İçeriğe atla

İskoç mitolojisi

İskoç mitolojisi, İskoçya tarihi boyunca ortaya çıkan, bazen birbirini takip eden nesiller tarafından detaylandırılan ve diğer zamanlarda reddedilen ve başka açıklayıcı anlatılarla değiştirilen mitlerin bir koleksiyonudur.

Doğa mitleri

Corryvreckan girdapı

İskoçya mitleri ve efsaneleri, yılın çeşitli mevsimlerinde ülkenin doğası hakkında bir perspektif vermenin yanı sıra, eski dönemlerdeki yaşam tarzını anlatırken "yerel bir renge" sahiptir.[1]

İskoç mitolojisi, doğanın çeşitli yönlerini ele aldığı için Yunan ve Roma mitleri gibi değildir. Bu bağlamda kışı temsil eden en güçlü ve korkulan tanrıça, tüm süresi boyunca kışı yöneten Beira'dır.[2] Bu efsane, popüler Maya mitolojisine benzer ve "yaratılış ve yılın döngüsü" nde kadın gücüyle ilgilenir. Ancak Donald Mackenzie, Scottish Wonder Tales from Myth and Legend adlı kitabında eski Yunan tanrıçalarının aksine İskoç mitlerinde tanrıçalarının yüceltilmediğini belirtir. [3]

İskoçya'daki nehirler, sessiz akış koşulları nedeniyle Forth Nehri'nin "sağır veya sessiz nehir" olarak adlandırılması gibi, nehrin doğasını ifade eden özellikleri ile tanrıçaların mesken yerleri olarak kabul edildi. [1]

Tanrıçalar

Ceann Caillí ('Cadı Başı'), County Clare'deki Moher Kayalıkları'nın en güney ucu. Cailleach olarak adlandırılan birçok yerden biri

Kelt tanrıçaları otoriterdi ve dişi tanrısallığı ve dünyayla ilişkili olarak dişi doğurganlığıyla ilişkilendirildi. Eski zamanlarda Kelt toprakları ve ulusal toplumlar hem tanrıçanın bedeniyle bağlantılıydı ("kabile tanrıçası" olarak da anılır) hem de onun yeryüzündeki temsilcisi kraliçeydi.[4]

Ulusal mitoloji

Tarihi dönemde İskoçlar için çeşitli amaçlara hizmet eden çeşitli köken efsaneleri ortaya çıktı.

İskoç kökenli bir efsane ya da İskoç halkının kuruluşunun sözde tarihsel anlatımı, onuncu yüzyılda Metz St. Cathróe'nin Latin Yaşamında uyarlanmış biçimde görünür. Yunan Küçük Asya'dan gelen yerleşimcilerin denizlere yelken açarak, muhtemelen Tírechán'dan iyi bilinen bir yer olan Cruachan Éli'ye vardıklarını anlatır. İrlanda'da Clonmacnoise, Armagh ve Kildare'den Cork'a ve nihayet Bangor'a kadar dolaşırken, Pictanei ile sürekli olarak savaşa girdiler . Bir süre sonra, İngiltere'nin Kuzey Kaledonya'sını işgal etmek için İrlanda Denizi'ni geçtiler ve bu süreçte Iona'yı, Rigmhonath ve Bellathor şehirlerini art arda ele geçirdiler. Bu şekilde fethedilen bölgeye, Spartalı komutan Nél veya Niul'un Mısırlı eşi Scota'dan sonra Scotia adı verildi ve Aziz Patrick, insanları Hristiyanlığa dönüştürdü.[5]

Daimi taşlar

Finn ve Fianna

Finn ve Fianna'nın hikayesi, İskoçya'daki Gaelce konuşan toplulukla olan bağlarının gücü bakımından diğer Gael mitolojik döngülerinden farklıdırlar ve bu ülkeden günümüze kadar gelen birçok metin vardır. Hikâyelerin esas olarak ayetlerde anlatılması ve epik geleneğe göre romantizm geleneğine daha yakın tonda olmaları bakımından Ulster Döngüsünden de farklılık gösterirler.

Efsanevi varlıklar

Kelpiler, İskoçya'nın Lowland bölgesinde, farklı şekillerde olduğu söylenen efsanevi su ruhlarıdır. Normalde bir at şeklinde görünürler. Gölleri ve nehirleri "rahatsız eden" ve insanları boğmaktan zevk alan su kelpi olarak bilinen başka bir ruh daha var. Ayrıca gece saatlerinde fabrikaların çalıştırılmasına yardımcı olduğu da bildiriliyor.

