İstanbul 2019 Seçim Özel

İstanbul 2019 Seçim Özel
Ekrem İmamoğlu, Binali Yıldırım ve moderatör İsmail Küçükkaya
Tarih	16 Haziran 2019
Saat	21:00 - 00:00
Süre	3 saat
Mekân	Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı
Konum	İstanbul
Tür	Açık oturum
Konu	23 Haziran İstanbul yerel seçimi
Neden	31 Mart yerel seçimlerinin yenilenmesi
Etken	2019 İstanbul ara yerel seçimi
Amaç	Adayların kendi projelerini tanıtması ve tartışmaları
Katılanlar	Binali Yıldırım (Ak Parti) Ekrem İmamoğlu (CHP) İsmail Küçükkaya (Moderatör)

İstanbul 2019 Seçim Özel, 23 Haziran 2019 İstanbul yerel seçiminden bir hafta önce AK Parti adayı Binali Yıldırım ve CHP adayı Ekrem İmamoğlu arasında ve İsmail Küçükkaya moderatörlüğünde yapılan canlı yayın tartışma programı. Bu yayın, aynı zamanda 2002 Genel seçimlerinden bu yana TV'lerde yapılan ilk karşılıklı tartışma programı olma özelliğini taşıyor.

31 Mart’taki seçimde en yüksek iki oy oranını alan İmamoğlu ve Yıldırım’ın, 23 Haziran’da tekrarlanacak seçimler öncesinde bir canlı yayında karşı karşıya gelmeleri, seçimin iptal kararından sonra tekrar gündeme geldi. İlk olarak Didem Arslan, 20 Mayıs'taki Türkiye'nin Nabzı programı sırasında Ekrem İmamoğlu ve Binali Yıldırım'ı, kendi moderatörlüğünde Haber Türk canlı yayınında tartışmaya davet etti.^[1][2] Ekrem İmamoğlu ortak yayın çağrısına olumlu yanıt verdi.^[3] Didem Arslan, 22 Mayıs'taki Türkiye'nin Nabzı programında konuğu Binali Yıldırım'a, Ekrem İmamoğlu'nun olumlu yanıt verdiğini belirterek canlı yayın çağrısı yaptı. Binali Yıldırım, tek başına karar veremeyeceğini belirterek çağrıya net bir cevap vermedi.^[3] 28 Mayıs sabahı FOX TV Çalar Saat programına katılan Binali Yıldırım, sadece İstanbul'u konuşmak şartıyla ortak yayın fikrine olumlu yanıt verebileceğini söyledi. Ekrem İmamoğlu bu talebe olumlu yanıt verdi.^[4]

Bayram tatili döneminde Binali Yıldırım ve Mahir Ünal, ortak yayın konusunda CHP ile temasa geçeceklerini açıkladılar ve ortak canlı yayın fikri ilk kez somutlaşmaya başladı.^[5] Bu aşamadan sonra en çok tartışılan konu moderatör seçimi oldu. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, ortak yayının moderatörünün Didem Arslan olmasını önerdi.^[6] Binali Yıldırım, moderatör olarak Uğur Dündar'ı tercih ettiğini ve canlı yayın tartışmasının bağımsız bir stüdyoda yapılarak isteyen her kanalın yayınlayabileceğini söyledi.^[7] Uğur Dündar'ın adaylığına Ekrem İmamoğlu da olumlu görüş bildirdi. 31 Mart İstanbul yerel seçiminde en yüksek üçüncü oyu alan Saadet Partisi adayı Necdet Gökçınar, tartışmanın iki aday arasında yapılacak olmasına ve kendisinin çağırılmamasına tepki gösterdi.^[] Moderatörlükte adı geçen Uğur Dündar, birkaç günlük sürecin ardından moderatörlükten çekildiğini açıkladı.^[8] AK Parti ve CHP arasındaki 10 Haziran'da açıklanan mutabakat sonucunda Ekrem İmamoğlu ve Binali Yıldırım'ın ortak yayınının 16 Haziran Pazar günü, Lütfi Kırdar Kongre Merkezi'nde İsmail Küçükkaya moderatörlüğünde yapılacağı, canlı yayını isteyen kanalların yayınlayabileceği ve yayın için AK Parti-CHP ortak ekibi tarafından gerçekleştirileceği ve yapılan mutabakata göre moderatörün her adaya eşit soru ve süre ilkesine göre sorular soracağı açıklandı.^[9] MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, yayının moderatörünün Küçükkaya olmasına tepki gösterdi.^[10] Didem Arslan'ın, fikri ortaya atan kişi olmasına rağmen moderatör seçilmemesi de cinsiyet eşitsizliği eleştirilerine sebep oldu.^[11] Ekrem İmamoğlu, ortak canlı yayındaki 10 dakikalık reklam arası gelirlerinin sosyal fayda amaçlı STK'lara bağışlanmasını önerdi.^[12] İstanbul seçimlerine büyük bir önem atfeden Erdoğan, ortak canlı yayın için "Tüm Türkiye inşallah tartışmayı izler" dedi.^[13]

