İçeriğe atla

İsrail'de siyaset

İsrail'de siyaset, çok partili bir parlamenter cumhuriyet çerçevesinde yürütülmektedir. İsrail, demokratik ve üniter bir parlamenter cumhuriyettir.

Çoğunlukla sembolik olan cumhurbaşkanı, İsrail Knesset üyelerinin çoğunluğunun tavsiyesine dayanarak başbakanı atar. Başbakan, Knesset üyelerinin desteğini alan Bakanlar Kurulunun başıdır.

Yasama yetkisi, kendi kendini feshetmesi durumunda, her dört yılda bir veya daha önce yapılan genel seçimler temelinde seçilen 120 üyeden oluşan Knesset tarafından temsil edilmektedir. İsrail halkı, partilerin kendilerinde veya partilerin seçim komisyonlarında yapılan ön seçimler temelinde hazırlanan parti listelerine oy verir. Oyların %2'sinden fazlasını alan her liste Knesset'te temsil edilir.

1990'larda İsrail'de seçim sistemi değiştirildi ve oylama biri başbakan için, ikincisi parti listesi için olmak üzere iki oyla yapılmaktaydı. Bu sistem, oyların dağılmasına ve koalisyon hükûmetinin istikrarsızlığına yol açtığından sonunda iptal edildi.

İsrail Bağımsızlık Bildirgesi tarafından öngörmesine rağmen, İsrail'in bir anayasası bulunmamaktadır. İsrail, Anayasa yerine Knesset tarafından kabul edilen devletin Temel Yasalar yürürlüktedir.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Knesset</span> İsrail Devletinin parlamentosu

Knesset İsrail devletinin yasama organıdır. Knesset kelimesi İbranice "meclis" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">1950 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 9. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1950 Türkiye genel seçimleri, 14 Mayıs 1950 tarihinde düzenlenen ve TBMM 9. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçim. "Gizli oy, açık tasnif" yönteminin ilk kez uygulandığı 1950 seçimleri, Türkiye tarihinin ilk demokratik seçimi olarak kabul edilir. 1946 genel seçimlerinden sonra, Cumhuriyet tarihinde tek dereceli olarak düzenlenen ve birden fazla partinin katıldığı ikinci milletvekilliği genel seçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Başkanlık sistemi</span> ülke yönetim sistemi

Başkanlık sistemi, kuvvetler ayrılığının uygulandığı sistemlerde hükûmet başkanının yasama organından ayrı bir yürütme organına liderlik ettiği bir yönetim şeklidir. Hükümet başkanı çoğu ülkede aynı zamanda devlet başkanıdır. Yasama, yürütme ve yargı ilkeleri arasında katı bir ayrılık olur. Parlamenter sisteme göre farklarından biri, yürütme ile yasama arasındaki ayrımdan dolayı hükûmet başkanının direkt halk oyuyla iktidara gelerek, seçilmiş bir yasama organının güvenini kazanmadan bunu sağlamasıdır. Parlamenter sistemde ise yürütme ile yasama arasında güçlü bir işbirliği bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Yürütme erki</span>

Yürütme erki, yasaların uygulanmasından sorumlu olan ve bir devletin yönetiminden genel olarak sorumlu olan hükûmetin bir parçasını tanımlamak için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.

Hükûmet başkanı veya hükûmetin başı, egemen bir devletin, federasyonel bir devletin veya özerk bir bölgenin yürütme organında en yüksek veya ikinci en yüksek yetkili kişidir. Genellikle bir kabineyi, bakanları veya sekreterleri yöneten ve yönetim departmanlarını yönlendiren bir grup olarak da kabine toplantılarına başkanlık eder. Diplomasi alanında, "hükümet başkanı" terimi, "devlet başkanı"ndan ayrılır, ancak bazı ülkelerde, örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde veya Türkiye'de aynı kişi olabilir.

