İstanbul Sanayi Odası

İstanbul Sanayi Odası ya da kısaltımıyla İSO, merkezi İstanbul'da bulunan, İstanbul'un sanayi kuruluşlarını temsil eden ve temsilen faaliyetler ve girişimler gerçekleştiren, Türk sınai ilişkilerine destek olan bir kuruluştur. Türkiye'nin üyelik ve üretim açısından en büyük, tarih açısından en eski sanayi kuruluşu olan İSO, 70 yılı aşkındır bu misyon doğrultusunda ve farklı yönetimler altında Türk sanayisini ulusal ve uluslararası olarak temsil etmiştir.^[1][2]

1950'lerde Demokrat Parti'nin iktidara gelişinin ardından Türk iş-sanayi dünyası, getirilen yeni kanunlar ve kaldırılan birçok kısıtlamanın ardından daha özgür bir piyasada faaliyet göstermeye başladı. Yeni bir döneme giren Türk sanayi dünyasının, yek bir vücut haline gerek iş, siyaset ve benzeri alanlarda temsil edilme ihtiyacı bulunmaktaydı. Bu ihtiyacı karşılamak için 750 sanayicinin imzalı isteğiyle, 1952 yılında, İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası bölünerek İstanbul Sanayi Odası kurulmuştur.^[3] 30 Mayıs 1952 tarihinde gerçekleştirilen ilk meclis toplantısında ilk dönem meclisi, Kazım Arın başkanlığı ve Sırrı Enver Batur başkan vekilliği ile faaliyetlerine başlamıştır. Aynı dönem içerisinde Hüsnü Yaman yönetim kurulu başkan, Cahit Evrenos ile Hasan Derman ise başkan vekili seçilmiştir.^[4]

Faaliyetlerine ilk olarak 4. Vakıf Han'da başlayan İSO, kuruluşundan birkaç yıl sonra Sirkeci'deki Kılavuz Han'a taşınmıştır. Ardından, 1958 yılında Kruger Han'ı satın alp tamamen restore ederek 1963 yılında genel merkezlerini bu binaya taşımıştır. 1976 yılında Odakule'ye taşınan ve 2017 yılına dek bu binada faaliyet gösteren İstanbul Sanayi Odası, şu an Tepebaşı'ndaki genel merkezinde faaliyetlerine devam etmektedir.

İstanbul Sanayi Odası'nda, 55 farklı sektörel grubun temsil edildiği bir meclis, düzenli olarak fakat tarihi değişken olan seçimlerle yönetim kurulunu seçer. Yönetim kurulu ise İSO'nun en üst birimi olarak odanın yürütme görevlerini üstlenir.

İSO Koza, 2015 yılında İSO ile İTÜ ARI Teknokent ile kurulan bir üniversite-sanayi işbirliği ve girişimcilik ortaklığı sonucunda kurulmuştur. Bu proje aracılığı ile startup firmalara ve yeni şirketlere kurumsal inovasyon/Ar-Ge hızlandırma ve girişimcilik eğitimi verilmektedir. İSO Koza aracılığı ile İstanbul Sanayi Odası, İTÜ Çekirdek'in ana paydaşlarından biri olarak kuluçka merkezlerine de destek sunmaktadır. Bu projenin ortakları; İTÜ ARI Teknokent, YTÜ TeknoPark, Saha İstanbul ve Kolektif House, destekçileri ise İstanbul Kalkınma Ajansı ile Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'dır.^[5]

2018 yılında kurulan İstanbul Sanayi Odası Dijital Dönüşüm Ofisi veya kısaltılmış adıyla İSO Dijital, Türk sanayisi ile yerli teknoloji firmaları ile iş ortaklıkları kurulmasına destek olmaktadır. Dijital dönüşüm ve akıllı üretim alanlarında kuruluşlara destek veren İSO Dijital, İstanbul Kalkınma Ajansı'nın Mali Destek Programı aracılığı ve Boğaziçi Üniversitesi'nin desteği ile yürütülmektedir.^[6]

İstanbul Sanayi Odası'nın eğitim-öğretim kolu olarak faaliyet gösteren İSO Akademi; işletme, finans, yönetim ve endüstri mühendisliği gibi alanları kapsayan birtakım Mini MBA programları düzenlemekte, işletme-iş alanında eğitimler ve seminerler düzenlemektedir.^[7]

