İçeriğe atla

İranlı bilim insanları listesi

Fotoğraf Qotbeddin Şirazi tarafından ortaçağ el yazması alınmıştır. Görüntü bir helisel gezegen modeli anlatıyor.

Bu liste İranî kökenli bilim insanlarını içermektedir.

A

  • Abdülkâdir Geylânî, mutasavvıf
  • Abdullah bin el Mukaffa, filozof
  • Ahmed Bin Selh El-Belhi, matematikçi, coğrafyacı, hekim
  • Ali bin Abbas, hekim
  • Fena Hüsrev, bilim insanı
  • Ahmed ibn Faruk, hekim.
  • Ahmed ibn İmadeddin, hekim ve kimyacı.
  • Alaaddin[1]
  • Alevi Şirazi, Hindistan'da kraliyet doktoru.
  • Ali Javan, İranlı fizikçi
  • Amuli, Muhammad ibn Mahmud, hekim.
  • Abdullah el-Ensarî, İslam alimi.
  • An Şihkau
  • Aga Kermani, doktor.
  • Aksarayi, doktor.
  • Arzani, Mukim, doktor.
  • Astarabadi, hekim.
  • Aufi, Muhammed, bilim insanı ve tarihçi.
  • Azophi, (Abdurrahman Sufi), meridyen halkasının kaşifi olan gök bilimci

B

  • Beydavi, İslam alimi
  • Bahaüddin Amilî, şair, matematikçi, gök bilimci, mühendis, mimar, fakih
  • Ahmad ibn Yahya al-Baladhuri, d.892 tarihçi
  • Belhi, (Albumasar olarak da bilinir), matematikçi
  • Ahmed bin Sehl el-Belhî, coğrafyacı ve matematikçi
  • Belhî, matematikçi
  • Banū Mūsā, matematikçi
  • Halid ibn Barmak
  • Beyhaki, tarihçi
  • Muhammad Baqir Behbahani, din bilimcisi
  • İbn Bibi, Selçuklu Devleti tarihçisi
  • Biruni, gök bilimci ve matematikçi
  • Buhârî, İslam alimi
  • Buhtişu, Pers Hristiyan hekim
  • Buhtişu, Abdollah ibn, hekim
  • Buhtişu, Gabriel ibn, hekim
  • Buhtişu, Yuhanna, hekim
  • Burzoe, a.k.a. Borzouyeh-i Tabib, hekim
  • Bircendî gök bilimci ve matematikçi

C

  • Cabir bin Hayyan, fen bilgini; simyacı, kimyacı ve eczacı; fizikçi, astronom ve astrolog; tıp ve fizik tedavi uzmanı; mühendis, coğrafyacı, filozof ve sûfi.
  • Cüveyni, tarihçi

D

  • Dineverî, 820-896, Botanikçi, matematikçi, tarihçi ve astronom
  • İbn Kuteybe, 828-885, tarihçi

E

F

  • Fergani, ö.880, (Alfraganus), gök bilimci
  • İbrahim el-Fezari, ö.777, Matematikçi ve gök bilimci
  • Muhammed el-Fezârî astronom, ö.796, Matematikçi ve gök bilimci
  • Firdevsî, ö.1020, şair
  • Muhsin Feyz-i Kaşani, d.1680, teolog

G

  • Gardezi, d.1061, coğrafyacı ve tarihçi
  • Gazali, filozof
  • Gıyaseddin Cemşid; hekim, matematikçi ve gök bilimci
  • Gorgani, Zayn al-Din Isma‘il ibn, d.1136, hükümdar hekimi
  • Gorgani, Abu Saeed, gök bilimci ve matematikçi
  • Gorgani, Rostam, hekim
  • Gorgani e Masihi, bkz. Masihi Gorgani, d.999, İbni Sina'nın ustası