Nispi temsil veya oransal temsil sistemi, siyasi partilerin veya adayların aldığı oyun parlamentoda orantılı olarak yansıtıldığı seçim sistemidir. Bu sistemde partiler oyları oranınca milletvekili çıkarırlar.

Seçim barajı veya seçim eşiği, bir adayın veya siyasi partinin, temsil veya yasama organında ek koltuklara sahip olabilmesi için gereken tüm oy sayısının minimum payını ifade eder. Bu sınırlama, farklı şekillerde işleyebilir, örneğin parti listesi orantılı temsil sistemlerinde seçim barajı, bir partinin yasama organında koltuk alabilmesi için belirli bir minimum oy yüzdesi, ulusal olarak veya belirli bir seçim bölgesinde alması gerektiğini belirtir. Tek tercihli oylama sistemlerinde seçim barajına kota denir ve sadece birinci tercih oyları kullanılarak veya daha düşük tercihlere dayalı olarak diğer adaylardan aktarılan oyların bir kombinasyonuyla. Karma üye orantılı nispi temsil sistemlerinde seçim barajı, yasama organında üstünlük koltuklarına kimlerin uygun olduğunu belirler.

<span class="mw-page-title-main">Folketing</span>

Folketing, Danimarka Parlamentosu olarak da bilinen Folketing, Faroe Adaları ve Grönland ile birlikte, Danimarka Krallığı'nın tek meclisli ulusal yasama organıdır. 1849'da kurulan Folketing 1953'e kadar, iki meclisli bir parlamentonun alt meclisiydi. Üst yasama organı Landstinget'tı. Kopenhag'ın merkezindeki Slotsholmen adasındaki Christiansborg Sarayı'nda bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Irak Temsilciler Meclisi</span> Irakın yasama organı

Temsilciler Meclisi, genellikle basitçe Parlamento olarak anılır, Irak Cumhuriyeti'nin tek meclisli yasama organıdır. 2020 itibarıyla 329 sandalyeden oluşuyor ve Bağdat'ta Yeşil Bölge'de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya Parlamentosu</span>

Finlandiya Parlamentosu, 9 Mayıs 1906'da kurulan Finlandiya'nın tek kamaralı yüksek yasama organıdır. Finlandiya Anayasası uyarınca, egemenlik halka aittir ve bu güç Parlamentoya verilmiştir. Parlamento, her dört yılda bir, D'Hondt sistemi kullanılarak seçilen 200 üyeden oluşur. Bu üyelerin 199'u Finlandiya'dan 1 tanesi ise Åland'dan seçilir.

<span class="mw-page-title-main">Westminster modeli</span> Birleşik Krallıkın parlamenter sistemi

Westminster modeli, Birleşik Krallık'ın demokratik parlamenter sistemine verilen isimdir. Bu sistem ismini İngiltere Parlamentosu'nun merkezi olan Westminster Sarayı'ndan almaktadır.

Seçim çevresi veya seçim bölgesi, Bir ülke, idari bölge veya başka bir yönetim birimi nüfusunun, daha büyük devletin yasama organında temsilini sağlamak üzere oluşturulan bir alt birimdir. Bu organ, ya devletin anayasası ya da bu amaçla kurulan bir organ, her çevrenin sınırlarını ve her birinin tek bir üye veya birden fazla üye tarafından temsil edilip edilmeyeceğini belirler. Genellikle, sadece o çevrede ikamet eden seçmenlere (seçmenlere) o çevrede yapılan bir seçimde oy verme izni verilir. Bazı ülkelerde yurt dışında yaşayan vatandaşların temsiliyeti için oluşturulmuş yurt dışı seçim bölgeleri de olabilmektedir.

