İçeriğe atla

İsmail Hakkı Eldem

İsmail Hakkı Eldem
DoğumAlişanzade İsmail Hakkı
Şubat 1871(1871-02-00)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm13 Mart 1944 (73 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı
MeslekYazar, çevirmen
MilliyetOsmanlı Türkü
EğitimMekteb-i Mülkiye
TürBiyografi
Edebî akımServet-i Fünûn
EvlilikAzize Hanım
ÇocuklarGalibe Hanım
Vedad Eldem
Sedad Hakkı Eldem
Sadi Eldem
AkrabalarEdhem Eldem (torunu)
Fethi Okyar (damadı)

Alişanzade İsmail Hakkı Eldem (Şubat 1871 - 13 Mart 1944), Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminin tanınmış biyografi yazarı ve çevirmeni.

Yaşamı

Şubat 1871'de İstanbul'da doğdu. Babası Tophane-i Amire'de kalemde çalışan Cavid Bey, annesi Fatma Hanım'dır. Fevziye Rüşdiyesi'nin ardından girdiği Mülkiye Mektebi'ni 1889'da bitirdi.[1] 1891 yılında Hariciye Nezareti Şehbenderlik (konsolosluk) İşleri Kaleminde üçüncü katip olarak çalışmaya başladı. Çalışmasıyla dikkat çekti, 1895'te ikinci mümeyyiz[2] 1897'de serhalife,[3] 1899'da müdür muavini ve 1908'de müdür oldu.[1]

II. Meşrutiyet'ten sonra dış görev aldı. 1908'de Marsilya'ya, 1918'de Münih'e başkonsolos olarak atandı. 1919'da Damat Ferit Paşa'nın ikinci hükûmeti döneminde başkonsolosluktan azledildi ve yurda döndü. 1925 yılında kendi isteğiyle Hariciyeden emekli oldu. Bir süre Üsküdar ve Kadıköy Su Şirketi'nde yetkili temsilci olarak çalıştı. 1938'de şirketin İstanbul Belediyesi'ne devri ile ilgili çalışmaları yürüttü.[4] İsmail Hakkı Eldem, 13 Mart 1944'te İstanbul'da öldü ve Zincirlikuyu Mezarlığı'na gömüldü.

"Deli Corci" lakaplı İbrahim Edhem Paşa'nın torunu ve ünlü ressam Osman Hamdi Bey'in yeğeni Azize hanımla evlenen İsmail Hakkı Eldem'in bu evlilikten dört çocuğu oldu: Sadi, Sedad (Hakkı Eldem), Vedad ve Galibe. Sadi Eldem babası gibi hariciyeci olurken, Sedad Hakkı Eldem Cumhuriyet döneminin en önemli mimarlarından biri olmuştur. Kızı Galibe ise Fethi Okyar'la evlenmiştir.[5]

Çalışmaları

İsmail Hakkı, ilk edebiyat denemelerine 1886'da henüz Mülkiye'de öğrenciyken başladı. Nahl-i Emel (Ülkü Fidanı)[6] dergisinde yazıları, Mektep dergisinde şiirleri, edebiyat incelemeleri, çeviriler ve değişik konularda yazıları yayınlandı. 1891-1894 yılları arasında derginin başmuharrirliğini (Başyazar) yaptı.[7] Dergi onun yönetiminde Servet-i Fünûncular çatısı haline geldi.[8] Dergiye Halid Ziya, Mehmet Rauf, Necip Asım, Cenap Şahabettin, Hüseyin Siret, Velet Çelebi gibi isimlerin desteğini aldı.[9] İsmail Hakkı Eldem, 1891'de şiir, biyografi ve inceleme kiiapları yayınladı, 1895'ten itibaren de çeviriye ağırlık verdi. Batı edebiyatının önemli isimlerini çevirdi.[7][9]

Eserleri

  • Müntehabât-ı Terâcim-i Meşâhir, 1891'de İbrahim Fehim ile birlikte yazdıkları kitapta daha önce Fransızcadan Osmanlıcaya yapılan çevirilerin asıllarıyla karşılaştırması yapılmakta ve çeviriler değerlendirilmektedir.[7]
  • On Dördüncü Asrın Türk Muharrirleri, 1892-1895 yılları arasında basılan ve 4 kitaptan oluşan seri, hicri takvime göre isimlendirilmiştir; aslında 19. yüzyıl Türk yazarları kastedilmektedir. Ahmed Midhat Efendi, Recâizâde Mahmud Ekrem, Cevdet Paşa ve Şemseddin Sâmi'nin byografilerinden oluşmaktadır. Birinci cildin başında roman, dördüncü ciltin başında tiyatro üzerine birer inceleme bulunmaktadır.[7]
  • Muasır şairlerimiz Nâbizâde Nâzım, Ali Ruhi, Emin Hümâyi ve Muallim Cûdî, gibi çağdaşı şairlerin tanıtıldığı ve şiirleri üzerine inceleme yapılan bir kitap.[7]
  • Osmanlı Meşâhîr-i Üdebâsı 1895'te kaleme alınan ve bir dizi olarak düşünülen kitabın il cildi Muallim Naci'nin monogrfisidir, serinin devamı gelmemiştir.[10]
  • Sevdâ-yı Hazân yahud Teessür 1892'de yayınlanan bir kısmı çeviri şiirlerden ve daha önce Mektep Dergisi'nde yayınladığı şiirlerinden derlenmiş olan kitap ilk ve son şiir kitabıdır.[11]

