İçeriğe atla

İran ekonomisi

Tahran

İran ekonomisi, işsizliği orantılı gerçek bir ekonomik büyüme ile uyuşmayan ve sürekli olarak güçlü bir şekilde artan işgücü nedeniyle işsizlik oranı resmî tahmin olan %11’in daha üstünde bir seviyeye ulaşan bir geçiş ekonomisidir.[1] Uzmanlara göre, her yıl katılan 900,000 yeni iş gücüne iş kurmak için yıllık ekonomik büyümenin %5’ten fazla olması gerekmektedir. 1992-2000 döneminde genel bütçeden yapılan kamu harcamaları, sağlık harcaması % 6, eğitim harcaması %16 ve ordu harcaması % 8 olmuştur ve bazı resmî olmayan tahminlerde enflasyon %20’nin üstünde yer alsa da 2000-2004 döneminde yıllık enflasyon oranı ortalama %14 olmuştur. .[2] İran’ın bütçe açıkları kronikleşmiştir; özellikle geniş ölçekli kamu sübvansiyonları mesela 2008’de tek başına enerji sektöründe 80 milyar dolardan daha fazla tutmaktadır (hükûmet bütçesinin % 80’i).[3][4]

2020 Yılında İran Ekonomisi

Yapılan araştırmalara göre 2020 yılı itibarıyla Tahran'da yoksulluk sınırı 10 milyon tümen (yaklaşık 400 dolar). Ancak kentte işçilere verilen maaş 2 milyon tümenin (80 dolar) altında. Ev kirası ve market masrafları arttı. İnsanların şehrin aşağı mahallelerine taşındığını görüyoruz. Bu da orta sınıfın neredeyse yok olmasına neden oluyor.

Yaptırımlar, depremler, sel ve sokak gösterileri ülkede ekonomik gücü zayıflatmıştı. Yeni tip koronavirüs (COVID-19) nedeniyle durum daha da geriledi. Bu da İran ekonomisinin ciddi düzeyde çöktüğünü göstermektedir.[5]

Dipnotlar

  1. ^ CIA Factbook: Iran 5 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved April 9, 2008
  2. ^ "Inflation Rates Fact Or Fiction?". Iran Daily. 14 Mayıs 2007. 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
  3. ^ "U.S. targets Iran's vulnerable oil". Los Angeles Times. 8 Ocak 2007. 13 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
  4. ^ "Energy subsidies reach $84b". Iran-Daily. 8 Ocak 2007. 19 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2008. 
  5. ^ "Hürriyet - Haber, Son Dakika Haberler, Güncel Gazete Haberleri". Hürriyet. 6 Şubat 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İran</span> Batı Asyada bir ülke

İran (Farsça:

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn</span> Batı Asyada, Basra Körfezinde yer alan bir ada ülkesi

Bahreyn, resmi adıyla Bahreyn Krallığı, Asya'da, Basra Körfezi'nde yer alan bir ada ülkesidir. Bahreyn'in güneydoğusunda Katar, batısında Suudi Arabistan yer alır. Takım adalardan oluşan ülke toplam 50 doğal ada ve 33 yapay adadan meydana gelir. Kuzeybatıdan, 25 Kasım 1986 kullanıma açılan ve 25 km. uzunluğundaki Kral Fahd Geçidi ile deniz üzerinden kara yolu ile Suudi Arabistan'a bağlanmıştır Maldivler ve Singapur'dan sonra Asya'nın üçüncü en küçük ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Manama'dır.

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve</span> Güney Afrikada bulunan bir ülke

Zimbabve ya da resmî adıyla Zimbabve Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güneyinde, denize kıyısı olmayan bir kara ülkesi. Eski adı Güney Rodezya olan ülkenin sınır komşularını Zambiya, Mozambik, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Botsvana oluşturmaktadır. Ülkenin Namibya ile olası 100 m uzunluğundaki sınırı tartışmalıdır. Ülkenin başkenti Harare'dir.

