İçeriğe atla

İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi

İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi

İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi, 1935'te Alman-Türk botanikçi Alfred Heilbronn ve Leo Brauner tarafından İstanbul Üniversitesi'ne bağlı olarak kurulan botanik bahçesi. Türkiye'nin en eski botanik bahçesidir. Heilbronn Nazi Almanyası'ndan kaçıp Türkiye'ye geldikten sonra üniversite bünyesinde bir botanik bahçesinin kurulmasını arzuluyordu. Bunun için yaptığı çalışmaları 1934'te hızlandı.[1] İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi Heilbronn'a destek veren Leo Brauner, Alman bahçe uzmanı W. Stephan ve beraberindeki uzmanların da katkısıyla faaliyete geçti (1935). Bu kişiler bahçenin Avrupa'daki örnekler gibi olması için yoğun bir çaba gösterdi. Bu süreçte Türkiye florasının zenginliği kullanılmak istendi ve bunun için Anadolu'ya birçok bilimsel gezi düzenlendi. Bahçenin kuruluşunda emeği geçen üç bilim insanı aynı yıl İstanbul Üniversitesi Nebatat Bahçesinin Tohum Kataloğunu da yayımladılar.[2]

Sinema tarihçisi Oğuz Makal da 2014 yılında bahçe hakkında bir belgesel filmi çekti.[3]

Hakkında

Bahçeden bir bölüm (2018).

Bahçede "ağaç, çalı, otsu, tropik ve subtropik olmak üzere 5000'den fazla bitki bulunduğu bildirilmektedir. Hem yurt içi hem de yurt dışından çeşitli tohum takası uygulamaları bulunmaktadır. Özellikle üniversite öğrencileri için önemli bir bilimsel araştırma bahçesidir. Aynı zamanda çeşitli günlerde ilköğretim öğrencileri ve yabancı uyruklu misafirler de ağırlanmaktadır.[2]

Nepenthes sanguinea
Cycas revoluta Thunb
Salviniaceae
Nepenthes sanguinea (solda), Cycas revoluta Thunb (ortada), Salviniaceae (sağda).

2003'te bahçeyi kurma fikrini ortaya otan ve kuran Heilbronn'un adı bahçeye verildi ve bu tarihten itibaren İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi şeklinde anıldı.[1] 15,000 m² alanı kaplayan bahçe toplamda 6 bölümden oluşmaktadır. Bünyesinde herbaryum, tohum bankası, botanik kütüphanesi ve botanik araştırmaları için laboratuvar bulunmaktadır. Bahçede çok sayıda endemik bitki türü, odunsu bitkiler ve geniş bir habitat bulunmaktadır. Aynı zamanda türleri tehlike altında olan birçok bitkiyi yeniden floraya kazandırmak için çalışmalar yapılmaktadır. Halka ve eğitim gezilerine açık olan bahçeyi yılda yaklaşık 10 bin kişi ziyaret etmektedir.[4]

Bahçe 1955'te sit alanı ilan edildi. 2013 sonrasında ise müftülük hizmetlerinde kullanılmak üzere Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilmek istenmesi ile tartışma konusu oldu. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü ve eski Genel Biyoloji Anabilim Dalı Başkanlığı yapmış Prof.Dr. Yavuz Çotuk'a göre bu tartışmalar 1990'lı yıllara dek uzanmaktadır. Çoltuk aynı zamanda "İstanbul Milli Emlak Başkanlığı kayıtlarında yapılan incelemeler sonunda bu bahçenin Cumhuriyet döneminde botanik bahçesi olarak kayda geçtiği görüldü. Doğal olarak, son kayıt olduğu için geçerli olması gereken de budur” yorumuyla tartışmalara katıldı (2013).[5] Ağustos 2017'de ise bahçe aidiyetinin devredildiği ortaya çıktı.[6] Bir yıl sonra, Temmuz 2018'de, İstanbul Üniversitesi resmi sitesinden bahçenin eğitim ve bilimsel amaçlı olarak kullanılmaya devam edileceğini, yalnız binaların boşaltılacağı, binalarda yer alan eğitim odaları ve laboratuvarların Beyazıt Yerleşkesi’ndeki başka bir yere taşınacağı açıklanarak bahçedeki popülasyonun zarara uğramayacağı açıklandı.[7]

