İçeriğe atla

İskenderiyeli Klement

İskenderiyeli Klement
Kilise Babası
Doğum150
Atina
Ölümc. 215
İskenderiye - Mısır
KutsayanlarKatolik Kilisesi, Doğu Ortodoks Kilisesi, Lüteryan Kilisesi, Anglikan Komünyonu
Yortu4 Aralık (Batı Kilisesi) ve (Doğu Kilisesi)
Clement Alexandrine
Tam adıClement Alexandrine
ÇağıAntik
BölgesiBatı felsefesi
OkuluPlatonizm;İskenderiye İlahiyat Okulu
İlgi alanlarıHristiyan teolojosi
Önemli eser
  • Protrepticus
  • Paedagogus
  • Stromata
Önemli fikirleri
Etkilendikleri
Etkiledikleri
  • Bütün hristiyan felsefesi ve teolojisi and Catholic theology

İskenderiyeli Klement[5][6][7] (Yunanca: Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς -150 - yaklaşık 215), gerçek adı Titus Flavius Klemens olan Hristiyan düşünür.

Aklı inanca, felsefeyi dine tabi kılan ve daha sonra Augustinus ve Anselmus'ta ön plana çıkacak olan credo, ut intelligam tavrının ilk örneğini gözler önüne seren Klement'i daha önceki Kilise Babaları'ndan ayıran en önemli husus, onun Yunan felsefesine duyduğu sevgi ve hayranlıktır.

Hayatı

Klement’in kökenlerine dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bir yetişkin olarak Hristiyan olmayı tercih etmiştir. Hristiyan olmasından önce, Yunan felsefesi ve özellikle Platonculuk alanlarında çalışmış olan Klement oldukça donanımlı bir eğitime sahipti. Rahip olmadığı düşünülen Klement, Hristiyanlığı ‘hakiki felsefe/gerçek bilgelik sevgisi’ şeklinde temsil ettiği bağımsız bir okula önderlik etmiştir.

Origenes’in öğretmeni olduğu düşünülen ve ayrıca farkında olarak Hristiyan ilahiyatçısı ve Hristiyan ahlak kuramcısı olan ilk kişi olarak kabul görmekte olan Klement’in Hristiyan mistisizmi (tasavvuf) alanında bir öncü olduğu düşünülmektedir[8].

Düşüncesi

Felsefe ve Hristiyanlık

Klement'e göre, felsefe, tümüyle tanrısal bir ürün olup bilgeliği tüm kavim ve uluslar için parlayan Tanrı'nın kayrasının bir iyiliğidir. O, felsefe ile ilgili tüm bu olumlu değerlendirmelerine karşın, Yunan felsefesini Hristiyanlık için bir hazırlık, Yunan dünyasının vahye dayalı din için eğitilmesi olarak görmüştür. Felsefe, onun gözünde, yalnızca Hristiyanlık için bir hazırlık değil, fakat Hristiyanlığın anlaşılmasına katkıda bulunacak bir yardımcıdır.[9]

Klement felsefeyi; teolojinin bir hizmetkârı (Stromata 1.42.1), Tanrı’nın bir lütfu (Stromata 1.37.1), teolojiye bir nevi hazırlık ve imanın anlaşılması için gerekli bir yardım olarak görmüştür.

Tanrı ve Evren üzerine

Öte yandan, negatif teolojinin, Via Negativa'nın ilk örneğini vermiştir. Başka bir deyişle, Klement'e göre, biz Tanrı'nın ne olduğunu hiçbir zaman bilemeyiz, fakat yalnızca onun ne olmadığını bilebiliriz.

Tanrı ile evren arasındaki ilişki üzerinde duran, tanrısal etkiye müdahalenin evrenin her yerinde ve her an iş başında olduğunu ifade edebilmek için de, eşyanın Tanrının organlan olduğunu söyleyecek kadar ileri giden Klement, kötülük problemini irâde özgürlüğüyle açıklamaya çalışmıştır. Ona göre, acı günahkârları ıslah etmenin bir yolu olup insan özgürlüğünü istismar etmek suretiyle, esas amacından ve Tanrı’yla olan benzerliğinden uzaklaşır. Evrene kötülüğün girmesinin esas nedeni budur.[10]

Eserleri

Yazdığı tüm eserlerinde Klemens’in, Hristiyanlık ve Yunan kültürü arasındaki bağların ortaya konulması arayışında olduğu görülmektedir.

