İçeriğe atla

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi pusulası, 2024

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı, beş yılda bir Mart aynın son pazar günü yapılan yerel seçimlerle belirlenir.

Tanzimat Dönemi sırasında, 1855 yılında kurulan şehremanati Cumhuriyet'in İlanı'na kadar varlığını sürdürdü. 1923'ten 1957'e kadar ise vali ve belediye başkanlıkları birlikte yürütüldü. 1 Mart 1957'de valilik ile belediye başkanlığı ayrıldı, 11 Temmuz 1958'de Kemal Aygün İstanbul Belediye Meclisi tarafından belediye başkanlığına getirildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra, 10 Haziran 1960 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yeni seçimlere kadar belediye başkanlarının görevlerine son verilerek Belediye Kanunu'nun 94. maddesi gereğince atama yoluyla başkanlar getirilmesi kararlaştırıldı.

1961 Anayasası'yla gündeme gelen, tüm belediye başkanlarının seçimle belirlenmesi kuralı uyarınca 27 Temmuz 1963 tarihli yasa ile belediye organlarının seçimine ilişkin yeni düzenlemelere gidildi. Buna göre belediye başkanlarının seçiminde tek dereceli çoğunluk usulü getirildi ve seçimin vali ya da cumhurbaşkanınca onaylanmasına son verildi. Belediye meclislerinin seçiminde nispi temsil usulü kabul edildi.

17 Kasım 1963 tarihinde yapılan seçimleri kazanan Haşim İşcan İstanbul'un tek dereceli seçimle belirlenen ilk belediye başkanı oldu. 12 Eylül Darbesi'yle (1980) birlikte yaklaşık 3,5 yıl boyunca belediye başkanlarının atamayla belirlenmesinden sonra 8 Mart 1984'te Büyükşehir Belediye Kararnamesi kabul edildi. Aynı yılın 23 Mart'ında Büyükşehir Belediyesi Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yayımlandı ve İstanbul'da Ankara ve İzmir'le birlikte büyükşehir belediyeleri kuruldu. Bedrettin Dalan 25 Mart 1984 yerel seçimlerinde İstanbul'un ilk büyükşehir belediye başkanı olarak seçildi.

1963

Adalet Partisi'nden (AP) İstanbul Belediye Başkanlığına seçilen Nuri Eroğan, seçimlerden önce memuriyetten istifa etmediği gerekçesiyle Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) itirazıyla başkanlıktan düşürüldü. Yerine CHP adayı Haşim İşcan belediye başkanı oldu.

Aday Parti Oy %
Nuri EroğanAdalet Partisi
Haşim İşcanCumhuriyet Halk Partisi
Burhan ApaydınYeni Türkiye Partisi
Sadık AldoğanMillet Partisi
Mehmet Mümtaz TarhanCumhuriyetçi Köylü Millet Partisi
Orhan ArsalTürkiye İşçi Partisi
Bağımsız(lar)
Toplam

1968

Aday Parti Oy %
Fahri AtabeyAdalet Partisi134.73048,88
Orhan EyüboğluCumhuriyet Halk Partisi99.31336,03
Fehmi AtançGüven Partisi6.2372,26
Sabih AtlıMillet Partisi6.8852,5
Şinasi KayalıTürkiye İşçi Partisi19.0956,93
Abidin ÖzgünayBirlik Partisi5.1611,87
Sadrettin TosbiCumhuriyetçi Köylü Millet Partisi4.1611,51
Bağımsız(lar)480,02
Toplam100

1973

Aday Parti Oy %
Ahmet İsvanCumhuriyet Halk Partisi63,6 [1]
Fahri AtabeyAdalet Partisi
Nuri EroğanDemokratik Parti
Ahmet Rıfat TandoğanMillî Selamet Partisi
Milliyetçi Hareket Partisi
Millet Partisi
Bağımsız(lar)
Toplam

1977

Aday Parti Oy %
Aytekin KotilCumhuriyet Halk Partisi56,05 [1]
Aziz GümüşAdalet Partisi
Şevket KazanMillî Selamet Partisi
Saffet Rıza AlparMilliyetçi Hareket Partisi
Muzaffer SomayDemokratik Parti
Fehmi AtançCumhuriyetçi Güven Partisi
Dinçer DoğuTürkiye İşçi Partisi
Tektaş AğaoğluTürkiye Sosyalist İşçi Partisi
Yaşar AvcıSosyalist Devrim Partisi
Bağımsız(lar)
Toplam

1984

1984 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[2]

