İçeriğe atla

İskender (roman)

İskender
Şafak, romanın kapağında kitaba adını veren İskender karakteri olarak yer aldı.
YazarElif Şafak
ÇevirmenOmca Korugan
Ülke Türkiye
Dilİngilizce
TürRoman
Yayım22 Temmuz 2011
YayımcıDoğan Kitap
Sayfa448
ISBN6050902518

İskender, bir Elif Şafak romanı. Temmuz 2011'de Doğan Kitap tarafından yayımlandı. İngilizce olarak yazılan roman, Türkçeye Omca Korugan tarafından çevrildi. Diğer romanlarında olduğu gibi bunda da Şafak, tasavvufa bir alt damar olarak yer verdi[1] ve İskender'i, önceki çalışmalarına göre edebi olarak çok daha "olgun bir ses" olarak yorumladı.[2]

Roman, adını da aldığı bir anti-kahraman[3] olan İskender etrafında dönmektedir ve Türk-Kürt kökenli, Londra'ya göç etmiş bir aile üzerinden göçmenlerin durumunu anlatmaktadır. Piyasaya sürülmesiyle kapak tasarımı hakkında çeşitli görüşler dile getirilirken romanın intihal olduğu da ortaya atıldı.

Yazım ve yayımlanma süreci

Yazar, kitabı yazmaya İstanbul'da başladı, Londra'da devam etti ve bir buçuk yılda bitirdi.[2] İskender, İngilizce yazıldı ve Omca Korugan tarafından Türkçeye çevrildi fakat Şafak, Türkçe çeviriyi alıp yeniden yazdı.[2] Romanın kapağında İskender olarak yer aldı ve bunu, "Daha önce bir kadın yazar, erkek kahramanın kılığında kitabının kapağında yer aldı mı bilmiyorum ama 1,5 yıldır hep İskender olmanın nasıl bir şey olduğunu düşündüm, ister istemez İskenderleştim." sözleriyle açıkladı.[1] Şafak, yazdıkça kendini karakterlerinin yerine koyduğunu, kitapta on karakter bulunduğunu ama en çok İskender'i anlamakta zorlandığını vurguladı.[1] Ayrıca Şafak'a göre, kendisi İskender'i yani bir aile hikâyesini ancak anne olduktan ve 40 yaşına yaklaşınca yazabilirdi.[2] Kitap, Uğurcan Ataoğlu tarafından tasarlandı ve Şafak, ilk kez bir erkek ağzından kitap yazdığını kendisine söyledi. Böylece "Elif’ten nasıl bir erkek olurdu?" sorusu oluştu.[4] Nihayetinde İskender'in kapağında Şafak, romana adını veren karakter olarak yer aldı.

İskender, Doğan Kitap tarafından 1 Ağustos’ta çıkacağı duyuruldu[5] fakat ilk baskısı 200 bin yapıldı ve matbaadayken internet kitapçıları ve kitabevleri tarafından toplamda 165 bin tane sipariş aldı. Bu nedenle Doğan Kitap, kitabı belirlediği tarihten önce piyasaya çıkarmak durumunda kaldı.[6] Kitap, Penguin ve Viking tarafından 2012 senesinde İngiltere’de ve ABD'’de peş peşe basılacağı açıklandı.[7]

Temalar

Şafak'ın İskender'de işlediği temalardan biri kadına şiddettir. Konunun çok karmaşık olduğunu ve bu yüzden konuya daha derinden bakabilmek istediğini açıkladı ve şunları belirtti: "Biz İskender'i anlamadıkça, İskender gibileri çözemedikçe bu sorunları ortadan kaldıramayız. İskender nasıl yetişiyor? O'nu da yetiştiren bir anne. O ana-oğul ilişkisi nasıl şekilleniyor? Biz kadınlar bunda nasıl rol oynuyoruz?"[2] Diğer bir tema ise "ikiz" temasıdır. İkiz teması, yazarın tamamen kendi hayatından esinlenerek gurbet duygusuyla ortaya çıktı.[2] İşlenen bir diğer tema Şafak'ın "pasif bir öğreti değil, insanı dönüştüren bir yaşam felsefesi" olarak gördüğü "tasavvuf"tur ve romanda, Yunus ve Zişan aracılığıyla anlatılmaktadır.[8]