Protrepticus, Paedagogus ve Stromata eksiksiz olarak günümüze ulaşan önemli eserleridir. Bu eserlerin bulunduğu, 3 ciltten oluşan kitap ise yeni Hristiyan olan bireylere yönelik yazılmıştır.

  • Protrepticus, davranışlara yönelik tembih anlamına gelen bir kavramdır. Bu eser, henüz vaftiz olmamış ve Hristiyanlık ile ilgilenen bireyler için yazılmış olan felsefeye giriş niteliğinde bir metindir. Bu ciltte Klement ilk önce, en iyi filozofların (özellikle Platon) ve en iyi şairlerin, hakikate erişme yetisine sahip Yunanlar olduğu tezini ortaya koymuştur. Daha sonra Hristiyanlığa yaptığı atıfta, hakikatin aslında kendisini Eski Ahit’te görüldüğü üzere İbrani kökenli peygamberler ve hepsinin de ötesinde Logos (Kelam) yani Mesih aracılığıyla açığa çıkardığı da göz önünde bulundurulduğunda, bu iki farklı kökenin ikisinin de nasıl aynı ve tek olan hakikate erişebilmiş olduklarını açıklamıştır.
  • Paedogogos, Hristiyan yaşamı ve Hristiyan davranışına yönelik kılavuz niteliğinde bir eserdir. Bu kitap vaftiz olmuş öğrencilerin nefislerini terbiye etmelerine yardımcı olması için yazılmıştır. Klement bu metinde Mesih’i, kendisini takip edenleri ahlaken doğru bir yaşam sürdürmeleri için eğiten bir eğitmen olarak tasvir etmiştir. Bu kitapta Stoacı felsefenin etkileri önemli bir ölçüde hissedilmektedir. Klement, aklın Kelam (Logos) ile tanımlanmış olmasından dolayı, aklın rehberliği konusunda oldukça ısrarcı olmuştur.
  • Stromata, ‘daha ileri seviye’ bir kitap olarak imanda olgun Hristiyanlara yönelik yazılmıştır. Hristiyanlığın, hakiki gizem (ruhani bilgi) ve hakiki felsefe olarak tasvir edildiği bu kitapta; iman, hakikatin derin bir ruhani gizemi (Bilgi) olarak tanıtılmıştır. Klement için iman büyük oranda, Tanrı’nın lütfunun rehberliğinde yapılan entelektüel bir arayış olarak anlaşılmalıdır.

Kaynakça

  1. ^ Bromiley, Geoffrey William, (Ed.) (29 Ekim 1979). The International Standard Bible Encyclopedia. Wm. B. Eerdmans. ISBN 978-0-80283781-3. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2019 – Google Books vasıtasıyla. 
  2. ^ Clement of Alexandria. "VI". Stromata. 6. Early Christian writings. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2019. 
  3. ^ Hughes, Marilynn (22 Ocak 2018). The Limb of the Redemption (İngilizce). Lulu Press, Inc. ISBN 978-1-387-53487-6. []
  4. ^ Van Den Hoek, A. (1988) Clement of Alexandria and his Use of Philo in the Stromateis. An Early Christian reshaping of a Jewish model, Suplements to Vigiliae Christianae 3, Leiden.
  5. ^ Ferguson, Everett (1998). Encyclopedia of Early Christianity – Second Edition (İngilizce). Garland Publishing. ss. 262-263 ISBN 0-8153-3319-6. 
  6. ^ The New Catholic Encyclopedia – Second Edition (İngilizce). Thomson and Gale. 2003. ss. 797-799 Cilt 3 ISBN 0-7876-4007-7. 
  7. ^ Hristiyan İlahiyatının Hikayesi – Gelenek ve Reformun Yirmi Yüzyılı. Roger E. Olson. Haberci Basın Yayın Dağıtım Turizm San. Ve Tic. Ltd. Şti. 2020. ss. 87-91 ISBN 978-605-4707-62-1. 
  8. ^ Hıristiyanlık Tarihi. Michael A. Smith. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 215 ISBN 975-8318-86-1. 
  9. ^ assisli francis ve hristiyan mistisizmi. Cengiz Batuk. İZ yayıncılık. 2012. ss. 43-44 ISBN 978-975-355-913-3. 
  10. ^ Ahmet Cevizci, Ortaçağ Felsefesi Tarihi, 2000, s. 45.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mistisizm</span> Felsefi görüş