Aday Parti Oy %
Bedrettin DalanAnavatan Partisi939.19049,69
Korel GöymenSosyal Demokrasi Partisi496.72326,28
Niyazi YurtsevenHalkçı Parti181.1369,58
Hasan AksayRefah Partisi88.2494,67
Hüsamettin CindorukDoğru Yol Partisi88.0524,66
Erdoğan CelasunMilliyetçi Demokrasi Partisi87.9454,65
Bağımsız(lar)8.7050,46
Toplam1.890.000100,00

1989

1989 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[3]

Aday Parti Oy %
Nurettin SözenSosyaldemokrat Halkçı Parti818.75635,95
Bedrettin DalanAnavatan Partisi594.84526,12
Vural ArıkanDoğru Yol Partisi315.59113,86
Mukbil ZırtıloğluDemokratik Sol Parti278.29412,22
Bahri ZenginRefah Partisi238.74510,48
Milliyetçi Çalışma Partisi22.2780,98
Islahatçı Demokrasi Partisi7.2410,32
Bağımsız(lar)1.6140,07
Toplam2.277.364100,00

1994

1994 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[4]

Aday Parti Oy %
Recep Tayyip ErdoğanRefah Partisi973.70425,19
İlhan KesiciAnavatan Partisi855.89722,14
Zülfü LivaneliSosyaldemokrat Halkçı Parti784.69320,30
Bedrettin DalanDoğru Yol Partisi597.46115,46
Necdet ÖzkanDemokratik Sol Parti478.61212,38
Ahmet Vefik AlpMilliyetçi Hareket Partisi72.1211,87
Ertuğrul GünayCumhuriyet Halk Partisi54.0281,40
Ahmet Hamdi TurgutBüyük Birlik Partisi13.6620,35
Ferit EdibaliMillet Partisi12.2940,32
Hasan Celal GüzelYeniden Doğuş Partisi7.9790,21
Arslan Başer KafaoğluSosyalist Birlik Partisi7.0750,18
Arslan Kılıçİşçi Partisi5.2150,13
Bağımsız(lar)2.3850,06
Toplam3.865.126100,00

1999

İlçelere göre oy dağılımları

1999 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[5]

Aday Parti Oy %
Ali Müfit GürtunaFazilet Partisi1.202.05027,52
Ali Talip ÖzdemirAnavatan Partisi977.92022,38
Zekeriya TemizelDemokratik Sol Parti882.92320,21
Adnan PolatCumhuriyet Halk Partisi607.89513,91
Ahmet Vefik AlpMilliyetçi Hareket Partisi320.7347,34
Yalçın ÖzerDoğru Yol Partisi165.1143,78
Veli Haydar GüleçHalkın Demokrasi Partisi114.3392,62
Vicdan BaykaraÖzgürlük ve Dayanışma Partisi23.8640,55
Büyük Birlik Partisi23.0100,53
Liberal Demokrat Parti9.9950,23
Hayri GürkanBarış Partisi8.7540,20
Doğudan BayülgenDemokrat Türkiye Partisi7.2320,17
Emeğin Partisi5.7290,13
Ünal Erdoğanİşçi Partisi5.0720,12
Millet Partisi4.4620,10
Bağımsız(lar)3.8500,09
Sosyalist İktidar Partisi2.8640.07
Yeniden Doğuş Partisi2.8490,07
Toplam4.368.656100,00

2004

İlçelere göre oy dağılımları

2004 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[6]

Aday Parti Oy %
Kadir TopbaşAdalet ve Kalkınma Partisi1.917.57745,32
Sefa SirmenCumhuriyet Halk Partisi1.223.85628,92
Mukadder BaşeğmezSaadet Partisi228.6155,40
Ahmet Vefik AlpDoğru Yol Partisi206.4104,88
Meral AkşenerMilliyetçi Hareket Partisi173.2744,09
Mustafa KulSosyaldemokrat Halk Partisi153.8403,64
Ufuk İlkizGenç Parti145.1203,43
Masum TürkerDemokratik Sol Parti57.9571,37
Pınar TürençAnavatan Partisi51.9791,23
Hikmet AytekBüyük Birlik Partisi20.5600,49
Bağımsız Türkiye Partisi13.3120,31
Zekai YılmazYeni Türkiye Partisi8.8180,21
Aydınlık Türkiye Partisi8.3640,20
Haluk YurtseverTürkiye Komünist Partisi8.1990,19
Ünal Erdoğanİşçi Partisi7.9190,19
Bağımsız(lar)5.6870,13
Toplam4.231.487100,00

2009

İlçelere göre oy dağılımları

2009 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[7]