Konuyla ilgili yayınlar

  • Emel Yılmaz, "İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi'nin odunsu bitkileri üzerinde morfolojik ve sistematik araştırmalar", Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: 2017.
  • Özlem Sorulu, "İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn botanik bahçesi'nin egzotik bitki envanteri ve endüstriyel biyotasarıma katkıları", Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: 2010.
  • Aysun Bakacak, "İstanbul Üniversitesi, Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi'nin su bitkileri üzerinde sistematik araştırmalar", Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: 2010.

Fotoğraf galerisi

Wikimedia Commons'ta İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Bahçeden bir bölüm.
    Bahçeden bir bölüm.
  • Taş Bahçe bölümü.
    Taş Bahçe bölümü.
  • Bahçeden İstanbul manzarası, sol tarafta Haliç Metro Köprüsü görülüyor.
    Bahçeden İstanbul manzarası, sol tarafta Haliç Metro Köprüsü görülüyor.

Kaynakça

  1. ^ a b "Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi" (PDF). İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  2. ^ a b "Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi". MÜZEYUM. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  3. ^ "İstanbul'da bir gizli bahçe: Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi". cutmagazine. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  4. ^ İÜFFBBABD, a.g.e., s. 18, 24, 29,
  5. ^ "Türkiye'nin ilk botanik bahçesi yok ediliyor". Yeniçağ. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018. 
  6. ^ "İstanbul Üniversitesi'nin botanik bahçesi Diyanet'e tahsis edildi". Cumhuriyet. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  7. ^ "İstanbul Üniversitesi'nden 'botanik bahçesi' açıklaması". BirGün. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arboretum</span>

Arboretum ya da ağaç parkı, esasen ağaçlar ile ağaççık ve çalı gibi diğer odunsu bitkilerin yetiştirilmesine adanmış botanik bahçesidir. Böyle bahçeler bilimsel araştırma ve gözlemler için kullanılmakla birlikte, çeşitli canlı ağaç türlerinin derlemini (koleksiyonunu) barındıran birer müzedir. Bunun dışında, bir botanik bahçesinde bulunan ve ağaç, ağaççık ve çalıların dikimine ayrılmış olan bölüm de "arboretum" olarak anılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Yakın Doğu Üniversitesi</span> KKTCde kurulu vakıf üniversitesi

Yakın Doğu Üniversitesi, 1988 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Başkenti Lefkoşa’da kurulan bir üniversitedir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi</span>

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Cumhuriyet döneminin ilk kurulan fakültesi Ankara Üniversitesi'nin mühendislik ve temel bilim alanlarındaki öncü kuruluşlarındandır. Kuruluşundan bu yana fakülte Türkiye'de bilim ve teknolojinin gelişmesinde, ülkenin kalkınmasında, çağdaş düzeyde temel ve uygulamalı araştırmalar yapılmasında önemli katkılarda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sinop Üniversitesi</span> Sinopta kurulu devlet üniversitesi

Sinop Üniversitesi, 5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir. Sinop ilinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Vardar</span>

Prof. Dr. Yusuf Vardar Türk botanikçi.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi</span> Türkiyenin ilk Fen Fakültesi.