Karşılama

Kapak tasarımı

"Fikrin ham hali benden çıktı. Bir buçuk yıl boyunca her Allah'ın günü 'İskender olmak nasıl bir şey?' diye kafamdan geçirerek yazdım. Yazarken de İskenderleştim. Sevgili Uğurcan Ataoğlu, Pemra Ataç ve yayınevinden arkadaşlarıma da bunu söyledim. Kapak, tamamen romanın içinden çıktı. Romana sonradan monte edilmiş değil. Kapağı daha iyi anlayabilmek için hikâyeyi bilmek lazım."

Şafak'ın, "Niye böyle bir kapak seçtiniz?" sorusuna verdiği cevap.[9]

Kitabın kapağında Elif Şafak'ın İskender karakteri olarak yer almasıyla yazarın kahramanın kılığına girmesinin, okurun hayal dünyasına müdahale olduğunu savunanlar çıktı ve bu tip bir çalışmanın abartılmış bir promosyon şekli olduğu söylendi. Taraf'ın Telesiyej yazarı, Şafak'ın İskender karakteri olarak kitabın kapağında yer almasını "proje kazası" olarak yorumladı ve "Bir yazarın kendi yarattığı bir kahramanla özdeşleşmesi, bu yönde herhangi bir biçim sunması (görüntü vermesi), okurun o kahramanla özdeşleşmesinin yolunu keser." dedi.[10] Edebiyat eleştirmeni Semih Gümüş, bir edebiyat yapıtının, özellikle romanın, artık aynı zamanda bir ticaret ürünü olduğunu ve dileyen yazarın kitabının satış kampanyasının parçası olmak isteyebileceğini belirtti.[4] Ömer Türkeş, sürekli görüntü veren, mizansen pozlar vermiş yazarların okurların çok hoşuna gitmediğini ama önemli olan kitabın içindekiler olduğunu dile getirdi.[4] Ayrıca asıl tehlikeyi şöyle ifade etti: " Reklam kampanyaları, kitabın popülerleşmesi motiflerinin düşünülmeye başlaması yazarın, kitabın önüne, edebiyatın önüne geçmesine neden oluyor."

Elif Şafak, kapakların estetiğinin ve sunumun önemli olduğunu belirttiği bir röportajında kapağın, iç içe resmettiğini belirtti.[11] Taraf'a verdiği röportajda Şafak, yeni olan her şeyin ilk başta biraz yadırgandığını dile getirdi.[12] Ayrıca kadın yazar olarak bir erkek karakteri anlayabilmek, onun dönüşümünü yaşarken okurunun da buna yoldaş edebilmek için kapakta erkek olarak yer aldığını dile getirdi. Kapağın tasarımcısı Uğurcan Ataoğlu ise böyle bir fotoğrafın oldukça çekici bir takdim şekli olduğunu söyledi.[4]

İntihal iddiası

"Bu kadarı tesadüf olamaz. Şafak, Zadie’nin kitabını şablon olarak örnek almış, aileyi Türk yaparak bir kitap yazmış. Konuyu basitleştirmiş. Özellikle pencere hikâyesindeki benzerliği aklım almıyor. On tane öyle paralel hikâye yazılabilirdi ama pencere hikâyesi paralel bile olmamış. Buna intihal denir. Uyarlarlama gibi bir şey olmuş. Esinlenmeyi aşmış."