Mistisizm, halk arasında Tanrı ya da Mutlak ile bir olmak olarak bilinir, ancak dini ya da manevi bir anlam verilen her türlü vecdi ya da değişmiş bilinç durumunu ifade edebilir. Gizemcilik ya da mistisizm, dinsel esrimelerle ilgili ülkülemlerin, erdemlerin, ayinlerin ve efsanelerin uygulanmasının birlikte yapıldığı fikir akımı. Mistisizmin anlamı önemli ölçüde daraltılmıştır: Aynı zamanda nihai veya gizli gerçeklerdeki içgörüye, çeşitli uygulamalar ve deneyimlerle desteklenen insan dönüşümüne de atıfta bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Augustinus</span> Filozof, yazar ve doktor

Augustinus ya da Aurelius Augustinus, Aziz Augustinus ya da Hippo'lu Augustinus olarak da bilinen Hristiyan filozof ve tanrıbilimci.

<span class="mw-page-title-main">İslam felsefesi</span> İslam medeniyetindeki felsefe geleneği

İslam felsefesi, İslâm dinine mensup kişilerce gerçekleştirilen felsefe etkinliğidir. Müslüman felsefesi ve Arapça felsefe olarak da adlandırılır. İslam felsefesi adlandırması sadece İslam'a dair bir felsefe olarak anlaşıldığından tartışmaya açıktır. İslam dünyası felsefeyle 8. yüzyıldan itibaren sistematik hale gelen Bağdat merkezli tercüme hareketiyle tanışmıştır. 3. yüzyılda Plotinos'un öncülük ettiği, Yeni Platonculuk adlı felsefi akımın Eflâtun ve Aristoteles'i uzlaştırma çabaları İslam dünyasına aktarılan felsefenin temeli olmuştur. Müslüman filozoflar bu iki filozofun eserlerini şerh etme yoluna gitmişlerdir.

Hristiyan teolojisi, Hristiyanlık dini açısından teoloji veya Hristiyanlığın teolojik olarak incelenmesi diye tanımlanabilir. Hristiyan teolojisi, Hristiyanlık ile ilgili her türlü teolojik olgunun incelenmesini içerir.

Düalist kozmoloji veya Düalizm, genellikle birbirine karşı çıkan iki temel kavramın var olduğuna dair ahlaki veya ruhsal inançtır. Hem geleneksel dinler hem de kutsal kitap dinleri dahil olmak üzere çeşitli dinlerden çeşitli görüşleri kapsayan şemsiye bir terimdir.

İçrekçilik, batınilik ya da ezoterizm, bir konudaki derin bilgilerin ve sırların ehil olmayanlardan gizlenerek, bir üstat tarafından sadece ehil olanlara inisiyasyon yoluyla öğretilmesidir. Ezoterizm bir din veya bir inanç sistemi değildir. Çoğunlukla ezoterik (içrek) yani ezoterizm ile ilgili veya ezoterizme dair şeklinde kullanılır.

Tatianus putperest bir aileden doğan, sonraları Hristiyanlığı seçen bir Hristiyan apolojisti. Tatianus'un bir süre Roma'da yaşayıp daha sonra Edessa'ya döndüğü bilinir. Bardesanes ile çağdaş olan Tatianus Süryani edebiyatına büyük katkılarda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tertullianus</span> Yazar, filozof ve teolog

Tertullianus, MS 160-225 yılları arasında yaşamış olan Kilise Babası.

<span class="mw-page-title-main">Anselmus</span> Filozof, ilahiyatçı

Canterbury'li Anselmus, Tanrı'nın varlığına ilişkin ontolojik kanıtıyla tanınan Benedikten keşişi, filozof ve ilahiyatçı. Felsefe tarihçilerine göre Anselmus Skolastiğin babasıdır ve "İkinci Augustinus". Öldükten sonra hemen Katolik Kilisesi tarafından Aziz olarak ilan edilmiştir. 1720'de Papa XI. Clemens tarafından Kilise Doktoru ilan edilmiştir. Yortusu 21 Nisandır.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Aquinas</span> İtalyan filozof ve teolog (1225–1274)

Thomas Aquinas veya diğer adıyla Aquinolu Thomas, bilgi felsefesi, metafizik, siyaset ve ruhun ölümsüzlüğü konularındaki yorumlarıyla skolastik düşünceye önemli katkılar sağlamış Dominikan rahip. 1322'de Aziz ilân edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Atinalı Aristides</span> II. yüzyılda yaşamış ilk Hristiyan apolojistlerinden

Atinalı Aristides ya da Marcianus Aristeides, Kilise Babası - 2. yüzyılda yaşamış ilk Hristiyan apolojistlerindendir. Aristides patristik felsefenin de ilk temsilcilerinden biridir.

