İçeriğe atla

İstihbarat

İstihbarat ya da Bilgi alma, siyasi makamlara sunulmak üzere toplanmış ve çözümlenmiş izlemsel veya taktik içerikli işlenmiş bilgilere denir. Her türlü kaynaktan elde edilen ham bilgi ilişkisiz gibi görünen parçalardan oluşan, çelişkili, güvenilmez, yanıltıcı veya yanlış olabilir. İstihbarat ise birleştirilmiş, değerlendirilmiş, çözümlenmiş, yorumlanmış ve ayıklanmış bilgidir. Tamamlanmış bir istihbarat, istihbarat çevriminin sonuç ürünü olan ve siyasi belirleyicilere sunulmaya hazır olan işlenmiş bilgidir.[1] Her devlet için, ülkenin bölünmez bütünlüğüne, anayasal düzenine, varlığına, bağımsızlığına, güvenliğine ve ulusal gücünü oluşturan bütün unsurlarına karşı içten ve dıştan gelecek mevcut ve olası tehditler hakkında bilgi toplamak ve istihbarat oluşturmak için vazgeçilmez bir gereksinimdir. İstihbarat devlet için, hasım veya hasım olması olası kişi, kurum-kuruluş, devletler ve diğer organizasyonlar hakkında açık veya kapalı kaynaklardan bilgi toplayıp, çözümleme ve değerlendirmelere tabi tutarak sonuca ulaşılması anlamına gelmektedir.

Değerlendirme, bir devlet, askeri veya ticari kuruluş adına, her birinin kullanabileceği çeşitli bilgi kaynaklarıyla yürütülebilir. İstihbarat değerlendirmesi, mevcut bilgileri ve alaka ve güncellik açısından önceki değerlendirmeleri gözden geçirir. Ek bilgi gerektiren durumlarda, analist bir miktar bilgi toplayabilir. İstihbarat çalışmaları, özellikle uluslararası ilişkiler ve askerî bilim'le alakalı istihbarat değerlendirmesiyle ilgili akademik alandır.

Sözcüğün kökeni

İstihbarat (إستخبارات) yani anlık yahut geniş zamana ait bilgi anlamına gelen kökten gelir. İstihbar etmek, haber almak anlamına gelir. İstihbarat sözcüğü haline geldiğinde ise, kavramsallaşmış hale gelir ve haber alma anlamını belirtir. Sözcük anlamı olarak geniş anlamda bakıldığında, kişinin gideceği okulu, yahut babanın müstakbel damadını araştırması da istihbarattır. “Bilgi alma” ise; istihbarat kelimesinin Türkçe karşılığıdır.

Semantik boyutu

İstihbarat, kelime anlamı olarak haber alma anlamına gelse de, kavramın ifade ettiği anlam, biraz daha geniştir ve haber alma kavramı istihbarat kavramının kapsadığı sürecin sadece bir adımıdır. İstihbarat kavramı, ülke güvenliğinin sağlanması için karar mekanizmalarına gerekli bilginin toplanması, analiz ve tasnif edilmesi, raporlandırılması ve ilgili karar vericilere iletilmesi sürecidir. Bu anlamda, İngilizcedeki intelligence kelimesi, istihbarat kavramını daha iyi kapsamaktadır.

İstihbarat türleri

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "A Brief History of Basic Intelligence and The World Factbook (İngilizce)". www.cia.gov. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2008. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">CIA</span> Amerika Birleşik Devletlerinin ulusal istihbarat teşkilatı

CIA, Birleşik Devletler federal hükûmetinin sivil bir dış istihbarat servisidir ve resmî olarak dünyanın dört bir yanındaki ulusal güvenlik bilgilerini, öncelikle insan istihbaratını (HUMINT) kullanarak toplamak, işlemek ve analiz etmekle görevlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Millî İstihbarat Teşkilatı</span> Türkiye Cumhuriyetinin ulusal istihbarat teşkilatı

