İçeriğe atla

İspanyollar

İspanyollar
Españoles
Önemli nüfusa sahip bölgeler
İspanya İspanya41.539.400[1]
Arjantin Arjantin345.866[2]
Fransa Fransa189.909[2]
Venezuela Venezuela173.456[2]
Almanya Almanya108.469[2]
İsviçre İsviçre93.262[2]
Meksika Meksika86.658[2]
Brezilya Brezilya92.260[2]
Amerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri79.495[2]
Birleşik Krallık Birleşik Krallık64.317[2]
Uruguay Uruguay58.623[2]
Diller
İspanyolca
Baskça, Aranca, Katalanca ve Galiçyaca[3][4]
Din
Hristiyanlık  · Ateizm  · Budizm  · Yahudilik  · Müslümanlık
Mezquita, Córdoba, İspanya
La Mezquita (mescit) Olarak bilinen bu cami günümüzde katedral olarak kullanılmaktadır
1853 İspanyol Romanları
İspanyolca Dünya Dil Haritası
  Resmi dili İspanyolca olan ülkeler

  Resmi dili İspanyolca olmayan bölgeler
National Geographic Dergisi, Sayı 31 (1917), sayfa 267, İspanyol Roman kız
(1986-2011) İspanya'daki yabancı nüfusun yüzde olarak değişimi (artışı)
Córdoba, Uzun Camii
Emevîlerin İspanya'ya miras bıraktığı eserlerden
Ronda, Endülüs Mimarisi, İspanya

İspanyollar (İspanyolca: Españoles), Güneybatı Avrupa'nın İber Yarımadası'nda yer almakta olan İspanya'nın yerli halkına verilen isimdir. Bunun yanı sıra, en büyük kısmı Latin Amerika'da olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde İspanyol kolonizasyoncuları soyundan gelen önemli sayıda İspanyol yaşamaktadır.

İspanya'nın resmî dili olan İspanyolca (Kastilyaca olarak da bilinir), İspanya'nın kuzeyindeki Kastilya bölgesinin Orta Çağ lehçesine dayanarak oluşturulmuş standart bir dildir. Ayrıca yoğun olarak konuşulan bölgesel diller de vardır. Baskça, Aranca, Katalanca ve Galiçyaca gibi dillerin haricinde Latin dilleri de konuşulmaktadır.

Tarihçe

İspanya'da yaşayan ilk modern insanların 35.000-40.000 yıl önce İber Yarımadası'na gelen Neolitik insanlar olduğu düşünülmektedir. Daha yakın tarihte ise MÖ 3000-4000'lerde İberyalılar ilk olarak Akdeniz kıyılarına yerleşmişlerdir. Demir Çağı sırasında Keltler İspanya'ya gelmişlerdir. İberyalılar ile kültürel bağları olan kuzey İspanya yerleşiği bazı kabileler Seltibaryanlar (İngilizce: Celtiberians İspanyolca: celtíberos) olarak adlandırılmıştır. Bunlara ek olarak Tatarlar olarak adlandırılan bir kabilenin de İspanya'nın güneybatısına yerleşmiş ve medeniyet kurmuş Fenikeliler olduğu düşünülmektedir. Denizci Fenikeliler, Yunanlar ve Kartacalılar Akdeniz kıyılarında yüzyıllarca ticari koloniler kurmuşlardır. Kartacalılar ile Romalılar arasında geçen İkinci Pön Savaşı bugünkü İspanya ve Portekiz sınırlarında geçmiştir.[5]

MÖ IV. yüzyılda Fenikeliler, sonra Grekler, ardından da Romalıların istilasına uğrayan yerli halk arasında Hristiyanlık ve Latincenin yayılması, Roma hakimiyeti döneminde gerçekleşmiştir. M.S. IV. yüzyıl sonlarında Roma İmparatorluğu'nun merkezî otoritesinin zayıflamasıyla İspanya bu kez Sueviler, Vandallar, Alanlar ve Vizigotlar gibi barbar Germen kavimlerinin istilasına uğramıştır. Bunlar içinde Vizigotlar, geldiklerinde 200 bin nüfusa sahip oldukları halde 468 yılında ülkenin büyük bölümünü ele geçirerek Tuleytula merkez olmak üzere bir devlet kurmuşlardır.[6]