İsmail Hakkı'nın 1895'ten sonra yayınladığı çeviri eserleri ise şunlardır: Elem Çiçekleri (1927), İki Hakikat (1894), Müntabahât-ı Terâcim-i Meşâhir (1890), Rafael (Raphael) (1896), Talihsiz (1894)

Dipnotlar

  1. ^ a b Çankaya, s. 410-412
  2. ^ Mümeyyiz: Yazılan yazıları düzelten ve tamamlayan görevli"TDK Güncel Türkçe Sözlük". mümeyyiz. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2014. 
  3. ^ Ser-halife veya Baş halife: Kalem yazmanlarının en kıdemlisi. "TDK Tarih Terimleri Sözlüğü". ser-halife, baş halife. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2014. 
  4. ^ 11 Nisan 1938'de kabul edilen 3359 sayılı "Üsküdar ve Kadıköy Türk anonim Su şirketi imtiyazı ile tesisatının satın alınma­sına dair mukavelenin tasdiki hakkında kanun" ekindeki mukavelede şirketi temsilen İsmail Hakkı Eldem'in imzası vardır. "3359 sayılı kanun ve ekleri" (PDF). Resmi Gazete, 3886. 19 Nisan 1938. ss. 226-238. 4 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Şubat 2014. 
  5. ^ Ayvazoğlu
  6. ^ Asna, M. Alaeddin. "(Takvim-i Vekayi'nin 400. Yılında) Türk Gazeteciliğinde Mülkiye'nin Yeri". Mülkiye.org. Mülkiyeliler Birliği. 2 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2014. 
  7. ^ a b c d e Okay, age s.20
  8. ^ Uşaklıgil, age s. 11-14
  9. ^ a b Kitap ve Kitapçılık age s.11
  10. ^ Okay, age s.20-21
  11. ^ Okay, age s.21

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Hamdi Tanpınar</span> Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçii

Ahmet Hamdi Tanpınar ; Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi, siyasetçi ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Cemal Süreya</span> Türk şair, yazar ve çevirmen (1931–1990)

Cemal Süreya, kimlik adıyla Cemalettin Seber, Türk şair, yazar ve çevirmen. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biridir. İlk şiir denemelerini ortaokulda eskizlerle, lisede aruzla yapsa da asıl şiir çalışmaları üniversite yıllarında başlamıştır. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) adlarındaki şiir kitaplarının yanı sıra deneme, eleştiri, günlük ve antoloji türlerinde de yazmıştır. Eserlerinde en sık işlediği temalar aşk, kadın, yalnızlık, sosyal ve siyasal eleştiriler, ölüm, tanrı düşüncesi, portreler ve manzum poetikadır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Sosyalist bir dünya görüşüne sahip olan Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak fikirlerini ortaya koymak için araç olarak kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tevfik Fikret</span> Türk şair, öğretmen, yayıncı

Tevfik Fikret, Osmanlı Türkü şair ve öğretmen. Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılma sürecinde Servet-i Fünûn topluluğunun lideri olan Tevfik Fikret, devrimci ve idealist fikirleriyle Mustafa Kemal başta olmak üzere dönemin pek çok aydınını etkiledi. Türk edebiyatının Batılılaşmasında öne çıkan isimlerden birisi oldu. Farsçada "kuş yuvası" anlamına gelen Aşiyan ismini verdiği semt, yaşamının son yıllarını geçirdiği ve eserlerini kaleme aldığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Cevdet Paşa</span> Osmanlı devlet adamı

Ahmed Cevdet Paşa veya Lofçalı Ahmed Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti'nde on dokuzuncu asırda yetişen Türk devlet ve ilim adamı, tarihçi, hukukçu, şair.

<span class="mw-page-title-main">Peyami Safa</span> Türk yazar ve gazeteci

Peyami Safa, Türk yazar ve gazeteci. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu ve Yalnızız gibi psikolojik türdeki eserleriyle Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında ön plana çıktı. Yaşamı ve fikrî hayatındaki değişimlerini eserlerine de yansıttı. Server Bedi takma adıyla birçok roman kaleme aldı. Cingöz Recai tiplemesini Fransız yazar Maurice Leblanc'ın Arsen Lüpen karakterinden esinlenerek yarattı. Aynı zamanda çeşitli kurumlarda gazetecilik mesleğini sürdürdü ve ağabeyi İlhami Safa ile birlikte Kültür Haftası gibi çeşitli dergiler çıkardı.

