İçeriğe atla

İspanya'nın özerk toplulukları

İspanya'nın özerk toplulukları (İspanyolca: comunidad autónoma), İspanya'nın birinci düzey idari bölümleridir. Özerk topluluklar, İspanya'yı oluşturan ulusların ve bölgelerin sınırlı özerkliğini garanti altına almak amacıyla 1978 İspanya Anayasası'na uygun olarak kurulmuşlardır.[1][2][3]

İspanya bir federasyon olmayıp merkezi olmayan üniter bir devlettir.[1][4] Egemenlik bir bütün olarak ulusa verilmiş ve merkezi hükûmetin kurumlarında temsil edilmişken, ulus, gücü çeşitli derecelerde topluluklara devretmiştir ve anayasa ve özerk tüzükler içerisinde belirlenen sınırlar içinde kendi kendini yönetme hakkını kullanmaktadır. Her topluluğun kendi devredilmiş yetkileri bulunmaktadır. Genel olarak daha güçlü yerel milliyetçiliğe sahip toplulukların daha fazla yetkisi vardır ve bu tür yetkilendirme asimetrik olarak adlandırılır. Bazı akademisyenler, ortaya çıkan sistemden adı dışında bir federal sistem veya "federalizm olmayan bir federasyon" olarak bahsetmektedirler.[5] Toplu olarak özerklikler (autonomías) olarak bilinen 17 özerk topluluk ve iki özerk şehir (ciudad autónoma) bulunmaktadır. İki özerk şehir özerk topluluk olma hakkına sahip olsalar da ikisi de bunu henüz kullanmadı. Bu benzersiz bölgesel yönetim çerçevesi, "Özerklik Devleti" olarak bilinir.[5]

Özerk topluluklar, anayasaya ve üstlendikleri yeterlilikleri tanımlayan Özerklik Statüsü (Estatutos de Autonomía) olarak bilinen kendi organik yasalarına göre yönetilirler. Yetkilendirmenin doğası gereği asimetrik olması amaçlandığından, yetki kapsamı her topluluk için farklılık gösterir, ancak hepsi aynı parlamento yapısına sahiptirler.[1][6]

Özerk topluluklar, ek olarak illere veya doğrudan ilçelere veya belediyelere ayrılmaktadır.

Liste

AdıBaşkentTürüYüzölçümü (km²)Nüfus (2009)Yoğunluk (/km²)ISO
AragonZaragozaUlus47.719,01.319.29128ES-AR
Asturias[DN 1]OviedoTarihi bölge10.604,01.022.80096ES-AS
Balear Adaları[DN 1]PalmaUlus4.992,01.149.460230ES-IB
Bask ÜlkesiVitoria-GasteizUlus7.234,02.207.776305ES-PV
EndülüsSevillaUlus87.268,08.414.24096ES-AN
EkstremaduraMéridaBölge41.634,01.067.71026ES-EX
GaliçyaSantiago de CompostelaUlus29.574,02.699.49991ES-GA
Kanarya AdalarıLas Palmas de Gran Canaria
Santa Cruz de Tenerife		Ulus7.447,02.153.389289ES-CN
Kantabria[DN 1]SantanderTarihi bölge5.321,0581.078109ES-CB
Kastilya-La ManchaToledoBölge79.463,02,032,86326ES-CM
Kastilya LeonValladolidTarihi bölge94.223,02,399,54825ES-CL
KatalonyaBarselonaUlus32.114,07.675.217239ES-CT
Septe—Özerk şehir18,584.7774.583ES-CE
La Rioja[DN 1]LogroñoBölge5.045,0316.79863ES-RI
Madrid[DN 1]MadridBölge8.028,06.663.394830ES-MD
Melilla—Özerk şehir12,386.4877.031ES-ML
Murcia[DN 1]MurciaBölge11.313,01.493.898132ES-MC
Navarra[DN 1]PamplonaUlus10.391,0654.21463ES-NC
ValensiyaValensiyaUlus23.255,05.003.769215ES-VC

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ^ a b c d e f g Aynı zamanda ildir.

Kaynakça

  1. ^ a b c "Organización territorial. El Estado de las Autonomías" (PDF). Recursos Educativos (İspanyolca). Instituto Nacional de Tecnologías Educativas y de Formación del Profesorado. Ministerio de Eduación, Cultura y Deporte. 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
  2. ^ 2. madde Cortes Generales (1978). "Título Preliminar". 1978 İspanya Anayasası (İspanyolca). 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
  3. ^ 143. madde Cortes Generales (1978). "Título VIII. De la Organización Territorial del Estado". 1978 İspanya Anayasası (İspanyolca). 19 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
  4. ^ Bacigalupo Sagesse, Mariano (Haziran 2005). "Sinópsis artículo 145". Constitución española (con sinópsis). Temsilciler Kongresi. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
  5. ^ a b The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, page 375; included in 'The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain' (volume 2), edited by Alberto López-Eguren and Leire Escajedo San Epifanio; edited by Springer 978-3-642-27716-0, 978-3-642-27717-7(eBook)
  6. ^ Börzel, Tanja A (2002). States and Regions in the European Union. University Press, Cambridge. ss. 93-151. ISBN 978-0521008600. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İspanya</span> Afrikada toprakları bulunan güneybatı Avrupada bir ülke

