İçeriğe atla

İrine Asatiani

İrine Asatiani
ირინე ასათიანი
Doğum4 Nisan 1921
Ölüm8 Ocak 2021 (99 yaşında)
VatandaşlıkGürcistan
Mezun olduğu okul(lar)Tiflis Üniversitesi
Kariyeri
DalıDilbilim
Çalıştığı kurumTiflis Üniversitesi
Doktora
danışmanı		Arnold Çikobava

İrine Asatiani (Gürcüce: ირინე ასათიანი; 4 Nisan 1921 - 8 Ocak 2021), Gürcü dilbilimci. Lazca başta olmak üzere Güney Kafkas dilleri konulu 10 çalışması vardır.[1][2]

Hayatı

İrine Asatiani 4 Nisan 1921'de Tiflis'te doğdu.[3] 1939-1943 yılları arasında Tiflis Üniversitesi Filoloji Fakültesi Kafkas dilleri bölümünde lisans eğitimini aldı. Yüksek lisans ve doktorasını Arnold Çikobava'nın danışmanlığında Zan dilleri üzerine yaptı. 1947'de önce Dilbilim Enstitüsü İberya-Kafkas Dilleri Bölümü'nde, sonrasında Sözlükbilim Bölümü'nde kıdemli araştırmacı olarak çalışmaya başladı. 1953'te Lazcadaki önfiiller üzerine olan doktora tezini sundu.

Asatiani, sekiz ciltlik açıklamalı Gürcüce sözlüğün derlenmesinde aktif rol oynadı. Ayrıca Rusça-Gürcü sözlüğünün 2 ve 3. ciltleri üzerine çalıştı. Sonrasında Lazca üzerine bir sözlük derledi. 1974'te en önemli çalışması kabul edilen Lazca Metinler yayımlandı. Hopa lehçesinden metinlerin derlendiği eserde 1946-1968 yılları arasında derlenmiş 139 metin yer almaktadır. Eser, Lazca hikâye, masal, tarihi ve etnografik bilgiler, haber, çalışma anlatıları ve konuşma metinlerinden oluşmaktadır.[4]

Asatiani, 8 Ocak 2021'de öldü.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Irine Asatiani". artanuji.ge. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021. 
  2. ^ "Asatʻiani, Irine". worldcat.org. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021. 
  3. ^ "ირინე ასათიანი". ice.ge. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021. 
  4. ^ "Lazca Metinler (İrine Asatiani)". kolkhoba.org. 16 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021. 
  5. ^ "კულტურა ენათმეცნიერი ირინე ასათიანი გარდაიცვალა". kvira.ge. 8 Ocak 2021. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çoruh</span> Gürcistan ve Türkiyede nehir

Çoruh, Türkiye'nin kuzey-doğusundaki Erzurum ili sınırları içerisindeki Mescit Dağları'ndan doğan bir nehirdir. Kelkit-Çoruh Fayı boyunca Bayburt, İspir, Tortum, Yusufeli ve Artvin şehirlerinden akarak Gürcistan'a ulaşır ve buradan; yani Batum'un hemen güneyinden, Türkiye-Gürcistan sınırının birkaç kilometre kuzeyinden, Karadeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüce</span>

Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lazca</span> Laz halkı tarafından kullanılan dil

Lazca Türkiye'nin Doğu Karadeniz kıyı şeridinde Rize ilinin Pazar ilçesinde bulunan Melyat Deresi'nden itibaren ve Gürcistan'ın Türkiye ile paylaştığı Sarp köyüne uzanan bölgede yaşayan Laz halkı tarafından konuşulan ve eski Kolhis dilinin devamı olduğu düşünülen Zanik bir Güney Kafkas dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Megrelce</span>

Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.

