İçeriğe atla

İran bahçeleri

İran bahçeleri
UNESCO Dünya Mirası
Şiraz Botanik Bahçesi
Konum İran
KriterKültürel: i, ii, iii, iv, vi
Referans1372
Tescil2011 (35. oturum)
BölgeAsya-Pasifik

İran bahçeleri veya Fars bahçeleri, (Farsça: باغ ایرانی) tarafından ortaya çıkarılmış olan bahçe tasarımı geleneği ve tarzı Endülüs'ten Hindistan'a ve ötesine kadar bahçelerin tasarımını etkilemiştir.[1][2] Elhamra bahçeleri, İspanya'daki Endülüs devrinden itibaren bir Moro sarayı ölçeğinde Pers bahçe felsefesinin ve tarzının etkisini göstermektedir. Hümayun Türbesi ve Tac Mahal, Hindistan'daki Babür İmparatorluğu döneminden beri dünyadaki en büyük Fars bahçelerini barındırmaktadır.

Dünya Mirası Alanları

Fars bahçeleri (1'den 9'a kadar olanlar İran'da yer almaktadır):

  1. İran, Pasargad'daki Pasargad Bahçeleri
  2. Çehel Sütun Sarayı, İsfahan, İran
  3. Fin Bahçesi, Kaşan, İran
  4. Eram Bahçesi, Şiraz, İran
  5. Şazda Bahçesi, Mahan, Kirman, İran
  6. Devletabad Bahçesi, Yezd, İran
  7. Abbasabad Bahçesi, Abbasabad, İran
  8. Ekberiye Bahçesi, Güney Horasan, İran
  9. Pahlevanpour Bahçesi, İran[3]
  10. Tac Mahal, Agra, Hindistan
  11. Hümayun Türbesi, Yeni Delhi, Hindistan
  12. Şalemar Bahçeleri, Pakistan
  13. Generalife, Granada, İspanya

Kaynakça

  1. ^ "Was the Persian Garden at Pasargadae a model for the Garden of Eden?". About.com Education. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. 
  2. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "The Persian Garden - UNESCO World Heritage Centre". whc.unesco.org (İngilizce). 23 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. 
  3. ^ "UNESCO official website". 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tac Mahal</span> Hindistanın Agra kentindeki anıt mezar

Tac Mahal, Hindistan'ın Agra şehrinde, 1631-1654 yıllarında inşa edilmiş anıt mezar.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki Dünya Mirasları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye'de yirmi bir tane UNESCO Dünya Mirası bulunmaktadır. İlk olarak 1985'te İstanbul'un Tarihî Alanları, Göreme Millî Parkı ve Kapadokya ile Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, son olarak da 2023'te Gordion ile Anadolu'nun Ortaçağ Dönemi Ahşap Hipostil Camileri listeye dâhil edildi. Listedeki varlıklardan on dokuzu kültürel, ikisi karma alandır. Türkiye'nin Dünya Mirası Geçici Listesi'nde ise yetmiş dokuz tane varlığı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bulunduğu ülkelere göre Dünya Mirasları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

2024 yılı sonu itibarıyla, 195 "Taraf Devlet"te 1.223 Dünya Mirası Alanı bulunmaktadır. 1,223 Dünya Mirası Alanının 952'si kültürel, 231'i doğal, 40'ı karma özelliktedir. Bu Dünya Mirası Alanlarının 49'u sınıraşırı alan olup, birden fazla ülke tarafından paylaşılmaktadır. Sınıraşırı alanları paylaşan toplam 72 ülke bulunmaktadır. Ülkeler Dünya Miras Komitesi tarafından Afrika, Arap Devletleri, Asya ve Pasifik, Avrupa ve Kuzey Amerika ve Latin Amerika ve Karayipler olmak üzere beş coğrafi bölgeye ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Mirası</span> kültürel veya fiziksel önemi nedeniyle UNESCO tarafından listelenen yer

