İçeriğe atla

İstanbul Manifaturacılar Çarşısı

Koordinatlar: 41°01′06″K 28°57′31″D / 41.01833°K 28.95861°D / 41.01833; 28.95861
İstanbul Manifaturacılar Çarşısı
Harita
Genel bilgiler
TürÇarşı
AdresBozdoğan Kemeri, Vefa, Unkapanı, Fatih İstanbul
Şehirİstanbul
Ülke Türkiye
Koordinatlar41°01′06″K 28°57′31″D / 41.01833°K 28.95861°D / 41.01833; 28.95861
Açılış1968 (56 yıl önce) (1968)
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Doğan Tekeli, Sami Sisa ve Metin Hepgüler
Kuzgun Acar'ın İMÇ'nin duvarında yer alan Kuşlar adlı heykeli

İstanbul Manifaturacılar Çarşısı veya kısa ismiyle İMÇ Atatürk Bulvarı’nın Bozdoğan Kemeri ile Unkapanı arasındaki bölgesinde yer alan ve 1.117 adet dükkândan oluşan bir çarşıdır.

Modern Türk mimarisinin önemli yapıtlarından birisi kabul edilir. Başlangıçta döşemeciler ve manifaturacılara hizmet veren bir çarşı iken 1980'lerde bir plakçılar çarşısına dönüşmüştür. Çarşını içinde sekiz çağdaş Türk sanatçısının İstanbul’u ve ticareti simgeleyen panolar yer alır ve çarşı bu eserler nedeniyle bir açık hava müzesi niteliği kazanmıştır.[1]

Geçmişi

İstanbul Manifaturacılar Çarşısı; Eminönü, Sultanhamam ve çevresindeki hanlarda ticaret yapan, sayısı bini aşan manifaturacılar ve kumaşçıların bir araya gelmesiyle[2] 1954 yılında kurulan Sınırlı Sorumlu İstanbul Manifatura ve Kumaşçılar Çarşısı Yapı Kooperatifi tarafından kurulmuştur. Yeni bir çarşı inşa etmek için yer arayışında olan kooperatife başta Haydarpaşa civarında bir çarşı yaptırmayı hedefliyordu. Kooperatife daha sonra dönemin Valisi ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay tarafından, Atatürk Bulvarı boyunca, Unkapanı’ndan Saraçhane’ye uzanan, 45.000m² büyüklüğündeki eğimli, dar uzun parsel önerildi.[2] Arazi, 1959 yılında kooperatife satıldı[3] ve alana inşa edilecek yeni yapının projesini elde etmek için çalışmalara devam edildi.

Bu bölgenin imar planının yapılması için 1958 yılında düzenlenen yarışmayı Cihan Fındıkoğlu, Kemal Bayur, Tarık Aka, Niyazı Durunay ve Özdemir Akverdi’nin hazırladığı proje kazandı. Bu proje sonradan bu bölgenin mevzi imar planı haline getirildi.

Arsada kurulacak çarşı için 19 Şubat 1960 tarihinde bir mimarlık yarışması düzenlendi. Katılan 11 projeden Doğan Tekeli, Sami Sisa ve Metin Hepgüler’in ortak tasarımı birincilik ödülünü kazandı.[4] Projenin ilk aşaması 1967 yılında, ikinci aşaması ise 1968 yılında tamamlanmıştır.[3][5]

1.117 adet dükkân, sosyal birimler, lokantalar ve diğer hizmet birimleri ile dönemin oldukça önemli yapıtlarından birisi olarak nitelendirilmektedir. İnşa edildiği dönemde İstanbul’da tek seferde inşa edilmiş en büyük yapı olma sıfatıyla tanınmıştır.[2] Yaklaşık 10.000 kişinin çalıştığı çarşıda 2.300 işyeri de faaliyet göstermektedir.[6]

