İçeriğe atla

İspanyolcada fiil çekimi

Bu madde İspanyolcadaki kipleri ve düzenli ve bazı yaygın düzensiz fiil çekimlerini örneklerle birlikte bulundurur. Düzensiz fiiller hakkında daha fazla bilgi için İspanyolcada düzensiz fiiller maddesine bakınız.

Tablolar yalnızca yalın eylemleri içerip; birleşik fiilleri (yardımcı fiiller vasıtasıyla oluşan ögeler) ve edilgen çatıdaki yapıları içermez. Eylemin devam ettiğini bildiren cümlelerde estar + fiilin ulaç hâli kullanılır. Türkçede bulunmayan present perfect tense için ise haber + fiilin ortaç hâli kullanılır. Ortaç bu şekilde kullanılırsa, istisnasız her zaman -o ile biter. Eğer sıfat olarak kullanılıyorsa ismin cinsiyet ve tekillik-çoğulluk durumuna bakılır. Aynı şekilde ser ile edilgen yapılı bir cümle varsa, özneye göre de değişime uğrar. (Örn. La carta fue escrita ayer 'Mektup dün [yazıldı]'). Durum bildiren estar ile edilgen yapılı bir cümle varsa da aynı değişim söz konusu olur. (Örn. La carta ya está escrita 'Mektup zaten yazılı')

Zamirler yo, tú, vos,[1] él, ella, usted, nosotros/as, vosotros/as,[2] ellos/as ve ustedes şeklindedir. Türkçede olduğu gibi İspanyolcada da -vurgulanmak istenmiyorsa- özneyi belirtmemek yaygın ve gündeliktir.

Düzenli fiiller

-ar çekimi (amar, 'sevmek')

Çekimsiz (Formas no personales)Yapı
Mastar (Infinitivo)amar
Ulaç (Gerundio)amando
Ortaç (Participio)amado (amado, amada, amados, amadas
sırasıyla; eril tekil, dişil tekil, eril çoğul, dişil çoğul)
Haber kipi (Indicativo)yovos[1]él / ella / ustednosotros / nosotrasvosotros / vosotras[2]ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zaman (Presente)amoamasamásamaamamosamáisaman
Hikâye birleşik zamanı (Pretérito imperfecto veya copretérito)amabaamabasamabaamábamosamabaisamaban
Geçmiş zaman (Pretérito perfecto simple veya Pretérito)améamaste[3]amastes / amaste[4]amóamamosamasteisamaron
Gelecek zaman (Futuro simple veya Futuro)amaréamarásamaráamaremosamaréisamarán
Şart kipi (Condicional simple veya Pospretérito)amaríaamaríasamaríaamaríamosamaríaisamarían
Dilek kipi (Subjuntivo)yovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zaman (Presente)ameamesamés / ames[5]ameamemosaméisamen
Hikâye birleşik zamanı 1 (Pretérito imperfecto veya Pretérito)amaraamarasamaraamáramosamaraisamaran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]amaseamases[7]amaseamásemosamaseisamasen
Gelecek zaman (Futuro simple veya Futuro)[8]amareamares[9]amareamáremosamareisamaren
Emir kipi (Imperativo) vos [1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu amaamáameamemosamad [10]amen
Olumsuz no amesno amés /
no ames[5]
no ameno amemosno améisno amen

-er çekimi (temer, 'korkmak')

ÇekimsizYapı
Mastartemer
Ulaçtemiendo
Ortaçtemido (temido, temida, temidos, temidas
sırasıyla; eril tekil, dişil tekil, eril çoğul, dişil çoğul)
Haber kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamantemotemesteméstemetememosteméistemen
Hikâye birleşik zamanıtemíatemíastemíatemíamostemíaistemían
Geçmiş zamantemítemiste[3]temistes / temiste[4]temiótemimostemisteistemieron
Gelecek zamantemerétemerástemerátemeremostemeréistemerán
Şart kipitemeríatemeríastemeríatemeríamostemeríaistemerían
Dilek kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamantematemastemás / temas [5]tematemamostemáisteman
Hikâye birleşik zamanı 1temieratemierastemieratemiéramostemieraistemieran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]temiesetemieses[7]temiesetemiésemostemieseistemiesen
Gelecek zaman[8]temieretemieres[9]temieretemiéremostemiereistemieren
Emir kipi vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu temetemétematemamostemed[10]teman
Olumsuz no temasno temás / no temas[5]no temano temamosno temáisno teman