İber Yarımadası'nda Vizigotların yönetiminde çatışmalar yaşanıyorken Endülüs Emevîleri “Tarîf b. Mâlik” komutasında 711 yılında bölgeyi fethetmişlerdir.[7][8] Yönetimdeki başarı bölge halkının 11. yüzyıla kadar Müslüman kültürüne yakın olmasını sağlamıştır. 10. yüzyıla kadar halkın büyük bir kısmı Müslüman ve Hristiyan iken küçük bir azınlık ise Yahudiliği benimsemiştir.

15. yüzyıldan itibaren İspanya, Roman topluluklarına ev sahipliği yapmıştır. Genel olarak "Çingene" (İngilizce: gypsies İspanyolca: gitanos) olarak adlandırılan bu eski ve göçebe topluluk Batı Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa'dan göç etmişlerdir.

16. yüzyılda, yeni kıtanın keşfinden sonra yaklaşık 240,000 kişilik İspanyol askeri, Amerikan limanlarına girmiştir. Sonraki yüzyılda bu sayıya 450.000 nüfus daha eklenmiştir. Meksika ve Peru İspanyolların 16. yüzyıldaki ilk sömürgeleri olmuştur. 18. ve 19. yüzyılda yaklaşık 3,5 milyon İspanyol, Amerika kıtasına, Arjantin, Uruguay, Meksika, Brezilya, Şili, Venezuela ve Küba'ya göç etmiştir.[9] Ayrıca Venezuela, Fas ve Cezayir'e yüksek oranlarda göçler olmuştur.[10]

İspanyol Kökenli İnsanların Dünya Üzerinde Dağılımı [11][12][13][14][15]
İspanya40 milyon
Arjantin25 milyon
Brezilya15 milyon
Meksika15 milyon (%75)
Kolombiya8,4 milyon
Küba7 milyon
Venezuela5,6 milyon
Şili5,5 milyon
Peru4,2 milyon
Kosta Rika3,2 milyon
Porto Riko3,2 milyon
ABD2,4 milyon
Uruguay1,8 milyon
Fransa1,5 milyon
Dominik Cumhuriyeti1,5 milyon
Bolivya1,3 milyon
Ekvador0,9 milyon
Nikaragua0,9 milyon

Modern Göçler

İspanya'nın nüfusu son yüzyıldaki göçlerle daha da renklenmiştir. 2000'den 2010'a dünyanın en yüksek kişi başına göç oranına ve ABD'den sonra dünyadaki ikinci en yüksek mutlak net göç oranına sahip ülke İspanya'dır. Nüfusun yaklaşık %10'unun göçmenler oluşturmaktadır.[16] Özellikle Avrupa, Latin Amerika, Çin, Filipinler, Kuzey Afrika ve Batı Afrika'dan göç alan ülkenin resmî araştırma örgütü INE'ye göre ise alınan göçlerin, göç eden nüfustan düşük olması sebebiyle son mevcudiyetiyle 46 milyon 152 bin 925 olan İspanya'daki nüfusun 2021 tarihinde 45 milyon 585 bin 574'e ineceği belirtilmiştir.[17]

