| İspanyol omleti | |
|---|---|
 | |
| Alternatif isim | tortilla de patatas |
| Türü | Ordövr, ana yemek |
| Servis şekli | Sıcak, soğuk |
| Ana malzemeler | Yumurta, patates |
| Çeşitleri | Soğanlı, kırmızı ve yeşil biberli |
İspanyol omleti (İspanyolca: tortilla española ya da tortilla de patatas), İspanyol mutfağına özgü bir omlet türü. Yumurta ve patatesin soğan ve sarımsakla karıştırılması ve yağda kızartılmasıyla hazırlanır. İspanya'nın yanı sıra Güney Amerika ülkelerinde de tüketilmektedir.
Kaygana, yumurtalı bir yiyecektir. Batı mutfağındaki omleti andırır. Günümüzdeki tarifi daha çok hamsi ve kavrulmuş sebze gibi tuzlu malzemeler içerir. Karadeniz yöresine veya Erzurum kültürüne ait olduğu iddia edilmektedir. Omletten farkı bol tereyağı ile yapılmasıdır.
Omlet, pürüzsüz bir yüzeye sahip uzun oval şekli ile tarif edilebilecek bir yumurta yemeğidir. İçi tipik olarak nispeten sulu ve yumuşak bir kıvama sahiptir. Dışında ise kızarma olmamalıdır.
Tortilla, Meksika, Orta Amerika, Karayipler, ABD ve Kanada'da mayasız ince ve yassı olup, mısır unu veya beyaz undan yapılan bir çeşit ekmektir. Benzer türde bir ekmek de Güney Afrika'da yapılan arepadır. Öte yandan arepa tortilladan daha kalındır. Bu ekmek türü, Avrupalıların Amerika'ya varmasından önceki döneme aittir. O dönemde İspanyollarca, geleneksel mayasız İspanyol kekleri ve omletlerine benzerliği nedeniyle "tortilla" adı verilmiştir. Aztekler ve Nahuatl dili konuşan diğer toplumlar, kendi tortillalarını "tlaxcalli" olarak adlandırılır. Bu tür, tortilla prototipi haline gelmiştir. Mısır unlu versiyonu orijinal Kuzey Amerika tortillasıdır ve çoğunlukça "otantik tortilla" kabul edilir. Beyaz undan yapılan tortillalar, Meksika'nın mısır yetiştirilmeye uygun olmayan bölgelerinde ortaya çıkmıştır. Türkiye'deki ismi ise yufka ekmektir. Biraz daha büyük yapılır. Genellikle Anadolunun köylerinde yapılan bir çeşididir.
Yukarı Mahalle, John Steinbeck'in 1935 yılında yazdığı romandır. Türkiye'de 1950'lerden başlayarak Hem Yukarı Mahalle hem de Kenar Mahalle adlarıyla basılmıştı.
Meksika mutfağı, özellikle eski yerlilerin ve İspanyol koloni devriyle Fransız, Arap ve Karayip geleneklerinin bir sentezi olarak kendini gösterir. Genelde zengin bitki örtüsüne sahip olan bu sıcak, topik ülkenin mutfağında mısır, fasulye, meyve çeşitleri ve belirli sebze türleri önemli bir rol oynar. Meksika'da birbirinden çok farklı bölgesel mutfaklar mevcuttur. Kuzeyde İspanyol mutfağının etkisi görülürken, güneyde yerlilerin mutfağı korunmuştur.
Taco, geleneksel Meksika yemeği. Birçok şekilde yapılabilmektedir. Yapımında tortilla, et, peynir ve çeşitli sebzeler kullanılır. Ayrıca, yanında bazı garnitürler de tüketilebilir. Genellikle elle yenilmektedir.
Totopo, Meksika mutfağına ait bir çeşit ekmek. Şekil olarak düz, yuvarlak veya üçgen şeklinde olabilir. Üzerinde küçük delikler bulunur. Tortilla ile aynı ürünlerden üretilmekle beraber, totopaya haşlanarak elde edilmiş mısır lapası ilave edilir. Totopa, Meksika'nın yerli halklarından olan Zapoteklerin kültürünün bir parçasıdır ve yoğun olarak yaşadıkları Oaxaca bölgesinde meşhurdur.
