İçeriğe atla

İrtiş-Karağandı Kanalı

İrtiş-Karağandı Kanalı
İrtiş-Karağandı Kanalı
Havza
Ülke(ler)Kazakistan
Bölge(ler)Karağandı, Aksu
Koordinatlar49°55′36.59″K 73°14′1.32″D / 49.9268306°K 73.2337000°D / 49.9268306; 73.2337000
Genel bilgiler
Uzunluk502 km (312 mi)
Yapım süresi1962-1974
DurumKullanımda
Wikimedia Commons
Harita

İrtiş-Karağandı Kanalı (Kazakça: Ертіс-Қарағанды каналы, romanize: Ertis-Karağandı kanalı; Rusça: Канал Иртыш — Караганда, romanize: Kanal İrtış-Karaganda), Kazakistan'ın kuzey orta kesiminde bulunan bir kanaldır. Kanal, İrtiş Nehri'ni Karağandı kentine bağlamaktadır. Kazakistan'ın bağımsızlığından sonra, kanal resmi olarak Kazak jeolog Kanış Satpayev'in anısına Kanış Satpayev Kanalı olarak bilinmektedir.

Tarihçe

Kanalın inşaatına 1962'de başladı. 1968'de kullanıma açılmaya başlandı ve 1974'te tamamlandı.

21. yüzyılın başlarında, Kazakistan'ın başkenti Astana'ya su sağlamak için kanaldan İşim Nehri'ne bir boru hattı inşa edildi. 2013 itibarıyla, Kazakistan'da ya İrtiş-Karağandı Kanalı'nı Astana'nın akış yukarısındaki İşim Nehri'ne kadar uzatma ya da İrtiş ve Astana arasında yeni bir kanal inşa etme önerileri bulunmaktadır.[1]

2013 yılında yayınlanan bir rapora göre, kanal günümüzde tam kapasitesinin ancak yarısı ile çalışmaktadır.[2]

Özellikleri

Kanal, İrtiş Nehri'nin kollarından birinden su aldığı Aksu kentinin hemen güneyinde başlar ve genellikle batı, güneybatı ve güney yönünde 451 km boyunca uzanmaktadır.[3] Karağandı'nın kuzeydoğu eteklerinde Kokpeti ilçesinde bir sanayi bölgesine ulaşır ve bu noktada suyu bir yeraltı boru hattına gitmektedir.

Kanal, güzergahı üzerinde çok sayıda baraj gölünden geçmektedir. Ayrıca, Nura Nehri'ni tünel gibi görünen bir yerde geçmektedir. Kanalın suyunun bir kısmı Nura'ya yönlendirilerek bu nehri yenilemektedir.

Karağandı, İrtiş'ten daha yüksekte yer aldığından kanal, toplamda 475 metre su yükselten 22 adet pompa istasyonu ile donatılmıştır.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Kazakhstan considering a water canal to link the Irtysh River to the Ishim River across Astana 10 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2013-10-07
  2. ^ Kulikov, Evgeny Vyacheslavovich (Куликов Евгений Вячеславович) (23 Ağustos 2013), Adapting of fisheries management to the changing Irtysh water basin hydrological regime, 25 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Eylül 2021 
  3. ^ Irtysh-Karaganda Canal 14 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in The Great Soviet Encyclopedia, 1979
  4. ^ L'vovich, M. I., World Water Resources and Their Future, American Geophysical Union, s. 344, 14 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Eylül 2021 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tuna</span>

Tuna, Almanya'nın güneyinde Kara Orman bölgesinde Donaueschingen kasabasında Brigach ve Breg nehirlerinin birleşmesiyle meydana gelen nehir.

<span class="mw-page-title-main">Astana</span> Kazakistanın başkenti

Astana, daha önce Akmola, Akmolinsk, Tselinograd ve Nur-Sultan olarak da adlandırıldı, Kazakistan'ın başkenti ve ikinci büyük şehridir. Şehir, Kazakistan'ın kuzeyinde Akmola Eyaleti içerisinde İşim Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Nüfusun ülkenin güney kesiminde yığılmasını önlemek amacıyla, 1998'de Kazakistan'ın başkenti ilan edilmiş ve başkent Almatı'dan buraya taşınmıştır. Astana, ülkenin en büyük kenti Almatı ile birlikte "doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri" statüsüne sahiptir. Nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556'dır.

<span class="mw-page-title-main">Nursultan Nazarbayev</span> Kazakistan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Nursultan Äbişulı Nazarbayev ;, Kazak siyasetçi ve devlet adamı. Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etti. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ural Nehri</span>

Ural Nehri veya Yayık Nehri, Rusya ve Kazakistan topraklarından geçen nehir.

Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Yapay Nehir</span>

Büyük Yapay Nehir Projesi, Muammer Kaddafi döneminde Libya'daki Sahra Çölü'ne Nubian kumtaşı fosil akifer bölgesinden su tedariki yapan bir boru ağları projesidir. Dünyanın en büyük sulama projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Nikaragua Kanalı</span> Nikaraguadan geçmesi planlanmış su yolu

Nikaragua Kanalı, Orta Amerika ülkesi Nikaragua'dan geçerek Karayip Denizi ile Büyük Okyanus'u birbirine bağlaması planlanan su yolu. Böyle bir su yolunun inşası ilk kez erken sömürge döneminde önerildi. 19. yüzyılda III. Napoleon, su yolunun fizibilitesi ile ilgili bir makale kaleme aldı. Panama Kanalı'ndaki Fransız hisselerini satın aldıktan sonra ABD, Nikaragua'da bir su yolu inşa etme planından vazgeçti.

<span class="mw-page-title-main">Nura Nehri</span>

Nura Nehri, Kazakistan'ın orta kuzeydoğusubda bulunan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Rideau Kanalı</span> Ottawada kanal

Rideau Kanalı, Kanada'da yer alır ve Ottawa, Ontario ile Ontario Gölü ve Saint Lawrence Nehri'ni birbirine bağlar. 202 kilometre uzunluğundadır. Rideau ismi Fransızca "perde" anlamına gelmektedir ve Rideau Nehri'nin Ottawa Nehri'ne katıldığı noktada yer alan ikiz şelalelerinin perde benzeri görüntüsünden gelmektedir. Kanal sistemi, iki nehrin, Rideau ve Cataraqui bölümlerinin yanı sıra birkaç gölü de kullanmaktadır. Rideau Kanalı, Parks Canada tarafından işletilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şollar suyu</span>

Şollar suyu, Haçmaz Rayonu'nda yer alan Şollar'dan Bakü şehrine pompalanan kaynak suyudur.

<span class="mw-page-title-main">Zaysan Gölü</span>

Zaysan Gölü ), ca. 1.810 km² (700 mi²) alan kaplayan bir tatlı su gölüdür ve doğu Kazakistan'da, Altay ve Tarbagatai Dağları arasındaki bir çukurda yer almaktadır. Doğu Kazakistan Eyaleti'nin en büyük gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Nurlan Nigmatulin</span> kazak siyasetçi

Nurlan Zayrollaoğlu Nığmatulin, Kazak siyasetçi. Daha önceden Kazakistan Cumhurbaşkanlığı İdaresi Başkanı, 2009-2012 yılları arasında Nur Otan partisinin Başkan Yardımcılığı, 2006-2009 yılları arasında Karagandı Eyaleti Belediye Başkanı ve 2016-2022 yılları arasında Kazakistan Parlamentosu Meclisi Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Semey Köprüsü</span>

Semey Köprüsü, Kazakistan'ın Semey şehrinde İrtiş Nehri'nden geçen bir asma köprüdür. Ana açıklığı 750, toplam uzunluğu ise 1086 metredir. 1998'de inşası başlayan köprü 17 Ekim 2000 tarihinde trafiğe açılmıştır. Yerel halk, bu köprü ile İrtiş Nehrini kapsayan daha eski köprüyü birbirinden ayırmak için köprüye "Yeni Köprü" adını veriyor.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kırım Kanalı</span> Kuzey Kırım Su Kanalı

Kuzey Kırım Kanalı Güney Ukrayna ve Kırım Yarımadası'ndaki Herson Oblast'ın su ihtiyacının giderilmesi ve sulama faaliyetlerinin yapılması için yapılmış arazi iyileştirme kanalıdır. Kanalın ayrıca Herson Oblastı ve Kırım Yarımadası boyunca birden fazla dallanması vardır.

<span class="mw-page-title-main">İrtiş-Karamay-Urumçi Kanalı</span>

İrtiş-Karamay-Urumçi Kanalı veya Proje 635 (635工程), Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzey kesiminde su transfer kanalları ve rezervuarlarından oluşan bir sistemdir. Suyu İrtiş Nehri'nden kuzey-orta Sincan'da birkaç kuru kapalı havzaya aktarır, burada sulama ve nüfusun ve endüstrilerin genel kullanımı için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yerlan Koşanov</span> Kazak siyasetçi

Yerlan Koşanov, Kazak siyasetçi ve 26 Nisan 2022 tarihinden beri Amanat Genel Sekreteri. Daha önce, 18 Eylül 2019'dan itibaren Tokayev'e bağlı Kazakistan Cumhurbaşkanlığı İdaresi'ne ve 14 Mart 2017'den 18 Eylül 2019'a kadar Karagandı Eyaleti akimliği ve 2 Şubat 2012'den 14 Mart'a kadar Başbakanlık Ofisi Başkanı gibi çeşitli başkanlık görevlerinde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Şiderti Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Şiderti, kaynak yerinde Sarapan aşağı kısımlarda Kapacy (Karasu), Kazakistan'da Karagandı eyaletinin Osakarov ilçesi ve Pavlodar eyaletinin Ekibastuz Akimliği ile Aktogay ilçesinden akan bir nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Sokır Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Sokır, Kazakistan’da Karagandı eyaletinin Buhar Jırav ilçesinden akan bir nehirdir. Nura havzasında bulunan Şerubaynura nehrinin ana koludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.