İçeriğe atla

İstanbul Ermeni Patrikhanesi

Koordinatlar: 41°00′16″N 28°57′40″E / 41.0045°K 28.9612°D / 41.0045; 28.9612
Kontrol Edilmiş
İstanbul Ermeni Patrikhanesi
İstanbul Ermeni Patrikhanesi
İstanbul Ermeni Patrikhanesi
Harita
Kuruluş1461
KurucuBursalı I. Hovagim
BaşpiskoposII. Sahag Maşalyan
MerkeziSurp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi, İstanbul, Türkiye
AlanTürkiye
DilBatı Ermenicesi
Üyesi~95.000
Patrikhane arması

İstanbul Ermeni Patrikhanesi (Batı Ermenicesi: Պատրիարքութիւն Հայոց Կոստանդնուպոլսոյ, Badriark'ut'iun Hayots' Gosdantnubolsoy), Osmanlı Devleti'nde yaşayan Ermenilerin ruhani ve dünyevi işlerini yönetmek üzere 1461'de Fatih Sultan Mehmed tarafından kurulmuş olan teşekküldür. Günümüzde Apostolik Kilisesi'ne (Gregoryen) mensup Türkiye Ermenilerinin dini önderliğini yapmaktadır.[1] 1915 Ermeni Kırımı'ndan beri cemaatleri küçülmüştür. Patrikhane merkezi İstanbul'un (Kumkapı) semtinde bulunan Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi'dir.[2]

Tarihçe

Bursalı I. Hovagim

İstanbul fethedilmeden önce II. Mehmed teftiş için Bursa'ya gelir ve Bursa Ermenileri Episkoposu Hovagim'i de ziyaret etmek ister. Sultan Mehmed, Hovagim'in odasına aniden girince Hovagim heyecanlanır. Sultan ne yaptığını sorduğunda, "Allah kelamı okuyorum" diye cevap vererek elindeki Kitâb-ı Mukaddes'i gösterir. Sultan Mehmed de Hovagim'den Kitâb-ı Mukaddes'ten rastgele bir sayfa açarak o sayfayı yorumlamasını ister. Hovagim'in rastgele açtığı sayfa Krallarla ilgili bir bölümdür. Hovagim Sultan'a: "Sultanım siz daha geniş yerler fethedecek ve tüm dünyanın sultanı olacaksınız" der. Sultan da "Bu tüm dünyaya Kostantiniyye dahil mi?" diye sorduğunda, Hovagim "Ona ne şüphe sultanım? Bunun için kitap açmaya ne gerek var?" der. Bunun üzerine Sultan, "Andım olsun eğer Kostantiniyye'yi fethedersem cemaatini bu şehre yerleştireceğim ve seni de patrik ilan edeceğim" der.

Sultan Mehmed, İstanbul'u fethettikten sonra Rumlara alternatif bir cemaatin olması ve ileride Rumlar isyan ederse bunun önüne geçilebilmesi için Ermenileri İstanbul'a yerleştirdi hatta İstanbul, suç işleyen Ermenilerin bile sürgün yeri haline geldi, Sultan söz verdiği gibi Bursalı Hovagim'i patrik ilan ederek Rumlardan aldığı Samatya'daki Sulu Manastırı Ermenilere patrikhane olarak kullanmaları için verdi. Kilisenin adı Surp Kirkor Lusuroviç olarak değiştirilerek Ermenilerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerdeki bazı Rum kiliseleri de yine Ermenilerin kullanımına verildi.[] Daha sonra Patrikhane Kumkapı'ya taşındı.

Yangınlarıyla meşhur olan bu semtte patrikhane birçok kez yandı fakat 1850'li yıllarda son yangınlarda artık hiç kullanılamayacak hale geldi ve Sultan II. Mahmud'un Kuyumcubaşısı ve başdanışmanı olan Kazaz Artin Amira Bezciyan tarafından patriklik kilisesi ve patriklik binası yeniden inşa ettirildi.

Günümüzde Patrikhane

Patrikhane binası 2000'li yıllarda artık kullanılamayacak hale gelince Mesrob Mutafyan'ın döneminde yapılan bağışlarla restore edildi. 2005 yılında binanın restorasyonu için bağış yapanlara Patrik Mutafyan tarafından Patriklik Liyakat Nişanı verilmiştir. Bu nişanı alanlar:

  • Hosrov Akpolat
  • Hayg Aslanyan
  • Efrim Bağ
  • Misak Bağam
  • Luiz Bakar
  • Yervart Bozacıyan
  • Apel Çelik
  • Jirayr Dağdevirenel
  • Kirkor Döşemeciyan
  • Hibel Gazze
  • Dikran Gülmezgil
  • Apik Hayrebetyan
  • Boğos Hecimoğlu
  • Aram Kamburyan
  • Sirvart Karamanuk
  • Zohrab Marukyan
  • Hrant Moskofyan
  • Anto Parunakyan
  • Asadur Parunakyan
  • İrma Polat
  • Kevork Santalu
  • Bedros Şirinoğlu
  • Tanya Şirinoğlu
  • Cezo Taş
  • Mıgırdiç Timurcuoğlu
  • Setrak Tokat
  • Mihran Ulikyan
  • Garbis Unan
  • Maksut Urun
  • Bedri Yalın
  • Aret Yerganyan

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Ermenileri Patrikliği'nin Kuruluşunun 560. Yıldönümü Kutlandı". SAT-7 TÜRK HABER. 24 Mayıs 2021. 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021. 
  2. ^ "Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi | 1. Bölge (Eski İstanbul) | Türkiye Ermenileri Patrikliği". www.turkiyeermenileripatrikligi.org. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi</span> Dini kurum

İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Fener Rum Patrikhanesi ya da Kostantiniyye Ekümenik Patrikhanesi, Hristiyanlığın Ortodoks mezhebini temsil eden Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan 14 otosefal kiliseden biri ve birincisidir. Günümüzde İstanbul Başpiskoposu ve Ekümenik Patriği I. Bartholomeos tarafından yönetilmektedir.

II. Mesrob Srpazan, bilinen adıyla Mesrob Mutafyan, Ermeni din adamı ve Türkiye Ermenileri'nin 84'üncü patriğiydi.

<span class="mw-page-title-main">Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi</span>

Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi veya Türkçe Azize Meryem Ana Patriklik Kilisesi, İstanbul'un Kumkapı semtinde Şarapnel Sokağı'nda bulunan Ermeni Gregoryen kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gedikpaşa</span>

Gedikpaşa, İstanbul, Fatih İlçesi'nde, Emin Sinan, Küçük Ayasofya, Kadırga, Şahsuvar, Muhsine Hatun, Nişanca, Mimar Kemalettin ve Beyazıt mahalleleri ile çevrili olup, Mimar Hayrettin Mahallesi sınırları içinde kalan semt.

Günümüz Türkiye topraklarında bulunan Ermeni Apostolik, Katolik ve Evanjelik kiliseleri listesi;

<span class="mw-page-title-main">Surp Nigoğayos Ermeni Kilisesi (Fatih)</span> İstanbul, Topkapıda kilise

Surp Nigoğayos Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Topkapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 1630 tarihli bir elyazmasında bu bölgede bir kilisenin varlığı geçse de kilisenin ne zaman inşa edildiği bilinmemektedir. Kayıtlara göre kilise inşasına 1813'te başlanmış, 1823’te kilise ikinci kez inşa edilmiştir. 1832’de ise üçüncü kez inşa edilen kilise nedeni bilinmemekle birlikte harap olur ve 1831'de İstanbul Ermeni Patriği Isdepanos II. Ağavni yeni bir kilise inşası için Sultan II. Mahmut'a başvurur. Vartan Kalfa Tıngıryan'ın mimarlığında yeniden inşa edile kilise 1894 depreminde zarar görerek yenilenir. I. Dünya Savaşı'nda askeri amaçlarla kullanılan kilise 1927'de yenilenerek Patrik Mesrob I. Naroyan tarafından açılır. 1987 yılında onarımdan geçen kilise 2000 yılında tekrar onarım görerek Aram Ateşyan tarafından ibadete açılır.

<span class="mw-page-title-main">Surp Harutyun Ermeni Kilisesi (Fatih)</span>

Kumkapı Surp Harutyun Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Kumkapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi.

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Eyüpsultan ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. Daha önce bölgede var olan kilise 1785'te yıkılarak yerine ahşap edilen ahşap kilise 1841'de yıkılır ve 1855'te kâgir olarak yeniden inşa edilir. Kilise 2000 yılında onarılmış olup İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.

Surp Stepanos Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Bakırköy ilçesinin Yeşilköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. Eski bir kilise arazisinde 1826 yılında Barutçubaşı Simon Amira Dadyan tarafından inşa edilen kilise 1843'te tekrar inşa edilerek 1844'te İstanbul Ermeni Patriği II. Asvadzadur tarafından ibadete açılmıştır. Kilise son olarak 2000 yılında onarım görerek Patrik II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.

