Triticum aestivum (buğday), Triticum cinsine bağlı bütün dünyada ıslahı yapılmış tek yıllık otsu bitki türüdür. Değişik araştırmacıların yaptıkları araştırmaların ışığında buğdayın gen merkezi olarak Güney Türkmenistan, Anadolu, Batı İran ve Kafkasya kabul edilir.
Höşmerim ya da Hoşmerim, Marmara başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde üretilen bir çeşit irmik helvasının adıdır; Türkiye'nin bazı illerinde ise un helvasına höşmerim denilmektedir. Rize'de ve diğer bazı Doğu Karadeniz yörelerinde de Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır. Sonrasında tavaya mısır ununun, peynir ve tuzun eklenmesiyle Hoşmerim-Hoşmer (Höşmerim-Höşmer) yapılır. Doğu Karadeniz'de geleneksel olarak güneş duasına çocuklarca çıkıldıktan sonra evlerden toplanılan un, yağ, tuz, süt gibi yiyeceklerden helva ve höşmer yapılıp yenir.
Makarna, geleneksel İtalyan mutfağının temel besini ve ulusal yemeğidir. İlk defa 1154 yılında Sicilya'da ortaya çıkmıştır. Makarnanın bir çeşidi olan itriya Ağlebîler tarafından Sicilya adasına taşınmıştır. Genellikle irmik, tam buğday veya durum buğdayından elde edilmiş una yumurta karıştırılarak hazırlanmış türlü biçimlerdeki kuru hamur ve bu hamurdan yapılır Türkçeye İtalyanca maccherone sözcüğünden geçmiştir.
Boza, darı irmiği, su ve şekerden üretilen bir kış içeceğidir. Bilinen en eski Türk içeceklerinden biridir. Günümüzde eski Osmanlı coğrafyası ile Orta Asya coğrafyasının bazı kısımlarında yapılır. Balkan coğrafyasından Türkiye, Kosova, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan, Romanya gibi ülkelerde ve Asya'dan Kazakistan, Kırgızistan kesimlerinde içilen bir içecektir.
Bulgur, buğdaydan yapılan bir yiyecektir. Orta Doğu ve Akdeniz mutfaklarında tüketilen bulgur, tahıl grubundan sayılmakta ve besin piramidinin tabanında yer almaktadır.
İrmik helvası, irmiğin un, şeker, yağ ve arzuya göre çam fıstığı, su, süt gibi diğer katkılarla kavrulmasıyla elde edilen Türk tatlısıdır. Sıcak veya soğuk yenilebilir. Yüksek kalorili olan irmik helvası lif bakımından zengindir.
Lapa, irmik, un veya ayıklanmış, ezilmiş ya da öğütülmüş diğer tahılların süt ya da su ile pişirilerek hazırlanan yarı katı, bulamaç kıvamlı basit bir yemektir. Dünyanın pek çok ülkesinde irmikle birlikte yapılan yulaf lapası en yaygın biçimidir. Yulafın yanı sıra aynı yöntemle pirinç, buğday ya da arpa lapası da pişirilebilir.
Norman Ernest Borlaug, Amerikalı tarımbilimci, bitki patolojisti ve yardımseverdir. Gelişmiş tarım teknolojisiyle dünyadaki açlık sorununu yenmeyi amaçlayan Yeşil Devrim'in öncülerinden, 1970 Nobel Barış Ödülü sahibidir.
Glutensiz ve kazeinsiz diyet emilim bozukluğu olan çölyak hastalarında ve bu bozukluktan kaynaklı otistlerde açığa çıkan algılama bozukluklarının tedavisinde kullanılır. Aynı zamanda şizofreni hastalarına da önerilir. Gluten; buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Otizmde bu proteinlerin sindirimi için gerekli enzimlerin eksikliği söz konusu iken, çölyak hastalığında emilimi engelleyen iltihaplar oluşur. Otistlerde gluten sindirimi sonrasında gliadorfin ve kasomorfin isimli peptidler ince bağırsaklardan kana karışarak beyne ulaşır. Süt ve süt ürünlerindeki kazein de aynı etkiye sahiptir. Bu sayede bir opioid ilaç olan morfinin etkisine benzer algılamada bozukluklar oluşur.
