İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı, beş yılda bir Mart aynın son pazar günü yapılan yerel seçimlerle belirlenir.
Tanzimat Dönemi sırasında, 1855 yılında kurulan şehremanati Cumhuriyet'in İlanı'na kadar varlığını sürdürdü. 1923'ten 1957'e kadar ise vali ve belediye başkanlıkları birlikte yürütüldü. 1 Mart 1957'de valilik ile belediye başkanlığı ayrıldı, 11 Temmuz 1958'de Kemal Aygün İstanbul Belediye Meclisi tarafından belediye başkanlığına getirildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra, 10 Haziran 1960 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yeni seçimlere kadar belediye başkanlarının görevlerine son verilerek Belediye Kanunu'nun 94. maddesi gereğince atama yoluyla başkanlar getirilmesi kararlaştırıldı.
1961 Anayasası'yla gündeme gelen, tüm belediye başkanlarının seçimle belirlenmesi kuralı uyarınca 27 Temmuz 1963 tarihli yasa ile belediye organlarının seçimine ilişkin yeni düzenlemelere gidildi. Buna göre belediye başkanlarının seçiminde tek dereceli çoğunluk usulü getirildi ve seçimin vali ya da cumhurbaşkanınca onaylanmasına son verildi. Belediye meclislerinin seçiminde nispi temsil usulü kabul edildi.
17 Kasım 1963 tarihinde yapılan seçimleri kazanan Haşim İşcan İstanbul'un tek dereceli seçimle belirlenen ilk belediye başkanı oldu. 12 Eylül Darbesi'yle (1980) birlikte yaklaşık 3,5 yıl boyunca belediye başkanlarının atamayla belirlenmesinden sonra 8 Mart 1984'te Büyükşehir Belediye Kararnamesi kabul edildi. Aynı yılın 23 Mart'ında Büyükşehir Belediyesi Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yayımlandı ve İstanbul'da Ankara ve İzmir'le birlikte büyükşehir belediyeleri kuruldu. Bedrettin Dalan 25 Mart 1984 yerel seçimlerinde İstanbul'un ilk büyükşehir belediye başkanı olarak seçildi.
1963
Adalet Partisi'nden (AP) İstanbul Belediye Başkanlığına seçilen Nuri Eroğan, seçimlerden önce memuriyetten istifa etmediği gerekçesiyle Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) itirazıyla başkanlıktan düşürüldü. Yerine CHP adayı Haşim İşcan belediye başkanı oldu.
1968
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Fahri Atabey | Adalet Partisi | 134.730 | 48,88 |
| Orhan Eyüboğlu | Cumhuriyet Halk Partisi | 99.313 | 36,03 |
| Fehmi Atanç | Güven Partisi | 6.237 | 2,26 |
| Sabih Atlı | Millet Partisi | 6.885 | 2,5 |
| Şinasi Kayalı | Türkiye İşçi Partisi | 19.095 | 6,93 |
| Abidin Özgünay | Birlik Partisi | 5.161 | 1,87 |
| Sadrettin Tosbi | Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | 4.161 | 1,51 |
| Bağımsız(lar) | 48 | 0,02 | |
| Toplam | 100 | ||
1973
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Ahmet İsvan | Cumhuriyet Halk Partisi | 63,6 [1] | |
| Fahri Atabey | Adalet Partisi | ||
| Nuri Eroğan | Demokratik Parti | ||
| Ahmet Rıfat Tandoğan | Millî Selamet Partisi | ||
| Milliyetçi Hareket Partisi | |||
| Millet Partisi | |||
| Bağımsız(lar) | |||
| Toplam | |||
1977
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Aytekin Kotil | Cumhuriyet Halk Partisi | 56,05 [1] | |
| Aziz Gümüş | Adalet Partisi | ||
| Şevket Kazan | Millî Selamet Partisi | ||
| Saffet Rıza Alpar | Milliyetçi Hareket Partisi | ||
| Muzaffer Somay | Demokratik Parti | ||
| Fehmi Atanç | Cumhuriyetçi Güven Partisi | ||
