İçeriğe atla

İsrail'in temel yasaları

İsrail'in Temel Yasaları (İbraniceחוקי היסוד, romanizeHukey HaYesod), İsrail Devleti'nin 13 anayasal yasasıdır. Bu yasaların çoğu, İsrail Bağımsızlık Bildirgesi'nde belirtilen bireysel özgürlüklere dayanmaktadır.[1] Temel Kanunlar, devletin temel kurumlarının oluşumu ve rolü ile devlet yetkilileri arasındaki ilişkilerle ilgilenir. Ayrıca, bu hakların bazıları daha önce İsrail Yüksek Mahkemesi tarafından ortak hukukta korunuyor olsa da, ülkenin medeni haklarını da korumaktadırlar.[2] Yasalardan bazıları yalnızca Knesset'te salt çoğunluk oyu ile değiştirilebilmektedir.

Temel Yasa: İnsan Onuru ve Özgürlüğü, Yüksek Mahkeme'ye kendisiyle çelişen herhangi bir yasayı iptal etme yetkisi ve Olağanüstü Hal Düzenlemeleri'nden koruma sağlayan süper yasal statüye sahiptir.[3]

Temel Yasaların, 1950'den beri ertelenen gelecekteki bir İsrail anayasasının taslak bölümleri olması amaçlandı.[4] Temel Yasalar, gelecekte resmi, üniter, yazılı bir anayasaya dahil edilene kadar fiili bir anayasa olarak hareket ederler.[5] İsrail, tamamen veya kısmen hem maddi anayasa hukuku, hem de genel hukuk ve bu resmi tüzüklerin hükümlerinden oluşan kodlanmamış bir anayasaya sahip altı ülkeden biridir.

Kaynakça

  1. ^ "Basic Laws". knesset.gov.il. 24 Ekim 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  2. ^ Gross, Aeyal (1998). "The Politics of Rights in Israeli Constitutional Law". Israel Studies. 3 (2). ss. 80–118. doi:10.2979/ISR.1998.3.2.80. 
  3. ^ "Basic Law: Human Dignity and Liberty". 9 Mart 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 
  4. ^ Gavison, Ruth (1985). "The Controversy over Israel's Bill of Rights". Israel Yearbook of Human Rights. Cilt 15. ss. 113–154. 
  5. ^ Dorner, Dalia (1999). "Does Israel Have a Constitution?". Saint Louis University Law Journal. Cilt 43. ss. 1325–1366. 

Ek okuma

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anayasa</span> devleti yöneten temel ilkeler bütünü

Anayasa, ülke üzerindeki egemenlik haklarının kullanım yetkisinin içeriğinde belirtildiği şekliyle devlete verildiğini belirleyen toplumsal sözleşmelerdir. Hans Kelsen'in normlar hiyerarşisine göre diğer bütün hukuki kurallardan ve yapılardan üstündür ve hiçbir kanun ve yapı anayasaya aykırı olamaz. Devletin temel örgüt yapısını kuran, önemli organlarını ve işleyişlerini belirleyen; ayrıca temel hak ve özgürlükleri tespit edip, sınırlarını çizen hukuk metinleridir. Toplumsal bir sözleşme niteliği taşır. Devlet faaliyetlerini ve oluşum biçimini düzenleyen yasa metnidir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Anayasası</span> Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Hakkında

Amerika Birleşik Devletleri Anayasası, Amerika Birleşik Devletleri'nin en yüksek yasasıdır. Önsöz, 7 madde ve 27 yasa değişikliğinden oluşur. Yetkiyi ulusal ve eyalet hükûmetleri arasında bölerek, federal bir sistem kurar. Anayasa'nın ilk üç maddesi kuvvetler ayrılığı ilkesiyle federal hükûmeti üç bağımsız organa ayırır: Yasama organı, iki meclisli Kongre'den oluşur ve federal yasaları yapmakla yükümlüdür ; Yürütme organının başı olarak Başkan, ulusal yasaların uygulanmasından sorumludur ; ve Yargı organı olarak Yüksek Mahkeme ve diğer federal mahkemeler, kanunları yorumlayarak ve uygulayarak federal mahkemelerde görülmekte olan davaları karara bağlamakla görevlidir.

