İçeriğe atla

İstanbul 2461

İstanbul 2461
İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesinde sergilenen kil tablet
HammaddeTerakota
Boyut10.7 x 6 x 3.1 cm[1]
YazıÇivi yazısı formunda Sümerce[1]
OluşturulmaMÖ 2037-2029 (uzun kronoloji)
MÖ 1972-1964 (kısa kronoloji)
Keşfedilme1880'lerin sonu
Nippur
YerEski Şark Eserleri Müzesi, İstanbul,Türkiye

İstanbul #2461 (ayrıca Ni 2461,[1] L.2461), en eski aşk şiirini içerdiğine inanılan eski bir Sümer çivi yazısı tabletidir.[2][3] İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesinde (Mezopotamya Salonu) sergilenmektedir.[3] İsimsiz bir kadın konuşmacı tarafından Kral Şu-Sin'e (MÖ 20. veya 21. yüzyılda hüküm sürmüştür) hitap eden erotik bir şiirdir. Şiirin, kral ve İnanna'nın bir rahibesi arasındaki "kutsal bir evlilik" ile bağlantılı olabileceği düşünülmektedir.

Keşif

Tablet, Aşağı Mezopotamya'daki (günümüz Irak'ı) Nippur'da ortaya çıkarıldı. 1889-1900 yılları arasında arkeologlar tarafından yapılan kazılar sırasında bulunan birkaç bin Sümer tabletinden biridir.[1] Tablet, 7.4000 tablet arasında tespit edildi ve 1951'de Samuel Noah Kramer tarafından İstanbul Müzesi'ndeki çalışmaları sırasında tercüme edildi.[3] Kramer, müze çekmecesinde tableti bulduğunda bir sonraki çevirinin ne olacağına karar vermekteydi. History Begins at Sumer (çev. 'Tarih Sümer'de Başlar') adlı kitabında bu anı, şöyle anlatıyor:[4]

"2461 numaralı küçük tablet, çekmecelerden birinde duruyordu; etrafı başka parçalarla çevriliydi. İlk gördüğümde en çekici özelliği korunmuş haliydi. Kısa bir süre sonra, güzelliği ve aşkı kutlayan bir dizi kıtaya bölünmüş bir şiir, neşeli bir gelin ve Şu-Sin adında bir kral okuduğumu fark ettim. (...) Tekrar tekrar okuduğumda içeriğinde hiçbir yanılgı yoktu. Elimde tuttuğum, insan eliyle yazılmış en eski aşk şarkılarından biriydi."

İçerik

Tablo, "Damat, Geceyi Şafağa Kadar Evimizde Geçir" veya "Şu-Suen'in Bir Aşk Şarkısı (Shu-Suen B)" başlıklarıyla bilinen bir balbale (bir tür Sümer şiiri) içerir. 29 satırdan oluşan bu şiir, kral Shu-Sin'e yönelik bir monologdur (MÖ 1972–1964, kısa kronoloji veya MÖ 2037–2029, uzun kronoloji). Erotik dilde, şiirdeki kadın konuşmacı, Shu-Sin'e yönelik ateşli arzularını ve özlemlerini, ağırlıklı olarak bal ve tatlılıkla ilgili imgelerden yararlanarak ifade eder.[1][5]

Aşağıdaki bölüm şiirin başlangıcıdır (Kramer'in tercümesine göre):[4]

Kramer çevirisi:
Bridegroom, dear to my heart,
Goodly is your beauty, honeysweet,
Lion, dear to my heart,
Goodly is your beauty, honeysweet.

Muazzez İlmiye Çığ çevirisi:
Damat, kalbimin sevgilisi
Güzelliğin büyüktür, bal gibi tatlı
Aslan, kalbimin kıymetlisi
Güzelliğin büyüktür, bal gibi tatlı

Şiirin son üç dizesi cinsel bir karşılaşmaya davet içeriyor gibi görünse de dilde bizim için yeterince açık değil.[1][6]

Metin bilinen en eski lirik şiirlerden biridir.[7]