| Dinçer Doğu | Türkiye İşçi Partisi | ||
| Tektaş Ağaoğlu | Türkiye Sosyalist İşçi Partisi | ||
| Yaşar Avcı | Sosyalist Devrim Partisi | ||
| Bağımsız(lar) | |||
| Toplam | |||
1984
1984 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[2]
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Bedrettin Dalan | Anavatan Partisi | 939.190 | 49,69 |
| Korel Göymen | Sosyal Demokrasi Partisi | 496.723 | 26,28 |
| Niyazi Yurtseven | Halkçı Parti | 181.136 | 9,58 |
| Hasan Aksay | Refah Partisi | 88.249 | 4,67 |
| Hüsamettin Cindoruk | Doğru Yol Partisi | 88.052 | 4,66 |
| Erdoğan Celasun | Milliyetçi Demokrasi Partisi | 87.945 | 4,65 |
| Bağımsız(lar) | 8.705 | 0,46 | |
| Toplam | 1.890.000 | 100,00 | |
1989
1989 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[3]
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Nurettin Sözen | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 818.756 | 35,95 |
| Bedrettin Dalan | Anavatan Partisi | 594.845 | 26,12 |
| Vural Arıkan | Doğru Yol Partisi | 315.591 | 13,86 |
| Mukbil Zırtıloğlu | Demokratik Sol Parti | 278.294 | 12,22 |
| Bahri Zengin | Refah Partisi | 238.745 | 10,48 |
| Milliyetçi Çalışma Partisi | 22.278 | 0,98 | |
| Islahatçı Demokrasi Partisi | 7.241 | 0,32 | |
| Bağımsız(lar) | 1.614 | 0,07 | |
| Toplam | 2.277.364 | 100,00 | |
1994
1994 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[4]
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Recep Tayyip Erdoğan | Refah Partisi | 973.704 | 25,19 |
| İlhan Kesici | Anavatan Partisi | 855.897 | 22,14 |
| Zülfü Livaneli | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 784.693 | 20,30 |
| Bedrettin Dalan | Doğru Yol Partisi | 597.461 | 15,46 |
| Necdet Özkan | Demokratik Sol Parti | 478.612 | 12,38 |
| Ahmet Vefik Alp | Milliyetçi Hareket Partisi | 72.121 | 1,87 |
| Ertuğrul Günay | Cumhuriyet Halk Partisi | 54.028 | 1,40 |
| Ahmet Hamdi Turgut | Büyük Birlik Partisi | 13.662 | 0,35 |
| Ferit Edibali | Millet Partisi | 12.294 | 0,32 |
| Hasan Celal Güzel | Yeniden Doğuş Partisi | 7.979 | 0,21 |
| Arslan Başer Kafaoğlu | Sosyalist Birlik Partisi | 7.075 | 0,18 |
| Arslan Kılıç | İşçi Partisi | 5.215 | 0,13 |
| Bağımsız(lar) | 2.385 | 0,06 | |
| Toplam | 3.865.126 | 100,00 | |
1999
1999 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[5]
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Ali Müfit Gürtuna | Fazilet Partisi | 1.202.050 | 27,52 |
| Ali Talip Özdemir | Anavatan Partisi | 977.920 | 22,38 |
| Zekeriya Temizel | Demokratik Sol Parti | 882.923 | 20,21 |
| Adnan Polat | Cumhuriyet Halk Partisi | 607.895 | 13,91 |
| Ahmet Vefik Alp | Milliyetçi Hareket Partisi | 320.734 | 7,34 |
| Yalçın Özer | Doğru Yol Partisi | 165.114 | 3,78 |
| Veli Haydar Güleç | Halkın Demokrasi Partisi | 114.339 | 2,62 |
| Vicdan Baykara | Özgürlük ve Dayanışma Partisi | 23.864 | 0,55 |
| Büyük Birlik Partisi | 23.010 | 0,53 | |
| Liberal Demokrat Parti | 9.995 | 0,23 | |
| Hayri Gürkan | Barış Partisi | 8.754 | 0,20 |
| Doğudan Bayülgen | Demokrat Türkiye Partisi | 7.232 | 0,17 |
| Emeğin Partisi | 5.729 | 0,13 | |
| Ünal Erdoğan | İşçi Partisi | 5.072 | 0,12 |
| Millet Partisi | 4.462 | 0,10 | |
| Bağımsız(lar) | 3.850 | 0,09 | |