Meksika mutfağı, 16. yüzyılda İspanyolların Aztek İmparatorluğunun fethinden sonra eklenen Avrupa, özellikle de İspanyollarla Mezoamerikan yemeklerinin birleşmesidir. Başlıca mısır, fasulye ve biber gibi yerel gıdalardır, ancak Avrupalılar çok sayıda gıdayı sunmuştur; bunların en önemlileri evcilleştirilen hayvanlardan et, süt ürünleri, çeşitli otlar ve çok sayıda baharat.
Enchilada, mısırdan üretilen tortilla'ya, farklı ve çeşitli iç malzemeler konulması ve rulo şeklinde sarılan tortilla'nın üzerine acı biber sosu gezdirilmesiyle yapılan, Meksika mutfağından çıkan ve Amerikan mutfağında da yer alan yemek. İç malzemeler et, deniz ürünleri peynir, fasulye, patates, çeşitli sebzeler veya bunların kombinasyonları olabilir.
Nachos, kuzey Meksika kökenli bir Tex-Mex mutfağı yemeği. Yemek, totopo ekmeklerinden, bilinen adıyla tortilla cipslerin peynir ya da peynir bazlı bir sosla kaplanmasıyla oluşur. Genellikle atıştırmalık olarak servis edilir. İlk olarak 1943'te Ignacio "Nacho" Anaya tarafından yaratılmıştır. Anaya'nın yarattığı orijinal nachos, kızarmış mısır tortilla'larının çedar peyniri ile kaplanması ve dilimlenmiş jalapeño biber eklenmesiyle oluşmuştur.
Tinga, parçalanmış etin üzerine domates, chipotle ve soğan içeren sosun eklenmesiyle hazırlanan Meksika mutfağına ait yemek. Puebla kökenlidir. Ana yemek olarak tüketilebildiği gibi, arroz blanco ile birlikte de sunulmaktadır. Kelime anlamı olarak tinga, İspanyolcada "kaba" veya "karışıklık" anlamına gelir.
Taquito, taco dorado, rolled taco, veya flauta, genelde küçük haddelenmiş tortilla ve sığır eti, peynir veya tavuk da dahil olmak üzere herhangi bir tür doldurulmuş etten yapılan bir Meksika yiyeceği. Doldurulmuş tortilla kızartılır. Yemeğin üzerine sık sık ekşi krema ve guacamole gibi çeşniler eklenir. Mısır tortilla'ları genelde taquito yapımında kullanılır; yemek eğer normal taquito'lardan daha büyük olursa daha yaygın olarak flauta ismiyle bilinir ve hem un hem de mısır tortilla'ları ile yapılabilir ama yine de mısır kullanımı daha gelenekseldir. New Mexico gibi bazı bölgelerde, taquito haddelenmiş tortilla yemeği olarak değil de, taco'nun küçük bir versiyonu olarak bilinir.
Tostada, Meksika ve Güney Amerika'nın diğer bölgelerinde kızartılmış malzeme ile hazırlanan çeşitli yöresel yemeklerdir. İspanyolcada "kızartılmış" anlamına gelen tostada, genellikle kızartılmış düz veya kase şeklinde bir tortilla anlamına gelir. Genellikle mısır unundan yapılan tortilla ile hazırlanır, ancak buğday unu ile yapılan tostadalar da zaman zaman bulunabilir. Ayrıca, tostada'nın kullanıldığı herhangi bir yemeğe tostada denilebilir. Tek başına tüketilebilir veya diğer yemeklerde ekmek yerinde kullanılabilir.
Entomatada, önce yağda kızartılmış ve daha sonra domates, sarımsak, soğan, kekik, acı biber ve tuzdan yapılmış bir domates sosuna bulanmış, katlanmış mısır tortillasından yapılan Meksika mutfağına ait bir yemektir. Domates sosunun tarifleri aşçıya göre değişir. Tortilla; tavuk, dana eti, peynir veya fasulye gibi farklı malzemelerle doldurulabilir. Tavuk ve sığır eti, etin yumuşak olması ve parmakla ayrılabilmesi için çoğunlukla basınçlı pişirilir. Doldurulan ekmeğin üzerine domates sosu dökülür ve ekşi krema, rendelenmiş peynir ve beyaz soğan dilimleri ile süslenir.