Yorumlar

Şiirin, kralın sembolik olarak Tanrıça İnanna ile evleneceği, onunla çiftleşeceği ve sonraki yıl için doğurganlık ve refah sağlayacağı bir ayin olan yıllık "kutsal evlilik" için bir senaryo olduğuna inanılıyor. Bir rahibe muhtemelen Sümer Bereket Tanrıçası İnanna'yı ve Kral Şu-Sin, birliktelerin arifesinde Çobanların Tanrısı Dumuzi'yi temsil edecekti.[3][4] Şiirin varyantları, antik Yakın Doğu'nun her yerinde, özellikle Mısır'da, iki tanrı arasındaki ilahi evliliği anan ritüel törenler sırasında söylenmiş olabilir.[4][8] Bu tabletin tercümesi Eski Ahit'teki Süleyman'ın Şarkısı'na ışık tutmaktadır çünkü bazı ifadeler, bu tür bereket şölenlerinde ve Sümer düğünlerinde söylenen şiirlere benzemektedir.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Fant, Clyde E.; Reddish, Mitchell G. (15 Ekim 2008). Lost Treasures of the Bible: Understanding the Bible Through Archaeological Artifacts in World Museums. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 9780802828811. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021. 
  2. ^ Oldest love poem 20 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Guinness World Records.
  3. ^ a b c d e Sebnem Arsu. The Oldest Line in the World 4 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // The New York Times, 14 Şubat 2006.
  4. ^ a b c d Joshua J. Mark. The World's Oldest Love Poem (Article) 21 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Ancient History Encyclopedia. 13 Ağustos 2014.
  5. ^ Longman, Tremper III; Enns, Peter (6 Haziran 2008). Dictionary of the Old Testament: Wisdom, Poetry & Writings: A Compendium of Contemporary Biblical Scholarship. InterVarsity Press. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021. 
  6. ^ Hallo, William W.; Younger, K. Lawson (2003). The Context of Scripture: Canonical compositions from the biblical world. 1. Brill. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021. 
  7. ^ Heffelfinger, Katie M. (2009). Abstract: “I Am Large, I Contain Multitudes”: Second Isaiah’s Lyric Exploration of Divine Relational and Emotional Complexity (PDF). 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021. 
  8. ^ Price, J. Randall; House, H. Wayne (28 Kasım 2017). Zondervan Handbook of Biblical Archaeology: A Book by Book Guide to Archaeological Discoveries Related to the Bible. Zondervan. ISBN 9780310527640. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sümerler</span> Güney Mezopotamyadaki eski medeniyet ve tarihi bölge

Sümerler, yaklaşık MÖ 4000-2000 yılları arasında Irak'ın güneyinde yerleşik hayata geçmiş olup medeniyetin beşiği olarak bilinen coğrafi bölgede yaşamış bir uygarlıktır. MÖ 6'ncı ve 5'nci milenyumda Kalkolitik ve Erken Tunç Çağı dönemi arasında ortaya çıkmış olup Dünyanın bilinen en eski uygarlıklarından birisi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya</span> Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge

Mezopotamya, Orta Doğu'da, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge. Mezopotamya günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve güneybatı İran topraklarından oluşmaktadır. Büyük bölümü bugünkü Irak'ın sınırları içinde kalan bölge, tarihte birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Mezopotamya'da yer alan şehirler günümüzde sürekli gelişmektedir. Ayrıca bu bölgede bol miktarda petrol bulunmaktadır.

<i>Gılgamış Destanı</i> tarihin en eski yazılı destanı

Gılgamış Destanı, antik Mezopotamya'dan günümüze ulaşan en eski edebiyat eseri ve Piramit metinlerinden sonra en eski ikinci dini metin olarak kabul edilen destansı bir şiirdir. Gılgamış'ın yazınsal tarihi, Üçüncü Ur Hanedanlığı'ndan kalma Uruk Kralı Bilgamış hakkında yazılan beş Sümer şiiriyle başlar. Bu bağımsız hikâyeler, daha sonra Akadcada birleşik bir destan için kaynak olarak kullanılmıştır. "Eski Babilce" yorumu olarak bilinen bu birleşik destanın günümüze ulaşan ilk yorumu, MÖ 18. yüzyıla dayanır ve adını açılışından almıştır. Destanın sadece birkaç tableti günümüze ulaşmıştır. Sîn-lēqi-unninni tarafından derlenen daha sonraki Standart Babilce yorumu, MÖ 13. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar uzanır ve Sha naqba īmuru açılışına dayanır. Bunun yaklaşık üçte ikisi daha uzundur ve on iki tabletlik yorum kurtarılmıştır. En iyi kopyalardan bazıları, MÖ 7. yüzyılda yaşamış olan Asur Kralı Asurbanipal'in kütüphane kalıntılarında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gılgamış</span> Sümer şehir devleti Urukun tarihî kralı

