İrlanda-Türkiye ilişkileri

İrlanda-Türkiye ilişkileri

İrlanda	Türkiye

İrlanda Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki çağdaş diplomatik ilişkiler 1972 yılında kuruldu. İrlanda'nın Ankara'daki büyükelçiliği 1998 yılında açıldı. Türkiye, Dublin'de 1973 yılından beri bir büyükelçiliğe sahiptir. Bu iki ülke hem Avrupa Konseyi'ne tam üyedirler ve Ekonomik Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (OECD)'ne tam üyedirler hem de Avrupa Güvenlik ve Yardımlaşma Derneği (OSCE)'ne üyedirler, hem Akdeniz Birliği üyesi iki ülke konumundadır ve Dünya Ticaret Organizasyonu (WTO)'na iki üye konumundadırlar. Bunun yanında İrlanda, bir Avrupa Birliği üyesi iken, Türkiye ise Avrupa Birliği'ne müzakerelerinin Avrupa Birliği üyeliğine katılımcı ülkelerdendir. Ayrıca, İrlanda Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğini en fazla destekleyen ülkelerden birisidir.

16. yüzyılda Akdeniz'e açılan ve korsanların eline geçen bir İrlanda ticaret gemisinin Osmanlı donanması tarafından seneler sonra İrlanda'ya iadesi, Türk-İrlanda ilişkilerinin ilk bilinen olayıdır.

İrlanda'da 1845-1851 yılları arasında Büyük Kıtlık sürerken 1847 yılında Sultan Abdülmecit tarafından maddi yardım gönderilmiştir. Yardımın yapıldığını kanıtlayan Osmanlı belgesi ve İngiliz yönetiminin, İrlanda mahalli makamlarının ve ileri gelenlerinin teşekkür yazıları Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri’nde bulunmaktadır. Bilahare nakdi yardımdaki azalmayı telafi etmek amacıyla, adaya ayrıca tahıl ve gıda maddesi yüklü beş gemi gönderildiği, İstanbul'dan yola çıkan Osmanlı gemilerinin Dublin limanına girmelerine izin verilmemesi üzerine, Dublin'e 70 km mesafedeki Drogheda limanına yanaşarak gece gizlice yüklerini boşalttıkları bilinmektedir. İrlanda'nın tarihi şehirlerinden Drogheda'nın kuruluşunun 800. ve büyük kıtlığın 150. yıldönümleri münasebetiyle, söz konusu yardımın anısına 2 Mayıs 1995 tarihinde şehir merkezindeki bir binanın duvarına törenle bir şükran plaketi yerleştirilmiştir.

1921'de biten İrlanda Bağımsızlık Savaşı'ndan önce, I. Dünya Savaşı yıllarında Çanakkale Cephesi'nde İngiliz komutası altında bir İrlanda tümeni de Osmanlı ordusuna karşı savaşmıştır. Çanakkale'de 5 bine yakın İrlandalı asker ölmüştür. Öte yandan, Türk Kurtuluş Savaşı, aynı dönemde bağımsızlık mücadelesi veren İrlanda kamuoyunda destek bulmuştur.

Türkiye'nin İrlanda ile diplomatik ilişkileri 1951 yılında nota teatisiyle tesis edilmiştir. Dublin'deki Türkiye Büyükelçiliği 1973 yılı başında faaliyete geçmiştir. İrlanda'nın Ankara Büyükelçiliği ise 1998 yılında açılmıştır.

İrlanda'yla ikili siyasi ilişkilerimiz olumlu bir mecrada ilerlemektedir. Dönemin Başbakan Yardımcısı, Dışişleri ve Ticaret Bakanı Eamon Gilmore 7-10 Nisan 2013 tarihlerinde Türkiye'ye bir ziyarette bulunmuş, ziyareti vesilesiyle aynı zamanda İrlanda'nın önde gelen iş çevrelerinin temsilcilerinden oluşan bir ticaret heyetine de başkanlık etmiştir.

İrlanda İş ve İstihdam Bakanı Gerald Nash 21 Ekim 2014 tarihinde Türkiye'yi ziyaret etmiştir. Bu vesileyle, iki ülke arasında Ortak Ekonomi ve Ticaret Komitesi (JETCO) mekanizmasının tesis edilmesi konusunda mutabakata varılmıştır. Türkiye'nin İrlanda'yla ikili ticari ve ekonomik ilişkileri, küresel malî ekonomik krizin etkileri hissedilinceye kadar gelişme kaydetmiştir. Ticaret hacmi 2008 yılından itibaren İrlanda’da yaşanan ekonomik durgunluktan etkilenmiş ve 2009 yılında İrlanda'nın Türkiye'den yaptığı ithalatın oranı kayda değer oranda azalmıştır. İkili ticaret hacmi 2013 yılında yeniden yükselme eğilimine girmiştir. 2014 ve 2015 yıllarında 1,3 milyar Dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. 2015 itibarıyla Türkiye'nin ihracatı 467, ithalatı 840 milyon Dolar düzeyindedir.

2002-2015 yıllarında İrlanda'dan Türkiye'ye yapılan doğrudan yatırımların toplamı 511 milyon Dolar, aynı dönem itibarıyla İrlanda'daki Türk yatırımlarının miktarı ise 742 milyon Dolar’dır.

İrlanda'dan Türkiye'ye yönelik turizm hareketi 1990'lı yıllardan itibaren ivme kazanarak, ekonomik ilişkiler önemli bir veçhesi haline gelmiştir. İrlanda'dan Türkiye'ye son yıllarda yapılan ziyaretlerin sayısı yıllık 100 binin üzerinde seyretmektedir. Bu artışta THY'nin İstanbul-Dublin seferlerini haftada 14'e yükseltmesinin ve yaz boyunca konulan ek seferlerin de etkisi bulunmaktadır. 2015 yılında Türkiye'yi ziyaret eden İrlandalı turist sayısı 101 bindir.

2018 sonrasında, Erdal Eren BAYRAK'ın girişimleri ile Ankara Anlaşması(1963) olarak da bilinen Turkish Association Agreement 10 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bireysel başvuruların önü açılmış ve sonrasında kısa süre içerisinde İrlanda'da bulunan Türk nüfusu hızla artarak 6700'e ulaşmıştır.

1. Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı (İrlanda - Türkiye İlişkileri)1 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.