<span class="mw-page-title-main">Halit Fahri Ozansoy</span> Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmen (1891-1971)

Halit Fahri Ozansoy, Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmendir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hakkı Paşa</span> 210. Osmanlı sadrazamı

İbrahim Hakkı Paşa V. Mehmed saltanatında 12 Ocak 1910 - 30 Eylül 1911 tarihleri arasında bir yıl sekiz ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Beşir Ayvazoğlu, edebiyatçı, şair, yazar, gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Ziya Ortaç</span> Türk yazar

Yusuf Ziyaettin Ortaç, Türk şair, yazar, edebiyat öğretmeni, yayımcı ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Enis Behiç Koryürek</span> Türk şair, öğretmen, diplomat ve bürokrat (1891- 1949)

Enis Behiç Koryürek, Türk şair, öğretmen, diplomat ve bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Kitaplığı</span> İstanbulda bir kütüphane

İBB Atatürk Kitaplığı, İstanbul'un Taksim semtinde Miralay Şefikbey Sokağı üzerinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü'ne bağlı, araştırmacılara hizmet veren bir kitaplıktır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Haşim</span> Türk şair

Ahmed Haşim, Fecr-i Ati topluluğu üyesi Türk şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Safa</span> Türk şair, yazar ve eleştirmen

İsmail Safa, Türk şair, yazar ve eleştirmendir. Yazar Peyami Safa ve gazeteci İlhami Safa'nın babası, siyasetçi Ali Kami Akyüz'ün de ağabeyidir. Zaman zaman "Kâmil" takma adıyla da şiir ve yazılar yazmıştır. Servet-i Fünûn şairlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Ülkü Tamer</span> Türk şair, gazeteci, oyuncu ve çevirmen

Ülkü Tamer, Türk şair, gazeteci, oyuncu ve çevirmen.

Mehmet Celal, son Osmanlı döneminin tanınmış yazar ve şairlerinden biridir. Duygusal ve hayalci şiir ve hikâyeleri ile tanınmıştır.

Ayşe Sarısayın, Türk yazar, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Sadullah Paşa</span> Osmanlı diplomat, devlet adamı

Sadullah Paşa Ticaret ve Ziraat Nazırlığı görevinde bulunmuş, Tanzimat Döneminin önde gelen Osmanlı devlet adamı, siyasetçi ve diplomat.

Edhem Eldem, Türk tarihçi, yazar ve akademisyen.

Kültür Haftası, Peyami Safa'nın ağabeyi İlhami Safa ile beraber 5 Ocak 1936'da yayımlamaya başladığı düşünce, kültür ve edebiyat dergisidir. Dergiyi çıkaran kişi Peyami Safa olmasına rağmen derginin mülkiyetini ve genel yayın müdürlüğünü Hafta dergisinde olduğu gibi İlhami Safa üstlenmiştir. Derginin ilk sayısı çok sayıda entelektüeli bir araya getirmiştir ve toplamda 21 sayı çıkmıştır. Toplamda dört yüksek lisans tezine de konu olmuştur.

Cemal Süreya (1931-1990), hayatı boyunca şiir, deneme, eleştiri, çeviri, günlük ve antoloji alanında eserler vermiştir. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biri Süreya, ilkokul sıralarında Ali cenkleri ve bir takım dinî içerikli eserleri okumuş ve dergi çalışmaları yapmıştır. Şairliğe ilk adımını, ortaokul arkadaşı ve sonradan eşi olan Seniha Hanım'a yazdığı şiirler oluşturmaktadır. Lisedeyken Eski edebiyatla ilgilenen şair, Osmanlıcayı kendi kendine öğrenmiş ve şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır. İlk şiirini, "Şarkısı-Beyaz", 8 Ocak 1953 tarihli Mülkiye dergisinde yayımlamıştır. Derginin nisan sayısında "Di Gel", mayıs sayısında "Çıkmaz Sinir" yer almıştır. Ayrıca Asır, Yeditepe, Yenilik dergilerine de şiirler göndermeye başlamıştır. Şairlik duygusunu yaratan ilk etken, annesinin ona anlattığı Kerem ile Aslı hikâyesi, ikinci etken de Ali cenkleri ve Köroğlu kitaplarıdır. Başlarda Garip hareketine ilgi duymayan Süreya, yeni şiire ilgisi Ahmet Muhip Dıranas'ın "Kar" şiiriyle başlamıştır. Yeni şiire yönelmesi Dıranas ve Özdemir Asaf'a olan ilgisiyle gelişmiştir. Süreya'yı şöhrete kavuşturan şiir Yeditepe dergisinde Haziran 1954'te yayımlanan "Gül" şiiridir. Eserlerini Yeditepe'nin yanı sıra Şiir Sanatı, Evrim, Yenilik, Şimdilik, Pazar Postası gibi yerlerde yayımlamaya devam etmiştir. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) şiir kitaplarını yayımlamıştır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirmiştir. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmemiştir. Kendini "sol sempatizanı demokrat aydın" olarak gören Süreya, Papirüs dergisini çıkarmış ve bu dergide edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak da fikirlerini ortaya koymak için bir araç olarak kullanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.