<span class="mw-page-title-main">Panama</span> Orta Amerikada bir ülke

Panama veya resmî adıyla Panama Cumhuriyeti, Orta Amerika'da, Karayip Denizi ve Kuzey Büyük Okyanus kıyısında, Kolombiya ve Kosta Rika arasında yer alan bir ülkedir. Başkenti, ülke ile aynı adı taşıyan Panama şehridir (Panamá). Panama, 16. yüzyılda İspanyollar tarafından keşfedilmiş olup 1821'e kadar bir İspanyol kolonisi olarak kalmıştır. 1821'de ise Kolombiya ile birleşmiş ancak 1903 yılında Kolombiya'dan ayrılarak ABD’nin desteği ile bağımsızlığını ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı</span> sekiz üye ülkeden oluşan bir uluslararası kuruluş

D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ya da D-8, sekiz üye ülkeden oluşan bir uluslararası kuruluştur. Bu ülkeler Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan ve Türkiye olup 54. Türkiye Hükûmeti Başbakanı Necmettin Erbakan önderliğinde bir araya gelerek oluşturmuş oldukları bir organizasyondur. D-8 içinde yer alan ülkeler, aynı zamanda İslam İşbirliği Örgütü'nün de üyeleridir. D-8 üyeleri tabii kaynakları, kalabalık nüfusları ve potansiyel pazarlarından ötürü kendi bölgelerinde önemli konum arz etmektedirler.

İran Petrol Borsası, İran'ın Kiş adasında 17 Şubat 2008'de faaliyete başlayan petrol borsası.

<span class="mw-page-title-main">İran riyali</span> İranın para birimi

İran riyali, İran'da kullanılan para birimidir. 1932 yılından bu yana tedavüldedir. Bu tarihten önce İran Dinarı kullanılmaktaydı. İran riyalinin kısaltması IRR ve uluslararası numarası da 364 olarak kayıtlarda yer almaktadır. 1 Riyal 100 dinara bölünmüştür. Riyalin değersiz olmasından kaynaklı dinar'ın kullanım alanı yoktur. İran'da enflasyon oranı 2007 yılında %17 olmuştur. 2019 yılında ise %42 olmuştur. Tuman (Tümen), ulusal para birimi olmamasına karşın paranın miktarını söylemek için kullanılmaktadır. Bir tuman 10 Riyal'a eşittir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi</span>

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti para birimi olarak Türk lirası'nı kullanır.

2001 Türkiye ekonomik krizi, 21 Şubat 2001 tarihinde patlak veren, Türkiye'nin yıllardır karşılaştığı siyasi ve ekonomik sorunların bir sonucu olarak hem finansal piyasalar hem de Türk Lirası'nin değeri üzerinde yıkıcı etkilerle sonuçlanmış bir ekonomik krizdir.

Türkiye'de finansal krizler ya da ekonomik krizler makro ekonomik yapının bozulmasıyla ortaya çıkan buhran dönemleridir. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sonrası yaşanan başlıca krizler; 1946, 1958, 1960, 1974, 1980, 1982, 1990, 1994, 2000-2001, 2008-2012 ve 2018-2023 krizleridir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya ekonomisi</span>

Rusya ekonomisi stratejik alanlarda devlet mülkiyeti ile karma, yüksek gelire sahip bir ekonomidir. 1990'larda Pazar yenilikleri, enerjide meydana gelen özelleştirmelerle önemli istisnalarda ve savunmayla ilgili dallarda, Rus sanayisi ve tarımı çok özelleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan ekonomisi</span>

Türkmenistan ekonomisi, temel olarak tarım ile petrol ve doğalgaza dayanmaktadır. Türkmenistan dünyanın dördüncü büyük doğal gaz rezervlerine sahip olup dünyanın 9. büyük pamuk üreticisidir. Türkmenistan ekonomisi 2011 yılından bu yana gerçekleştirdiği çeşitli ekonomik reformlar sayesinde önemli bir büyüme yüzdesi kazanmıştır.Türkmenistan günümüzde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisidir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye ekonomisi</span> Ulusal ekonomi

Suriye ekonomisi, tarım, petrol, endüstri ve hizmete dayanmaktadır.

