İçeriğe atla

İshak Bey Munonov

İshak Bey Munonov
İshak Bey Munonov
DoğumNura, Rus İmparatorluğu
Ölüm27 Ağustos 1949
Alma-Ata yakınları, Sovyetler Birliği
Bağlılığı Çin
İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti
Hizmet yılları1925-1949
RütbesiTümgeneral
Çatışma/savaşlarıBasmacı Ayaklanması
Kumul İsyanı
Çin İç Savaşı
İli İsyanı

İshak Bey Munonov (Kırgızca: ىساقبەك مونونوۋ; Çince: 伊斯哈克拜克·穆努诺夫; pinyin: Yīsīhākèbàikè·Mùnŭnuòfū; Rusça: Ысакбек Монуев Isakbek Monuyev; 1902-27 Ağustos 1949), 20. yüzyılda Sincan bölgesinde bir Kırgız lideriydi.

Biyografi

İshak Bey, 1902 yılında tanınmış bir Kırgız aristokrat ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası, Sincan'a taşınan büyük bir tüccardı. 25 yaşındayken İshak Bey, Kızılsu'dan bir müfreze toplayarak Sovyet-Çin sınırına giren Basmacı Hareketi ile savaştı. Bundan ötürü Kuomintang hükûmeti tarafından tümgeneral rütbesi verildi.

Munonov, zamanla Kuomintang yetkilileriyle anlaşmazlığa düşmeye başladı. Bir askeri birlik kurduğu Alma-Ata'ya kaçtı, Sincan'a döndü ve Kuomintang birliklerini yendi. 1944'te Ahmetcan Kasımi önderliğindeki İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin silahlı kuvvetlerine liderlik etti.

Munonov, Kasımi de dahil olmak üzere diğer birkaç üst düzey lider ile birlikte Ağustos 1949'da, Çin komünistlerinin Çin'in kurulduğu Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı'na katılmaya davet edildikleri Pekin'e giderken bir uçak kazasında öldüler.[1] Munonov, resmen Çin Halk Cumhuriyeti'nde devrimci bir şehit olarak kabul edilmektedir.[2]

Kaynakça

  1. ^ 新中国和平解放新疆内幕 (1) 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18 Mayıs 2021 (Çince)
  2. ^ "三区革命烈士陵园（三区革命历史纪念馆）：伊宁市" 人民网 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18 Mayıs 2021 (Çince)

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta İshak Bey Munonov ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Cumhuriyeti</span> Çin istilası altındaki Türk devleti

Doğu Türkistan Cumhuriyeti, bugünkü Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzey kesminde Gulca 'da 12 Kasım 1944'te Sovyetler Birliği siyasi müdahalesi ve Kızıl Ordu'nun askerî desteğiyle kurulan, 20 Ekim 1949'da Çin Komünist Partisi'ne itaat eden ve Aralık 1949'de Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun bölgeye konuşlandırılmasıyla Çin'e ilhak edilen cumhuriyet.

Sibolar Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubunun biri olan etnik grupdur. Çin'in kuzeybatısında ve Sincan Eyaletinde yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Türkiye ilişkileri</span>

Çin-Türkiye ilişkileri, Çin ile Türkiye arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri içerir. Çin Komünist Partisi'nin Çin İç Savaşı'nı kazanması ve Çin Halk Cumhuriyeti devletinin 1 Ekim 1949 tarihinde kurulmasından sonra bile Türkiye, İç Savaş'ı kaybetmenin sonucu olarak Tayvan adasına çekilmeye zorunda kalmış Çin Cumhuriyeti devletini "Çin" ülkesinin tek meşru temsilcisi olarak tanımaya devam etti, ancak 4 Ağustos 1971 tarihinde Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti'yle diplomatik ilişkiler kurup "Tek Çin politikası"na uyarınca Çin Cumhuriyeti'yle olan resmî ilişkilerini askıya aldı ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tayvan dahil tüm Çin toprakları üzerindeki egemenliğini tanıdı. Buna rağmen, Türkiye, Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) yine gayrıresmî, hükümet dışı seviyede ilişkiler sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuomintang</span> Çin Cumhuriyetindeki siyasi parti

Kuomintang ya da Çin Milliyetçi Partisi, daha çok Tayvan olarak bilinen Çin Cumhuriyeti’nde kurulu bir siyasi partidir. Çin Cumhuriyeti’nin kurucu partisidir. Merkezi Tayvan adasındaki Taipei’dedir. KMT, Uluslararası Demokrat Birliği üyesidir. Önceki cumhurbaşkanı Ma Ying-jeou bu görevi üstlenen yedinci KMT üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çin anakarası</span>

Çin anakarası ya da Kıta Çini, Çin Halk Cumhuriyeti'nin doğrudan kontrolü altındaki toprakları ifade etmek için kullanılan jeopolitik bir terimdir. Bu tanım 1949 yılında Çin İç Savaşı'nın sonunda Çan Kay-şek önderliğindeki Kuomintang güçlerini Tayvan'a çekilmesi ve Çin Komünist Partisi'nin tüm anakarayı ele geçirmesinin ardından ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Burhan Şehidi</span>

