliği sağlanmış olsa da katliam İsveç'te bulunan birliğe karşı karşı büyük tepkiler doğurdu. I. Gustaf Vasa Dalarna bölgesinde bulunan köylülerle Hansa Birliğininde desteğiyle Danimarkalılar İsveç'ten çıkarıldı. Onun tahta çıkmasının ardından Kalmar Birliği de dağıldı.

Danimarka tarihi, bugünkü Danimarka Krallığı topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Norveç tarihi, bugünkü Norveç Krallığı topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">X. Karl Gustav</span> İsveç kralı

X. Karl Gustav veya Karl Gustav (İsveççe; Karl X Gustav, İsveç kralı ve Bremen dükü. John Casimir ve İsveçli Catherine'in oğluydu. Karl Gustav tahta çıkmadan önce kuzeni Kraliçe Kristina 1632 – 1654 yılları arasında İsveç hükümdarı olmuştur, 1654'te Karl kuzeninin kendi lehine tahttan çekilmesi üzerine tahta çıkmıştır ve ölümüne kadar tahtta kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Gustav</span> İsveç kralı (1496-1560; hd. 1523-1560)

I. Gustav, 1523'ten 1560'taki ölümüne kadar İsveç kralıdır. İlk olarak 1521'de Danimarka kralı II. Christian'a karşı İsveç Bağımsızlık Savaşı'nı başlatmıştır. 6 Haziran 1523'te kral olmuş ve Kalmar Birliği'ne son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Gustav</span> İsveç kralı (1746-1792; hd. 1771-1792)

III. Gustav, 1771'den 1792'ye kadar İsveç kralıdır. Adolf Frederick'in en büyük oğludur.

1809 Devrimi, Fin Savaşı'nda İsveç ordusunun ülkenin doğusunu (Finlandiya) kaybetmesiyle başlayan ve bu savaştaki ağır kayıpların müsebbibi olarak görülen Kral Gustav IV. Adolf'a karşı halkın ve Fransızların yaydığı devrimci düşünceden etkilenen ordunun yapmış olduğu burjuva devrimidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Gustaf Adolf</span> İsveç İmparatoru 1611-1632

II. Gustaf Adolf ya da Gustavus Adolphus, 1611'den 1632'ye kadar İsveç Krallığı'nı yöneten hükümdar. Bu yıllar İsveç'in Avrupa açısından büyük bir önem arz etmeye ve yükselmeye başladığı dönem olarak da bilinir.. Krallığı boyunca İsveç, Otuz Yıl Savaşı içindeki dini gücün belirlenmesinde büyük rol oynamış ve Avrupa'nın en büyük askerî gücü konumuna gelmiştir. 1634'te, Riksdag of the Estates tarafından o öldükten sonra resmi olarak modern dönemin model kişisi ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">III. Zygmunt Waza</span> İsveç kralı (hd. 1592-1599), Litvanya ve Polonya Büyük Dükü (hd. 1587-1632)

III. Sigismund Vasa 1587'den 1632'ye kadar Polonya-Litvanya Birliği ve Litvanya Büyük Dükalığı hükümdarı, 1592'den 1599'da kadar İsveç kralı ve Finlandiya Büyük Dükü.

<span class="mw-page-title-main">Vasa Hanedanı</span>

Vasa Hanedanı 1523'te İsveç'te I. Gustav tarafından kurulan erken modern bir kraliyet hanedanıdır. 1523-1654 yıllarında İsveç Krallığı, 1587-1668 yılları arasında Lehistan-Litvanya Birliği ve 1610-1613 yıllarında da Rusya Çarlığı'na hükmeden hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">II. Christian (Danimarka kralı)</span> İsveç kralı (hd. 1520-1521); Danimarka ve Norveç kralı (hd. 1513-1523)

II. Christian Kalmar Birliği'ne bağlı İskandinav hükümdarı. 1513'ten 1523'e kadar Danimarka ve Norveç kralı ve 1520'den 1521'e kadar İsveç kralı olarak hüküm sürdü. 1513'ten 1523'e kadar, amcası I. Friedrich ile birlikte ortaklaşa Schleswig ve Holstein Dükü oldu.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya hükümdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, 1919'da cumhuriyet kurulana kadar Finlandiya hükümdarlarının listesidir. Bu listede ayrıca İsveç kralları, Kalmar Birliği hükümdarları ve Finlandiya Büyük Dükleri de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erik (Kalmar Birliği kralı)</span> Danimarka ve İsveç kralı (hd. 1396-1439); Norveç kralı (hd. 1389-1442)

Pomeranyalı Erik olarak bilinen Erik, 1396'dan 1439'a kadar Kalmar Birliği'ni yönetti. Başlangıçta büyük teyzesi I. Margaret'in 1412'deki ölümüne kadar eş yöneticiydi. Erik, Norveç kralı (1389-1442) olarak III. Erik, Danimarka kralı (1396-1439) olarak VII. Erik ve İsveç kralı olarak XIII. Erik olarak bilinir. Erik sonuçta birliğin üç krallığından da tahttan indirildi, ancak 1449'da Pomeranya Dükalığı'nın bölümlerinden birini miras aldı ve 1459'daki ölümüne kadar onu dük olarak yönetti. Pomeranyalı Erik, İskandinavya'ya ait olmadığını belirtmeyi amaçlayan aşağılama ifadeydi.

<span class="mw-page-title-main">Erik Johansson Vasa</span> I. Gustavın babası olan İsveçli soylu

Erik Johansson Vasa, İsveçli bir soyluydu. I. Gustav'ın babasıydı. 8 Kasım 1520'de Stockholm Katliamı sırasında öldürüldü. 1523'te oğlu Gustav İsveç kralı oldu ve Kalmar Birliği son buldu.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Karl</span> İsveç ve Norveç kralı (1409-1470; hd. 1448-1457, 1464-1465 ve 1467-1470)

Karl Knutsson Bonde (1408–1470), kısaca Karl Bonde İsveç kralı ve Norveç kralı (1449-1450) idi. İsveçte VII. Karl, Norveçte ise I. Karl olarak bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.