Seonaidh, Lewis sakinlerinin bir bardak bira ikramıyla ibadet ettikleri bir Kelt su ruhuydu. Dr. Martin'e göre, bir gece Lewis halkı Seonaidh'i yatıştırdı. St. Mulway kilisesinde toplandılar, her bir kişi ibadet için gerekli yiyecek ve ihtiyaçları taşıdı. Daha sonra her aileden toplanan malt poşetinden bira mayalanmıştı. Sonra cemaatin seçilmiş bir üyesi, dolu bardağı tutarak beline kadar denize girdi ve Seonaidh'e dua ederek birayı ikram etti: "Bize gönderecek kadar iyi olacağını umarak sana bu birayı veriyorum. Önümüzdeki yıl toprağımızı zenginleştirmek için bol miktarda deniz suyu bahşet. " Bu olay gece meydana geldi. Adağı yerine getirdikten sonra, adağı yapan kişi sahile döndü ve tüm toplanan insanlar, sunakta yanan bir mumun parladığı kiliseye taşındı. Bir süre sonra, uygun zaman geldiğinde mum söndürüldü. Sakinler daha sonra kilisenin arkasındaki bir tarlada toplandılar ve bira içerek kutladılar. Daha sonra, gelecek sezon ekin bolluğuyla kutsanacakları umuduyla evlerine döndüler. [6]

Orkney ve Shetland folkloru

Selkilerin denizde fok olarak yaşadıkları, ancak derilerini karada insan olmak için döktükleri, genellikle dolunay ışığında dans ettikleri söylenir. İnsan biçimindeyken derilerini kaybederlerse, sonsuza kadar insan biçiminde kalacaktır. İnsan şeklini alırken güzel yeşil saçlara sahip oldukları söylenir. Kendilerini insanlardan korumak için genellikle dalgalar arasına gizlenmiş kayalar ve adalarda ikamet ederlerdi. Selkiler ölümlü yaratıklardır. Efsane görünüşe göre en çok Orkney ve Shetland'da[7] yaygındır ve kuğu bakirelerininkine çok benzerlerdir.[8]

Wulver'lar, kurtadamlara benzer iyi huylu yaratıklardır. Yoksul ailelere yiyecek bıraktıkları söyleniyor. [9]

Loch Ness Canavarı

İskoçya'da canavarın görüldüğü bildirilen loch Ness

Loch Ness Canavarı, uzun yıllar boyunca birçok gözlemden bildirilen efsanevi bir su canlısıdır. Popüler bir inanış, canavarın "uzun süre önce soyu tükenmiş plesiozorların " tek başına hayatta kalmasıdır . Canavarın görüldüğü 6. yüzyıla kadar bildirilse de, son zamanlarda göl çevresindeki yol inşa edildiğinde de görüldüğü bildirildi. Nessie'nin karada görüldüğüne dair ilk raporm Spicer ve eşi tarafından 22 Temmuz 1933'te görüldü. Nisan 1934'te Inverness'e seyahat ederken Londralı bir cerrah tarafından bir fotoğraf çekildi, ancak gerçekliği tartışıldı. Kraliyet Gözlemci Kolordusu'ndan CB Farrel, Mayıs 1943'teki II.Dünya Savaşı günlerinde bile görüldüğünü söyledi.[10]

Ayrıca bakınız

  • Glenmasan el yazması
  • Hebridean Mitleri ve Efsaneleri
  • Süvari Sözü
  • İkinci görüş

Kaynakça

  1. ^ a b Mackenzie 1997.
  2. ^ The Silver Bough, Vol.2: A Calendar of Scottish National Festivals, Candlemas to Harvest Home. William MacLellan. 1959. ss. 20-21. ISBN 0-85335-162-7. 
  3. ^ Tekin 2012.
  4. ^ Germanà 2010.
  5. ^ Dumville, "St Cathróe of Metz." 174-6; Reimann or Ousmann, De S. Cadroe abbate §§ II-V.
  6. ^ Armstrong 1825.
  7. ^ The Lore of Scotland: A guide to Scottish legends. Arrow Books. 2011. ss. 404-405. ISBN 9780099547167. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020. 
  8. ^ The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore. Infobase Publishing. 2009. s. 411. ISBN 978-1438110370. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020. 
  9. ^ Saxby 1932.
  10. ^ "Searching for Nessie". Official website of Loch Ness Organization. 18 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Mitoloji, mit veya söylen bilimi belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümü. Mit (söylen) sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya</span> Birleşik Krallıkın parçası olan Batı Avrupa ülkesi