-ir çekimi (partir, 'ayrılmak')

ÇekimsizYapı
Mastarpartir
Ulaçpartiendo
Ortaçpartido (partido, partida, partidos, partidas
sırasıyla; eril tekil, dişil tekil, eril çoğul, dişil çoğul)
Haber kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanpartopartespartíspartepartimospartísparten
Hikâye birleşik zamanıpartíapartíaspartíapartíamospartíaispartían
Geçmiş zamanpartípartiste[3]partistes / partiste[4]partiópartimospartisteispartieron
Gelecek zamanpartirépartiráspartirápartiremospartiréispartirán
Şart kipipartiríapartiríaspartiríapartiríamospartiríaispartirían
Dilek kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanpartapartaspartás / partas[5]partapartamospartáispartan
Hikâye birleşik zamanı 1partierapartieraspartierapartiéramospartieraispartieran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]partiesepartieses[7]partiesepartiésemospartieseispartiesen
Gelecek zaman[8]partierepartieres[9]partierepartiéremospartiereispartieren
Emir kipi vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu partepartípartapartamospartid[10]partan
Olumsuz no partasno partás / no partas[5]no partano partamosno partáisno partan

Düzensiz fiiller

ser, 'olmak (öz olarak)'

Oy-Yo fiili. Gövde: s-, fu-, er-, se-

ÇekimsizYapı
Mastarser
Ulaçsiendo
Ortaçsido (asla sıfat olarak kullanılmaz)
Haber kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamansoyeressosessomossoisson
Hikâye birleşik zamanıeraeraseraéramoseraiseran
Geçmiş zamanfuifuiste[3]fuistes / fuiste[4]fuefuimosfuisteisfueron
Gelecek zamanseréserásseráseremosseréisserán
Şart kipiseríaseríasseríaseríamosseríaisserían
Dilek kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanseaseasseás / seas[5]seaseamosseáissean
Hikâye birleşik zamanı 1fuerafuerasfuerafuéramosfueraisfueran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]fuesefueses[7]fuesefuésemosfueseisfuesen
Gelecek zaman[8]fuerefueres[9]fuerefuéremosfuereisfueren
Emir kipi vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu seaseamossed[10]sean
Olumsuz no seasno seás / no seas[5]no seano seamosno seáisno sean

estar, 'olmak (durum olarak)'

ÇekimsizYapı
Mastarestar
Ulaçestando
Ortaçestado (asla sıfat olarak kullanılmaz)
Haber kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanestoyestásestáestamosestáisestán
Hikâye birleşik zamanıestabaestabasestabaestábamosestabaisestaban
Geçmiş zamanestuveestuviste[3]estuvistes / estuviste[4]estuvoestuvimosestuvisteisestuvieron
Gelecek zamanestaréestarásestaráestaremosestaréisestarán
Şart kipiestaríaestaríasestaríaestaríamosestaríaisestarían
Dilek kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanestéestésestéestemosestéisestén
Hikâye birleşik zamanı 1estuvieraestuvierasestuvieraestuviéramosestuvieraisestuvieran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]estuvieseestuvieses[7]estuvieseestuviésemosestuvieseisestuviesen
Gelecek zaman[8]estuviereestuvieres[9]estuviereestuviéremosestuviereisestuvieren
Emir kipi[11] vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu está/estate[12]estáestéestemosestad[13]estén
Olumsuz no estésno estésno esténo estemosno estéisno estén

haber, 'Türkçe karşılığı yok (yardımcı fiil)'

Gövde: hab-, h-, habr-, hay-, hub- (a-u)