Gılgamış, Sümer şehir devleti Uruk'un tarihî kralı, antik Mezopotamya mitolojisinin önemli bir kahramanı ve MÖ 2. binyılın sonlarında Akadca yazılan epik şiir Gılgamış Destanı'nın protagonistidir. Muhtemelen MÖ 2800 ile 2500 arasındaki bir zaman aralığında ülkeyi yönetmiş ve ölümünden sonra tanrısallaştırılmıştır. Ur'un üçüncü hanedanlığı döneminde Sümer efsanelerinde önemli bir şahsiyet olmuştur. Gılgamış'ın efsanevi kahramanlıkları günümüze kadar gelen beş Sümer şiirinde anlatılmıştır. Bunların tespit edilebilen en eskisi Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı'dır. Bu şiirde Gılgamış, Tanrıça İnanna'nın yardımına gelir ve tanrıçanın huluppu ağacını istila eden yaratıkları defeder. İnanna, Gılgamış'a mikku ve pikku adı verilen iki bilinmeyen nesne verir fakat Gılgamış, bunları kaybeder. Enkidu'nun ölümünden sonra gölgesi, Gılgamış'a Ölüler Diyarı'nın kasvetli koşullarını anlatır. Gılgamış ve Agga şiiri, Gılgamış'ın tâbi olduğu Kral Agga'ya karşı ayaklanmasını anlatır. Diğer Sümer şiirleri Gılgamış'ın dev Huvava ve Gök Boğası ile ilişkisini anlatırken kötü muhafaza edilmiş olan sonuncu şiir Gılgamış'ın ölümüyle cenazesini anlatır.

<span class="mw-page-title-main">Enlil</span> Antik Mezopotamya tanrısı

Enlil, daha sonra bilinen adıyla Elil veya Ellil, rüzgâr, hava, yeryüzü ve fırtınalarla ilgili Antik Mezopotamya tanrısıdır. İlk olarak Sümer panteonunun baş tanrısı olarak kaydedilen Enlil, daha sonra Akadlar, Babilliler, Asurlular ve Hurriler tarafından da tapınılan bir tanrı hâline gelmiştir. Enlil'in ana tapınma yeri, bizzat Enlil tarafından inşa edildiğine inanılan ve gökyüzü ile yeryüzünün "bağlantı noktası" olarak kabul edilen Nippur kentindeki Ekur tapınağıdır. Enlil, bazen Nunamnir olarak da anılmaktadır. Bir Sümer ilahisine göre, diğer tanrılar ona bakmaya cesaret edemez. MÖ 24. yüzyılda Nippur'un yükselişiyle birlikte önem kazanan Enlil kültü, MÖ 1230'da Elamlıların Nippur'u yağmalamasıyla zayıflamış ve sonuç olarak Mezopotamya panteonunun baş tanrısı ve Babil'in ulusal tanrısı Marduk tarafından konumu ele geçirilmiştir.

Lugalbanda, Sümer mitolojisi ve edebiyatından bir karakterdir. Adı genç kral anlamına gelir. Sümer Kral Listesi'ne göre Uruk şehrinin üçüncü kralıdır. Eski Çağ Mezopotamya edebiyatında Gılgamış'ın babası olarak yer alır ve karısı tanrıça Ninsun'dur.

<span class="mw-page-title-main">Akad İmparatorluğu</span> Mezopotamyada tarihi bir devlet

Akad İmparatorluğu veya Akkad İmparatorluğu, uzun ömürlü Sümer uygarlığından sonra Mezopotamya'nın ilk antik imparatorluğuydu. Merkezi, Akad şehri ve çevresindeydi. İmparatorluk, Mezopotamya, Levant ve Anadolu'da nüfuz sahibi oldu ve Arap Yarımadası'nda Dilmun ve Magan'a kadar güneye askerî seferler düzenledi.

<span class="mw-page-title-main">Anunnaki</span> Antik Mezopotamya geleneğinde bir ilah grubu

Anunnaki, antik Sümer, Akad, Asur ve Babillerin mitolojik geleneklerinde ortaya çıkan bir tanrı grubudur. Kaç Anunnaki olduğu ve hangi rolü üstlendiklerine dair açıklamalar hem değişkenlik gösterir hem de çoğu zaman tutarsızdır. Akad öncesi dönemden kalma en eski Sümer yazılarına göre Anunnaki, panteondaki en güçlü tanrılardır; gök tanrısı An ile yer tanrıçası Ki'nin torunlarıdır, asıl işlevleriyse insanlığın yazgısını belirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Ur Hanedanı</span>

Üçüncü Ur Hanedanı, Üçüncü Ur Sülalesi, III. Ur Hanedanlığı ve benzeri isimlerle anılan, Mezopotamya'da bir dönem egemen olmuş, Ur kenti temelli Sümer hanedanıdır. Bundan dolayı “Yeni Sümer Devleti” olarak da tanımlanmaktadır. Kısa bir dönem boyunca bölgesel bir siyasi güç olmuştur. Hanedan kısaca Ur III veya III. Ur olarak da anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ur (antik kent)</span> Sümer şehir devleti

Ur, Güney Irak'ta yer alan Zi Kar'daki Tel el Mukayyer bölgesinde bulunan antik Mezopotamya'ya ait önemli bir Sümer şehir devletidir. Ur, bir zamanlar Basra Körfezi'nde Fırat'ın ağzına yakın bir kıyı şehri olmasına rağmen kıyı şeridi değişmiş ve şehir, günümüzde oldukça iç kesimlerde Fırat'ın güney kıyısında kalmıştır. Günümüz modern Irak'ında yer alan Nasıriye'ye 16 kilometre uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sümer Kral Listesi</span>

Sümer Kral Listesi, Sümerli ve yabancı hanedanlıklardaki Sümer krallarını listeleyen Sümer dilinde yazılmış antik bir metindir. Daha sonra yazılan Babil kralları listesi ve Asur kralları listesi bu metne benzer.