İspanya (İspanyolca:

<span class="mw-page-title-main">Valensiya (özerk topluluk)</span> İspanyanın doğusunda özerk bölge

Comunidad Valenciana, İspanya'nın özerk bir topluluğudur. 5 milyondan fazla nüfusuyla Endülüs, Katalonya ve Madrid'den sonra en kalabalık dördüncü İspanyol özerk topluluğudur. Aynı adı taşıyan başkenti Valensiya, İspanya'nın üçüncü en büyük şehridir. Topluluk, İber Yarımadası'nın doğu tarafında, Akdeniz kıyısında yer almaktadır. Kuzeyde Katalonya, batıda Aragon ve Kastilya-La Mancha ve güneyde Murcia özerk toplulukları ile komşudur. Valensiya Topluluğu, Castellón, Valensiya ve Alicante olmak üzere üç ilden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Katalonya</span> İspanyaya bağlı İber Yarımadası’nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge

Katalonya, İspanya'ya bağlı İber Yarımadası'nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge. Katalonya 4 ilden oluşmaktadır: Barselona, Girona, Lleida ve Tarragona. Barselona, en büyük şehir ve başkenttir; İspanya'nın 2. en nüfuslu belediyesi ve Avrupa Birliği içerisindeki en yoğun nüfuslu 17. kentsel alandır.

<span class="mw-page-title-main">Bask Bölgesi</span> İspanyada özerk topluluk

Bask Bölgesi, İspanya'nın kuzeyinde özerk bölge. Yüzölçümü 7.234 km² nüfusu ise 2.125.000 kişidir. Özerk Bölgenin başkenti Vitoria-Gasteiz şehridir. Bölgeye özerklik 25 Temmuz 1979 tarihinde verilmiştir. Bölge kendi içinde emniyetini Ertzaintza denilen polis teşkilatı ile sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Katalanca</span> Latin dili

Katalanca, Hint-Avrupa dillerinin Latin koluna bağlı bir dildir. İspanya'nın bazı bölgelerinde ve Andorra'da resmî dildir. Katalanca konuşanların çoğu İspanya'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Kanarya Adaları</span> Atlas Okyanusunda İspanyaya bağlı takımadalar

Kanarya Adaları, Fas'ın batısında İspanya'ya bağlı, Atlas Okyanusu'nda yer alan takımadalar. Kanarya Adaları yerel idare bakımından 2 Ağustos 1982'de yürürlüğe giren bir kanunla Kanarya Adaları Özerk Topluluğu" olarak kabul edilmişlerdir. Kanarya Adaları Tenerife, Fuerteventura, Gran Canaria, Lanzarote, La Palma, La Gomera ve El Hierro olmak üzere başlıca 7 ada ile birkaç küçük adacıktan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Sardinya</span> İtalyada ada

Sardinya, Akdeniz'de, İtalya'ya ait bir ada. Akdeniz'in Sicilya'dan sonra ikinci en büyük adasıdır. Yüzölçümü 24.090 km² olup, ada nüfusu 1.656.960'tır. İtalya'nın batısında, Korsika'nın güneyindedir.

<span class="mw-page-title-main">Kastilya ve Leon</span>

Kastilya Leon, 94.223 km² yüzölçümüyle İspanya'nın en büyük bölgesidir. 2.511.000 nüfusa sahiptir. Başkenti Valladolid şehridir. Tarihi Leon Krallığı ve Eski Kastilya topraklarının üzerinde kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Burgos</span>

Burgos, İspanya'nın kuzeybatısında Kastilya ve Leon Özerk Bölgesinde şehir. Burgos kendi adını taşıyan Burgos ili'nin idare merkezidir. Burgos geleneksel olarak Kastilya'nın merkezi olarak kabul edilir. 1978 yeni İspanyol Anayasası'na göre kurulan "Kastilya Leon" için resmi olarak bir başşehir tanımlanmamıştır. Bu otonom bölgede en büyük şehir olan Valladolid bölge merkezi olarak kabul edilmiştir. Bu Burgos'lular tarafından uygun karşılanmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Toledo, İspanya</span> İspanyanın Toledo ilinde belediye