Saat 21.00'de başlayacak tartışma için süre kısıtlaması olmayacak. Ancak moderatör İsmail Küçükkaya'nın planlamasına göre tartışmanın 2,5 saat sürmesi öngörülüyor. 10 dakikalık reklam arasının yer alacağı yayında Küçükkaya, her iki adaya da ortak 18-20 soru yöneltecek. Adaya göre 3 soru da farklı olacak. Adaylara sorulan sorulardan sonra 3 dakikalık süre verilecek.^[14][15]

Ortak canlı yayın teklifi ilk geldiğinde çekimser görünen Binali Yıldırım'ın daha sonra istekli görünmesinin sebebi olarak, şu an zaten geride olan iktidar tarafı için alınmış zorunlu bir risk olduğu^[16][17] ve İmamoğlu'ndan daha geniş bir medya ağına erişim sağlamasına rağmen hedeflediği kitleye ulaşmakta zorluk çeken Binali Yıldırım için bir fırsat olabileceği gösterildi.^[18] AKP'nin iktidara gelişinden bu yana tam 17 yıldır karşılaşmadığımız bu tartışma formatının genel anlamda kararını vermiş seçmende pek etkili olmayacağı ve sakin kalmanın bir avantaj olacağı vurgulandı.^[19][20] Tartışmanın seçmen üzerinde ne kadar etkili olacağını görmek içinse programdan sonra anket çalışması planlandı.^[21] Saadet Partisi lideri Temel Karamollaoğlu, yayının iki aday arasında olmasını eleştirerek, geçmişteki iki partili düzene dönüş çabası içinde olunduğunu belirtti.^[22]

Ekrem İmamoğlu ve Binali Yıldırım arasındaki ortak yayını NTV, Habertürk, CNN Türk, Fox TV, Tele 1, KRT TV, Halk TV, Artı TV, TGRT Haber, TRT Haber, TRT Kurdî, TVnet, Haber Global, Kanal 7, Ülke TV, A Haber, Kanal 24 kanalları canlı olarak yayınladılar. İstanbullular yayını sadece evlerinden değil, işyerlerinden ve medyanlara kurulan dev ekranlardan da takip ettiler. Canlı yayın sırasında trafik yoğunluğunda azalma yaşanırken,^[23] Türkiye'den atılan tweetlerin %72'si yayınla ilgiliydi.^[24]

Yayının ilk bölümü, her iki adaya da ortak sorularla başladı. İlk olarak 23 Haziran seçimine neden gidildiği, 4 oy pusulasından 1'inin neden geçersiz sayıldığı, Binali Yıldırım'ın "çaldılar" söylemi soruldu. Binali Yıldırım'a özel olarak 25 yıllık dönemde neden 23 Haziran'daki vaatlerin yapılmadığı sorulurken, Ekrem İmamoğlu'na 18 günlük görev süresindeki süreci soruldu. Ardından 23 Haziran'a dair yorumlar, karşı adayın seçmenine mesajlar soruldu. Son olarak her iki adayın birbirlerine karşı birer soru sorması istendi. Ekrem İmamoğlu, Binali Yıldırım'a 31 Mart gecesi Anadolu Ajansı'nın veri akışını kesmesini, "Gönül Belediyeciliği" afişlerini asmasını ve çaldılar söylemini sordu. Binali Yıldırım ise gelir gelmez neden İBB'de veri kopyalaması talimatı verdiğini sordu.

