İçeriğe atla

İsmet Devletşahi

İsmet Devletşahi
Doğumİsmetülmüluk Devletşahi
1905
Tahran, İran
Ölüm25 Temmuz 1995
Tahran, İran
DefinBehişt-i Zehra, Tahran
Eş(ler)i
Rıza Pehlevi
(e. 1923; ö. 1944)
Çocuk(lar)ıAbdülrıza Pehlevi
Ahmed Rıza Pehlevi
Mahmud Rıza Pehlevi
Fatıma Pehlevi
Hamid Rıza Pehlevi
HanedanKaçar Hanedanı (doğumla)
Pehlevi Hanedanı (evlilikle)
BabasıPrens Gulam Ali Mirza Devletşahi
AnnesiMubtehecüd-devle Murad

İsmetülmüluk Devletşahi (Farsça; عصمت‌الملوک دولتشاهی; d. 1905 - ö. 25 Temmuz 1995), İranlı kraliyet ailesi üyesi ve Rıza Şah'ın dördüncü ve son karısı.

Erken dönemi

Devletşahi 1905 yılında doğdu.[1] Kaçar hanedanının bir üyesiydi.[1][2] Babası Gulam Ali Mirza "Mücelal Devle" Devletşahi (1878-1934) idi.[1] Annesi Mübtahecüddevle, Ebtihac Saltane ve Ebu Nasr Mirza Hisam Saltane II'nin kızıydı.[1] Baba tarafından dedesi Hisam-Saltane I'dir. İki erkek kardeşi ve bir kız kardeşi vardı.[1] Meclis üyesi ve İran büyükelçisi Mehrangiz Devletşahi onun kuzeniydi.[3]

Evliliği

Devletşahi ve Rıza Şah 1923'te evlendi.[3][4] Dördüncü, son ve en sevdiği karısıydı.[5][6] Evlendiklerinde Rıza Şah savaş bakanıydı.[3] Bu evlilikten beş çocuk doğdu: Abdülrıza, Ahmed Rıza, Mahmud Rıza, Fatıma ve Hamid Rıza Pehlevi.[1] Kocası 1925'te İran şahı oldu. Ancak, kraliçe rolü verilen, kocasının ikinci karısı Tacülmüluk'du.[7] Bu durum, anılarında anlattığı şekliyle Devletşahi'nin kıskançlığı Tacülmüluk'u mutlu etmemiştir.[7]

Devletşahi ve Rıza Şah, çocuklarıyla birlikte Tahran'daki Mermer Saray'da yaşıyorlardı.[5] Eylül 1941'de Mauritius'a sürgün edildiğinde kocasına eşlik etti, ancak birkaç ay sonra İran'a döndü.[8]

Ölümü

Behişt-i Zehra'da İsmet Devletşahi'nin (soldan 2.) mezarı

Devletşahi, 1979 İslam Devrimi'nden sonra İran'da kaldı.[8] 1980'de Güney Afrika'nın Johannesburg kentindeki Rıza Şah Pehlevi Müzesi'ni ziyaret etti.[9] 25 Temmuz 1995'te öldü.[10] Tahran'daki Behişt-i Zehra mezarlığına defnedildi.[11]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Deborah Klezmer, (Ed.) (2007). "Esmat (d. 1995)". Dictionary of Women Worldwide: 25,000 Women Through the Ages. Waterford, CT: Yorkin Publications. ss. 613-614. ISBN 978-0-7876-9394-7.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı2= (yardım)
  2. ^ Eileen Pollack (Sonbahar 2004). "The Jewish Shah". Fourth Genre: Explorations in Nonfiction. 6 (2): 53. doi:10.1353/fge.2004.0041. 
  3. ^ a b c Camron Michael Amin (2002). The Making of the Modern Iranian Woman: Gender, State Policy, and Popular Culture, 1865-1946. Gainesville, FL: University Press of Florida. s. 115. ISBN 978-0-8130-3126-2. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  4. ^ Cyrus Ghani (2001). Iran and the Rise of the Reza Shah: From Qajar Collapse to Pahlavi Power. Londra: I.B.Tauris. s. 425. ISBN 978-1-86064-629-4. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  5. ^ a b Diana Childress (2011). Equal Rights Is Our Minimum Demand: The Women's Rights Movement in Iran 2005. Minneapolis, MN: Twenty-First Century Books. s. 40. ISBN 978-0-7613-7273-8. 
  6. ^ "Iranian Princess Fatemeh Pahlavi". The Beaver County Times. Londra. 2 Haziran 1987. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2013. 
  7. ^ a b Janet Afary (2009). Sexual Politics in Modern Iran. Cambridge: Cambridge University Press. s. 194. ISBN 978-1-107-39435-3. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  8. ^ a b Mehdi Jangravi. "Reza Shah's Wives". Institute for Iranian Studies. 5 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013. 
  9. ^ "South Africa Museum". Associated Press. 16 Haziran 1980. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2022. 
  10. ^ "Reza Shah Pahlavi". Iran Chamber Society. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013. 
  11. ^ "Behesht-e Zahra Cemetery". Harmsen. 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kaçar Hanedanı</span> 1789-1925 yılları arasında İranı yöneten Türk hanedan