<span class="mw-page-title-main">İnanna</span> Sümer tanrıçası

İnanna ; aşk, güzellik, seks, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen antik Mezopotamya tanrıçasıdır. Sümerlerde kendisine "İnanna" adıyla ibadet edilirken daha sonraki dönemlerde Akad, Babil ve Asurlular tarafından İştar olarak tanımlanmış ve "Cennetin Kraliçesi" olarak anılmıştır. Ana tapınma merkezi Uruk'taki Eanna Tapınağı'dır ve buranın koruyucu tanrıçası kabul edilmiştir. Venüs gezegeniyle ilişkilendirilmiş ve aslan ile sekiz köşeli yıldız, en belirgin sembolü olmuştur. İştar'ın kocası, daha sonraki dönemlerde Tammuz olarak anılacak olan Tanrı Dumuzid iken yardımcısı (sukkal) ise sonraki dönemlerde erkek tanrılar İlabrat ve Papsukkal ile bir tutulacak olan Ninşubur'dur.

Sümer mitolojisi, Sümerler'in yıkılışlarına kadarki dönemde din ve bilimle ilgili kültürünü içerir. Birçok tanrı ve tanrıçaları vardır ve onlar Sümer mitolojisini oluşturur. Bu tanrılar ve tanrıçalar Yaradılış Destanı, Tufan hikâyesi gibi edebî eserlerde açıkça belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Enheduanna</span>

Enheduanna Akad Kralı Sargon'un ve yüksek olasılıkla Kraliçe Tashlultum'un kızı. Tarihte bilinen ilk kadın şair ve yazar, hatta bazı kaynaklara göre ilk şair ve yazardır. Sümerlerin aşk tanrıçası İnanna'ya yazdığı lirik şiirleriyle ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Gutiler</span> antik çağda göçebe bir ulus

Gutiler, Güney Mezopotamya'da, Zagros Dağlarında yaşamış göçebe bir halk. Gutilerin yaşadıkları bölge Gutium olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sümer edebiyatı</span> MÖ 18-17. yüzyıl yazıları

Sümer edebiyatı, Sümer uygarlığı tarafından sürdürülen ve daha sonraki Akad ve Babil imparatorlukları tarafından büyük ölçüde korunan dini yazılar ve diğer geleneksel hikâyeler de dahil olmak üzere, bilinen en eski kayıtlı edebiyat külliyatını oluşturur. Bu kayıtlar Orta Tunç Çağı sırasında MÖ 18. ve 17. yüzyıllarda Sümer dili ile yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ninşubur</span>

Ninshubur İnanna ile ilişikli Sukkal (Vezir) lakaplı Sümer tanrısıdır. Adı Sümerce " Subartu'nun Kraliçesi" anlamına gelir. Frans Wiggerman, bu ismin genellikle "Hizmetçilerin Kraliçesi" olarak anlaşıldığını öne sürüyor. Ninshubur İnanna'nın habercisi olarak Hermes ya da Iris ile de ilişkilendirilebilir.

Cennetin Kraliçesi, antik Akdeniz ve antik Yakın Doğu'da tapınılan bir dizi antik gökyüzü tanrıçasına verilen bir unvandır. Bu unvanla anıldığı bilinen tanrıçalar arasında İnanna, Anat, İsis, Nut, Astarte ve muhtemelen Aşera bulunur. Yunan-Roma döneminde Hera ve Juno da bu unvanı kullanmıştır. İbadet biçimleri ve içeriği çeşitli olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Enlil ile Ninlil</span> Sümer yaratılış miti

Enlil ile Ninlil, Enlil ile Ninlil miti veya Enlil ile Ninlil: Nanna'nın doğuşu, MÖ 3. binyılın ortalarından sonlarına kadar kil tabletlere yazılmış bir Sümer yaratılış mitidir.

<span class="mw-page-title-main">İbbi-Sin</span> Sümer ve Akad kralı

İbbi-Sin, Şu-Sin'in oğlu, Sümer ve Akad kralı ve Üçüncü Ur Hanedanı'nın son kralı ve MÖ 2028-2004 seneleri arasında hüküm sürmüştür. Hükümdarlığı sırasında Sümer imparatorluğu Amoriler tarafından defalarca saldırıya uğramıştır. İbbi-Sin'in liderliğine olan inanç kaybolunca, Elam da bağımsızlığını ilan etmiş ve akınlar yapmaya başlamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.