ÇekimsizYapı
Mastarhaber
Ulaçhabiendo
Ortaçhabido (nadiren sıfat olarak kullanılır)
Haber kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanhehasha[14]hemos / habemos[15]habéishan
Hikâye birleşik zamanıhabíahabíashabíahabíamoshabíaishabían
Geçmiş zamanhubehubiste[3]hubistes / hubiste[4]hubohubimoshubisteishubieron[16]
Gelecek zamanhabréhabráshabráhabremoshabréishabrán
Şart kipihabríahabríashabríahabríamoshabríaishabrían
Dilek kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanhaya[17]hayashayás / hayas[5]hayahayamoshayáishayan
Hikâye birleşik zamanı 1hubierahubierashubierahubiéramoshubieraishubieran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]hubiesehubieses[7]hubiesehubiésemoshubieseishubiesen
Gelecek zaman[8]hubierehubieres[9]hubierehubiéremoshubiereishubieren
Emir kipi
(Eski İspanyolcada)
 vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu hayahayamoshabed[10]hayan
Olumsuz no hayasno hayás / no hayas[5]no hayano hayamosno hayáisno hayan

tener, 'sahip olmak'

G fiili.

ÇekimsizYapı
Mastartener
Ulaçteniendo
Ortaçtenido (tenido, tenida, tenidos, tenidas) —
sırasıyla; eril tekil, dişil tekil, eril çoğul, dişil çoğul)
Haber kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamantengotienestenéstienetenemostenéistienen
Hikâye birleşik zamanıteníateníasteníateníamosteníaistenían
Geçmiş zamantuvetuviste[3]tuvistes / tuviste[4]tuvotuvimostuvisteistuvieron
Gelecek zamantendrétendrástendrátendremostendréistendrán
Şart kipitendríatendríastendríatendríamostendríaistendrían
Dilek kipiyovos [1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamantengatengastengás / tengas[5]tengatengamostengáistengan
Hikâye birleşik zamanı 1tuvieratuvierastuvieratuviéramostuvieraistuvieran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]tuviesetuvieses[7]tuviesetuviésemostuvieseistuviesen
Gelecek zaman[8]tuvieretuvieres[9]tuvieretuviéremostuviereistuvieren
Emir kipi vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu tentenétengatengamostened[10]tengan
Olumsuz no tengasno tengás / no tengas[5]no tengano tengamosno tengáisno tengan

ir, 'gitmek'

ÇekimsizYapı
Mastarir
Ulaçyendo
Ortaçido (nadiren sıfat olarak kullanılır)
Haber kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanvoyvasvavamosvaisvan
Hikâye birleşik zamanıibaibasibaíbamosibaisiban
Geçmiş zamanfuifuiste[3]fuistes / fuiste[4]fuefuimosfuisteisfueron
Gelecek zamaniréirásiráiremosiréisirán
Şart kipiiríairíasiríairíamosiríaisirían
Dilek kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanvayavayasvayás / vayas [5]vayavayamosvayáisvayan
Hikâye birleşik zamanı 1fuerafuerasfuerafuéramosfueraisfueran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]fuesefueses[7]fuesefuésemosfueseisfuesen
Gelecek zaman[8]fuerefueres[9]fuerefuéremosfuereisfueren
Emir kipi vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu ve[18]andá[19][20][21]vayavamosid[22]vayan
Olumsuz no vayasno vayás / no vayasno vayano vayamosno vayáisno vayan

conocer, 'bilmek; tanımak'

ÇekimsizYapı
Mastarconocer
Ulaçconociendo
Ortaçconocido (conocido, conocida, conocidos, conocidas
sırasıyla; eril tekil, dişil tekil, eril çoğul, dişil çoğul)
Haber kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanconozcoconocesconocésconoceconocemosconocéisconocen
Hikâye birleşik zamanıconocíaconocíasconocíaconocíamosconocíaisconocían
Geçmiş zamanconocíconociste[3]conocistes / conociste[4]conocióconocimosconocisteisconocieron
Gelecek zamanconoceréconocerásconoceráconoceremosconoceréisconocerán
Şart kipiconoceríaconoceríasconoceríaconoceríamosconoceríaisconocerían
Dilek kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanconozcaconozcasconozcás / conozcas [5]conozcaconozcamosconozcáisconozcan
Hikâye birleşik zamanı 1conocieraconocierasconocieraconociéramosconocieraisconocieran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]conocieseconocieses[7]conocieseconociésemosconocieseisconociesen
Gelecek zaman[8]conociereconocieres[9]conociereconociéremosconociereisconocieren
Emir kipi vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu conoceconocéconozcaconozcamosconoced[10]conozcan
Olumsuz no conozcasno conozcásno conozcano conozcamosno conozcáisno conozcan

conducir, 'araba sürmek'

-ducir fiili.