Millî İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT), Türkiye'nin Cumhurbaşkanlığına bağlı resmî istihbarat örgütüdür. MİT'in mevcut merkezi, Ankara'nın Etimesgut ilçesindeki KALE binasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gestapo</span>

Gestapo, Nazi Almanyası ve Alman işgali altındaki Avrupa'da gizli polis teşkilatı. 1933'te Hermann Göring tarafından Prusya'nın çeşitli güvenlik polisi kuruluşlarının tek bir organizasyonda birleştirilmesi ile kuruldu. 20 Nisan 1934'te Schutzstaffel (SS) lideri Heinrich Himmler'in yönetimine geçti. Diğer taraftan Reinhard Heydrich ve Heinrich Müller'e yetki verildi.

<span class="mw-page-title-main">Polis</span> kolluk kuvveti

Polis, halkın emniyetini sağlamak, ülkenin ve milletin bölünmez bütünlüğüne, Anayasal düzenine ve genel güvenliğine dair önleyici ve koruyucu tedbirler almak üzere görev yapan kamusal hizmet birimi. Polis birimleri amaç ve sorumluluklarını gerçekleştirmek üzere bilgi toplar, değerlendirir, yetkili mercilere veya kullanma alanlarına ulaştırır ve devletin istihbarat kuruluşlarıyla işbirliği yapar. İç güvenlik, dış güvenlik, millî güvenlik ve kamu güvenliğinde önemli rol oynamakdadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Askeriye</span> öncelikli olarak savaşa hazırlanmak ve savaşı yürütmekle görevli kurum

Askeriye veya ordu, ağırlıklı olarak savaşa yönelik, toplu olarak silahlı kuvvetler olarak da bilinen, ağır silahlı, son derece organize bir güçtür. Genellikle egemen devlet tarafından resmi olarak yetkilendirilir ve muhafaza edilir, üyeleri farklı askerî üniformalarıyla tanımlanabilir. Bir ordu, donanma, hava kuvvetleri, uzay kuvvetleri, deniz kuvvetleri veya sahil güvenlik gibi bir veya daha fazla askerî şubeden oluşabilir. Ordunun ana görevi genellikle devletin savunulması ve dış silahlı tehditlere karşı çıkarları olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Entelektüel</span> eleştirel düşünme ve akıl yürütme ile uğraşan kişi

Entelektüel, aydın ya da münevver, zekâsını ve analitik düşünme yetisini mesleği gereği ya da kişisel amaçlarına erişmekte kullanan kişi. Entelektüel kelimesinin kökeni Latince intellectus (anlamak) sözcüğüne dayanır ve günümüzde genellikle şu anlamlardan birinde kullanılır:

Hughes-Ryan Yasası ABD'nin 1961 tarihli Dış Yardım Yasası'na 1974 yılında konulan bir ek maddedir. Yasa, adını hazırlayıcıları Demokrat Senatör Harold E. Hughes ve Temsilciler Meclisi üyesi Leo Ryan'dan almaktadır. Yasa, Amerika Birleşik Devletleri başkanı'nın Merkezi Haber Alma Teşkilatı tarafından kendisine verilen tüm gizli eylem planlarını Kongre'nin öntanımlı kurullarıyla belirli bir süre içerisinde paylaşmasını öngörmekteydi.

Gizli servis, istihbarat teşkilatları için kullanılan bir tanımlamadır.