25 Ocak 2019 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı ile mesleki eğitim protokolü imzalayan İSO, bu protokol ile birlikte İSO MEİP projesini başlatmıştır. İSO ile MEB haricinde İstanbul Ticaret Odası ve İstanbul Teknik Üniversitesi'nin imzaladığı bu protokol aracılığıyla Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinden mezunların kendi uzmanlıklarında istihdam edilmesi sağlanmaktadır. Proje kapsamında İstanbul'daki birçok Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Güzel Sanatlar Lisesi ve Mesleki Eğitim Merkezi faydalanmaktadır.^[8]

Avrupa Komisyonu tarafından başlatılan ve yürütülen Enterprise Europe Network'ün İstanbul'daki merkezi olan Avrupa İşletmeler Ağı; KOBİ'lere, büyük kuruluşlara ve araştırmacılara hizmet eden bir ağdır. Firmalara globalleşme, dış ticaret, uluslararası ilişkiler ve araştırma-geliştirme alanında bilgi sunan AİA İstanbul; KOSGEB, İstanbul Sanayi Odası, Sabancı Üniversitesi ve Avrupa Komisyonu ortaklığı ile yönetilmektedir.^[9]

• İstanbul Proje Akademisi: Ar-Ge ve inovasyon alanlarında ulusal ve uluslararası destek, teknolojik gelişmeyi artırmak ve bu alanlar üzerinde seminerler düzenlemek. Ortakları; İstanbul Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi teknolojik transfer ofisleri.^[10]
• İSO Sürdürülebilirlik Vizyonu: Çevre, iklim ve toplum sorunlarına uzun vadeli ve sürdürülebilir çözümler yaratma ve küresel yeşil dönüşümü Türkiye'de ve İstanbul'da sağlamak. Bu inisiyatif aracılığı ile İSO, Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatını imzalamıştır.^[11][12]
• İSO Yeşil Dönüşüm Ödülleri: Yeşil ve sürdürülebilir dönüşüm ile küresel çevre ve iklim sorunlarına çözüm olabilecek faaliyetler gösteren kuruluşları ödüllendirerek isimlerinin ve faaliyetlerinin duyurulmasını sağlamak.^[13]
• İSO Sanayi Kongresi: Her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen, sanayi ve iş dünyası alanındaki gelişmeler ve konuların paylaşıldığı bir kongredir.^[14]
• Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu: Tüm Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun yıllık düzenlenerek İSO tarafından yayınlanan listesidir.^[15]

İstanbul Sanayi Odası, İstanbul Sanayi Odası Vakfı (İSOV) aracılığı ve diğer inisiyatifler ile hayırseverlik faaliyetlerini yürütmektedir. İSO tarafından açılan okullar;

• Zincirlikuyu İSOV Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve
• Beşiktaş İSOV-Dinçkök Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'dir.

1. Hüsnü Yaman (1952-1955)
2. Kazım Arın (1955-1956)
3. Raif Dinçkök (1956-1960)
4. Vehbi Koç (1960, geçici komite)
5. Hüseyin Başarır (1960-1961)
6. Dr. Nüzhet Tekül (1961-1963)
7. Fazıl Zobu (1963-1970)
8. Ertuğrul Soysal (1970-1973)
9. Nurullah Gezgin (1973-1979, 1981-1989)
10. Şaban Çavuşoğlu (1979-1981)
11. Memduh Hacıoğlu (1989-1993)
12. Hüsamettin Kavi (1993-2001)
13. Tanıl Küçük (2001-2013)
14. Erdal Bahçıvan (2013- )^[16][17]

• Refik Bezmen (1952-1953, 1955-1956, 1959-1960)
• Yekta Teksel (1956-1960)
• Fikret Erenyol (1959-1960, 1961-1962)
• Nejat Eczacıbaşı (1960)
• Şahap Kocatopçu (1960)
• Jak Kamhi (1960-1961, 1964-1977, 1978-1987)
• Mustafa Şuhubi (1961-1962)
• Fazıl Zobu (1962-1963)
• Sıtkı Çiftçi (1964-1965, 1969-1970)
• Emin Cankurtaran (1966-1973)
• Asım Kocabıyık (1967-1968)
• Sabri Ülker (1967-1968)
• Ali Mansur (1970-1973)
• İzzet Özilhan (1976-1981)
• Mehmet Şuhubi (1976-1987)
• Alber Bilen (1978-1979)
• Ahmet Çuhadaroğlu (1979-1980, 1989-1993)
• Ömer Dinçkök (1980-1991)
• Ahmet Kocabıyık (1987-1989)
• Sedat Aloğlu (1987-1989)
• Hüsamettin Kavi (1991-2001)
• Cengiz Solakoğlu (1997-1999, 2005-2008)
• Zeynep Bodur Okyay (1999-2008)
• Ali Sabancı (1999-2005)
• Turgay Durak (2009-2013)