H

  • Hazini
  • Hârizmî, gök bilimci
  • Hakim Gulam İmam, hekim
  • Hakim Muhammed Mehdi Naki, hekim
  • Hakim Muhammed Şerif Han, hekim
  • Hakim El-Nişaburi, İslam alimi
  • Hallac-ı Mansur, filozof
  • Hamedani, hekim
  • Hanbel, İslam alimi
  • Haravi, Ebu'l Fazl, gök bilimci
  • Haravi, Yusuf, hekim
  • Haravi, Ali, gezgin
  • Hasanizadebek, Hidrojeoloji profesörü, Uzmanlık: Gözenekli ortamın teorileri (Utrecht Üniversitesi, Hollanda).[2]
  • Hasani, Kivameddin, hekim
  • Hessabi, Mahmud, hekim

I

  • İbn Abi Sadiq, "2. Hipokrat (The Second Hippocrates)", İbn-i Sina disiplininden gelmektedir.
  • İbn Haseb, hekim
  • İbn Hurdâzbih, coğrafyacı
  • İbn Rustah
  • Ilaqi, Yusef, İbn Sina'nın öğrencisi
  • Mansur ibn İlyas, hekim
  • İsfahani Abol-fath, matematikçi
  • İbn Işaq, tarihçi d.768.
  • İbn Sina, (Avicenna), filozof ve hekim
  • Isfahani, Jalaleddin, hekim
  • Isfahani, Husayn, hekim
  • İstahri, coğrafyacı

J

  • Ja'far ibn Muhammad Abu Ma'şar al-Balhi
  • Jaghmini, hekim
  • Jaldaki, hekim
  • Juwayni, filozof
  • Juzjani, Abu Ubaid, hekim
  • Jamasb, filozof

K

  • Kaşfi, din alimi
  • Kazeruni, hekim
  • Kemâleddin el-Fârisî, ö. 1318, matematikçi
  • Kermani, hekim
  • Kermani, Şemseddin, İslami akademisyen
  • Hademhosseini, Alireza, Biyomedikal ve Biyomühendislikte öncü
  • Hazeni, Abu Jafar, matematikçi
  • Hazeni, Abolfath, fizikçi
  • Horasani, Sultan Ali, hekim
  • Hujandi, matematikçi ve gök bilimci
  • Kûşyâr bin Lebbân, matematikçi, Nasavi'nin ustası
  • Kuhi, Rostam, matematikçi
  • Kubra, Najmeddin

M

  • Mâhânî, matematikçi
  • Muhammed bin İbrahim el-Fezari, matematikçi
  • Muhammed Bakir Yazdi matematikçi.
  • Majusi, Ibn Abbas, hekim
  • Marvazi, gök bilimci ve matematikçi
  • Marvazi, Abu Taher, filozof
  • Masawaiyh veya Masuya
  • Maşallah ibn Athari, Yahudi kökenli, Horasan'dan Bağdat şehrini Firuzabad'a dayanarak tasarlayan kişi
  • Masihi Gorgani, İbn-i Sina'nın ustası
  • Mirza Ali Hakim, hekim
  • Miskawayh, filozof
  • Mostowfi Qazvini, coğrafyacı
  • Molla Sadra, filozof
  • İbni Mukaffa, Zerdüştlük'ten İslam'a geçmiş düşünür.
  • bin Musa, Hasan, gök bilimci
  • bin Musa, Ahmad, gök bilimci
  • Muhammed bin Musa, gök bilimci
  • Muvaffak, eczacı
  • Muhammad ibn Muhammad Tabrizi, filozof

N

  • Nagavri, hekim
  • Nahavandi, Benjamin, Yahudi düşünür
  • Nahavandi Ahmed, gök bilimci
  • Nahşabi, hekim
  • Nasir Gebelli, bilgisayar bilimcisi ve video oyun geliştiricisi
  • Nasavi, matematikçi
  • Natili, hekim
  • Naubaht, Bağdad şehrinin planlamacısı
  • Nevbahti; İslam alimi, filozof
  • Nevbahti el Ruh, İslam alimi
  • Neyrizi, matematikçi
  • Muhammed Bahauddin, Nakşibendi tarikatının isim babasıdır
  • Nişaburi, hekim
  • Müslim bin Haccac, İslam alimi
  • Nizami Gencevi, romantik şair
  • Nizamülmülk, siyasetbilimci
  • Nurbahşi, hekim

Ö

P

  • Paul the Persian, filozof.