1933 Üniversite reformu ile birlikte kurulan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi, yurt dışından davet edilen öğretim üyelerinin de katkıları ile Zeynep Hanım Konağı'nda eğitim öğretime başlamış, 1935 yılında Rasathane, 1936 yılında Botanik Enstitüsü binaları tamamlanmış, ancak 28 Şubat 1942 tarihinde çıkan yangın ile Zeynep Hanım Konağı tamamen yanmıştır. Yeni binanın yapımına başlanmış ve 1952 yılında tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Asuman Baytop</span> Türk bitkibilimci

Asuman Baytop, Türk botanikçi, bitki toplayıcısı ve eczacı. Türk bilim tarihinin önemli isimlerinden biridir. Türkiye florasına katkılarından dolayı 9 bitki türüne adı verildi. Bunlardan biri 1979 yılında Akseki'de kendi topladığı Crocus asumaniae’dir. Türkiye florası üzerine uzmanlaşıp bu alanda akademik çalışmalar yürüttü. 150'den fazla arazi gezisinde 23.000 bitki örneği topladı ve inceledi. Türkiye florasına bilim için yeni 8 tür ve 3 alttür kazandırdı. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Herbayumu (ISTE) ve Farmasötik Botanik Anabilim Dalı'nın kurucusudur. 1989 yılından itibaren Türkiye'de botanik eğitiminin ve araştırmalarının tarihini inceledi. Akademik çalışmaları ile birçok ödüle layık görüldü. Kendisi Turhan Baytop'un eşi, bilim tarihçisi Feza Günergun'un annesidir. Ulusal ve uluslararası 260 kadar bilimsel yayını vardır. Başlıca yapıtları : Bitkisel Drogların Anatomik Yapısı (1959), Tıbbi Bitkiler Atlası (1978), Farmasötik Botanik (1967), Farmasötik Botanik Uygulamaları (1993), Bitkilerin Bilimsel Adlarındaki Niteleyiciler ve Anlamları (1995), İngilizce-Türkçe Botanik Kılavuzu (1998) ve Türkiye’de Botanik Tarihi Araştırmaları'dır (2003).

Alfred Heilbronn, Alman-Türk botanikçi. Türkiye’de modern botaniğin kurucusudur. Nazi Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye sığındı. İstanbul Üniversitesi'nde akademisyen olarak çalıştı. Asuman Baytop onun üniversitedeki asistanıydı. Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi de Türkiye'deki faaliyetlerinin önemli bir parçasıydı. Türkçeye çevrilen başlıca eserleri Nebat Biyolojisi (1940), Botanik ve Genetiğe Giriş (1943), Kalıtım Biliminin Temel Anlamları ve Temel Vakıaları'dır (1947).

Herbaryumlar, genellikle üniversitelere bağlı fakülte ve enstitüler bünyesinde kurulurlar. Botanik, ekoloji, biyocoğrafya ve iklim bilimi gibi doğa bilimlerinin bir parçası olan bölümlerde oluşturulanlar, daha çok bitkinin genetiğini araştırma, belirli bir coğrafya üzerindeki dağılış ve yayılışını inceleme ve gelecek nesiller adına koruma altına alma amacıyla kullanılırken eczacılık gibi daha çok uygulamaya dayalı bölümlerde ilaç üretim teknikleri ve aşamaları konusunda kaynaklık etmesi için yararlanılır.

The Plant List, Kraliyet Botanik Bahçeleri, Kew ve Missouri Botanik Bahçesi tarafından oluşturulan ve 2010 yılında başlatılan bitki türlerinin botanik isimlerinin bir listesiydi. Zaman içinde bitki türlerinin bilinen tüm isimlerinin kapsamlı bir kaydı olması amaçlanmıştır ve 2002-2010 Bitki Koruma Stratejisinin Hedef 1'ine yanıt olarak "Bilinen herkesin çevrimiçi bir florasını" üretmek üzere üretilmiştir. Bitkiler, 2013'ten beri güncellenmemiştir ve yerini World Flora Online almıştır.