| Sosyalist İktidar Partisi | 2.864 | 0.07 | |
| Yeniden Doğuş Partisi | 2.849 | 0,07 | |
| Toplam | 4.368.656 | 100,00 | |
2004
2004 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[6]
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Kadir Topbaş | Adalet ve Kalkınma Partisi | 1.917.577 | 45,32 |
| Sefa Sirmen | Cumhuriyet Halk Partisi | 1.223.856 | 28,92 |
| Mukadder Başeğmez | Saadet Partisi | 228.615 | 5,40 |
| Ahmet Vefik Alp | Doğru Yol Partisi | 206.410 | 4,88 |
| Meral Akşener | Milliyetçi Hareket Partisi | 173.274 | 4,09 |
| Mustafa Kul | Sosyaldemokrat Halk Partisi | 153.840 | 3,64 |
| Ufuk İlkiz | Genç Parti | 145.120 | 3,43 |
| Masum Türker | Demokratik Sol Parti | 57.957 | 1,37 |
| Pınar Türenç | Anavatan Partisi | 51.979 | 1,23 |
| Hikmet Aytek | Büyük Birlik Partisi | 20.560 | 0,49 |
| Bağımsız Türkiye Partisi | 13.312 | 0,31 | |
| Zekai Yılmaz | Yeni Türkiye Partisi | 8.818 | 0,21 |
| Aydınlık Türkiye Partisi | 8.364 | 0,20 | |
| Haluk Yurtsever | Türkiye Komünist Partisi | 8.199 | 0,19 |
| Ünal Erdoğan | İşçi Partisi | 7.919 | 0,19 |
| Bağımsız(lar) | 5.687 | 0,13 | |
| Toplam | 4.231.487 | 100,00 | |
2009
2009 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[7]
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Kadir Topbaş | Adalet ve Kalkınma Partisi | 3.105.555 | 44,71 |
| Kemal Kılıçdaroğlu | Cumhuriyet Halk Partisi | 2.568.710 | 36,98 |
| Ahmet Turgut | Milliyetçi Hareket Partisi | 348.269 | 5,01 |
| Mehmet Bekaroğlu | Saadet Partisi | 337.014 | 4,85 |
| Akın Birdal | Demokratik Toplum Partisi | 314.229 | 4,52 |
| Ahmet Vefik Alp | Demokratik Sol Parti | 90.399 | 1,30 |
| Cevdet Tellioğlu | Büyük Birlik Partisi | 79.401 | 1,14 |
| Mehmet Dülger | Demokrat Parti | 33.089 | 0,48 |
| Ahmet Özal | Anavatan Partisi | 21.960 | 0,32 |
| Sabiha Karamustafa | Bağımsız Türkiye Partisi | 17.071 | 0,25 |
| Mehmet Ali Erdoğan | Hak ve Özgürlükler Partisi | 9.502 | 0.14 |
| Zehra Güner | Türkiye Komünist Partisi | 7.709 | 0,11 |
| Bağımsız(lar) | 5.541 | 0,07 | |
| Ahmet Aktaş | Millet Partisi | 4.961 | 0,07 |
| Fahrettin Tanınmış | Liberal Demokrat Parti | 3.025 | 0,04 |
| Toplam | 6.946.435 | 100,00 | |
2014
2014 yerel seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;[8]
| Sandık Sayısı | |
| Seçmen Sayısı | 10.002.256 |
| Kullanılan Oy | 8.941.326 |
| Geçerli Oy | 8.553.814 |
| Geçersiz Oy | 387.512 |
| Katılım Oranı (%) | %89,39 |
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Kadir Topbaş | Adalet ve Kalkınma Partisi | 4.101.906 | 47,95 |
| Mustafa Sarıgül | Cumhuriyet Halk Partisi | 3.428.454 | 40,08 |
| Sırrı Süreyya Önder | Halkların Demokratik Partisi | 414.290 | 4,84 |
| Rasim Acar | Milliyetçi Hareket Partisi | 339.785 | 3,97 |
| Selman Esmerer | Saadet Partisi | 122.950 | 1,44 |
| Ahmet Yelis | Büyük Birlik Partisi | 47.514 | 0,56 |
| Okan Bal | Yurt Partisi | 16.614 | 0,19 |
| Levent Kırca | İşçi Partisi | 15.275 | 0,18 |
| Övgün Ahmet Ercan | Hak ve Eşitlik Partisi | 14.231 | 0,17 |
| Ahmet Rıdvan Murat | Bağımsız Türkiye Partisi | 10.717 | 0,13 |
| Aydemir Güler | Türkiye Komünist Partisi | 7.524 | 0,09 |
| Mehmet Celal Baykara | Hak ve Özgürlükler Partisi | 7.371 | 0,09 |
| Muammer Aydın | Demokratik Sol Parti | 7.221 | 0,08 |