Surp Stepanos Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesinin Halıcıoğlu semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 17. yüzyılda Eğin'den gelen Ermeni göçmenlerin Hasköy'e yerleştirilmeleriyle bu göçmenler semtte bir kiremit fabrikası açmıştır. 1703 yılında Rahip Haçadur evinde bir şapel açmış, daha sonra küçük ve ahşap olan bir Surp Stephanos Kilisesi inşa edilmiştir. Harutyun Amira Bezciyan'ın vasiyeti olan bir ferman ile 1831'de taş olarak Hassa mimarları Kazaz Hovhannes Amira Serveryan ve Krikor Amira Balyan tarafından inşa edilmiştir. 1845'te yenilenen kilise 1904'te yeniden bir onarımdan geçmiş, I. Dünya Savaşı'nda askeri depo olarak sonrasında ise göçmen yurdu olarak kullanılmıştır. 1930'da yeniden onarılarak ibadete açılan kilisenin arazisi 1975'te Haliç Köprüsü yapımı için istimlak edilmiştir. Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi'nin alt galerisinde 30 yıl barınan kilise 2007 yılında Halıcıoğlu Mezarlığı içinde inşa edilen şapelde varlığını sürdürmektedir. Şapelin açılışını İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob yapmıştır.

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beşiktaş ilçesinin Ortaköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 17. yüzyılda Eğin'den bölgeye gelen Ermenilerin burada 1665 yılında Surp Giragos adlı bir kilise inşa ettikleri bilinmektedir. 1725'te Ermeni Patriği IX. Hovahannes zamanında tekrar inşa edilerek Surp Asdvadzadzin olarak adlandırılan kilisenin yerine 1825'te taş bir kilise inşa edilmiştir. 2012 yılında restore edilen kilise ibadete açıktır.

<span class="mw-page-title-main">Surp Takavor Kilisesi</span> Türkiyede İstanbul iline bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi

Surp Takavor Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. 1722 yılında Surp Asdvadzadzin adıyla var olduğu bilinen kilise daha sonra yeniden inşa edilerek 1814'te açılmıştır. 1840 depreminden sonra onarılan kilise daha sonra yanmış ve 1855'te kâgir olarak yeniden inşa edilmiştir. 1858'de açılan kilise Surp Takavor olarak adlandırılmıştır. 2006 yılında yeniden onarılan kilise İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob tarafından ibadete açılmış, 2007 yılında ise çan kulesi yeniden inşa edilmiştir. Kilise son onarımını 2011 yılında görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Beşiktaş Surp Asdvadzadzin Kilisesi</span>

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beşiktaş ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. 1838'de hassa mimarı Garabed Amira Balyan tarafından kâgir olarak inşa edilen kilise 1987'de Ermeni Patriği I. Şınorhk zamanında yenilenmiş, 1993'te avlusuna Garabed ve Sarkis Balyan'ın büstleri yerleştirilmiştir. 2013 yılında yenilenen kilisede Artin Dadyan Paşa gömülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Hatay Surp Asdvadzadzin Kilisesi</span> Samandağda bir kilise

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de Hatay iline bağlı Samandağ ilçesi Vakıflı Mahalleninde bulunan Ermeni kilisesi. 1895'te inşasına başlanan kilisenin ilk zamanlarda daimi ruhanisi bulunmayıp 1921 yılına kadar ruhanileri çevredeki köylerden değişimli olarak gelen din görevlilerinden karşılanmıştır. Şu andaki kilise 2007'de inşa edilmiş ve İstanbul Ermeni Patriği II. Karekin tarafından ibadete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Surp Haç Kilisesi</span> Kilise

Surp Haç Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Üsküdar ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. Semtte ilk kilise 1689'da inşa edilmiş, 1727 yılında Ermeni Patriği Hovhannes IX. Golod'un emriyle tekrar inşa edilen kilise 1779, 1781, 1782, 1785, 1790, 1808 yıllarında onarımlara tabi tutulmuştur. Balatlı III. Garabed zamanında daha geniş bir alana kâgir olarak inşa edilen kilisenin yapımında hassa mimarı Krikor Amira Balyan, Kazaz Harutyun Amira Bezciyan, Harutyun Amira Noradungyan, Mikayel Amira Pişmişyan desteklerde bulundular. 1892'de yenilenen kilise en son 1998 yılında onarılmıştır.

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Sarıyer ilçesinin Yeniköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 1794'te var olan kilise daha sonra restore edilip Ermeni Patriği Bursalı III. Istepanos Ağavni tarafından 1834'te tekrar ibadete açılmıştır. 2006'da restore edilen kilise Patrik II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, şu anlamlara gelebilir;

<span class="mw-page-title-main">Surp Tateos - Surp Partoğomeos Kilisesi</span>

Surp Tateos – Surp Partoğomeos Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Yenikapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Nerses Varjabedyan</span> Osmanlı İmparatorluğunda patrik (1837-1884)

II. Nerses Varjabedyan Türkiye Ermenileri 72. patriği. Asıl adı Boğos'tur.

<span class="mw-page-title-main">Harutyun Amira Bezciyan</span>

Harutyun Amira Bezciyan Kazaz Artin olarak da bilinir. Osmanlı Ermenisi hayırsever, tüccar, finansör, danışman ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi kurucusu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.