Aday Parti Oy %
Kadir TopbaşAdalet ve Kalkınma Partisi3.105.55544,71
Kemal KılıçdaroğluCumhuriyet Halk Partisi2.568.71036,98
Ahmet TurgutMilliyetçi Hareket Partisi348.2695,01
Mehmet BekaroğluSaadet Partisi337.0144,85
Akın BirdalDemokratik Toplum Partisi314.2294,52
Ahmet Vefik AlpDemokratik Sol Parti90.3991,30
Cevdet TellioğluBüyük Birlik Partisi79.4011,14
Mehmet DülgerDemokrat Parti33.0890,48
Ahmet ÖzalAnavatan Partisi21.9600,32
Sabiha KaramustafaBağımsız Türkiye Partisi17.0710,25
Mehmet Ali ErdoğanHak ve Özgürlükler Partisi9.5020.14
Zehra GünerTürkiye Komünist Partisi7.7090,11
Bağımsız(lar)5.5410,07
Ahmet AktaşMillet Partisi4.9610,07
Fahrettin TanınmışLiberal Demokrat Parti3.0250,04
Toplam6.946.435100,00

2014

İlçelere göre oy dağılımları

2014 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[8]

Sandık Sayısı
Seçmen Sayısı10.002.256
Kullanılan Oy8.941.326
Geçerli Oy8.553.814
Geçersiz Oy387.512
Katılım Oranı (%)%89,39
Aday Parti Oy %
Kadir TopbaşAdalet ve Kalkınma Partisi4.101.90647,95
Mustafa SarıgülCumhuriyet Halk Partisi3.428.45440,08
Sırrı Süreyya ÖnderHalkların Demokratik Partisi414.2904,84
Rasim AcarMilliyetçi Hareket Partisi339.7853,97
Selman EsmererSaadet Partisi122.9501,44
Ahmet YelisBüyük Birlik Partisi47.5140,56
Okan BalYurt Partisi16.6140,19
Levent Kırcaİşçi Partisi15.2750,18
Övgün Ahmet ErcanHak ve Eşitlik Partisi14.2310,17
Ahmet Rıdvan MuratBağımsız Türkiye Partisi10.7170,13
Aydemir GülerTürkiye Komünist Partisi7.5240,09
Mehmet Celal BaykaraHak ve Özgürlükler Partisi7.3710,09
Muammer AydınDemokratik Sol Parti7.2210,08
Hüseyin GülerDemokrat Parti5.6040,07
Zeliha Kıran DanacıHalkın Kurtuluş Partisi4.3520,05
Bağımsız(lar)3.9210,05
Kemal AbdullahoğluDoğru Yol Partisi2.3440,03
Derviş DoğanMillet Partisi2.3110,03
Şule KılıçarslanLiberal Demokrat Parti1.4300,02
Toplam8.553.814100,00

2019

Mart

İlçelere göre oy dağılımları

31 Mart 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;

Aday Parti Oy %
Ekrem İmamoğluCumhuriyet Halk Partisi4.169.76548,77
Binali YıldırımAdalet ve Kalkınma Partisi4.156.03648,61
Necdet GökçınarSaadet Partisi103.3641,21
Muammer AydınDemokratik Sol Parti30.8840,36
Selim KotilBağımsız Türkiye Partisi27.0870,32
Ersan GökgözDemokrat Parti22.2520,26
Mustafa İlker YücelVatan Partisi15.4280,18
Zehra Güner KaraoğluTürkiye Komünist Partisi10.3490,12
Bağımsız(lar)
Toplam8.548.702100,00

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 6 Mayıs 2019 tarihinde, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin, 31 Mart 2019'da yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimine dönük olağanüstü itirazını kabul ederek, seçimin yenilenmesini kararlaştırdı. Kurul, 4 üyeye karşı 7 üyenin oy çokluğuyla, sandık kurulu başkan ve üyelerinin kanunun açık hükmüne rağmen kamu görevlisi olmaması nedeniyle bu kararı aldı. Yenilenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin 23 Haziran'da yapılmasına karar verildi.[9]

Haziran

İlçelere ve mahallelere göre oy dağılımları

23 Haziran 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimi sonucu;[10]

Sandık Sayısı31.186
Seçmen Sayısı10.560.963
Kullanılan Oy8.925.166
Geçerli Oy8.746.566
Geçersiz Oy178.600
Katılım Oranı (%)%84,51
Aday Parti Oy %
Ekrem İmamoğluCumhuriyet Halk Partisi4.742.08254,21
Binali YıldırımAdalet ve Kalkınma Partisi3.936.06845,00
Necdet GökçınarSaadet Partisi47.8320,55
Mustafa İlker YücelVatan Partisi13.9620,16
Bağımsız(lar)6.6220,08
Toplam8.746.566100,00