Şafak'ın intihal yaptığını iddia eden İnci Gibi Dişler'in çevirmeni Mefruke Bayatlı[13]

İskender'in İngiliz yazar Zadie Smith'in İnci Gibi Dişler romanından esinlenildiği romanın çevirmeni Mefkure Bayatlı tarafından iddia edildi.[13] Bayatlı, "Zadie’nin kitabını şablon olarak almış, ama buna intihal denir." dedi. Ayrıca Fikir Mahsulleri Ofisi adlı blog, iki romanın karakterleri ve olayların bire bir örtüştüğünü ve Şafak'ın Smith'ten "intihal tartışmalarına yol açacak kadar esinlenmiş" olduğunu iddia etti.[13][14] Bu iddialara ise Elif Şafak, Doğan Kitap'ın Genel Yayın Yönetmeni Deniz Yüce Başarır ve kitabın editörlerinden Işıl Özgüner yanıt verdi: Şafak, kitabında kendi alın teri ve hayal gücünün olduğunu açıklarken Özgüner, Zadie Smith'in romanının bu alanda yazılmış tek ve ilk kitap olmadığını, onlarca kitabın birçok ortak noktasının olduğunu ifade etti; Başarır ise "Batı edebiyatının önemli bir geleneği olan göçmen edebiyatı söz konusu olduğunda elbette bazı ortak temalar olacaktır. Ama bunlara intihal demek ya hayal gücünü lüzumsuzca zorlamaktır ya da kötü niyettir." açıklamalarında bulundu.[7] Hanif Kureishi aracılığıyla intihal iddialarından haberdar olan Zadie Smith, Şafak'a yazdığı bir mektupta iddiaları "gülünç bulduğunu" şu sözlerle belirtti: "Sana sadece sunu söylemek istedim, ben bu iddiaları tamamen gülünç buldum. Umarım her şey güzel olur, lütfen bu zehirli insanların seni etkilemesine, aşağı çekmesine izin verme."[15]

İstanbul Modern-Sabit Fikir işbirliğiyle düzenlenen Ağustos 2011'deki "Sözünü Sakınmadan" söyleşisine katılan Şafak, burada da intihal iddialarına, "Yazdıklarım benim alınterim. Kendi hayal gücümden ve emeğimden yola çıktım. Bu, benim sekizinci romanım, on birinci kitabım. Yazmaya daha dün başlamadım. Emeğin boşa çıkarılması beni üzüyor. İnternet üzerinden imzasız, çok kolay dedikodu çıkabiliyor. Kimse de bunu ispatlayamazsa özür dilemiyor." sözleriyle yanıt verdi.[16]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Elif Şafak'tan yeni kitap: "İskender"". 21 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011. 
  2. ^ a b c d e f "Elif Şafak yeni romanı İskender'i anlattı". 28 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011. 
  3. ^ Akdemir, Gamze (18 Ağustos 2011). "Biz kadınlar da çok masum değiliz". Cumhuriyet Kitap. 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. Birkaç şeyden ötürü; İskender bir kere anti-kahraman, 
  4. ^ a b c d "KİTAPTA TANITIMIN DOZU KAÇTI MI?". Erişim tarihi: 23 Temmuz 2011. []
  5. ^ "Elif Şafak'tan "İskender"". 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011. 
  6. ^ "Elif Şafak'ın 'İskender'i çıkmadan 165 bin sattı". Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011. 
  7. ^ a b "İskender 11. kitabım okurum beni bilir". Milliyet. 6 Ağustos 2011. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2011. []
  8. ^ Akyol, Arzu (20 Ağustos 2011). "El insaf!". Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. []
  9. ^ Yanık, Figen (21 Ağustos 2011). "Elif Şafak: Yazarları didiklemeyi seviyoruz". Sabah. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. []
  10. ^ "Elif Şafak'ın yeni romanı 'İskender'in kapağı, bir proje kazası mı". 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011. 
  11. ^ "Kapağa sürahi de koysam eleştirilirdim". Erişim tarihi: 1 Ağustos 2011. []
  12. ^ Oral, Sibel (31 Temmuz 2011). "Bu sistem erkekleri de hırpalıyor". Taraf. 
  13. ^ a b c Kara, Hasan. "'İskender'de intihal yapılmış iddiası!". Vatan. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2011. 
  14. ^ "Elif Şafak'ın yeni romanı biraz fazla "tanıdık"". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2011. 
  15. ^ "Elif Şafak'a destek mektubu". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011. 
  16. ^ "Türkiye'de örtük bir elitizm var". Radikal. 20 Ağustos 2011. 4 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