Antojitos olarak adlandırılan Meksika sokak yemekleri, sokak satıcıları tarafından ve Meksika'daki küçük geleneksel pazarlarda hazırlanır. Sokak yemekleri arasında taco, tamal, gordita, quesadilla, empalme, tostada, chalupa, elote, tlayuda, cemita, pambazo, empanada, nachos, chilaquiles, fajita ve torta gibi yemeklerin yanı sıra taze meyve, sebze, içecek ve menudo, pozole ve pancita gibi çorbalar yer alır. Gün içinde ana yemek genellikle öğleden sonra yendiği için bu gıdalar çoğunlukla sabah ve akşam yenir.
Tortilla çorbası, kızarmış tortilla mısırı parçalarından yapılmış, domates, sarımsak, soğan ve chile de árbol ve epazot suyuna batırılmış geleneksel Meksika çorbasıdır. Pasilla biberi, chicharrón, avokado, küp taze peynir ve ekşi krema ile servis edilir. Tortilla çorbasının kesin kökeni bilinmemekle birlikte, Meksiko şehrinden geldiği düşünülüyor. Geleneksel tortilla çorbası, kavrulmuş domates, soğan, sarımsak, kırmızı biber ve tortilla ile karıştırılmış tavuk suyuyla yapılır, şeritler halinde kesilir ve kızartılır. Bazı çeşitleri, örneğin koyulaştırılmış domates tabanı ve öğütülmüş tortilla ile yapılan et suyu veya çıtır çıtır kızarmış tortilla şeritleri ile zenginleştirilmiş fasulye çorbası bulunmaktadır.
Tlayuda ya da bilinen diğer adıyla clayuda, Meksika mutfağının alt mutfaklarından Oaxaca mutfağına ait bir yemektir. İçindeki sıvının buharlaşmasıyla çıtır bir hâle gelecek kadar ısıtılarak kurutulan, yaklaşık 30 cm çapındaki beyaz renkteki mısır tortilla'sının üstüne, çeşitli malzemelerin konulmasıyla hazırlanır.
Queso flameado genellikle flambé ile servis edilen sıcak eritilmiş peynir ve baharatlı chorizo. Çoğunlukla peynir fondü ile karşılaştırıldığında, bir parti yemeğidir; pikniklerde ve restoranlarda meze olarak popülerdir. Meksika mutfağında neredeyse benzersizdir Amerika Birleşik Devletleri mutfağında bu yemek geniş çapta farklı bir şekil almıştır ve El Paso'da yerel bir yemek olarak kabul edilir. Meksika'da, kuzeydeki restoranlarda daha sık görülür. Tipik ana malzemeler eritilmiş peynir ve gevşek taze chorizo, domates, soğan, şili ve baharatlardan oluşan karakteristik bir et sosudur. Küçük, sığ bir tencere veya diğer seramik veya metal ısıya dayanıklı pişirme kabında servis edilir. Peynir ve sos ayrı ayrı hazırlanır ve servis edilmeden hemen önce birleştirilir. Bu işlem, özellikle flambé ile bitmişse masada yapılabilir: peynirin üzerine yüksek alkollü likör dökülür ve ateşlenir. Alevlenmemişse, karışım çabucak kızartılabilir. Her iki durumda da, bitmiş yemek hala sıcakken sunulur ve bireysel porsiyonlar için küçük yumuşak ekmeğin üzerine kaşıklanır.
Pastel azteca, ABD'de tortilla güveci veya tortilla turtası olarak bilinen bir Meksika yemeğidir. Geleneksel yemek, salsa de jitomat katmanları, acı poblano biberi şeritleri, mısır taneleri, soğan şeritleri, ekşi krema ve Oaxaca peyniri veya Chihuahua peyniri katmanları ile hafifçe kızartılmış mısır tortillası katmanları ile yapılır. Bir et bileşeni eklemek yaygındır. Pastel azteca fırında pişirilir. Meksika kültürünün bir bölümünü de kapsar, bu nedenle Meksika'da en çok tanınan yemeklerden biridir.
Empalme, Meksika'nın Nuevo León eyaletine özgü bir sandviçtir. Genellikle Valle de las Salinas'ta servis edilir ve kökeninin Salinas Victoria veya General Zuazua bölgelerine olduğuna inanılmaktadır.