<span class="mw-page-title-main">Reuven Rivlin</span> 10. İsrail Cumhurbaşkanı

Reuven "Ruvi" Rivlin, İsrailli avukat, siyasetçi ve 2014-2021 yılları arasında İsrail Devleti'nin 10. Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">İsrail başbakanı</span> İsrailin hükûmet başkanı

İsrail başbakanı, İsrail hükûmet başkanı olup ülkedeki en güçlü siyasi makamdır. İsrail Devlet Başkanı, ülkenin devletinin başında olmasına rağmen, yetkileri büyük ölçüde törensel niteliktedir; Başbakan gerçek gücün çoğunu elinde bulundurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Basın özgürlüğü</span> Çeşitli medya aracılığıyla iletişim ve ifade özgürlüğü

Basın özgürlüğü, haber, fikir ve düşünceleri, çoğaltıcı araçlarla, serbestçe açıklayabilmek özgürlüğüdür. Bilgi ve düşünceleri serbest olarak toplayıp, yorum ve eleştiri yaparak çoğaltabilmek ve bunları serbest olarak yayımlayıp dağıtabilmek haklarını içerir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nde insan hakları</span> İnsan hakları

ABD'de insan hakları, ABD Anayasası ve anayasada yapılan değişikliklerle korunur.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Arapları</span> İsrailde çoğunlukla İslama bağlı olan Arap halkı

İsrail nüfusunun aşağı yukarı yüzde 24’ünü oluşturan, yaklaşık 1.8 milyon kişi Yahudi değildir. Toplu olarak, İsrail’in Arap vatandaşları, İsrail vatandaşı Filistinliler, İsrailli Araplar veya İsrail Arapları olarak adlandırılırlar, fakat içlerinde farklı, Arapça konuşan ve farklı karakteristik özelliklere sahip gruplar da vardır. Arap vatandaşların, dine bakılmaksızın, konuştukları yerel dil Arapça’dır ya da daha spesifik olarak, Arapça’nın Filistin diyalektidir. İsrail Arap vatandaşlarının birçoğu çift dillidir ve ikinci dilleri Modern İbranice’dir. Din olarak, çoğu Sünni Müslüman’dır. Dürziler ve birçok mezheplerden gelen Arap Hristiyanlar da önemli azınlık gruplarını oluşturur. İsrail’deki Mizrahi Yahudiler, bu kesimden sayılmazlar.

Lâik devlet bir devletin dinî konularda resmen tarafsızlığını belirten, ne dini ne de dinsizliği desteklemediğini ifade eden lâiklik kavramıdır. Lâik bir devlet, aynı zamanda tüm yurttaşlarına dinsel inançlarına bakılmaksızın eşit uygulamada bulunmayı iddia ve taahhüt eden ve belirli bir din/dinsizliğin diğer din/dinsizlik görüşlerinden imtiyazlı bir ön tercihe göre herhangi bir muameleden kaçındığını iddia ve taahhüt eden devlettir.

<span class="mw-page-title-main">İsrail devlet başkanı</span> İsrailin devlet başkanı

İsrail devlet başkanı. Devlet başkanlığı makamı; büyük ölçüde törensel ve semboliktir. Yürütme gücü etkili bir başbakan tarafından icra edilmektedir. Devlet başkanının yetkileri; mahkûmları affetmek, büyükelçilerin itimatnamelerini kabul etmek ve hükûmetleri kurmak için temsilciler atamakla sınırlıdır. Mevcut devlet başkanı, 7 Temmuz 2021 tarihinde göreve başlayan Yitzhak Herzog'tur. Devlet başkanı, Knesset tarafından yedi yıllık bir süre seçilir ve görev süresi tek bir dönem ile sınırlıdır.

İsrail'de din, ülkenin merkezi bir özelliğidir ve İsrail kültürünü ve yaşam tarzını şekillendirmede önemli bir rol oynamaktadır. Din İsrail tarihinin merkezinde rol oynamıştır. İsrail, aynı zamanda, vatandaşların çoğunluğunun Yahudi olduğu dünyanın tek ülkesidir. İsrail nüfusunun 2016 yılı itibarıyla %74'ü Yahudi, %18'i Müslüman, %2'si Hristiyan ve %1.5'i Dürzi ve geriye kalan'ı Samiriler ve Bahâîlik gibi küçük inançlardan insanları kapsar.

