İsmâil Rusûhî Dede
İsmâil Rusûhî Dede ya da Ankaravî İsmâil Rusûhî Efendi (doğum tarihi bilinmiyor, Ankara - 1631, İstanbul), Galata Mevlevîhânesi şeyhlerindendir.[1] Mutasavvıf kimliğinin yanında devrinin önemli ilim adamlarından olan Ankaravî, değişik konularda yirmi dört adet eser yazmıştır. Bazı kaynaklarda eser sayısı 28 olarak belirtilir. Mesnevi hakkındaki çalışmalarıyla da Anadolu tasavvuf hareketinin önde gelen isimleri arasında yer alır.[2][3]
Ankara doğumlu İsmâil Rusûhî Dede'nin babasının adı Ahmed'di. İlk eğitimini Ankara'da gören İsmâil Rusûhî Dede Farsça ve Arapça öğrendi. Tasavvufa yönelerek Bayrâmiyye tarikatına katıldı ve tasavvuf derecelerinde yükseldi. Gözlerinden rahatsızlanan İsmâil Rusûhî Dede, hekimlere başvurup türlü tedaviler görse de iyileşemedi ve rahatsızlığı daha da artmaya başladı. Son çareyi manevi hekimlerde arayan İsmâil Rusûhî Dede Konya'ya gitti. Burada Muhammed Celâleddin-i Rûmî'nin mevlevî şeyhi torunu Çelebi Bostan Efendi'yi ziyaret etti. Çelebi Bostan Efendi, ondan Mevlana'nın Mesnevî'sini şerh etmesini istedi. İsmâil Rusûhî Dede, Çelebi Bostan Efendi'nin öğrencisi oldu ve Mesnevî'yi şerh etti.[4][5] Bu sırada gözleri iyileşmeye başlayan İsmâil Rusûhî Dede, Çelebi Bostan Efendi tarafından 1610 yılında Galata Mevlevîhânesi'ne tayin edildi.[6]
1631 yılında vefât eden İsmâil Rusûhî Dede, vasiyeti üzerine Galata Mevlevîhânesi'nin bahçesine defnedildi.
Yapıtları
Mevlevîlik
- Risâle fîHakkı’s-Semâ
- Huccetu’s-Semâ’
- Risâletu’t-Tenzîhiyye fîŞe’ni’l-Mevleviyye
- Risâle-yi Usûl-ı Tarîkat ve Bey’at
- Sülûknâme-yi Şeyh İsmâîl
Tasavvufî ve Felsefî Konular
Tasavvufî Istılâhatlar
- Minhâcu’l-Fukârâ
- Derecâtu’s-Sâlikîn
- Risâle-yi Uyûn-ı İsnâ Aşere
Tasavvufî Şiir Şerhleri
- Makâsıdu’l-Aliyye fîŞerhi’t-Tâiyye
- Şerh-i Kasîde-yi Mimiyye el-Hamriyye
- Hikemu’l-Munderice fîŞerhi’l-Munferice
İbn Arabî ve İşrâkî Felsefesi
- İzâhu’l-Hikem (Şerhu Heyâkili’n-Nûr)
- Zubdetu’l-Fuhûs fîNakşi’l-Fusûs
Dinî İlimler
- Futûhât-ı Ayniyye
- Misbâhu’l-Esrâr
- Şerh-i Ehâdîs-i Erba’în
- Keffu’l-Lisân anŞurbi’d-Duhân
Belâgat
- Miftâhu’l-Belâga ve Misbâhu’l-Fesâha
Şiir Mecmûası
Çoklu Mesnevî Şerhi
- Simâtu’l-Mûkınîn
- Cenâhu’l-Ervâh
- Câmi’u’l-Âyât
- Fâtihu’l-Ebyât
- Hall-i Müşkilât-ı Mesnevî
- Nisâb-ı Mevlevî
- Tuhfetu’l-Berere
- Mebde ve Me’âd
- Mecmû’atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif
Kaynakça
- ^ "Ankaravî İsmail Rüsûhî Efendi". semazen.net. 11 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2014.
- ^ "İsmail-İ Ankaravi Hayatı, Eserleri Ve Tasavvufi Görüşleri-Dr. Erhan Yetik". 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2015.
- ^ "İSMÂÎL RUSÛHÎ-Yİ ANKARAVÎ ŞERH-İ MESNEVÎ" (PDF). 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2015.
- ^ Güleç, İsmail (2008). Türk Edebiyatında Mesnevi Tercüme ve Şerhleri. Pan Yayıncılık. s. 142. ISBN 9789944396448. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2014.
- ^ Kerametli, Can (1977). Galata Mevlevihanesi: Divan Edebiyatı Müzesi. Türkiye Turing Otomobil Kurumu Yayınları. s. 30. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2014.
- ^ Ceyhan, Semih (2001). Hadislerle Tasavvuf ve Mevlevi Erkanı. Dârulhadis. ss. 17, 21. ISBN 9759363240. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2014.