Geç modernleşmeye başlayan İstanbul şehrindeki ilk alışveriş merkezi örneklerinden birisi olarak kabul edilen İstanbul Manifaturacılar Çarşısı’nda dönemin modern sanatçılarının eserlerine de yer verilmiştir. O dönemlerde yürürlüğe giren ve devlet binalarına yapı maliyetinin yüzde ikisi kadar sanat eseri konmasını hükme bağlayan kanundan esinlenen mimar Doğan Tekeli, bu düşünceyi İMÇ'ye uyguladı[7] ve yapıda Kuzgun Acar, Füreya Koral, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Eren Eyüboğlu, Yavuz Görey, Ali Teoman Germaner, Sadi Diren ve Nedim Günsür’ün eserlerine yer verildi.[8] Açık havada bulunan ve yıpranan eserler 2022'de Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi tarafından koruma altına alınmıştır.[7]

Yapı, 2005 yılına İMÇ'nin yanındaki boş alanın otoparka çevrilmek istenmesiyle başlayan süreçte, yıkılma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. İMÇ’nin altı bloğunun yıkılarak, bu alana konut projesi yapılmasını öngören bir imar planının ortaya çıkması üzerine birkaç yıl boyunca süren dava, yıkım tartışmaları ve plana karşı protestoların ardından yıkım kararı durduruldu.[2]

İMÇ’nin mimarisi hakkında yazılar

  • 1965: Mimarlık Dergisi, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı
  • 2003: XXI, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı, İstanbul
  • 2008: Mimarlık Dergisi, Sanat Birlikteliğinde 1950 - 1970 Aralığı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Özeren, Sena. "Mimaride kurgulanan sanatın tasarımda oluşturduğu bellek ve İMÇ örneği / Creation of the memory through the usage of art in architectural design & IMC". Yıldız Teknik Üniversitesi, 2008. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  2. ^ a b c d Erkol, İdil (Temmuz-Ağustos 2017). "Yerel ile Evrenselin Ara Kesitinde Mimarlık: İstanbul Manifaturacılar Çarşısı". Mimarlikdergisi.com. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022. 
  3. ^ a b "İMÇ'nin Tarihçesi". İMÇ web sitesi. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011. 
  4. ^ "İstanbul Manifaturacılar Çarşısı Mimari Yarışma Projesi". Arkitera.com. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011. 
  5. ^ "Proje Yarışmalarında Kazanılan Birincilik Ödülleri". Tekeli-Sisa Mimarlık Ortaklığı web sitesi. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011. 
  6. ^ "İstanbul Manifaturacılar Çarşısı Mimari Yarışma Projesi". Arkitera.com. 6 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011. 
  7. ^ a b Hızlan, Doğan (24 Şubat 2022). "MSGSÜ, İMÇ'deki eserleri koruma altına aldı". Hurriyet.com.tr. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022. 
  8. ^ "İadei İtibar". İstanbul Manifaturacılar Çarşısı web sitesi. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de mimarlık</span> Türkiyenin mimari geçmişine genel bir bakış

Türkiye'de mimarlık, Türk mimarisi veya Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi 1923'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin toprakları üzerinde süregelen mimarlık sürecini inceler. Türkiye’deki mimarlık uygulamaları belli dönemlerde yaygın olan mimari akımlardan, cumhuriyet tarihi boyunca yaşanan belli sorunlardan ve çelişkilerden etkilenerek veya onlara tepki olarak oluşmuştur. Bu çelişkilerden başta geleni özellikle cumhuriyetin ilk dönemlerinde gündeme gelen Doğu-Batı ikilemidir. Buna ek olarak ulusal-evrensel, geleneksel-modern veya dindarlık-laiklik gibi ikilemler ve farklı siyasi görüşler de mimarlık uygulamalarının seyrini etkilemiştir. Bu dönemlerin birbirinden kesin olarak ayrılması pek mümkün değildir. Bazı akımlar diğerleri ile iç içe belirli bir zaman dilimine kadar varlığını sürdümüşler; bir dönemin veya ekolün temsilcisi olarak nitelendirilen bazı Türk mimarlar, kariyerlerinin ileriki dönemlerinde daha farklı stillerde de eserler tasarlamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Şevki Vanlı</span> Türk mimar

Şevki Vanlı, Türk mimardır.