| Hüseyin Güler | Demokrat Parti | 5.604 | 0,07 |
| Zeliha Kıran Danacı | Halkın Kurtuluş Partisi | 4.352 | 0,05 |
| Bağımsız(lar) | 3.921 | 0,05 | |
| Kemal Abdullahoğlu | Doğru Yol Partisi | 2.344 | 0,03 |
| Derviş Doğan | Millet Partisi | 2.311 | 0,03 |
| Şule Kılıçarslan | Liberal Demokrat Parti | 1.430 | 0,02 |
| Toplam | 8.553.814 | 100,00 | |
2019
Mart
31 Mart 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi sonucu;
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Ekrem İmamoğlu | Cumhuriyet Halk Partisi | 4.169.765 | 48,77 |
| Binali Yıldırım | Adalet ve Kalkınma Partisi | 4.156.036 | 48,61 |
| Necdet Gökçınar | Saadet Partisi | 103.364 | 1,21 |
| Muammer Aydın | Demokratik Sol Parti | 30.884 | 0,36 |
| Selim Kotil | Bağımsız Türkiye Partisi | 27.087 | 0,32 |
| Ersan Gökgöz | Demokrat Parti | 22.252 | 0,26 |
| Mustafa İlker Yücel | Vatan Partisi | 15.428 | 0,18 |
| Zehra Güner Karaoğlu | Türkiye Komünist Partisi | 10.349 | 0,12 |
| Bağımsız(lar) | |||
| Toplam | 8.548.702 | 100,00 | |
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 6 Mayıs 2019 tarihinde, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin, 31 Mart 2019'da yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimine dönük olağanüstü itirazını kabul ederek, seçimin yenilenmesini kararlaştırdı. Kurul, 4 üyeye karşı 7 üyenin oy çokluğuyla, sandık kurulu başkan ve üyelerinin kanunun açık hükmüne rağmen kamu görevlisi olmaması nedeniyle bu kararı aldı. Yenilenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin 23 Haziran'da yapılmasına karar verildi.[9]
Haziran
23 Haziran 2019 tarihinde yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimi sonucu;[10]
| Sandık Sayısı | 31.186 |
| Seçmen Sayısı | 10.560.963 |
| Kullanılan Oy | 8.925.166 |
| Geçerli Oy | 8.746.566 |
| Geçersiz Oy | 178.600 |
| Katılım Oranı (%) | %84,51 |
| Aday | Parti | Oy | % |
|---|---|---|---|
| Ekrem İmamoğlu | Cumhuriyet Halk Partisi | 4.742.082 | 54,21 |
| Binali Yıldırım | Adalet ve Kalkınma Partisi | 3.936.068 | 45,00 |
| Necdet Gökçınar | Saadet Partisi | 47.832 | 0,55 |
| Mustafa İlker Yücel | Vatan Partisi | 13.962 | 0,16 |
| Bağımsız(lar) | 6.622 | 0,08 | |
| Toplam | 8.746.566 | 100,00 | |
Kaynakça
- ^ a b "İstanbul'da son 10 belediye başkanı yüzde kaç oyla seçildi?". Euronews. 5 Nisan 2019. 25 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2019.
- ^ Seçim sonuçları 19 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
- ^ Seçim sonuçları 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
- ^ Seçim sonuçları 16 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
- ^ Seçim sonuçları 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
- ^ Seçim sonuçları 6 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
- ^ Seçim sonuçları 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., yerelnet.org.tr.
- ^ "30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2020.
- ^ "Seçim sonrası gözler hala YSK'de". Anadolu Ajansı. 14 Mayıs 2018. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2020.
- ^ "23 HAZİRAN 2019 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI YENİLEME SEÇİMİ" (PDF). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2020.