İspanya Dışında İkamet Eden İspanyol Nüfusları INE Verileri[2]
KıtaToplamKadınErkek
Avrupa Kıtası Toplamı602.178295.638306.540
Afrika Kıtası Toplamı14.9177.9946.923
Amerika Kıtası Toplamı1.049.465510.517538.948
Asya Kıtası Toplamı19.31010.4918.819
Okyanusya Kıtası Toplamı16.9088.5678.341
Genel Toplam1.702.778833.207869.571
İspanya Vatandaşlarının Diğer Ülkelere Dağılımı - INE verileri [2]
ÜlkeToplamKadınErkek
Arjantin345.866161.441184.425
Fransa189.90993.97495.935
Venezuela173.45687.20386.253
Almanya108.46954.22954.240
İsviçre93.26247.47045.792
Brezilya9.22647.23145.029
Meksika86.65844.45142.207
ABD79.49539,20440.291
Küba75.43333.43242.001
İngiltere64.31729.31735.001
Uruguay58.62327.48231.141
Belçika45.48523.17922.306
Şili40.49219.96520.527
Andorra23.60511.66511.940
İtalya18.1166.22811.888
Avustralya16.3798.3088.071
Dominik Cumhuriyeti14.8087,8356.973
Kolombiya14.6887.3647.324
Kanada11.5396.0085.531
Ekvador10.1475.1524.995
Panama7.3443.9713.374
Fas6.5863.4773.109
Guatemala5.8773.0372.840
Bolivya5.7933.0162.777
İsveç5.5113.0952.416
Kosta Rika4.9032.5732.331
İrlanda4.7562.0272.729
Lüksemburg3.7281.7761.952
Paraguay3.6761.8561.820
Çin3.0551.8431.212
Avusturya2.6141.1951.419
Norveç2.4151.3181.097
Danimarka2.3531.2351.118
İsrail1.9949431.051
El Salvador1.788931857
Honduras1.685868817
Rusya1.683890793
Japonya1.521901620
Birleşik Arap Emirlikleri1.498806692
Yunanistan1.444639805
Nikaragua1.392736656
Finlandiya1.218702516
Ekvator Ginesi1.184694490
Türkiye1.134585549

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Official Population Figures of Spain. Population on 1 January 2013". INE Instituto Nacional de Estadística. 6 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l [1] 18 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011 İspanyol Nüfus İstatistikleri (İng.)12 Mart 2012 erişim
  3. ^ http://www.ispanyakonsoloslugu.com/ispanya/ 2 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Konsolosluk İspanya Bilgi
  4. ^ "İspanya (Türkçe) —". 21 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2012. 
  5. ^ " Ön-Roma Iberia Etnografya haritası —". 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012. 
  6. ^ [2] 11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Araştırma Dergisi 08. sayı (Haziran 2002)12 Mart 2012 erişim
  7. ^ "Endülüs tarihi —". 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012. 
  8. ^ [3] 21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011, Dr.Hayati BİCE Enülüs Notları12 Mart 2012 erişim
  9. ^ [4] 21 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Spain 2003 (İng.). Erişim tarihi: 12 Mart 2012
  10. ^ [5] 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. THE SPANISH OF THE CANARY ISLANDS (İsp..)12 Mart 2012 erişim
  11. ^ [6] 3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica, Meksika,(İng)12 Mart 2012 erişim
  12. ^ [7] 18 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanada İstatistikleri(İng)12 Mart 2012 erişim
  13. ^ [8] 20 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Latin Ame. Göçlerii(İng)12 Mart 2012 erişim
  14. ^ [9] 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Avusturya İstatistikleri ve Göçleri(İng)12 Mart 2012 erişim
  15. ^ http://www.ssc.wisc.edu/cde/demsem/loveman-muniz.pdf 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF syf 41
  16. ^ [10] 20 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya da, ABD Gibi, Göç Sorunuyla Boğuşuyor 2011,(NYTimes haber çevirisi.)12 Mart 2012 erişim
  17. ^ [11] 14 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya'nın nüfusu 10 yıl sonra azalacak, 2011 Ekim,(HaberTürk)12 Mart 2012 erişim

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İspanya</span> Afrikada toprakları bulunan güneybatı Avrupada bir ülke

İspanya (İspanyolca:

<span class="mw-page-title-main">Valensiya</span> İspanyanın Valencia ilinde belediye