Kaçar Hanedanı, İran'daki Azerbaycan Türklerinin Kaçar boylarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yılları arasında hüküm sürmüş bir İran Devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Rıza Pehlevi</span> Pehlevi Hanedanından İran şahı

Rıza Şah Pehlevi, 1925-1941 arasında İran'ın şahı. Büyük Rıza Şah adıyla da tanınır. Kaçar Hanedanı'nın son şahı olan Ahmed Kaçar'ı devirerek Pehlevi Hanedanı'nı kurdu. Kurduğu Pehlevi rejimi laik, milliyetçi, militarist ve anti-komünist bir rejimdi.

<span class="mw-page-title-main">Süreyya İsfendiyari Bahtiyari</span> İran Kraliçesi

Süreyya İsfendiyari Bahtiyari, İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin ikinci eşi.

<span class="mw-page-title-main">Pehlevî Hanedanı</span> 1925-1979 yılları arasında İranı yöneten hanedan

Pehlevî Hanedanı, İran Şahanşah Devleti'ne 54 yıl boyunca hükmetmiş Mazenderan kökenli hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Şah Kaçar</span> Eski İran Şahı

Ahmet Şah Kaçar, 16 Temmuz 1909-15 Aralık 1925 arasında İran Şahı.

<span class="mw-page-title-main">Rastahiz Partisi</span> İranda bir siyasi parti (1975–1978)

İran Milletinin Diriliş Partisi veya kısaca Rastahiz Partisi, İran'da kurulan bir siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Rıza Kirmani</span> İran Şahı Nasreddin Şah’ın katili

Mirza Rıza Kirmani, Kirman, İran'da doğdu ve 10 Ağustos 1896'da Tahran’ da öldü. Cemaleddin Afgani’ nin bir müridi ve İran Şahı Nasreddin Şah’ ın katilidir.

Leyla Pehlevi, İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin Farah Pehlevi'den olan en küçük kızı.

<span class="mw-page-title-main">Eşref Pehlevi</span>

Eşref Pehlevi, Devrik İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin ikiz kız kardeşi, sürgündeki İran prensesi. 26 Ekim 1919'da Tahran'da doğdu. Eşref Pehlevi İran'da 1925'ten İslam devriminin gerçekleştiği 1979'a kadar hüküm süren Şah ailesinin hayatta kalan son çocuklarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Ali Rıza Pehlevi</span>

Ali Rıza Pehlevi İran Pehlevi Hanedanı üyesi olup Farah Pehlevi'nin oğludur. 1979 İran İslam Devrimi'nden sonra İran'ı terkederek ABD'ye yerleşti. 4 Ocak 2011'de kendini vurarak intihar etti.

<span class="mw-page-title-main">Gulam Rıza Pehlevi</span>

Gulam Rıza Pehlevi, İran'da hüküm süren Pehlevî Hanedanı'nın bir üyesidir. Rıza Şah'ın oğlu ve Muhammed Rıza Şah'ın kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">1921 İran darbesi</span>

1921 İran darbesi, İran'da 21 Şubat 1921 tarihinde meydana gelen bir hükûmet darbesiydi. Darbe, 1925 yılında Pehlevi Hanedanı'nın kurulmasına yol açan olayların başlangıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Emir Abbas Huveyda</span> 70. İran Başbakanı (1919-1979)

Emir Abbas Huveyda, , İranlı diplomat ve siyasetçidir. Şah Muhammed Rıza Pehlevi döneminde İran başbakanı olarak 26 Ocak 1965 - 7 Ağustos 1977 tarihleri arasında görev yapan Huveyda, İran tarihinin en uzun süre hizmet veren başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">İran Senatosu</span>

İran Senatosu, 1950-1979 yılları arasında İran'ın eski üst meclisiydi.