<span class="mw-page-title-main">Yarı askerî</span> Paramiliter

Bir yarı askerî ya da paramiliter güç, işlev ve örgütlenme olarak askerî ancak düzensiz gönüllülerden oluşan devletçe desteklenen bir tür yapı. Terim Yunanca harici anlamına gelen para ve asker anlamına gelen militer sözcüklerinden türemiştir. Paramiliter, yapısı, taktikleri, eğitimi, alt kültürü ve (çoğunlukla) işlevi profesyonel ordununkine benzeyen ancak bir ülkenin resmî veya meşru silahlı kuvvetlerinin parçası olmayan bir örgüttür. Paramiliter birimler, bir ülkenin askerî veya polis güçlerinin yerine getiremediği veya yerine getirmek istemediği görevleri yerine getirir. Diğer örgütler, silahsız olmalarına veya muharebe rolleri olmamasına rağmen, yalnızca yapıları itibarıyla da paramiliter olarak değerlendirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">İstihbarat teşkilatı</span>

İstihbarat teşkilatı, kolluk, millî güvenlik, savunma ve dış politika hedeflerine destek amacıyla analiz ederek veya araştırarak bilgi ve istihbarat toplamaktan sorumlu kamu kurumudur. İstihbarat teşkilatlarının açık veya gizli, casusluk, istihbarata karşı koyma, iletişimi durdurma, kriptoanaliz, diğer kurumlar ile iş birliği ve kamu kaynaklarının değerlendirilmesi gibi görevleri bulunmaktadır. Bu bilgilerin toplanma ve yayılması istihbarat analizi veya istihbarat olarak bilinir.

Bu makale, ülkelere göre istihbarat teşkilatlarının bir listesidir. Bu liste, sadece şu anda faaliyet gösteren kurumları kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İletişim Güvenliği Örgütü</span>

İletişim Güvenliği Örgütü (CSE) (CST), eskiden Kanada İletişim Güvenlik Kurumu (CSEC) olarak çağrılan, Kanada hükûmetinin ulusal kriptoloji kurumudur. Millî Savunma Bakanlığı (DND) altında, yabancı sinyal istihbaratı (SIGINT) ve Kanada hükûmetini koruyarak, elektronik bilgi ve iletişim ağlarından sorumludur. CSE Başkanı genel başkan yardımcısı aracılığıyla Millî Savunma Bakanı'na karşı sorumludur. Millî Savunma Bakanı sırayla Bakanlar Kurulu ve Meclise karşı sorumludur. Ajans son zamanlarda yeni bir merkez ve kampüsü kapsayan 83 dönüm arazi üzerine inşa edildi. Yeni merkez toplamda 1,2 milyon metrekare ile CSIS ile bitişiktir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Baş Müdürlüğü</span>

Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Baş Müdürlüğü ya da HUR MOU, Ukrayna'nın askerî istihbarat servisidir. Bu, Ukrayna Savunma Bakanlığı, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri altında değil Genelkurmay'ın altında bir bölümdür. Aslında Kiev, Odessa ve Sovyet Silahlı Kuvvetleri Karpat askerî bölgelerinin mevcut istihbarat varlıkları üzerine inşa oldu. Kurumun sloganı "devletlik, profesyonellik, dürüstlük"tür.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Güvenlik İstihbaratı (Bangladeş)</span> Bangladeş Halk Cumhuriyetinin başlıca istihbarat servisi

Yaygın olarak NSI olarak bilinen Ulusal Güvenlik İstihbaratı, Bangladeş Halk Cumhuriyeti'nin başlıca istihbarat servisidir. NSI karargâhı Dakka, Bangladeş'te bulunmaktadır. NSI iç güvenlik, karşı istihbarat ve dış istihbarat alanındaki Bangladeş Hükûmeti'nin bir kuruluşudur. NSI Bangladeş istihbarat örgütleri arasında en büyüğüdür, diğerleri gibi Kuvvetler Genel Müdürlük İstihbaratı (DGFI), SB, CID, Ordu İstihbaratı ve Donanma İstihbaratı gibidir. Bu bağımsız bir uluslararası istihbarat kuruluşudur. Ajansın 19 ülkede 37 bürosu bulunmaktadır. NSI ayrıca Ortak Direktör/Müdür Yardımcısı veya Müdür Yardımcısı başkanlığında Bangladeş'in 64 ilçesi tümünde 64 bölgesel birimleri vardır.