Kaynakça

  1. ^ a b "İstanbul'da son 10 belediye başkanı yüzde kaç oyla seçildi?". Euronews. 5 Nisan 2019. 25 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2019. 
  2. ^ Seçim sonuçları 19 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  3. ^ Seçim sonuçları 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  4. ^ Seçim sonuçları 16 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  5. ^ Seçim sonuçları 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  6. ^ Seçim sonuçları 6 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  7. ^ Seçim sonuçları 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
  8. ^ "30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2020. 
  9. ^ "Seçim sonrası gözler hala YSK'de". Anadolu Ajansı. 14 Mayıs 2018. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2020. 
  10. ^ "23 HAZİRAN 2019 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI YENİLEME SEÇİMİ" (PDF). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Haşim İşcan</span> Türk siyasetçi

Haşim İşcan, Eski İstanbul belediye başkanı.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul belediye başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanları, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde, İstanbul şehrinin yönetiminden en üst düzeyde sorumlu görevde bulunmuşların listesi.

<span class="mw-page-title-main">1963 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1963 Türkiye yerel seçimleri, 17 Kasım 1963 tarihinde yapılmıştır. 1961 Anayasası'nın kabulünden sonra yapılan ilk yerel seçimdir.

<span class="mw-page-title-main">2009 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

2009 Türkiye yerel seçimleri, 29 Mart 2009 tarihinde yapılan ve Türkiye sınırları içindeki yerel yönetimleri belirleyen bir seçimdir. Seçime 19 parti katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2014 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

2014 Türkiye yerel seçimleri, bilinen adıyla 2014 Türkiye Cumhuriyeti yerel seçimleri, resmî adıyla 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri, 30 Mart 2014 tarihinde yapılan ve Türkiye sınırları içindeki yerel yönetimlerin belirlendiği bir seçimdir. Türkiye'de mahalli idareler ile mahalle/köy muhtarlıkları ve ihtiyar heyetlerinin seçilmesi amacıyla 2972 sayılı yasanın sekizinci maddesi uyarınca, her beş yılda bir yapılan seçim son olarak 29 Mart 2009 tarihinde yapılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'da 1999 Türkiye yerel seçimleri</span>

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile 32 ilçenin ve 41 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara'da 1999 Türkiye yerel seçimleri</span>

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Ankara Büyükşehir Belediyesi ile 24 ilçenin ve 42 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Bursa Büyükşehir Belediyesi ile 17 ilçenin ve 37 beldenin beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Mersin Büyükşehir Belediyesi ile 9 ilçenin ve 60 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ile 9 ilçenin ve 18 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ile 13 ilçenin ve 18 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Erzurum Büyükşehir Belediyesi ile 18 ilçenin ve 20 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Samsun'da 1999 Türkiye yerel seçimleri</span>

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Samsun Büyükşehir Belediyesi ile 14 ilçenin ve 36 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde İzmit Büyükşehir Belediyesi ile 5 ilçenin ve 37 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

18 Nisan 1999 Yerel Seçimleri'nde Kayseri Büyükşehir Belediyesi ile 16 ilçenin ve 48 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2019 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

2019 Türkiye yerel seçimleri, Türkiye'deki yerel yönetimlerin belirlenmesi için 31 Mart 2019 tarihinde yapılmış ve seçim sonucunda belediye başkanı, büyükşehir belediye başkanı, belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, muhtarlar ve ihtiyar heyetleri belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'da Mart 2019 Türkiye yerel seçimleri</span> Yerel seçim

2019 Türkiye yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve 39 ilçenin belediye başkanı seçilmiştir. Sonuçlar YSK'nın resmi verileridir. 31 Mart 2019 tarihinde yapılan Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi YSK tarafından 6 Mayıs 2019 tarihinde iptal edilmiştir. Bunun sonucunda 23 Haziran'da söz konusu seçim tekrarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Denizli'de 2019 Türkiye yerel seçimleri</span>

2019 Türkiye yerel seçimleri'nde resmî adıyla 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimleri, bu seçimde Denizli Büyükşehir Belediyesi ve 19 ilçenin belediye başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ordu'da 2019 Türkiye yerel seçimleri</span>

2019 Türkiye yerel seçimleri'nde resmî adıyla 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimleri, bu seçimde Ordu Büyükşehir Belediyesi ve 19 ilçenin belediye başkanı seçilmiştir. Sonuçlar YSK'nın resmi verileridir.

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı, beş yılda bir Mart ayının son pazar günü yapılan yerel seçimlerle belirlenir.