ÇekimsizYapı
Mastarconducir
Ulaçconduciendo
Ortaçconducido/a
Haber kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanconduzcoconducesconducíconduceconducimosconducísconducen
Hikâye birleşik zamanıconducíaconducíasconducíaconducíamosconducíaisconducían
Geçmiş zamanconduje[23]condujiste[23]condujiste[23]condujo[23]condujimos[23]condujisteis[23]condujeron[23]
Gelecek zamanconduciréconducirásconduciráconduciremosconduciréisconducirán
Şart kipiconduciríaconduciríasconduciríaconduciríamosconduciríaisconducirían
Dilek kipiyovos[1]él / ella /
usted
nosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras
[2]
ellos / ellas /
ustedes
Şimdiki zamanconduzcaconduzcasconduzcasconduzcaconduzcamosconduzcáisconduzcan
Hikâye birleşik zamanı 1condujeracondujerascondujeracondujeramoscondujeraiscondujeran
Hikâye birleşik zamanı 2[6]condujesecondujesescondujesecondujesemoscondujeseiscondujesen
Gelecek zaman[8]condujerecondujerescondujerecondujeremoscondujereiscondujeren
Emir kipi vos[1]ustednosotros /
nosotras
vosotros /
vosotras[2]
ustedes
Olumlu conduceconduceconduzcaconduzcamosconducedconduzcan
Olumsuz no conduzcasno conduzcasno conduzcano conduzcamosno conduzcáisno conduzcan