Q

  • Bursalı Kadızade Rumi, matematikçi
  • Zekeriyya ibn Mahmud el-Kazvinî, hekim
  • Qumi, Qazi Sa’id, teolog
  • Qumri, hekim
  • Kuşeyrî, d.1074, filozof

R

  • Razi, Amin, coğrafyacı
  • Razi, Najmeddin
  • Muhammed Celaleddin-i Rumi
  • Reşidüddin Hamedani, tarihçi, hekim ve politikacı
  • Râzî, hekim, filozof

S

  • Sabzevari, şair ve filozof
  • Sagani, gök bilimci
  • Sehl
  • Sehl, Sabur İbn, hekim
  • Selman-ı Farısi, İslam bilgini ve sahabe
  • Semerkandi, hekim
  • Şemseddin Semerkandi, matematikçi ve gök bilimci
  • Sarahsi, Muhammad ibn Ahmad, İslami akademisyen
  • Seifzadeh, Hossein,S. Political Scientist, Iranian Studies,
  • Şehristani tarihçi
  • Şahrazuri, filozof ve hekim
  • Şahrazuri, Ibn al-Salah, İslami akademisyen
  • Şayh Tusi, ünlü İslami akademisyen
  • Şayh Saduq, teolog
  • Şirazi, Imad al-Din Mas'ud, hekim
  • Şirazi, Muhammad Hadi Horasani, hekim
  • Kutbeddin Şirazî, İranlı din ve astronomi bilgini.
  • Şirazi, Mahmud ibn Ilyas, hekim
  • Şirazi, Najm al-Din Mahmud ibn Ilyas, hekim
  • Şirazi, Qurayşi, hekim
  • Şirazi, Sultan Waezin, teolog
  • Siczi, matematikçi ve gök bilimci
  • Sijzi, Mas'ud, hekim
  • Soleiman ibn Hasan, hekim
  • Şihabeddin Sühreverdî, İslam filozofu ve işrakilik isimli fikrî akımın kurucusu.

T

  • Tabarani, İslami akademisyen
  • Taberi, tarihçi
  • Taberi, İbn Faruhan, gök bilimci ve mimar
  • Taberi, Ebu'l Hasan, hekim.
  • Taberi, İbn Sahl, Yahudi kökenli hekim. Rhazes'in ustası
  • Tebrizi, hekim.
  • Taftazani, teolog, dilbilimci
  • Tayfur, Ibn Abi Tahir, d.893, dilbilimci
  • Yakub bin Tarık İranlı astronom ve matematikçi.
  • Tirmizî, İslâm âlimi ve hadisçisi.
  • Tunakabuni, hekim
  • Tughra'i, hekim
  • Nasîrüddin Tûsî, matematikçi, filozof
  • Şerafeddin el-Tusî, matematikçi

U

V

  • Reşideddin Vatvat

W

Y

Z

  • Zemahşeri; bilgin ve coğrafyacı
  • Zerrindeşti; göz doktoru
  • Zeyn-e Attar; hekim

Ayrıca bakınız

  • Çağdaş İranlı bilim adamları, akademisyenler ve mühendislerin listesi
  • Nizamiye Medreseleri
  • Gundeşapur Akademisi
  • İran'ın bilim ve teknolojide uluslararası sıralaması

Kaynakça

  1. ^ Hill, Donald R. Islamic Science and Engineering. Edinburgh University Press, 1993. JSTOR, www.jstor.org/stable/10.3366/j.ctvxcrf52. Erişim tarihi: 31 Ocak 2021, s. 119
  2. ^ "S. Majid Hassanizadeh". 20 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbn Sina</span> Fars tıp bilgini ve filozof (980–1037)

İbn Sînâ veya Ebu Ali Sînâ ya da Batılıların söyleyişiyle Avicenna, İslam'ın Altın Çağı döneminin en önemli doktorlarından, astronomlarından, düşünürlerinden, yazarlarından ve bilginlerinden biri olarak kabul edilen Fars polimat ve "polimerik erken tıbbın babası" olarak bilinen tabiptir.