Gürcü alfabesi, Güney Kafkas dillerinin, özellikle Gürcücenin yazımında kullanılan alfabedir. 1940'larda Osetçe ve 1937-1954 arasında Abhazcanın yazımında da kullanılmıştır. Gürcü alfabesi Dağıstan'da Avarlar tarafından da yüzyıllarca Avar dilini yazmak için kullanılmıştır. Avarlar Gürcü krallıkları ile Alazan vadisi yüzünden çatışmaya başlayınca Gürcü alfabesi, 16. yüzyıldan itibaren yerini Avar dili için düzenlenmiş Arap harflerinden oluşan Ajam alfabesine bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kafkas dilleri</span> Kafkas Dağlarının güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svanca dilleri

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Dünya çapında yaklaşık 5.2 milyon konuşanı vardır. Diğer hiçbir dil ailesi ile ilişkisi tespit edilemeyen Güney Kafkas dilleri, dünyanın birincil dil ailelerinden biridir. Güney Kafkas dillerinde yazılmış en eski edebi kaynak, Asomtavruli harfleriyle yazılmış Eski Gürcüce Bir el Qutt yazıtlarıdır. MS 430 yılına tarihlenen yazıt, Beytüllahim yakınlarındaki bir Gürcü manastırında bulunmuştur. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Şerefiye, Borçka</span> Borçkanın köyü

Şerefiye, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Zan dili</span>

Zan dili, Güney Kafkas dilleri içinde yer alan Lazca ile Megrelcenin kaynaklandığı kabul edilen bir dildir. Dilbilimciler, eskiden antik Kolhis dili olarak da bilinen Zan dilinin zaman içinde ikiye ayrıldığını düşünmektedir. Gürcüce ve Svanca, Güney Kafkas dillerine dahil olan diğer dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">İskender Tsitaşi</span> Laz dilbilimci, yazar ve eğitmen

İskender Tsitaşi, Laz dilbilimci, eğitmen, yazar ve aktivist.

Didube Panteonu, Tiflis'in Didube semtinde yer alan ve Gürcistan'ın önde gelen yazarların, sanatçıların, bilim insanlarının ve siyasi aktivistlerin gömüldüğü mezarlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Arnold Çikobava</span>

Arnold Çikobava, Nikolay Marr'ın tartışmalı Yafetik teorisinin en aktif eleştirmenlerinden biri olarak tanınan Gürcü kafkasolog, dilbilimci ve filolog.

<span class="mw-page-title-main">Akaki Şanidze</span>

Akaki Şanidze, Gürcü dilbilimci ve filolog. Tiflis Devlet Üniversitesi (1918) ve Gürcistan Bilimler Akademisinin (1941) kurucularından biridir. Tiflis Devlet Üniversitesindeki ilk doktor olan Şanidze'nin Gürcüce üzerine yaptığı çalışmalar dilibilimde önemli kabul edilmektedir.

Sergi Cikia, Gürcü Oryantalist ve Gürcü Türkolojisinin kurucusu. 200'den fazla yazılı araştırması ve makalesi bulunan Cikia, Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">İoseb Kipşidze</span>

İoseb Aleksis Kipşidze, Gürcü dilbilimci ve filolog. Tiflis Üniversitesi Yönetim Kurulu Akademik Sekreteri ve üniversitedeki ilk dilbilim profesörüydü. 1918-1919 yılları arasında üniversitenin Gürcüce bölümünün başkanlığını yapmıştır.

İoseb Bartlomes Megrelidze, Gürcü edebiyat eleştirmeni ve filologdur.

Guram Kartozia, Gürcü dilbilimcidir. Lazcayla ilgili yaptığı akademik çalışmalarıyla tanınmaktadır.

Varlam Topuria, Gürcü dilbilimci. Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi (1944) üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Yasuhiro Kojima</span>

Yasuhiro Kojima, Japon dilbilimci, Kartvelolog, Kafkasolog ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Ali Tandilava</span>

Ali Tandilava, Lazlar ve Lazca ile ilgili çalışmalarıyla tanınan Laz tarihçi ve filolog. En kapsamlı Lazca-Gürcüce sözlüğün yazarıdır.

Utupursi, Proto Güney Kafkas dilini konuşan halkların yaşadığı düşünülen Diaohi Krallığı'nın bilinen son hükümdarıdır. Saltanatı otuz yıl süren Utupursi, bu süre zarfında komşu krallık Urartular'ın yayılmacı politikasıyla mücadele etti. MÖ 8. yüzyılın ilk yarısında kral Menua ve I. Argişti'nin ordularına karşı savaştı. Saltanatı Urartu metinlerinde geçmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.