Valensiya, resmî adı València,, İspanya'da Valensiya özerk bölgesinin başkentidir ve 792.492 nüfusuyla İspanya'nın en kalabalık üçüncü belediyesidir. Aynı adı taşıyan ilin başkentidir. Komşu belediyeleri kapsayan daha geniş kentsel alan yaklaşık 1,6 milyon nüfusa sahiptir ve Akdeniz'in Avrupa yakasındaki en büyük kentsel alanlardan birini oluşturmaktadır. Turia Nehri kıyısında, İber Yarımadası'nın doğu kıyısında, Valensiya Körfezi'nde, Albufera lagününün kuzeyinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İspanyolca</span> İber Yarımadası kökenli Roman dili

İspanyolca ya da Kastilya dili, Latin dillerinden biri. Kökeni İspanya'nın Kastilya bölgesine dayanır. 480 milyona yakın kişinin ana dili olarak konuştuğu İspanyolca, ana dil olarak Çinceden sonra en çok konuşulan ikinci dildir. En çok konuşulan diller sıralamasında ise İngilizce, Çince ve Hintçe dilinden sonra dördüncü sıradadır. İnternette ise İngilizce ve Çinceden sonra en çok kullanılan üçüncü dildir. İspanyolca, Portekizce ve Katalanca ile birlikte, Latin dillerinin güneybatı kolunu temsil eden üç dilden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Endülüs</span> 711–1492 yılları arasında İber Yarımadasında Müslümanların hakimiyeti altındaki bölgeler

Endülüs, 711-1492 yılları arasında İber Yarımadası'nda Berberi milletinin de katkısı ile Arapların etkisi altında bulunan bölgelere verilen isimdir. Müslümanların İber Yarımadası'ndaki varlığı en son Moriskoların 1609 yılında İspanya'dan Müslümanlığı bırakmadıkları için göçe zorlanarak sınır dışı edilmesiyle son bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Málaga</span> İspanyanın Málaga ilinde belediye

Málaga (Mâlaka), İspanya'da Endülüs Özerk Topluluğu içinde bulunan Málaga ili merkezi olan ve bir belediye idaresi bulunan kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Sevilla</span> İspanyanın Sevilla ilinde belediye

Sevilla, İspanya'nın güneybatı kesiminde Endülüs (Andalucía) özerk bölgesinin merkezi ve en büyük şehridir. Toplam nüfusu şehir merkezi ve kasabalar ile beraber 1.758.720'dir.

Latin veya Romen dilleri, kökeni Roma İmparatorluğu'nda konuşulmuş Latince lehçelerine dayanan, Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik koluna mensup bir dil grubudur. Dünya çapında Latin dillerini anadil olarak konuşan 600 milyondan fazladır. Dil grubunun modern dağılımı Amerika, Avrupa ve Afrika kıtalarında yoğunlaşmakla birlikte, genel olarak dünyada geniş bir yayılıma sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Murcia</span> İspanyanın Murcia ilinde belediye

Murcia, İspanya'nın Murcia özerk bölgesinde Murcia ili'nde bir kent. Murcia Özerk Topluluğu'nun ve Murcia ili'nin başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Cádiz</span> İspanyanın Cádiz ilinde belediye

Cádiz, İspanya'nın güneybatısında, Endülüs otonom bölgesinde yer alan bir liman kenti. İspanya donanmasının ev sahipliği yapmaktadır. Şehir, Endülüs'ün 8 ilinde biri olan Cádiz iline bağlı 44 belediyeden biridir. Aynı zamanda Cadiz İli'nin başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Vahran</span> Cezayirde bir şehir

Vahran kuzeybatı Cezayir'de Akdeniz kıyısında bir şehirdir. Aynı zamanda Vahran ilinin merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Reconquista</span> Orta Çağ Hristiyan askeri harekatı

Reconquista, Endülüs döneminde İber Yarımadasındaki Hristiyanların, yarımadadaki Müslümanların varlıklarını ortadan kaldırma amaçları ve çabalarına verilen addır. 1492 yılında son Endülüs devletinin yıkılmasıyla başarıya ulaşan Reconquista, İspanyolcada "Yeniden fetih" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Girona</span> İspanyanın Girona ilinde belediye