<span class="mw-page-title-main">Ali</span> İslam Devletinin dördüncü halifesi ve Şiilerin birinci imamı

Ali bin Ebu Talib, İslam Devleti'nin 656-661 yılları arasındaki halifesi. İslam peygamberi Muhammed'in damadı ve amcası Ebu Talib'in oğlu olan Ali, Muhammed'in İslam'a davetini kabul eden ilk erkek kişidir. Sünni İslam'a göre Ali, dört halifenin sonuncusu, Şii İslam'a göre ise imamların ilki ve Muhammed'in hak vârisidir. Şii ve Sünni İslam arasındaki farklılaşmanın ana nedeni Muhammed'in gerçek vârisinin kim olduğu konusundaki görüş farklılığından ileri gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fatıma</span> İslam peygamberi Muhammedin küçük kızı

Fatıma bint Muhammed, Fatımatü'z-zehra, İslam peygamberi Muhammed'in kızı, Ali bin Ebu Talib'in eşi.

<span class="mw-page-title-main">İslam'ın Altın Çağı dönemi bilim insanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İslam'ın Altın Çağı dönemi bilim insanları listesi, İslam'ın Altın Çağı'nda İslam coğrafyası içerisinde çalışmalarını yürüten bilim insanlarının listesidir. Formal bilimler, fiziksel bilimler, doğa bilimleri, sosyal bilimler, uygulamalı bilimler ve disiplinlerarası bilimler üzerine çalışan Müslüman bilim insanları, 8. yüzyılın ortalarından 15. yüzyılın sonlarına kadar uzanan dönemde çalışmalarını yürütmüşlerdir. İslam'ın Altın Çağı döneminde Müslüman bilim insanları içerisinde Arap, Fars, Türk, Kürt olduğu gibi, İslamiyet'i kabul edip Müslüman olan Çinli, Hintli, Yunanlı gibi çok değişik milletlere mensup bilim insanları da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Ebû Bekir er-Râzî</span> Fars filozof, simyacı, kimyager ve hekim (865–925)

Ebû Bekir er-Râzî ya da tam adıyla Ebû Bekir Muhammed bin Zekeriyyâ er-Râzî, Fars simyacı, hekim ve filozof. Gençlik yıllarında edebiyat ve musikî ile ilgilenmiştir ve geçimini kuyumculuk yaparak sağlamıştır. Râzî doğduğu şehir olan Rey'de felsefe, matematik, doğa bilimleri ve astronomi eğitimi aldıktan sonra Bağdat ve başka İslam şehirlerinde öğrenimini tamamladı. Daha sonrasında da tıp öğrenimi gördü. Rey ve Bağdat hastanelerinde başhekim olarak çalışan Râzî'nin eserlerinin hemen hemen hepsi Latinceye çevrilmiştir. Tıp alanında yazdığı Hâvî adlı ansiklopedi 17. yüzyıla kadar alanında en önemli başvuru kaynağı olmuştur. Râzî'nin tıp bilimine yaptığı en önemli katkılardan biri de ilk defa kimyayı tıbbın hizmetine sunmuş olmasıdır.

İbn Havkal veya tam adıyla Ebû'l-Kâsım Muhammed bin Ali en-Nasibi el-Bağdadi, 10. yüzyılın Aridoğulları Devleti'nin ünlü Arap kökenli Nusayri İslam yazarı ve coğrafyacısıdır. 977 yılında Sûret el-Arz isminde Arapça dilinde eserini yazmıştır. Kitabın çevirisinden onun yaşamından çok az bilgi verilmiştir, onun hocası olan İbrahim bin Muhammed el-İstahrî'nin yazdığı Al-Masâlik Al-Mamâlik adlı Arapça dilindeki kitabında onun yaşamına dair bahsedilsede hayatına dair yeterince bilgi içermemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed bin Sehl el-Belhî</span> bilim insanı

Ahmed bin Sehl el-Belhî, Ebu Zeyd Ahmed bin Sehl el-Belhî bazen sadece Ebu Zeyd el-Belhî, İranlı Müslüman coğrafyacı, matematikçi, hekim ve psikolog.