<span class="mw-page-title-main">World Checklist of Selected Plant Families</span>

World Checklist of Selected Plant Families seçilen bitki ailelerinin kabul edilen bilimsel isimleri ve eş adları hakkında en son hakemli derlenmiş ve yayınlanmış görüşleri sağlayan uluslararası bir işbirliği programıdır. Kraliyet Botanik Bahçeleri, Kew tarafından korunarak, ailelerin, cinslerin ve türlerin adlarının yanı sıra kontrol listeleri oluşturma yeteneğine izin veren çevrimiçi olarak mevcuttur.

Plants of the World Online, Kew Kraliyet Botanik Bahçeleri tarafından yayımlanan çevrimiçi bir veritabanıdır. Mart 2017'de nihai amacı "kullanıcıların 2020 yılına kadar dünyanın bilinen tüm tohum taşıyan bitkiler hakkındaki bilgilere erişmesini sağlamakla başlatılmıştır. İlk odak noktası tropikal Afrika Floraları, özellikle Flora Zambesiaca, Batı Tropikal Afrika Florası ve Tropikal Doğu Afrika Florası idi.

Ali Nihat Gökyiğit Vakfı veya kısaca ANG Vakfı; iş insanı ve aktivist Ali Nihat Gökyiğit adına kurulmuş bir vakıftır. Bünyesinde kendine ait bir botanik bahçesi ve yayınevi bulunan vakfın temel amacı Türkiye florasına ait bitki türlerinin tespit edilmesi, kaydedilmesi ve korunmasıdır. 2014 yılında Çukurova Üniversitesi ile üniversiteye ait botanik bahçesinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi kapsamında bir protokol imzalanmıştır. Gökyiğit'in memleketi Artvin'de bulunan Çoruh Üniversitesi ise bünyesinde açmayı planladığı botanik bahçesine, vakıfla yapılan işbirliği sonucunda "Ali Nihat Gökyiğit Botanik Bahçesi" adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi</span>

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi veya kısaca NGBB; İstanbul'un Ataşehir ilçesinde bulunan bir botanik bahçesidir. 1995 yılında ANG Vakfı tarafından Ali Nihat Gökyiğit'in eşi Nezahat Gökyiğit adına kurulmuştur. Başlangıçta hatıra parkı niteliğinde olan alan 2003 yılında botanik bahçesine dönüştürülerek ziyarete açılmıştır. Türkiye florasına ait türlerin yanı sıra çeşitli ülkelerden getirilen ağaçlar, çalılar ve otsu canlıların da bulunduğu bahçe; şehir halkı için bir mesire alanı olmasının yanı sıra botanik ve ilgili diğer bilim dalları için de önemli bir araştırma ve eğitim merkezidir.

Daniel Frank Austin, Amerikalı bir botanikçidir. Resmi botanik yazarı kısaltması " DF Austin " dir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Millî Botanik Bahçesi</span>

Gürcistan Milli Botanik Bahçesi Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in güneybatısında, Narikala kalesinin eteğinde yer alan Güney Kafkasya'nın en büyük botanik bahçesi. Eskiden Tiflis Botanik Bahçesi olarak bilinirdi.

<span class="mw-page-title-main">Bitki bilim kütüphanesi</span>

Bitki bilim kütüphanesi, botanik disiplinine özgü literatürün yanı sıra çeşitli bitki metaryalini de toplayan, muhafaza eden ve nihai fayda olarak kamuoyunun hizmetine sunan özelleşmiş kütüphanedir.

Leo Brauner Avusturyalı-Alman bir botanikçidir.

Türkiye'de doğa tarihi müzeciliği, 1830'lu yıllarda başlamış olup, Osmanlı döneminden günümüze birçok müze girişimi yapılmış, bu girişimlerin büyük bir kısmı kısa ömürlü olmuştur. Buna karşın günümüzde farklı büyüklüklerde koleksiyonların sergilendiği doğa tarihi müzeleri aktif durumdadır.

World Flora Online, dünyadaki bitki türlerinin internet tabanlı bir özetidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.