Burhan Şehidi, Uygur asıllı Çinli siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ahmetcan Kasımî</span>

Ahmetcan Kasımî, Doğu Türkistan'da Uygur asıllı siyasetçi. 1946-1949 yılları arasında Doğu Türkistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olup 27 Ağustos 1949 tarihinde Abdülkerim Abbasov, Derilhan Sugurbayov, İshak Beg Mononov başta olmak üzere cumhuriyetin önderlerini taşıyan uçak Almatı'dan kalkarak Pekin'e doğru uçarken Baykal Gölü yakınlarında düşmesi sonucu öldü.

<span class="mw-page-title-main">Çin Kırgızları</span> Etnik grup

Çin Kırgızları, Çin'de gündelik kullanımda Kē'ěrkèzī zú terimi kullanılır, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sincan (Çin Cumhuriyeti eyaleti)</span>

Sincan Eyaleti veya Xinjiang Eyaleti, Çin Cumhuriyeti'nin eski bir eyaletidir. İlk başta 1884 yılında Çing Hanedanı'nın bir eyaleti olarak kurulmuş Xinjiang Eyaleti'nin kapsadığı toprakların çoğu artık 1955 yılında Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından kurulmuş Sincan (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunur. Kuomintang'ın Çin İç Savaşı'nı kaybetmesi sonrasında Xinjiang Eyaleti'nin özgün eyalet hükûmeti, "Sinkiang Eyalet Hükümeti Ofisi" (新疆省政府辦事處) ismi altında Taipei'ye taşındı, fakat 1992 yılında bu kuruluş feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">Delilhan Sugurbayoglu</span>

Dalelkhan Sugirbayev, ayrıca Dālil Khan, Delilhan, Delilhan Sugurbayoglu veya Talilhan Sukurbayeff, 20. yüzyılın ilk yarısında etkinlik gösteren Çin'in Sincan bölgesinden bir Kazak lideriydi.

Kumul İsyanı, 1931-1934 yılları arasında Sincan'da Kumul Uygurları tarafından başlatılan bir isyandı. İsyan, Sincan valisi Jin Shuren'i devirmek isteyen Hui General Ma Zhongying tarafından çıkarıldı.

Seyyid Ahmed Tevfik Bey Şerif Efendi, Suriyeli Arap gezgin ve siyasetçi. Suudi Arabistan kralı İbn Suud'un hizmetinde iken 1932'de Sincan'a seyahat etti. Çinli Müslüman Daotai Ma Shaowu tarafından sınır dışı edildi. 26 Ağustos'ta Kaşgar vahalarına ulaştı. Çin Cumhuriyeti hükûmetine sadık 36. Tümenin Çinli Müslüman kuvvetlerine karşı savaşan Birinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin Uygur ve Kırgız Türk Müslüman savaşçılarına katıldı. Tevfik Bey bir Pan-İslamcıydı.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkerim Abbas</span> Uygur lideri devrimci

Abdülkerim Abbas, 20. yüzyılda Sincan bölgesinde bir Uygur lideriydi. Kuzey Sincan'da İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin kurulmasına yol açan 1944 İli İsyanı'na liderlik etti. Abbas, Ahmetcan Kasımi ile birlikte, 1946'da isyanın bağımsızlık ilanını bir kenara bırakan ve bir koalisyon eyalet hükûmeti oluşturmak için Kuomintang yönetimine katılan Üç Bölge içindeki Marksist gruba başkanlık etti. Kasım ve Abbas, Çin İç Savaşı'nın sonlarına doğru Çin komünistlerine katılmada Üç Bölgeyi yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Sheng Shicai</span>

Sheng Shicai, 1933-1944 yılları arasında Sincan eyaletini yöneten bir Çinli siyasetçi ve savaş ağası.

<span class="mw-page-title-main">Yulbars Han</span>

Yulbars Han, Uygur aşiret lideri ve Çin İç Savaşı sırasında Kuomintang generali.

İli İsyanı veya Üç İl Devrimi, 1944-1949 yılları arasında Sincan'da Kuomintang yönetimine karşı çıkan Sovyet destekli bir isyandı. İsyan sırasında isyancılar 1944'te İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti Geçici Hükûmeti'ni kurdular.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Millî Ordusu</span>

Doğu Türkistan Millî Ordusu veya İli Millî Ordusu, İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin silahlı kuvvetleriydi.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan'ı ilhakı veya Çin tarihyazımına göre Sincan'ın Barışçıl Kurtuluşu, 13 Ekim 1949 tarihinde Çin İç Savaşı'nın sonlarında Sincan eyaletinin Çin Cumhuriyeti yönetiminden Çin yönetimine geçmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Alihan Töre</span>

Alihan Töre, İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olan Özbek asıllı siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.