<span class="mw-page-title-main">El-Tusi</span> Vikimedya anlam ayrımı sayfası

El Tusi veya Tusi, İran'da Hazar Denizi'nin hemen batısında kalan tarihi Horasan bölgesindeki Tus şehrinde doğmuş Fars kökenli bazı bilim adamlarına verilen bir unvandır. Bilim adamlarının bazıları al-Tusi unvanı ile adlandırılır bunlar:

<span class="mw-page-title-main">Tus, İran</span> İranda antik bir şehir

Tus Toos veya Tous veya Tus Tūs olarak bilinen, eski Yunanca Susia olarak bilinen İran'da Razavi Horasan eyaletinde antik bir şehirdir. Eskiden Partlar zamanında şehir Susia ismiyle bilinirdi. Yaşlı Pliny lakabıyla tanınan Romalı subay ve ansiklopedi yazarı Gaius Plinius Secundus'a (23-79) göre Susia, kaliteli ünlü baldıranotu ile tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Zer el-Gıfârî</span> İlk Müslümanlardan biri

Cündeb bin Cünâde bin Süfyân, lakabı Ebu Zer, Ebu Zer el-Gıfârî, İslam'ı ilk kabul eden sahabilerden biriydi. İslam peygamberi Muhammed kendisine Abdullah adını vermiştir. Beni Gifar kabilesindendi. Doğum tarihi bilinmemektedir. 652 yılında, Medine çölü yakınlarındaki El-Rabaza kentinde ölmüştür.

İbnü'r-Râvendî, Fars İslam âlimi, filozof ve yazardır. İslâm topraklarında yaşamış dehri filozoflardandır. Dehriyyun, İslâm felsefesindeki materyalizm anlayışıdır. Onun görüşlerine göre madde sonsuzdur. Yani yoktan var edilmemiştir. (Yaratılmamıştır) Her şey zaman içinde kendi kendine var olur. Dolayısı ile bir yaratıcı yoktur. Zamanın kendisi tanrıdır. Eleştirileri İsmâil’îyye ve Mu'tezile akımlarınca irdelenmiştir.

Bu liste; kayda değer Türk mucit, bilgin, kâşif ve bilim insanlarının isim ve uzmanlık alanlarını içermektedir.

İbni Hibban, Müslüman alim, muhaddis, tarihçi, birçok eserin yazarı ve "Horasan Şeyhi"dir.

Bu liste Kürt asıllı tüm bilim insanları, alimleri ve filozofları içermektedir.

Teymoğulları veya Beni Teym Kureyş kabilesinin alt kollarından olan bir aşirettir.

Ebu Muhammed el-Hasan ibn Ahmed ibn Yakub el-Hemdani, batı 'Amran, Yemen'deki Banu Hamdan kabilesinden gelen Arap coğrafyacı, kimyager, şair, filolog, tarihçi ve gökbilimciydi.

<span class="mw-page-title-main">Ebû Bekir Sûlî</span> Türk asıllı Iraklı şair

Ebû Bekr Muhammed b. Yahyâ b. Abdillâh b. Abbâs b. Muhammed b. Sûl-Tegin el-Bağdâdî eş-Şatrancî es-Sûlî, bir Türk alimi ve üç Abbâsî halifesi Müktefî, onun halefi Muktedir ve daha sonra, aynı zamanda öğretmenlik yaptığı Râzî'nin saray arkadaşıydı. Ebû Bekir kitap dostuydu, mektuplar yazdı, editör-şair, tarihçi ve bir shatranj oyuncusuydu. Dönemin biyografi yazarı İbnü'n-Nedîm bize onun "erkeksi bir duruşu" olduğunu söyler. En ünlüleri Kitāb al- Awrāq ve Kitāb al-Shiṭranj olmak üzere birçok kitap yazdı.

Aşağıda, etnik olarak İranlı matematikçileri de içeren bir İranlı matematikçiler listesi yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.