Ukrayna Anayasası, Ukrayna'nın temel kanunudur. 28 Haziran 1996'da 450 milletvekilinin bulunduğu Ukrayna Yüksek Şurası'nda kabul için gerekli 300 evet oyunu geçerek 315 vekilin oyuyla kabul edildi. Ukrayna yasalarının ve diğer hukuki düzenlemelerin anayasaya uygun olması zorunludur. Anayasayı değiştirme hakkı yalnızca parlamentoya tanınmıştır. Anayasayı yorumlamaya ve mevzuatın anayasaya uygunluğunu denetlemeye yetkili tek organ Ukrayna Anayasa Mahkemesi'dir. Anayasanın kabul edildiği 28 Haziran tarihi, 1996'dan beri Anayasa Günü adıyla resmî tatil olarak kutlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Anayasası</span>

Belarus Anayasası, Belarus'un en üst düzey yasası. Anayasayla çelişen tüm kanunlar geçersizdir. Ülkenin Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesinden üç yıl sonra, 1994'te, kabul edilen metin Belarus devleti ve hükûmetinin çerçevesini çizerek, vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini sıralar. Anayasa, ülkenin eski yasama organı Beyaz Rusya Yüksek Sovyeti tarafından oluşturulmuş ve vatandaşlar ile hukuk uzmanlarının katkılarıyla şekillendirilmiştir. Anayasa metni bir başlangıç, 9 kısım ve 146 maddeden oluşur.

Litvanya Cumhuriyeti Anayasası Litvanya Cumhuriyeti'nde kabul edilen tüm yasalar için temel olan anayasa. 25 Ekim 1992'de yapılan referandumda onaylanmıştır.

Toplanma ve gösteri özgürlüğü, bireylerin ve kurumların düşüncelerini açığa vurmak amacıyla toplanabilmelerini ve yürüyüş ya da başka yöntemlerle gösteri yapabilmelerini öngören özgürlüktür. İnsan hakları ve Siyasi özgürlükler kapsamında değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Ayrımcılık karşıtı yasa</span> Kanun

Ayrımcılık karşıtı yasa veya ayrımcılıkla mücadele yasası çeşitli iş grupları, cinsiyet, cinsel kimlik, ırk, engellilik, inanç veya bireysel siyasi görüşlere dayalı gruplar için korumaları içeren yasalardır. Ayrımcılıkla mücadele yasaları, ayrımcılık türlerine ve bu yasalarla korunan gruplara göre çeşitlilik gösterebilmektedirler. Ayrımcılıkla mücadele yasaları, özellikle belirtilen özelliklerinden dolayı bireylere farklı muamele edilmemesi gerektiği konusunda eşitlik ilkelerine dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Golan Tepeleri'nin statüsü</span> İsrail-Suriye sınırına yakın platonun uluslararası yasal statüsü

Golan Tepeleri, Batı Asya'nın Levant bölgesinde yer alan ve 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda İsrail tarafından Suriye'den ele geçirilen kayalık bir platodur. İsrail ve ABD dışındaki uluslararası toplum, Golan Tepeleri'nin İsrail tarafından askeri işgal altında tutulan Suriye toprağı olduğunu kabul etmektedir. Savaşın ardından Suriye, Hartum Kararı'nın bir parçası olarak İsrail ile herhangi bir müzakereyi reddetti.

Anayasacılık, "hükümetin otoritesinin bir temel yasalar bütününden kaynaklandığı ve bununla sınırlı olduğu ilkesini detaylandıran fikirler, tutumlar ve davranış kalıplarının bir bileşimidir".

İsrail'de siyaset, çok partili bir parlamenter cumhuriyet çerçevesinde yürütülmektedir. İsrail, demokratik ve üniter bir parlamenter cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Haklar Bildirgesi</span> bir toplumun vatandaşlarına temel hakların ilanı

Haklar Bildirgesi, temel haklar bildirgesi, haklar beyannamesi veya haklar şartnamesi, bir ülkenin vatandaşlarına ait en önemli hakları içeren bir listedir. Amacı, bu hakları kamu görevlileri ve özel vatandaşlar tarafından ihlallere karşı korumaktır.

Yerleşik madde, sabit hüküm, kalıcı hüküm veya ebedi madde anayasalarda belirli değişikliklerin daha zor ya da imkansız hale gelmesini sağlayan bir maddelerdir. Yerleşik maddenin kabulü için, genellikle üstün çoğunluk veya referandum gerekir. Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Yunanistan, İtalya, Norveç ve Türkiye'nin anayasalarında "değiştirilemez madde" terimi kullanılır, bu anayasalar ancak özellikle hiçbir zaman geçersiz kılınamayacak kalıcı hükümlere sahiptir. Bununla birlikte, bir anayasada, Alman Temel Yasası'nın 146. maddesinde olduğu gibi kendi iptal veya değiştirme mekanizması varsa, yerleşik maddenin kaldırılması için bir "arka kapı" bırakılmıştır.