Ulusal Değerlendirmeler Bürosu Yeni Zelanda'nın istihbarat ajanslarından biridir. 2010 yılında bugünkü durumuna değiştirildiği zaman eskiden Dış Değerlendirmeleri Bürosu olarak biliniyordu. Özellikle ulusal güvenlik konuları açısından, Yeni Zelanda'nın çıkarlarını ilgilendiren olaylara ve gelişmelere ilişkin Başbakanlık değerlendirmeleri, diğer Bakanlıklar, üst düzey yetkililer ve yurt dışında Yeni Zelanda'nın diplomatik görevlerini yerine getirir.

<span class="mw-page-title-main">Güvenlik ve İstihbarat Ajansı</span>

Güvenlik ve İstihbarat Ajansı Hırvatistan Cumhuriyeti Güvenlik ve İstihbarat Sistemi Yasası'nın onayıyla birleştirilerek 2006 yılında kurulan Hırvat güvenlik ve istihbarat servisleri olan eski karşı istihbarat ajansı (£) ve her ikisinin de yürürlükten kalkan İstihbarat Teşkilatıdır (OA).

<span class="mw-page-title-main">Polonya Dış İstihbarat Teşkilatı</span>

Polonya Dış İstihbarat Teşkilatı veya AW Polonya Cumhuriyeti'nin yurt dışında kamu ile ilgili gizli bilgi toplanmasında görevli bir Polonya istihbarat teşkilatıdır. Bu reformlarla ve İstihbarat Ajansı olarak (AW) İç Güvenlik Ajansı (ABW) ve Devlet Koruma Dairesi olarak bir bölünmeyle 2002 yılında kuruldu.

Derin devlet veya devlet içinde devlet, anayasada belirlenmiş devlet yapısı dışında oluşturulan ve bir devletin siyasi liderliğinden bağımsız olarak kendi gündem ve hedeflerinin peşinde koşan güç ağlarından oluşan bir devlet yapısını ifade eden siyasi terimdir. Popüler kullanımda terim, akademik anlayışı yansıtmasa da ezici bir şekilde olumsuz çağrışımlar taşır. Derin devlet örgütü için potansiyel kaynaklar, silahlı kuvvetler veya kamu kurumları gibi devlet organlarını içerir. Bir derin devlet ayrıca, bazen mevcut siyasi yönetime aykırı olarak, ajans misyonlarını veya kamu yararını ilerletmek için komploya dayalı olmayan bir isteğe bağlı olarak hareket eden yerleşik devlet memurları şeklini alabilir. Derin devletin niyeti, devletin sürekliliğini, üyeleri için iş güvenliğini, güç ve otoriteyi artırmayı ve ideolojik veya pragmatik hedeflerin peşinden gitmeyi içerebilir. Politikalarını, koşullarını ve direktiflerini engelleyerek, direnerek ve alt üst ederek, seçilmiş görevlilerin gündemine karşı hareket edebilir.

Siyah operasyon, bir devlet kurumu, askeri birim veya paramiliter bir organizasyon tarafından yapılan gizli operasyondur. Özel şirketlerin veya grupların faaliyetlerini içerebilir. Siyah operasyonun temel özellikleri, gizli olması ve onu gerçekleştiren organizasyona atfedilemez olmasıdır.

Bir güvenlik kurumu bir devlet dairesidir. Bir milletin iç güvenlik sistemi için istihbarat faaliyetleri yürütür. Bunlar, yabancı istihbarat teşkilatlarının yerli kuzenleridir ve diğer ülkelerin dış istihbarat çabalarını engellemek için tipik olarak karşı istihbarat yürütürler. Örneğin, Birleşik Devletler Federal Soruşturma Bürosu (FBI) iç istihbarat, güvenlik ve kolluk kuvvetleri ajansı iken, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) bir dış istihbarat servisidir. İngiltere'de MI5 ile Gizli Haber Alma Servisi (MI6) arasında da benzer bir ilişki vardır.