Toledo, İspanya'nın ortasında Kastilya-La Mancha bölgesinin merkezi şehir. Madrid'in 80 km güneyinde, üç yanı Tajo Nehriyle çevrili engebeli bir burnun üzerinde yer alır. 2005 nüfusu 75,578'dir. Şehrin Romalılar zamanındaki adı Toletum'dur. Milattan sonraki sekizinci asırdaki Müslüman Arap fethinden sonra şehrin adı Araplarca ve diğer Müslüman milletler tarafından Tuleytula olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Aragonca</span>

Aragonca (aragonés), İspanya'nın Aragona Özerk Topluluğu'nda yer alan Pireneler'in vadilerinde yaklaşık 10.000 kişi tarafından anadil olarak konuşulan bir Latin dilidir. Dil Navarro-Aragonca olarak bilinen Orta Çağ dilinin günümüze İspanyolcadan farklı bir şekilde ulaşmış tek formu olup, ana dil olarak Somontano de Barbastro, Jacetania, Alto Gállego, Sobrarbe ve Ribagorza idari bölgelerinde (comarca) konuşulmaktadır. İkinci dil olarak bu dili kullananlar ile toplam konuşur sayısı yaklaşık 30.000 kişidir.

İspanya'da eşcinsel evlilik, 2004'te İspanya'nın yeni seçilen sosyalist hükûmetinin başbakanı José Luis Rodríguez Zapatero önderliğinde, eşcinsel evliliğin ve eşcinsel çiftlerin evlat edinebilmesinin yasallaştırılması için kampanya başlatması sonucunda 2005 yılında yasallaştı. Birçok tartışmadan sonra, 30 Haziran 2005'te İspanya Parlamentosu'nda eşcinsel evliliğine izin veren bir yasa hazırlandı ve 2 Temmuz 2005'te yayımlandı. 3 Temmuz 2005'te eşcinsel evlilik İspanya'da resmîleşti.

<span class="mw-page-title-main">Adolfo Suárez</span> İspanya eski başbakanı (1976–1981)

Adolfo Suárez González, Temmuz 1976-Ocak 1981 arasında İspanya başbakanı. Francisco Franco'nun Falanj örgütünü yeniden düzenleyen Milliyetçi Hareket'in genel sekreterliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya bayrağı</span> Ulusal bayrak

İspanya bayrağı, İspanya Krallığı'nın resmi ulusal bayrağıdır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'nın illeri</span>

İspanya'nın illeri, İspanya'nın özerk topluluklardan sonra gelen ikinci düzey idari bölümleridir. İller, 30 Kasım 1833 tarihinde kraliyet kararnamesi ile kurulmuş olup günümüzdeki tanımlarını 1978 İspanya Anayasası ile aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Restorasyon (İspanya)</span> 1874 yılında darbe ile lağvedilen Birinci İspanya Cumhuriyetinin yerine kurulan yapı

Restorasyon ya da Bourbon Restorasyonu, Martínez-Campos'un 29 Aralık 1874 yılında yaptığı darbe ile lağvettiği Birinci İspanya Cumhuriyeti'nin yerine kurulan yapı. Kurulan bu yapı XIII. Alfonso döneminde 14 Nisan 1931 yılında İkinci İspanya Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">İspanya Senatosu</span> Genel Kongrenin üst kanadı

İspanya Senatosu İspanyol parlamentosunun İspanyolca: Cortes Generales'in üst meclis kanadıdır. 266 üyeden oluşur: 208'i halkın oylarıyla seçilmekte, 58'i ise bölge yasama organları tarafından atanmaktadır. Tüm senatörler dört yıllık dönemlerde görev yaparken, bölgesel yasama organları görevlilerini herhangi bir zamanda atadıkları senatörleri görevden alabilirler.

<span class="mw-page-title-main">I. Amadeo</span> 1870 ile 1873 yılları arasında İspanya kralı (1845-1890)

I. Amadeo 1870 ile 1873 yılları arasında İspanya kralı. Savoie Hanedanı'ndan gelen tek İspanya kralıdır. İtalya Kralı II. Vittorio Emanuele'nin ikinci oğluydu ve Aosta Dükü olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">İspanya monarşisi</span>

İspanya monarşisi veya Kraliyet, İspanya'nın yönetildiği monarşidir. Monarşi, hükümdarlık hükümdarını, ailesini ve hükümdarın görevlerini ve ayrıcalıklarını yerine getirmesini destekleyen ve kolaylaştıran kraliyet hane halkı örgütünü içerir.

Borbón-Anjou Hanedanı, veya basitçe Borbón Hanedanı, İspanya Krallığı'nın hüküm süren kraliyet hanesidir. Şu andaki İspanya Kraliyet ailesi Kral Felipe, Konsort Kraliçe Letizia, onların çocukları Asturias Prensesi Leonor, Infanta Sofia ve kralın babası Kral Juan Carlos ve Kraliçe Sofia’dan oluşmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.