Yayının ikinci yarısı İBB’deki veri kopyalama konusuna dair verilen cevaplarla devam etti. Ardından Binali Yıldırım’a yeni seçimin sonucunu kabul edip etmeyeceği, 31 Mart sonucunun şaşırtıp şaşırtmadığı, İBB’deki israf, Sayıştay raporlarında geçen harcamalar ve vakıflara aktarılan paralar, mevcut ekonomik durumdan dolayı istihdamla ilgili vaatleri, Kürt kökenli vatandaşların oyunu almak için neler söyleyeceği soruldu. Ekrem İmamoğlu’na Ordu’daki VIP krizi hatırlatarak hakaret iddiası, ortak canlı yayın öncesinde soruların istendiğine dair iddialar, İBB’deki israfı nasıl çözeceği, belediye başkanı seçilmesi halinde belediyede FETÖ ile nasıl mücadele edeceği, kent yoksulluğu, işsizlik ve istihdamla ilgili neler yapacağı, Kürt kökenli vatandaşların neden kendisine oy vermesi gerektiği soruları soruldu. Adaylara özel soruların ardından her iki adaya da, belediye başkanı seçilmesi durumunda mal varlığı açıklayıp açıklamayacağı, İstanbul’da yaşayan 547 bin fazla Suriyeli göçmenle ilgili neler yapılacağı, kadının istihdamı ve güçlendirilmesi için neler yapılacağı, yeşil alan ve çarpık kentleşme sorununu nasıl çözeceklerine dair ortak sorular soruldu. Binali Yıldırım’ın, yayının ikinci bölümünün sonuna doğru henüz konuşulmayan çok konu kaldığına dair itirazı üzerine moderatör İsmail Küçükkaya reklam arası sonrasında birkaç sorunun daha olacağı ek bir bölümle devam etme kararı aldı.

Son bölümde her iki adaya da gençlerle ilgili neler yapacakları, ulaşım sorunu nasıl çözecekleri ve son olarak söylemek istedikleri soruldu. Ekrem İmamoğlu, yayın sonrasında Binali Yıldırım, eşleri ve çocuklarıyla toplu bir aile fotoğrafı çektirmeyi teklif etti. Binali Yıldırım olumlu yanıt verdi ve İmamoğlu'nu çaya davet etti. İsmail Küçükkaya son olarak her iki adaya da moderatörlüğünü beğenip beğenmediğini sordu. 21.05'te başlayan yayın, yaklaşık 3 saat sürdü.^{[25][26][27][28][29]}

Yayın çıkışında Ekrem İmamoğlu, uzun bir sürenin ardından böyle bir yayının gerçekleşmiş olmasından dolayı memnun olduğunu belirtirken,^[30] Binali Yıldırım da bundan sonra adayların bu şekilde programa çıkmasının iyi olacağını belirtti.^[31]

Canlı yayını takip eden beden dili uzmanı Semih Pehlivan'a göre Ekrem İmamoğlu heyecanlı ve zaman yönetimi konusunda sıkıntılı, Binali Yıldırım ise gergin bir görüntü çizdi.^[32] Yayın sonrasında ilk değerlendirmelerde seçmen davranışını etkileyecek heyecanın ve farkın yaşanmadığı,^[33][34][35] formatın ABD'de başarılı olduğu ancak Türkiye'ye uygun olmadığı ve 3'er dakikalık cevap sürelerinin çok kısa olduğu söylendi.^[36] Ortak canlı yayın fikrini ortaya atan ancak moderatör olarak seçilmeyen Didem Yılmaz, yayının formatına, süresine ve sorulara siyasilerin müdahale etmesini eleştirdi.^[37] İsmail Küçükkaya'nın moderatörlüğü genel anlamda tarafsız ve başarılı bulunurken, Kürt seçmenlerle ilgili tanımlaması ve yayın sonunda moderatörlüğünü nasıl bulduklarını sorması eleştirildi.^[38][39] Yayının, sıradan seçmenler üzerinde fikir değiştirici bir etkisinin olmadığı görüldü.^[40]

MAK Danışmanlık şirketi, yayın sırasında 33.000 kişi ile canlı telefon görüşmesi yöntemiyle kamuoyu araştırması yaptı. Araştırmaya göre, katılımcıların yarısı, yayını baştan sona izledi. Başlarda yayına yüksek olan ilgi, aynı ifadelerin tekrarlanması üzerine azaldı.^[41]

Canlı yayın, dış basınında da yer buldu. NY Times, canlı yayını İstanbullu seçmenlerin nadir yaşadıkları demokratik bir deneyim olarak tanımlarken, Bloomberg daha çok yayının soru-cevap kısmına odaklandı.^[42] Alman gazetesi Süddeutsche Zeitung ise canlı yayın tartışmasını kastederek AK Parti'nin strateji değişikliğine gittiğini yazdı.^[43]

• 2019 İstanbul ara yerel seçimi