İskender şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">İskender Pala</span> Türk profesör, şair ve yazar

İskender Pala, Türk profesör, yazar ve divan edebiyatı araştırmacısı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu Başkanı.

<i>Don Kişot</i> İspanyol romancı Miguel de Cervantes Saavedranın romanı

Don Kişot ya da Don Kihote, İspanyol şair ve romancı Miguel de Cervantes'in kendi dilinde yazdığı roman ve bu romandaki asıl şahsiyetin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elif Şafak</span> Türk yazar, akademisyen ve aktivist

Elif Şafak, Britanyalı-Türk yazar, akademisyen, kadın hakları ve LGBTQ+ aktivisti. İlk romanı Pinhan'ı yayımladığı 1997'den beri eserler vermekte olan yazar, 2009'da yayımlanan Aşk adlı romanı ile Türk edebiyat tarihinin en kısa sürede en çok satan edebi eserinin yazarı unvanına sahip oldu. Eserleri 50'den fazla dile çevrilen Şafak, ''Aşkın 40 Kuralı'' adlı romanı ile BBC'nin "Dünyayı Şekillendiren 100 Roman" listesine girdi. 2017'de Amerika Birleşik Devletleri merkezli Politico dergisi tarafından "Dünyayı daha iyi bir yer yapacak 12 kişi"den birisi olarak seçildi. 2021'de BBC 100 Kadın listesinde Fransa adına yer aldı. 2017 yılında Forbes dergisine göre Türkiye'nin en çok kazanan yazarıdır. Ayrıca yazar Elif Şafak'ın "Bit Palas" isimli kitabında, "Sinek Sarayı" kitabından intihal olduğu gerekçesiyle Anadolu 1. Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi yazar ile yayınevinin maddi ve manevi tazminat ödemesine hükmetmiştir.

İntihal, bir kişinin eserinde başka kişilerin ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin kendisine aitmiş gibi kullanması. İntihal bir tür sahtekârlık ve hırsızlıktır.

<i>Baba ve Piç</i> Elif Şafakın 2006 tarihli romanı

Baba ve Piç, Elif Şafak'ın 2006 yılının Mart ayında Metis Yayınları tarafından ilk basımı gerçekleşmiş romanıdır. İstanbul-Amerika arasında, biri Türk diğeri Ermeni asıllı iki aile üzerinden Türk-Ermeni ilişkilerini 90 yıllık bir zaman dilimi içerisinde inceleyen bir romandır. Eserde Türk-Ermeni ilişkilerine her iki cepheden bakılmış, Amerika'daki Ermeni diasporası ile Türkiye'deki Türklerin birbirlerine bakış açıları Kazan ve Çakmaçıyan aileleri arasındaki tesadüfi ilişkilerle anlatılmıştır. Ayrıca eserde Türk-Ermeni sosyal yaşamı irdelenmiş, Türk ve Ermeni toplumları arasında var olan ortak his ve düşüncelerden de bahsedilmiştir.

Jale Parla,, Türk edebiyat teorisyeni ve eleştirmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Emine Işınsu</span> Türk yazar, şair ve dergi editörü

Emine Işınsu Öksüz, Türk roman ve oyun yazarı, şair ve dergi editörü.

<span class="mw-page-title-main">Zadie Smith</span> İngiliz roman, hikaye ve deneme yazarı

Zadie Smith,, İngiliz roman, hikâye ve deneme yazarı. 2000 yılında neşredilen ilk romanı "The White Teeth " kısa zamanda çok satılanlar listelerine girdi ve birçok ödüle layık görüldü. 2010 yılı sonbahar yarıyılından beri New York Üniversitesi'nde "yaratıcı yazarlık " dersleri veriyor.