Girona, Kuzeydoğu Katalonya 'da il ve bu ilin merkezi olan şehir. İspanya'ya bağlı Katalonya Özerk Bölgesi'ni oluşturan 4 ilin en küçüğü olan Girona'nın il nüfusu ise 756.000'dir. Merkez nüfusu ise 96.236 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Endülüs (özerk topluluk)</span> İspanyanın güneyinde özerk, ülkenin en yüksek nüfuslu bölgesi

Endülüs Özerk Bölgesi ya da Endülüs, İspanya'nın güneyinde özerk bölge. Nüfus bakımından İspanya'nın en büyük bölgesidir. Başkenti Sevilla şehridir. Bölgenin dili İspanyolcanın Endülüs lehçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Logroño</span> İspanyanın La Rioja ilinde belediye

Logroño, İspanya'nın La Rioja Özerk Bölgesinin başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">İspanya tarihi</span>

İspanya tarihi, İspanya'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Cádiz (il)</span> İspanyanın, Endülüs Özerk Topluluğunun, sekiz ilinden biri

Cádiz ili, İspanya'nın, Endülüs Özerk Topluluğu'nun, sekiz ilinden birisidir. Başkenti, Cádiz'dir.

Galiçyalılar, İberya'nın kuzeybatısında bulunan Galiçya bölgesinde yaşayan bir halk. Galiçyalılar, tarihî, kültürel ve dilsel açıdan kendine özgü bir kimlik geliştirmiştir. Galiçyaca, İspanyolca ve Portekizce ile yakın akrabalık taşır.

<span class="mw-page-title-main">Mozarap mimarisi</span> Romanesk dönem öncesi Hristiyan Mozaraplar tarafından geliştirilmiş mimari tarz

Mozarap mimarisi, romanesk dönem öncesi Hristiyan Mozaraplar tarafından geliştirilmiş ve inşa edilen yapıların sahip olduğu mimari tarzdır. Mozarap mimarisi kendisini bilhassa Endülüs'te ve Reconquista dahilinde yeniden fethedilen bölgelerde göstermektedir. İspanyolca literatürde bu mimari tarz için Arte de Repoblación, kavramı da kullanılmaktadır. Kurtuba Emirliği ve Endülüs Emevi Devleti dönemine ait Mozarap mimarisi örnekleri büyük çoğunlukla günümüze ulaşamamıştır.

Vizigot yazısı 7. yüzyılda ortaya çıkmış bir yazı çeşididir. İber Yarımadası ve Güney Fransa'nın belirli kesimlerinde Vizigot Krallığı döneminde geliştirilmiş ve kullanılmıştır. İslam'ın yayılışı ile birlikte Vizigot Krallığı 8. yüzyılın başında yıkıldıktan sonra da, Vizigot yazısı kullanılmaya devam etmiştir. Hem Mozaraplar hem de İber Yarımadası kuzeyindeki yazıcılar tarafından da kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol mutfağı</span> İspanyanın mutfak gelenekleri

İspanyol mutfağı, İspanya'ya özgü bir yemek pişirme tarzıdır. İspanyol mutfağı, Avrupa'nın bazı İber Yarımadası bölgelerinde yerel kültürü ve toplumu şekillendiren tarihi süreçlerden büyük ölçüde etkilenmiştir. Coğrafya ve iklim, pişirme yöntemleri ve mevcut malzemeler üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bu pişirme yöntemleri ve malzemeleri, İspanya'yı oluşturan çeşitli bölgelerin gastronomisinde hala mevcuttur. İspanyol mutfağı, İspanya istilalarının ve fetihlerinin gelenekleri değiştirerek yeni malzemeleri kullanıma sunduğu karmaşık bir tarihten türemiştir. Böylece, İspanya'nın mevcut ve eski mutfağı, eski ve yeni gelenekleri birleştirmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.