İstatistiksel yığın

İstatistiksel yığın yahut anakütle yahut evren kavramı istatistik biliminde belirli bir konudaki tüm değişkenlerin ölçülebilecek değerlerini ifade eder. Örneğin; Türkiye'de bulunan kişiler bir istatistiksel yığın değil, bunların mümkün sayısı (yani sayılması mümkün nüfus ) bir istatistiksel yığın olmaktadır. Ankara'nın sayılması mümkün nüfusu ise Türkiye yığınından alınmış bir örneklemdir. Dikkat edilirse istatistiksel yığın kavramı ile, herhangi bir değişkeni içeren elemanlara değil, değişkenlerin mümkün olarak ölçülebilen veya sayılabilen içerik karakteristiğine atıf yapılmaktadır. Böylece istatistikte istatistiksel yığın ya ölçülebilir ya sayılabilir karekteristiktir ve sayısal olarak ortaya çıkabilmesi mümkündür.

İstatistik biliminde istatistiksel yığın sayılarını betimlemek ve özetlemek için yapılabilmesi mümkün olan hesaplamalar için (örneğin ${\displaystyle N}$, ${\displaystyle \mu }$, ${\displaystyle \sigma ^{2}}$, ${\displaystyle \sigma }$, ${\displaystyle \pi }$ gibi) semboller kullanılır. Genellikle bu hesaplamalar yapmak imkân dahilinde olmakla beraber, pratikte bu hesaplar tam bir sayım kullanılarak yapılmaz ve betimleme ve özetleme aletleri bir kavram olarak kalırlar. İstatistiksel yığın betimleme ve özetleme aletlerine (özellikle merkezsel konum ölçüleri ve istatistiksel yayılma ve sapma özetlemelerine), pratikte gerçek olarak hesaplarla değerlendirilmedikleri için parametre yahut anakütle parametresi adı verilir.

İstatistik biliminin iki anakolundan biri olan betimsel istatistik daha çok elde edilen örnekte değişken ölçüm veya sayım verilerini ve bunların özetlerini bulmak için kullanılır. Böylece örnek kullanılarak yapılan ölçüm veya sayımlardan sonra elde edilen özetleyici hesaplamalara da (biraz kavram karışıklığına da neden olarak) istatistik adı verilir. Bu demektir ki istatistiksel yığın için (pratikte ölçülmeyen ve sayılmayan) parametreler vardır ve bu parametre kavramlarının benzeri olarak örnekten elde edilen veriler kullanarak ölçülen veya sayılan istatistikler bulunmaktadır. Örneğin, istatistik simgeleri sırası ile ${\displaystyle n}$, ${\displaystyle {\bar {x}}}$, ${\displaystyle s^{2}}$, ${\displaystyle s}$, ${\displaystyle p}$ sayılmış ve ölçülmüş değerlerden hesaplamalar ile örnekten ortaya çıkartılmış gerçek sayısal değerlerdir.

İstatistik biliminin en önemli bir kısmı çıkarımsal analiz olarak bilinir. Çıkarımsal analizin en önemli kısmı ise değeri bilinmeyen istatistiksel yığın parametreleri hakkında olasılık kuramından çıkarılmış parametre-istatistik bağlantıları ile, pratikte ölçülmüş veya sayılmış olan örnek istatistikleri değerlerinden sonuç çıkartmaktır. Çıkarımsal istatistik analizin diğer bir kısmı ise (istatistiksel yığın parametreleri hakkında değil de) istatistiksel yığın karekteristikleri hakkında parametrik olmayan çıkarımsal analizdir.

Bu çıkarımsal analiz uğraşını önemli bulan birçok istatistikçi, istatistiksel yığın kavramını, çok kere bir istatistiksel yığından alınan rastgele örnek kullanıp ölçülme veya sayımlama ile, pratikte elde edilen verilerin özetlemelerini kullanarak hakkında sonuç çıkarılmak istenilen karateristik olarak tanımlamaktadırlar.

• Statistical Terms Made Simple 23 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.