İskoçya, Birleşik Krallık'a bağlı dört ülkeden biri. İskoçya anakarası, Büyük Britanya adasının kuzeydeki üçte birlik kısmını kaplar. Güneydoğusunda İngiltere ile 154 km uzunluğunda bir sınırı vardır. Kuzeyi ve batısı Atlas Okyanusu ile, kuzeydoğusu Kuzey Denizi ile ve güneyi İrlanda Denizi ile çevrilidir.

Kelt mitolojisi en yalın tanımıyla Kelt politeizminin mitolojisidir. Kelt politeizmi Demir Çağı Keltlerinin diniydi. Demir Çağı'ndaki diğer Avrupalılar gibi erken dönem Keltleri de politeistik mitoloji ve dinî yapıyı benimsemişlerdi. Kelt insanlarının içinde, Roma ile yakın iletişimi olan Galyalıların ve İber Yarımadasındaki Keltlerin mitolojileri Roma İmparatorluğu altında devam edememiş, daha sonra ise bu insanlar Hristiyan olmuş ve Kelt(ik) dillerini de kaybetmişlerdir. İronik bir şekilde bu insanların inanç ve geleneklerine dair bilgiler çeşitli Roma ve Hristiyan kaynakları sayesinde bugüne kadar ulaşmıştır. Bir başka açıdan ise, kendi politik veya lenguistik (dilsel) kimliklerini korumuş olan Keltler Demir Çağı'ndaki atalarının mitolojilerinin en azından artakalan küçük bir kısmını iletebilmişlerdir. Bu iletilebilmiş kısım genellikle Orta Çağ'da kaydedilmiş ve yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ejderha</span> efsanevi canavar

Ejderha, yarasa kanatlı, dikenli kuyruklu, derisi pullu, ağzından ateş saçan dev kertenkele ya da yılan biçimindeki efsanevi canavardır. Tarih öncesinin ejderhayı andıran dev sürüngenleri hakkında hiç bilgi yokken bile bu yaratıkların varlığına inanılırdı. Yunancadaki δράκων (drákōn) sözcüğü başlangıçta her türlü büyük yılan için kullanılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Aztek dini</span>

Aztek mitolojisi veya Aztek dini, Tolteklerin çöküşünün ardından 13-16. yüzyıllar arasında Meksika Vadisi'nde önemli bir uygarlık olarak ortaya çıkan Aztekler tarafından geliştirilmiş bir inanç, efsane ve gelenekler bütünüdür. 100'den fazla tanrısıyla çok tanrılı pantheona sahip sahip Aztek dini, gerek kendisinden eski gerekse kendisiyle eş zamanlı olarak aynı coğrafi bölgede ortaya çıkmış inançlar, mitler, kültürel ve kozmik imgelerden yoğun oranda etkilenmiştir. Ayrıca Aztek dini çok önemli ve sıkı bir mistik karaktere sahiptir ve liturjik açıdan çok gelişmiştir. Seremoniler ve ritüeller büyük bir titizlikle, belirli takvimleri çok sıkı bir şekilde takip ederek gerçekleştirilir ve dinî olduğu kadar siyasi ve toplumsal açıdan da önem arz ederdi. Ayrıca uzun yıllar boyunca kurgu eserlerinde yer almış antik ritüellerde insan kurban edilmesi anlayışı da Aztek inancında yer etmiş, ritüellerde gerçekten insan kurban edilmiştir.

Çin mitolojisi, Çin halk ve kültürünün biriktirdiği mitolojik ve efsanevi söylence, inanç ve tarih anlayışın bütününü tanımlar. Oxford'un Asya Mitolojisi Sözlüğü Çin mitolojisini tanımlarken şu ifadeye yer verir:

Çin mitolojisi, ..., tarih, efsane ve mitin bir karışımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz kızı</span> denizlerde ve okyanuslarda yaşadığı inanılan mitolojik varlık

Deniz kızları, belinden yukarısı dişi bir insan görünümünde olan ama aynı zamanda bir balık kuyruğuna sahip efsanevi varlıklardır.