İran Şehinşah Devleti'nde (1925-1979), İran İslam Cumhuriyeti döneminde, hükûmetin İran vatandaşlarının haklarına yönelik muamelesi İranlılar, uluslararası insan hakları aktivistleri, yazarlar, STK'lar ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından eleştirilmişti. Şahların yönetimi altındaki monarşi, çoğu Batılı örgüt tarafından berbat bir insan hakları siciline sahip olduğu için geniş çapta saldırıya uğrasa da, ondan sonra gelen İslam Cumhuriyeti hükûmeti birçokları tarafından daha da kötü kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Kara Cuma (1978)</span>

Kara Cuma 8 Eylül 1978'de İran'da meydana gelen, ve Tahran'daki Jale Meydanı'nda Pehlevi ordusu tarafından 64 veya en az 100 kişinin vurularak öldürüldüğü ve 205 kişinin yaralandığı bir olaya verilen addır. Askeri tarihçi Spencer C. Tucker'a göre, Kara Cuma günü 64 protestocu ve 30 hükûmet güvenlik gücünden oluşan 94 kişi öldürüldü. Ölümler, protesto hareketi ile Şah Muhammed Rıza Pehlevi rejimi arasındaki herhangi bir "uzlaşma umudunu" sona erdiren İran Devrimi'ndeki en önemli olay olarak tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Mermer Saray</span>

Mermer Saray İran'ın Tahran şehrinde tarihi bir bina ve eski kraliyet ikametgâhıdır. Şehir merkezinde bulunuyor, ancak saray inşa edildiğinde konumu Tahran'ın sakin bir mahallesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Pehlevî İranı</span> 1925ten 1979a kadar İranı yöneten rejim

İran Şehinşah Devleti ya da yaygın ismiyle Pehlevi İranı, 1925 yılından İran Devrimi'nin bir sonucu olarak monarşinin devrildiği 1979 yılına kadar varlığını sürdürmüş devlet.

İran Gürcüleri veya Fereydan Gürcüleri Gürcü kökenli İran vatandaşlarıdır. Bugünkü Gürcistan, eski zamanlarda Ahameniş ve Sasani imparatorluklarına zaman zaman bağlı olarak yönetildi ve 16. yüzyıldan 19. yüzyılın başlarına kadar Safeviler ve daha sonra Kaçarlar olmak üzere İran'a bağlı krallıklara sahipti. Şah Abbas, selefleri ve halefleri, Kızılbaşların gücünü azaltmak, endüstriyel ekonomiyi geliştirmek, orduyu güçlendirmek ve çeşitli bölgelerde İsfahan, Mazandaran ve Huzistan eyaletleri de dahil olmak üzere İran'da yeni inşa edilen şehirleri doldurmak amacıyla yüzbinlerce Hristiyan ve Yahudi Gürcüyü zorla bu topraklara sürgün etti. Aralarında soyluların da bulunduğu bir kısmı da yüzyıllar boyunca gönüllü olarak göç etti ve bazıları da 19. yüzyılda Rusya'nın Kafkasya'yı ele geçirmesinden sonra muhacir olarak İran'a göç etti. Feridunşehr'in Gürcü topluluğu, Fars dili ve Oniki İmamcı Şii İslam gibi İran kültürünün belirli yönlerini benimsemek zorunda kalmalarına rağmen bugüne kadar Gürcü kimliklerini korudular.

<span class="mw-page-title-main">İran'da örtünmenin yasaklanması</span>

8 Ocak 1936'da İran Şahı Rıza Şah, Keşf-i hicab olarak bilinen ve tüm İslami örtüleri yasaklayan bir ferman yayınladı; bu ferman hızla ve güçlü bir şekilde uygulandı. Hükûmet ayrıca birçok geleneksel erkek giyim türünü de yasakladı.