İsrail'de seçimler, yurt geneli nispi temsile dayanmaktadır. Seçim barajı 3.25% ve Knesset'te partilerin sandalye sayısı aldıkları oyla orantılıdır. Knesset seçimleri dört yıllık bir dönem için yapılmaktadır ama birçok hükûmet, bu dört yıllık dönemi tamamlayamamıştır. İsrail'de erken seçimler oldukça sık bir şekilde gerçekleşmektedir. İsrail çoklu parti sistemine sahiptir ve genelde koalisyonlar tarafından hükûmetler oluşturulur. Bunun en büyük nedeni hiçbir partinin, seçimlerde tek başına iktidar olacak sandalyeye sahip olamamasıdır. Sadece 1969 seçimleri öncesi birkaç partinin bir araya gelmesiyle oluşan ittifak, HaMa'arakh (hiza), kısa bir dönem için çoğunluğu elinde tutmuştur. İsrailli vatandaşların oy verme yaşı 18'dir. Seçimler, Merkezi Seçim Komitesi tarafından yönetilmektedir ve Knesset Seçim Kanunu'na göre yapılmaktadır.

Liderlik seçimi, çeşitli ülkelerde siyasi bir parti üyelerinin partinin liderini belirlemek için yaptığı bir siyasi yarışmadır.

<span class="mw-page-title-main">2000 Azerbaycan genel seçimleri</span>

2000 Azerbaycan genel seçimleri, 5 Kasım 2000 tarihinde yapılan ve Azerbaycan Millî Meclisi 2. döneminin 125 yeni üyesinin belirlendiği seçimlerdir.

Partisiz demokrasi genel ve periyodik seçimlerin siyasi partilere gerek duymadan yapılmasını sağlayan bir temsili hükûmet veya kuruluş sistemidir. Bazen başkalarının kararlarına zarar vermemek veya tartışmalı bir atmosfer yaratmamak için seçim toplantıları ve hatta adaylar hakkında konuşmak bile zararlı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye hükûmeti</span> Hükûmet

Türkiye Hükûmeti, Türkiye'nin ulusal hükûmetidir. Başkanlık temsilî demokrasisi altında üniter bir devlet ve çok partili bir sistem içinde Anayasal bir cumhuriyet olarak yönetilir. Hükûmet terimi, toplu kurumlar kümesi veya özellikle Kabine (yürütme) anlamına gelebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yarı parlamenter sistem</span> seçmenlerin hem başbakan hem de yasama organı üyeleri için aynı anda oy kullandığı sistem

Yarı parlamenter sistem veya Başbakanlık sistemi, hem yasama organının hem de başbakanın aynı anda seçildiği bir başbakanlık sistemi anlamına gelebilir, hem de yasama organının iki bölüme ayrıldığı ve her ikisinin de doğrudan seçildiği bir hükûmet sistemi anlamına gelebilir - biri, güvenoyu oylamasıyla yürütme organının üyelerini görevden alma yetkisine sahipken diğeri bu yetkiye sahip olmayabilir. İlk olarak Maurice Duverger tarafından önerilen ilk anlamıyla, 1996-2001 yılları arasında İsrail'de uygulanan sisteme atıfta bulunmak için kullanılmıştır. İkinci olarak ise Alman akademisyen Steffen Ganghof tarafından tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2022 İsrail yasama seçimi</span> 1 Kasım 2022de 25. Knessetin 120 milletvekilinin 120sini belirleyen seçim

2022 İsrail yasama seçimleri 1 Kasım 2022 tarihinde düzenlenen ve 25. Knesset'in 120 yeni üyesini belirlemiş olan seçimlerdir. Seçimin normalde 2026'da yapılması beklenirken 2018-2022 İsrail siyasi krizi sebebiyle erkene alınmıştır. Seçime 40 parti katıldığı halde sadece 10 parti seçim barajı olan %3,25'i geçebilmiştir.

Macaristan'da siyaset, parlamenter temsili demokratik cumhuriyet şeklinde işlemektedir. Çok-partili bir sistem bulunmaktadır. Başbakan, hükûmetin başıdır ve sistemde etkili bir role sahiptir. Cumhurbaşkanı ise devlet başkanı sıfatı ile büyük ölçüde sembolik bir konuma sahiptir.