Kökeni Sanskritçe’den gelen İngilizce çorba (soup) kelimesi, ‘iyi beslenme’ anlamı taşır. Yaklaşık 10 bin yıl öncesinde çorba hazırlandığını ve içildiğini gösteren kayıtlar bulunmaktadır. Çinde 2400 yıllık çorba arkeologlar tarafından Şian antik kentinde bulundu. İnsanlığın çorbayla tanışması, MS 3. yüzyıla rastlıyor. O devrin azizlerinden olan St. Patroklus, arpa ekmeğini suya batırıp üstüne tuz serperek yermiş. Bu daha sonraları, karanlık çağlardan itibaren Avrupa'nın beslenme sistemine girecek çorbanın ilk hali olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa'da alta ekmek koyup, üstüne su veya etsuyu dökerek yapılan çorba çeşidi bugün Fransızlar'ın ünlü soğan çorbası olarak hala yerini koruyor
Kuskus, Berberiler yemek, Mağrip ülkelerinde ana yemek olarak kabul edilen, nemli irmik buğdayının topçuklar halinde şekillendirilip buğday unuyla kaplanması yöntemiyle hazırlanan makarna türünden yemek. Topçuklar pişirilmeden önce yaklaşık bir mm çapında olur. İsrail'de de yaygın olan Levanten tarzında topçuklar daha kalındır, irmik yerine sert buğdaydan yapılır.
Un, tahılların öğütülmesiyle elde edilen ince toza verilen addır. Başta ekmek ve hamur işleri olmak üzere pek çok gıdanın temel bileşenidir. Genellikle buğdaydan elde edilen toza sadece un denir. Arpa, yulaf, çavdar, mısır, nohut gibi bitkilerden elde edilen un ise, yaygın olarak o tahılın adıyla birlikte mısır unu, arpa unu biçiminde adlandırılır.
Polenta, kalın veya ince çekilmiş sarı mısır irmiğinin kaynatılmasıyla hazırlanan bir yemektir. Polenta İtalya'nın kuzeyi, İsviçre'nin Ticino kantonu ve Fransa'nın Savoie bölgesinde pişirilmektedir. Languedoc'ta milhàs, Gaskonya'da cruchade, Romanya ve Moldova'da mămăligă, Reunion Adası'nda sosso maïs isimleri ile de tanınmaktadır.
Hızır Orucu, Alevi inancında genellikle her yıl Şubat ayının ikinci perşembe günü Hızır günüdür. Salı, çarşamba ve perşembe günleri oruç tutulur. Perşembe günü kurbanlar kesilir, lokmalar dağıtılır. Perşembe gecesi ziyaretlerde mumlar yakılır. Hızır'a adanan bu oruç ardından Hızır Cemi yapılır, oruç boyunca geleneksel olarak Alevi köylerinde sazlar çalınır, deyişler söylenir ve Hızır peygamber ile ilgili hikâyeler anlatılır, oruç ardından kavrulmuş ve öğütülmüş buğday irmiğinden gavut isimli bir pilav pişirilip ortasına tereyağı dökülerek tüm komşularla birlikte dua edilerek yenir.
Malida, Maleeda olarak da bilinen geleneksel bir Güney Asya tatlısıdır. Buğday unu ile açılan hamur, irmik, yağ ve sütün peşi sıra toz halinde tatlı bir karışım yapmak için hamurun dövülmesiyle ortaya çıkar. Genellikle kaju, antep fıstığı ve badem gibi kabuklu yemişlerle tatlandırılır.
Buğdayı Koruma Karşılığı Vergisi Kanunu, buğday fiyatlarının istikrarlı bir düzeyde tutulması, Ziraat Bankası'nın yaptığı buğday alım ve satımı işlemlerinde meydana gelebilecek zararların giderilmesi ve silo ve ambar yapımı için gerekli finansmanın sağlanabilmesi amacıyla TBMM'den 1934 yılında çıkarılan yasa.
Spagetti, uzun, ince ve silindirik bir makarna türüdür. Geleneksel İtalyan mutfağının temel gıda maddelerinden biri olup diğer makarnalar gibi öğütülmüş buğday ve sudan yapılır. İtalyan spagettisi makarnalık irmikten yapılır, ancak başka yerlerde başka tür unlarla da yapılabilir.
Durum buğdayı, tetraploid buğday türüdür. Durum buğdayı günümüzde yaygın olarak yetiştirilmekte olup ticari açıdan büyük öneme sahiptir. Orta Doğu'da yetişen baskın buğdaydır.
Mâmül irmik unu ile yapılan doldurulmuş tereyağlı bir kurabiyedir. Dolgu, incir gibi kuru meyveler, hurma veya antep fıstığı veya ceviz gibi kuruyemişler ve bazen de badem ile yapılabilir. Osmanlı mutfağında olan bir tatlıdır. Arap dünyasında popülerdir. Top, kubbeli veya düzleştirilmiş kurabiye şeklinde olabilirler. El ile süslenebilir veya tabe denilen özel ahşap kalıplarda yapılabilir.
Cevizli irmik tatlısı , Türk mutfağından bir çeşit şerbetli tatlıdır.