Seonaidh, İskoç yazar Martin Martin'e göre Lewis'te yaşamış bir su cinidir. Adının İngilizleşmiş hali Shony veya Shoney olarak yazılır. Modern İskoçya Kelt dilinde "Johnny" isminin yerine kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Loch Ness</span>

Loch Ness, İskoçya'nın Highlands bölgesinde yer alan bir vadi set gölüdür. Oldukça derin ve geniş olan Loch Ness, deniz seviyesinden 15.8 metre yukarıdadır. 5 adet beslendiği nehir bulunan gölün yüzeyi 56.4 kilometrekaredir. Gölün en uzun aralığı 40 kilometre, en derin noktası ise 230 metredir.
Kahverengi suları ve güzel manzaralarının yanında gölü bu kadar ünlü yapan şey Loch Ness Canavarı efsanesidir. Kısaca Nessie olarak da bilinen canavarın varlığına bilimsel bir kanıt, yapılan birçok aramaya rağmen bulunamamıştır. İnananları, aramalar sırasında canavarın gölün derinliklerindeki mağaralara saklandığını ve çamurlu sular yüzünden görülemediğini iddia ederler.
Loch Ness, Loch Lomond'dan sonra en geniş, Loch Morar'dan sonra da en derin ikinci İskoç gölüdür. Üzerinde Cherry Adası denilen 1 adet de ada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Loch Ness Canavarı</span> efsanevî deniz canlısı

Loch Ness Canavarı, Nessie olarak da bilinir, İskoç folklorunda, İskoç Dağlık Bölgesi'ndeki Loch Ness'te yaşadığı söylenen bir yaratıktır. Genellikle büyük, uzun boyunlu ve sudan çıkıntı yapan bir veya daha fazla hörgüçlü olarak tanımlanır. Yaratığa olan popüler ilgi ve inanç, 1933'te dünyanın dikkatine sunulduğundan beri değişmiştir. Varlığının kanıtı, bir dizi tartışmalı fotoğraf ve sonar okumasıyla öyküdür. En ünlü fotoğrafı olan "Cerrahın fotoğrafı"nın (1934) oyuncak bir denizaltıya ait olduğu ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Thor (Marvel Comics) yardımcı karakterleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Marvel Comics'in Cermen mitolojisinden uyarladığı Thor çizgi romanında birçok yardımcı karakter bulunmaktadır. Bu karakterlerin de çoğunun Cermen mitolojisi ve diğer mitolojilerden alınmış olduğu gibi Marvel'in kendi yarattığı kurgusal karakterleri de mevcuttur. Bu karakterler başta süper kahramanlar olmak üzere dünyalı insan ve mutantlardan Elf, Troll, Dev ve Ejderha gibi sihirli yaratıklara ve uzaylılardan tanrılar ve diğer kozmik varlıklara kadar çok geniş bir yelpazede yer almaktadır. Diğer Marvel kahramanları önemli karakterlerdir. En önemli karakterler Thor'un ailesi ve halkı olan Asgard tanrılarıdır. Ayrıca, bu çizgi romanda görünen mitolojik tanrılar arasında en önemli tanrılar da onlardır. Elf Faradei, Troll Ulik, Kara Elf Malekith gibi pek çok dost ve düşmanı da bu panteonla bağlantılı sihirli yaratıklardır. İkinci en önemli tanrı grubuysa Thor'un dostu Herkül'ün de mensubu olduğu Olympos tanrılarıdır. Vişnu, Manitu, Horus ve Leir gibi diğer panteonların tanrıları da sık sık bu çizgi romanda yer almıştır. Galactus, Celestialler,Eternaller gibi kozmik varlıklar ve Skrull, Kree, Korbinite gibi uzaylı ırklar da önemli yer tutar.

<span class="mw-page-title-main">Tibet mitolojisi</span>

Tibet mitolojisi, Tibet halkı tarafından aktarılan geleneksel ve dini hikâyelere atıfta bulunur. Tibet mitolojisi, esas olarak Tibet kültüründen kaynaklanan ulusal mitolojinin yanı sıra hem Tibet Budizmi hem de Bön Dininden gelen dini mitolojiden oluşur. Bu efsaneler genellikle sözlü olarak, ritüellerle veya heykeller veya mağara resimleri gibi geleneksel sanatlarla aktarılır. Ayrıca, tanrılardan ruhlara ve canavarlara kadar çeşitli farklı yaratıklar da Tibet mitolojisinde önemli bir rol oynamaktadır ve bu mitlerin bazıları ana akım Batı medyasına girmiştir, en dikkat çekici olanı ise İngilizce Abominable Snowman olarak bilinen Yeti'dir.