Atinalı Athenagoras, MS 2. yüzyılda yaşamış ve Hristiyanları ahlaksızlık ve devlete itaatsizlikle suçlayan putperestlerin iddialarına karşı çıkmak ve Hristiyan inancıyla ibadet ilkelerini Yunan ve Roma dünyasına yaymak için, 177 yılında bir apoloji kaleme almış olan Hristiyan düşünürdür.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ felsefesi</span>

Orta Çağ felsefesi tarihsel dönem itibarıyla ilkçağ felsefesinin bitiminden modern düşüncenin başlangıcına kadar olan dönemi kapsar. M.S. 2. yüzyıldan 15. yüzyıl sonlarına-16. yüzyıl başlarına, rönesansa kadar olan dönem olarak ele alınır. Bu dönemin felsefe tarihi açısından kendine özgü özellikleri vardır. Birçok felsefe tarihi kitabında Orta Çağ'da felsefe yok sayılır ya da Orta Çağ'ın karanlık bir çağ olduğu değerlendirmesine bağlı olarak felsefenin de karanlığa gömüldüğü öne sürülür. Bunun yanı sıra Orta Çağ'da felsefenin varlığını kabul eden ve bu felsefenin özgül niteliklerini açıklayan felsefe tarihi çalışmaları da söz konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Origenes</span>

Origenes veya Origen, İskenderiye'de Hristiyan bir ailede doğmuş ve kendini hadım etmesine bile neden olacak düzeyde münzevi (sofu) bir kişiliğe sahip olmasıyla tanınan ve Patristik felsefenin en önemli temsilcilerinden sayılan bir Kilise Babası'dır.

<span class="mw-page-title-main">I. Athanasios (İskenderiye piskoposu)</span>

İskenderiyeli Athanasios, 4. yüzyılda yaşamış önemli ilahiyatçı, İskenderiye Piskoposu, Kilise Babası ve azizdir. Ortodoks Hristiyanlığın oluşumunda önemli katkıları olduğu için "ortodoksluğun babası" olarak da adlandırılır. Hristiyan teolojisi üzerinde önemli bir etki bırakmış ve Hristiyan doktrininin şekillenmesinde katkı sağlamıştır. Kıpti Kilisesi tarafından İskenderiye'nin 20. Papası kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nissalı Gregor</span>

Nissalı Gregor, Kapadokya bölgesindeki Nissa adlı antik kentin piskoposu.

<span class="mw-page-title-main">Maksimos (aziz)</span>

İman Savunucusu Maksimos, Teolog Maksimos ya da Konstantinopolisli Maksimos, Hristiyan keşiş, teolog, mistik ve bilgin.

<span class="mw-page-title-main">Iustinus</span>

Iustinus, Patristik felsefenin ilk döneminin adı anılmaya değer apolojistlerinden biridir. Yortusu 1 Hazirandadır.

<span class="mw-page-title-main">İran felsefesi</span> Doğu felsefesinin bir kolu

İran felsefesi veya Fars felsefesi, Doğu felsefesinin bir parçası olup, oldukça zengin ve eski bir tarihe sahiptir. İran felsefesi'nin kökeni eski İran'da Hint-İran kökleriyle ortaya çıkan ve Zerdüşt öğretilerinden büyük ölçüde etkilenen, felsefi gelenek ve düşünceler zamanına kadar uzanmaktadır. Pers bölgesinde bağımsız felsefi düşüncenin ortaya çıkışını, M.Ö. 1500’ler de Avesta metinleri aracılığı ile tarihleyen Hint-İranlılar’dan öğrenmekteyiz. Zerdüşt'ün görüşlerinin, Yahudilik ve Orta Platonizm dönemi fikirleri aracılığıyla, Batı Avrupa kültürlerini de etkilediğini görmekteyiz.