5 Nisan Kararları ya da 5 Nisan 1994 kararları, Türkiye'de yaşanan ekonomik krizden kurtulmak amacıyla 5 Nisan 1994 tarihinde açıklanan kararlar bütünüdür. Tansu Çiller dönemi politikalarından olan kararlar, genel olarak kamu finansmanı üzerindeki dengesizliği gidermeye yöneliktir.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya ekonomisi</span> Endonezyanın bütçesi

Endonezya ekonomisi, Güneydoğu Asya'daki en büyük ekonomidir ve dünyanın yükselen pazar ekonomilerinden biridir. Ülke aynı zamanda G-20'nin büyük ekonomilerinden biridir ve yeni sanayileşmiş bir ülke olarak sınıflandırılmaktadır. Nominal (Düşük) GSYİH bakımından dünyadaki on altıncı büyük ekonomi ve SAGP GSYİH açısından yedincisi büyük ekonomidir. Endonezya hâlâ iç pazara, devlet bütçesinden yapılan harcamalara, kamu iktisadi teşebbüslerinin mülkiyetine ve pirinç ve elektrik dahil bir dizi temel malların fiyatları yönetimine bağlıdır ve bu Endonezya ekonomisinde önemli rol oynamaktadır; piyasa ekonomisi olan ekonomi, ancak 1990'lı yıllardan beri, yüzde 80'i özel Endonezyalı şirketler ve yabancı şirketler tarafından kontrol edilmektedir.

Estonya, Avrupa Birliği üyesidir, Euro bölgesi ülkesidir ve IMF verilerine göre gelişmiş ülke sayılmaktadır. Estonya ekonomisi Finlandiya ve İsveç ekonomilerindeki gelişimlerden çok etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya ekonomisi</span>

Polonya ekonomisi, Avrupa Birliği'nin sekizinci en büyük ekonomisidir ve Avrupa Birliği'nin eski Doğu Bloğu'ndan olan üyeleri arasında ise en büyüğüdür. 1990'dan bu yana Polonya bir ekonomik serbestleşme politikası izlemişti ve ekonomisi, 2007-2008 ekonomik krizi döneminde durgunluktan kaçınan AB'deki tek ekonomiydi. 2017'den itibaren Polonya ekonomisi geçtiğimiz 26 yıl boyunca olduğu gibi AB'de yükselen bir grafik çizmektedir. Bu büyüme, satın alma gücü paritesindeki kişi başına GSYİH olarak, ortalama %6 oranında üstel olmuş, son yirmi yılda, Orta Avrupa'daki en etkileyici verimle, ülkenin 1990 yılından bu yana GSYİH'sını iki katına çıkarmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çekya ekonomisi</span>

Çekya ekonomisi, yüksek gelirli refah durumunu ve Avrupa Sosyal modelinin "karasal" türünü koruyan hizmetler, üretim ve yeniliklere dayalı gelişmiş bir ihracat odaklı sosyal piyasa ekonomisidir. Çek Cumhuriyeti, Avrupa Birliği üyesi olarak Avrupa tek pazarına katılmış ve bu nedenle Avrupa Birliği ekonomisinin bir parçası olmuştur; ancak Euro yerine kendi para birimi olan Çek korunasını kullanmaktadır. OECD üyesidir. Guardian tarafından "Avrupa'nın en gelişmiş ekonomilerinden biri" olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İzmir ekonomisi</span> Türkiyenin İzmir ilinin ekonomisi

İzmir ekonomisi, Türkiye ekonomisi içerisinde önemli bir yer tutmaktadır ve çeşitli sektörlerden oluşmaktadır. İzmir, 2018 yılı verisine göre gayri safi yurt içi hasıla bakımından ₺233,5 milyar ile ülkenin üçüncü büyük ilidir. Kişi başına düşen gelirde ise ₺54.047 ile dördüncü sırada yer almaktadır. 2019 yılında gerçekleştirdiği 10,2 milyar dolar ihracat ile İstanbul ve Bursa'nın ardından üçüncü, 7,2 milyar dolar ithalat ile İstanbul, Ankara ve Kocaeli'nin ardından dördüncü sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enflasyon</span> Türkiyenin kuruluşundan bugüne kadar olan enflasyon ve enflasyona etki eden olaylar

Türkiye'de enflasyon, Türkiye ekonomi tarihinde sürekli yapısal problemlerden birisidir. Yakın dönem Türkiye tarihinde yıllık enflasyonda 1971'den başlayarak 34 yıl süren çift haneli verilerin görüldüğü enflasyonist bir süreç yaşandı. 2000'li yıllarda tek haneli oranlara düşse de 2010'lu yılların sonunda döviz kuru ve pahalılık nedeniyle enflasyon yeniden ciddi problemlerden biri halinde geldi.