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Vos öznesi kendine has çekimlenir ve Orta Amerika ve Latin Amerika'da (Özellikle Arjantin, Uruguay ve Paraguay) kayda değer derecede insan tarafından konuşulur. Bkz: Voseo.
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae İkinci çoğul şahıs zamiri olan vosotros/vosotras sadece İspanya'da (Kanarya Adaları hariç) ve Ekvator Ginesi'nde kullanılır. Latin Amerika'da yalnızca ustedes kullanılır.
  3. ^ a b c d e f g h i öznesi için bütün geçmiş zaman ekleri -ste'dir. Halk arasında bazen fazladan bir -s harfi de eklenebilir. Örneğin: thus (tú) amastes, temistes, partistes, vb.
  4. ^ a b c d e f g h i -stes ve -ste sonlu fiiller vos — thus (vos) amastes ve (vos) amaste, (vos) temistes ve (vos) temiste şeklinde kullanılabilir. -stes eki tarihsel olarak vos öznesiyle alakalıdır. -ste eki Royal Spanish Academy tarafından yegâne genelgeçer çekimdir.
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n Vos öznesi için dilek kipi yapısında son hece vurguludur ve aksan işareti taşır: amés, temás, partás, vb. Rioplatense İspanyolcası'nda bu yapı tú'da olduğu gibi de olabilir (sondan ikinci hece vurgulu, aksan işareti yok: ames, temas, partas, vb.). Standart vos yapısı Rioplatense İspanyolcası'ndaki gibidir. Bkz: Spanish Royal Academy'de amar 28 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  6. ^ a b c d e f g h i j Modern İspanyolcada hikâye birleşik zamanı için -ra eki -se ekinden daha yaygındır ve -se eki Latin Amerika'da neredeyse hiç kullanılmaz. (In Mark Davies's Corpus del Español 22 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., the ratio of -ra to -se is about 7:1 for 20th-century Spanish.)
  7. ^ a b c d e f g h i Daha çok İspanya'da kullanılan -se eki için sadece Latin Amerika'da kullanılan voseo yapısı göz önüne alındığında (vos) amases, (vos) tuvieses, vb. gibi ifadelerin kullanılması olası değildir.
  8. ^ a b c d e f g h i j İspanyolcada dilek kipinde gelecek zamanı kullanmak, yasal durumlar, edebî dil veya eski dilden kalan ifadeler haricinde pek yaygın değildir. Örnek: sea lo que fuere 'ne olacaksa o olsun'.
  9. ^ a b c d e f g h i Günlük dilde resmî olmayan durumlarda kullanılan ve vos zamirleri için dilek kipinde gelecek zaman göz önüne alındığında, amares, tuvieres, vb. gibi ifadelerin yazılı ve sözlü dilde kullanılması olası değildir.
  10. ^ a b c d e f g Her fiil için vosotros için emir kipi -d ekiyle biter (amad, temed, partid, vb.); ancak halk arasında -r ile söylenebilir; ki bu da fiili mastar haliymiş gibi gösterebilir (amar, temer, partir, vb.). Bu zamirin nesnesi olan os, fiili dönüşlü yapmak için kullanıldığında -d düşerken -r düşmez. Yani; amad > amaos (emir kipi) and amar > amaros (dönüşlü fiil), vb.
  11. ^ Estar genellikle emir kipinde zamir yapılır, özellikle de konuşma dilinde.
  12. ^ Emir kipinde 'tú' zamiri için estar sistematik olarak zamir yapılır (estarse)
  13. ^ Genel konuşma dilindeki yapı düzgüsel olmayan estar dır. Düzgüsel olan estarse' için estaros ve estarse (bazı yerlerde estaos yerine) düzgüsel değildir; ama günlük konuşma dilinde kullanılır. Estad yapısı sadece resmî durumlarda kullanılır.
  14. ^ Present perfect tense ve haber de ifadesinin kullanımı için çekimi ha şeklindedir. Kişinin önemli olmadığı durumlarda hay que kullanılır (Hay que esperar 'beklemek lazım'). Hay tek başına kullanılırsa "var" demektir (Hay un gato 'bir kedi var').
  15. ^ Habemos çekimi 'gündemdeki konu' anlamına gelen nos las habemos con gibi bazı ifadelerde nadir olarak kullanılır. Eski kullanımlarda habemos, hemos'un yerini alabilirdi ve diyalektik olarak bazı yerlerde değişebilir. Keza diyalektik olarak çoğul durumlarda "var" anlamına gelen hay'ın yerini de alabilir.
  16. ^ Hubieron İspanyolca konuşan insanlar tarafından çoğul durumlarda sıkça hubo yerine kullanılır. "Bir sürü kutu vardı." demek için hubieron muchas cajas diyebilenler olsa da bu durumda hubieron kullanılması düzgüsel değildir.
  17. ^ Diyalektik olarak, haiga, vb.
  18. ^ Diyalektik olarak, ves. Pronominal olarak kullanılmaz, her zaman vete.
  19. ^ Ir fiili, vos zamiri için olumlu emir kipinde andar ('yürümek/gitmek') çekimini kullanır.
  20. ^ Şili'de, anda.
  21. ^ Orta Amerika'daki kullanımında normal yapıdaki "í" kullanılır.
  22. ^ Id yerine ir kullanmak her ne kadar düzgüsel olmasa da günlük konuşma dilinde yaygındır. Düzgüsel ikinci çoğul şahıs zamirinde emir kipi irse fiili için idos şeklindedir (diğer fiiller gibi sondaki d düşmez); ancak çok fazla kullanılmaz. Íos ise eski bir kullanımdır. Günlük hayattaki dilde düzgüsel olmayan konuşma iros veya bölgesel olarak irse şeklindedir. Bu karışıklıktan kaçınmak için bazı insanlar marchaos gibi farklı bir fiil kullanır.
  23. ^ a b c d e f g Sonu -ducir ile biten fiiller için -her ne kadar düzgüsel olmasa da- bazen düzenli geçmiş zaman çekimleri kullanılır. (Örneğin, condujiste yerine conduciste kullanılması)