<i>Masumiyet Müzesi</i> Orhan Pamuka ait roman

Masumiyet Müzesi, Orhan Pamuk'un 29 Ağustos 2008 tarihinde İletişim Yayınları tarafından piyasaya sunulan aşk romanıdır.

<i>Aşk</i> (roman) Elif Şafakın bir romanı

Aşk, Elif Şafak'ın Mart 2009 tarihinde yayımlanan bir romanıdır. Kitap, giriş kısmında "Ya ortasındasındır aşkın, merkezinde; ya da dışındasındır, hasretinde..." ibaresini taşımaktadır. İngilizce aslından Türkçeye çevirisini Kadir Yiğit Us yapmıştır.

<i>Siyah Süt</i>

Siyah Süt, Elif Şafak'ın 2007'de İstanbul'da Türkçe olarak yazdığı bir romandır. Yazarın, otobiyografik özellik taşıyan ilk kitabıdır; dili diğer romanlarına göre sadedir; gerçek ile kurguyu birbirine katan bir üslubu vardır.

<span class="mw-page-title-main">Celil Oker</span> Türk polisiye roman yazarı

Celil Oker, Türk polisiye roman yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Aşk romanı</span>

Aşk romanı, edebiyat′da bir roman türü.

Şemspare, Elif Şafak'ın Kasım 2010'dan itibaren Habertürk gazetesinde yayımladığı deneme niteliğindeki yazılarından oluşan kitap. Haziran 2012'de Doğan Kitap tarafından yayımlandı. Yazarın bir önceki deneme seçkisi Firarperest’in devamı niteliğindedir.

Saf ve Düşünceli Romancı, Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk'un, Harvard Üniversitesi'nin Charles Eliot Norton Dersleri adlı konferans serisi için hazırladığı ders notlarından ve konuşma metninden oluşan, ilk olarak The Naive and the Sentimental Novelist adıyla İngilizce yayımlanan kitabıdır. Türkçe ilk baskısı 2011 yılının Eylül ayında İletişim Yayınları tarafından yapılan kitap yedi ana bölümden oluşmakta ve Pamuk'un edebiyat ve sanat anlayışını bir bütün olarak ortaya koymaktadır. Pamuk kitabı bir dönem birlikte yaşadığı Hint yazar Kiran Desai'ye ithaf etmiştir.

Sabit Fikir, 2009 yılında yalnızca internette, 2011 yılında ise basılı olarak yayımlanmaya başlanan güncel edebiyat dergisidir. Dergi, internet üzerinden kitap satışı yapan Idefix şirketince yayımlanmaktadır. Derginin genel yayın yönetmenliğini 2010-2014 yılları arasında Elif Bereketli, 2014-2018 yılları arasında Ceyhan Usanmaz ve şu anda da Mustafa Akar devam ettirmektedir.

<i>Ustam ve Ben</i>

Ustam ve Ben, Elif Şafak'ın 2013'te Doğan Kitap Yayıncılık tarafından yayımlanan tarihi romanıdır. İngilizce olarak yazılan roman, Türkçeye Omca Korugan tarafından çevrilmiştir. Kitap, Osmanlı döneminde yaşayan ünlü Türk sanatçısı Mimar Sinan ve çevresine odaklanmaktadır.

Havva'nın Üç Kızı, Elif Şafak'ın Haziran 2016 tarihinde Doğan Kitap tarafından yayınlanan 16. romanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Guido Crepax</span> İtalyan karikatürcü (1933-2003)

Guido Crepas ya da daha bilinen adıyla Guido Crepax, Avrupa çizgi roman geleneğinin en büyük ustalarından biri olarak kabul edilen İtalyan çizgi romancı, yazar, grafik sanatçısı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.