1. Kazım Arın (1952-1955)
2. Sırrı Enver Batur (1955-1960)
3. Fethi Çelikbaş (1960-1962)
4. Şahap Kocatopçu (1962-1964)
5. Hasan Yelmen (1964-1966)
6. Kemal Haraççı (1966-1969)
7. Ertuğrul Soysal (1969-1970)
8. Sıtkı Çiftçi (1970-1972)
9. Muhittin Gençarslan (1972-1975)
10. Fazıl Zobu (1975-1976)
11. İbrahim Bodur (1976-1991)
12. Ömer Dinçkök (1992-2001)
13. Hüsamettin Kavi (2001-2008)
14. Erdal Bahçıvan (2009-2013)
15. Zeynep Bodur Okyay (2013-2023)
16. Ender Yılmaz (2023-)^[18]

1. Sırrı Enver Batur (1952-1955)
2. Şahap Kocatopçu (1955-1960)
3. Muzaffer Berberoğlu (1960-1962)
4. Kemal Haraççı (1962-1963)
5. Hasan Yelmen (1963-1964)
6. Ertuğrul Soysal (1964-1969)
7. Muhittin Gençarslan (1969-1972)
8. Hüseyin Başarır (1972-1975)
9. İbrahim Bodur (1975-1976)
10. Zübeyir Şeyhun (1976-1978)
11. Refik Baydur (1978-1981)
12. Murtaza Çelikel (1981-1984)
13. Cavit Çıtak (1984-1987)
14. Mehmet Şuhubi (1987-1991)
15. Ergun Baskan ve Orhan Keçeli (1992-1993)
16. Ergun Baskan ve Oktay Duran (1993-1997)
17. Oktay Duran ve Kaya Turgut (1997-2001)
18. Erdal Bahçıvan ve Turan Sarıgülle (2001-2005)
19. Mustafa Özkazanç ve Turan Sarıgülle (2005-2008)
20. Zeynep Bodur Okyay ve Mustafa Özkazanç (2009-2013)
21. İrfan Özhamaratlı ve Cemal Keleş (2013- )

Başkanlık ve başkan vekilliği yapmamış, kuruluşundan beri görev yapan meclis üyeler arasında; Refik Bezmen, Albert Hakko, Raif Dinçkök, Ali Raif Dinçkök, Ömer Dinçkök, Nejat Eczacıbaşı, Melih Eczacıbaşı, Bülent Eczacıbaşı, Necmi Komili, Mustafa Şuhubi, Osman Boyner, Hulki Boyner, Vehbi Koç, Mustafa V. Koç, Sakıp Sabancı, Nusret Arsel, Elia Elvaşvili, Jak Kamhi, Fikret Erenyol, Rişar Libert, Selahattin Aloğlu, Sedat Aloğlu, Nezihi Ulagay, Emin Cankurtaran, Ömer İnönü, İzzet Pensoy, Daryo Levi, Etem Pertev, Sabri Ülker, Asım Kocabıyık, Ali Kocabıyık, Ali Coşkun, Ali Mansur, İlyas Özsüer, Masis Balyan, Üzeyir Garih, Halit Narin, İzzet Özilhan, Hayri Özilhan, Mustafa Özilhan, Zeki Kavi, Hayati Yazıcı, Nuri Egeli, Hayk Arslanyan, Ahmet Çuhadaroğlu, Ahmet Fikret Evyap, İhsan Erez, Alber Bilen, Erol Lodrik, Cengiz Solakoğlu, Mişel Gülçiçek, İsmail Aytemiz, Eli Düvenyaz, Lebib Mısırlı, Ali Nuri Çolakoğlu, Metin Külünk ve Vasil Liaze gibi isimler yer almıştır.