Lakota mitolojisi, Lakota halkına ait mitlerin ve efsaneleri kapsar.

Cantabria mitolojisi, İberya'nın (İspanya) kuzey kıyı bölgesindeki bir Roma öncesi Kelt halkı olan Cantabrililerin mitlerine, öğretilerine ve efsanelerine atıfta bulunur. Zamanla, Cantabria mitolojisi muhtemelen Kelt mitolojisi ve Roma mitolojisi tarafından bazı orijinal anlamları yitirilerek seyreltildi. Daha sonra, Hıristiyanlığın yükselişi, Cantabria mitolojisini sona erdirdi

<span class="mw-page-title-main">Su tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Su tanrısı, mitolojide suyla veya çeşitli su kütleleriyle ilişkilendirilen bir tanrıdır. Su tanrıları mitolojilerde yaygındır ve genellikle denizin, okyanusun veya büyük bir nehrin daha çok olduğu medeniyetler arasında daha önemlidir. Su tanrılarına ibadet etmenin bir diğer önemli odak noktası, kaynaklar veya kutsal kuyulardır.

İskoççada tarbh uisge olarak da bilinen su boğası, Mancadaki tarroo ushtey'e benzer mitolojik bir İskoç yaratığıdır. Genellikle, bozkır lochlarının gece sakini olarak kabul edilir, atlardaki muadili su atından daha cana yakındır, ancak benzer amfibi ve biçim değiştirme yeteneklerine sahiptir.

Su Atı: Derinlerin Efsanesi Jay Russell'ın yönetmenliğini yaptığı 2007 yapımı filmdir. Filmi senarist Robert Nelson Jacobs, Dick King-Smith'in yazdığı çocuk kitabı The Water Horse'dan uyarlamıştır. Alex Etel filmde gizemli bir yumurta keşfeden ve sonra yumurtadan çıkan hayvana bakan bir çocuğu canlandırıyor. Yumurtadan çıkan hayvan, sonradan efsanevi Loch Ness Canavarına dönüşecek olan su atıdır. Filmde ayrıca Emily Watson, Ben Chaplin ve David Morrissey rol alıyor.

<span class="mw-page-title-main">Nuckelavee</span> Orkney mitolojisinde at benzeri şeytan

Nuckelavee, Orkney mitolojisinde at ve insan unsurlarını birleştiren at benzeri bir şeytandır. Kökenleri İskandinav mitolojisine dayanır, İngiliz halkbilimci Katharine Briggs nuckelavee'yi İskoçya'nın Kuzey Adalarındaki tüm şeytanların "en iğrenci" olarak adlandırır. Nuckelavee'nin nefesinin ekinleri soldurduğu ve çiftlik hayvanlarını hasta ettiği düşünülüyordu ve bu yaratık ağırlıklı olarak denizde yaşayan bir canlı olmasına rağmen karadaki kuraklık ve salgın hastalıklardan da sorumlu tutuluyordu.

<span class="mw-page-title-main">Minch'in mavi adamları</span>

Minch'in mavi adamları ya da fırtına kelpileri, İskoçya'nın Minch olarak bilinen iç ve dış Hebridler arasındaki kıyı sularında yaşayan, o bölgedeki havayı ve gemi trafiğini kontrol ettiğine inanılan İskoç folklorik mitolojik yaratıklarıdır. Dalgaları kontrol etme ve gemileri batırabilecek fırtınalar yaratma güçleri vardır. Dünyanın geri kalanında benzerlerine rastlanmayan ve İskoçya'nın diğer bölgelerinde pek bilinmeyen bu yaratıklar, Minch ve çevresindeki kuzey bölgelerden Wick'e kadar olan doğu bölgelerde tanınırlık kazanmış gibi görünüyor.

<span class="mw-page-title-main">Doon Nehri</span>

Doon Nehri, İskoçya'nın Ayrshire bölgesinde bulunan bir nehirdir. Genellikle kuzeybatı yönünde akar, Dalmellington kasabasının yakınından ve Patna, Dalrymple ve Robert Burns'ün doğum yeri olan Alloway köylerinden geçer. Doon'un kaynağı, Galloway Tepeleri'nin yükseklerinde bulunan Loch Doon'dur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.