Tekeli-Sisa Mimarlık Ortaklığı, Doğan Tekeli ve Sami Sisa (1929-2000) tarafından İstanbul’da kurulmuş bir Türk mimarlık firmasıdır. Şirket 1954 yılında Site Mimarlık Bürosu adıyla kurulmuş, sonradan yapılandırılmasıyla Tekeli-Sisa Mimarlık Ortaklığına dönüştürülmüştür.

Maruf Önal Türk mimar.

<span class="mw-page-title-main">Nevzat Erol</span>

Nevzat Erol Türk mimar. En tanınmış eseri İstanbul Belediye Sarayı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Hükûmet Konağı</span>

Sakarya Hükûmet Konağı Sakarya’da yer alan ve 1999 Gölcük Depremi’ne kadar hükûmet konağı olarak hizmet veren bir yapıdır. Rasyonalizmin en önemli örneklerinden birisi olması ve bu alanda Sakarya’da inşa edilmiş ilk uygulaması olması nedeniyle Türkiye mimarlık tarihinde oldukça önemli bir yapıdır. 1999 Gölcük Depremi’nden sonra yıkılmıştır.

İlhan Türegün, Türk mimar. En çok Expo 58 için tasarladığı Türkiye Pavyonu ile tanınmıştır. Bu proje Türkiye mimarlık tarihininin 1950’li yıllardaki en önemli uygulamalarından birisi olarak kabul edilmektedir.

Yılmaz Sanlı Türk mimar. Türkiye mimarlık tarihinde oldukça öneme sahip Tekel Genel Müdürlük Binası'nın mimarıdır.

M. Altay Erol Türk mimardır. Türkiye mimarlık tarihinin 1960'lı yıllarda tasarlanmış en önemli binalarından birisi olarak kabul edilen Taksim Vakıflar Oteli'ni tasarımcılarındandır.

AHE Mimarlık veya tam ismiyle AHE Mimarlık ve Şehircilik Atölyesi Kemal Ahmet Aru, Tekin Aydın, Mehmet Ali Handan, Hande Suher, Yalçın Emiroğlu ve Altay Erol tarafından 1957 yılında İstanbul'da kurulmuş bir mimarlık ofisidir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde kurulmuş ilk büyük mimarlık ofisi olması nedeniyle de Türkiye mimarlık tarihinde önemli bir yere sahiptir.

Metin Hepgüler Türk mimar.

<span class="mw-page-title-main">Hüsrev Tayla</span>

Hüsrev Tayla Türk mimar. En çok Ankara'da yer alan Kocatepe Camii ve İstanbul'da yer alan Şakirin Camii tasarımlarıyla tanınmıştır.

Ersen Gürsel, Türk mimar.

Prof. Dr. Leman Cevat Tomsu, Türk mimar, akademisyen.

Mualla Eyuboğlu Anhegger, Türk mimar.

<span class="mw-page-title-main">Anafartalar Çarşısı</span>

Anafartalar Çarşısı, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde bulunan 1964 tarihli alışveriş binası.

<span class="mw-page-title-main">Turgut Toydemir</span> Türk mimar

Turgut Toydemir, Türk mimardır.

<span class="mw-page-title-main">100. Yıl Çarşısı</span> Ankaranın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde bulunan alışveriş ve ofis kompleksi

100. Yıl Çarşısı ve Büro Binaları, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde bulunan 1967-1981 tarihleri arasında inşa edilmiş çok katlı alışveriş ve ofis kompleksi.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Şahinler</span>

Orhan Şahinler, modernizm ve brütalizm akımından eserler vermiş Türk mimar ve yazar. Üsküdar Vapur İskelesi, Türkiye Cumhuriyeti Lizbon Büyükelçilik binası ve 2021'de yıkılan İstanbul Ticaret Odası Binası başta olmak üzere birçok mimari eserin mimarı ve İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin 1978-1982 yılları arasındaki akademi başkanı ve rektörüdür. Orhan Şahinler, Türkiye'deki mimar-hoca geleneğinin son temsilcilerinden kabul edilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Emre Arolat</span> Türk mimar ve akademisyen

Emre Arolat, Türk mimar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.