Dünya Mirası, UNESCO tarafından listelenen, özel kültürel veya fiziksel öneme sahip yerlerden her birine verilen addır. Genel Kurul tarafından seçilen 21 UNESCO üyesi ülkenin oluşturduğu Dünya Miras Komitesi tarafından yönetilen uluslararası Dünya Mirası Programı bu listeyi güncellemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hümayun Türbesi</span>

Hümayun Türbesi Babür İmparatoru Hümâyun Şah'ın ölümünden 9 yıl sonra, Babür İmparatorluğu'nun ikinci hükümdarı olan Hümayun'un eşi Bega Begüm'ün talimatıyla 1565 yılında inşasına başlanıp, 1572 yılında tamamlanmıştır. 1993 yılında da Unesco Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Generalife</span>

Generalife Endülüs'te Gırnata Emirliği yöneten Nasri Hanedanı'nın yaz sarayı idi. Günümüzde modern İspanya'nın Endülüs özerk bölgesinin bir parçası olan Granada şehrinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pasargad</span>

Pasargad veya Pasargaday, Ahameniş hanedanının ilk başkenti olan antik kenttir. Bugünkü İran'ın güneybatısında, Persepolis'e 78 km, Şiraz'a 130 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Olcaytu Türbesi</span>

Olcaytu Türbesi, İran'ın Zencan Eyaleti'nin Sultaniye şehrinde yer alır. Şehirdeki İlhanlı kalıntılarından biri olan türbe, Muhammed Hudâbende adı ile de bilinen İlhanlı hükümdarı Olcaytu'ya aittir. Olcaytu Türbesi, geleneksel olarak Sultaniye Kubbesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Kale</span>

Kızıl Kale, Hindistan'daki Delhi şehrinde yer alan tarihi bir kaledir. 1857'ye kadar, 200 yıllık bir süre boyunca, Babür hanedanının imparatorlarının ana ikametgâhıydı. Delhi'nin merkezinde yer alır ve bir dizi müzeye ev sahipliği yapar. İmparatorları ve ailelerini barındırmaya ek olarak, Babür devletinin tören ve siyasi merkeziydi ve bölgeyi etkileyen olayların merkezinde yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Jantar Mantar, Jaipur</span>

Jantar Mantar anıtı, Hindistan'ın Racastan Eyaletinin, Jaipur şehrinde yer alan on dokuz mimari astronomik alet koleksiyonudur; Rajput kralı Sawai Jai Singh II tarafından yaptırılmış ve 1734'te tamamlanmıştır. Dünyadaki en büyük taş güneş saatine ev sahipliği yapmaktadır ve UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Babür mimarisi</span>

Babür mimarisi, 16. ve 18. yüzyıllar arasında Hint Yarımadası'nda Babürlüler tarafından geliştirilen Hint-İslam mimarisi türüdür. İslam, İran, Türk ve Hint mimarisinin bir birleşimi olarak Hindistan'daki önceki Müslüman hanedanların mimari tarzlarını geliştirdi. Babür yapıları, büyük soğan kubbeler, köşelerde ince minareler, büyük salonlar, büyük tonozlu ağ geçitleri ve hassas süslemeler dahil olmak üzere tek tip bir yapı ve karakter modeline sahiptir. Babür mimarisinin örnekleri günümüz Hindistan, Afganistan, Bangladeş ve Pakistan'da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya'daki Dünya Mirasları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası, 1972'de kurulan UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi'nde açıklandığı gibi

İslam Mirası Parkı, Malezya'nın Terengganu eyaletindeki Kuala Terengganu kentinde bulunan ünlü bir turizm merkezidir. Park şehir suları içinde bulunan Wan Man adasının üstünde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Uramanat Kültürel Peyzajı</span>

Hawraman Kültürel Peyzajı veya Uramanat Kültürel Peyzajı, İran'ın 26. somut kültürel miras alanıdır. Bu el değmemiş ve dağlık peyzaj alanı, MÖ 3000'den beri bölgede yaşayan tarıma dayalı bir Kürt kabilesi olan Hawrami halkının geleneksel kültürüne tanıklık etmektedir. Miras alanı, İran'ın batı sınırı boyunca Kürdistan ve Kirmanşah eyaletlerinde, Zagros Dağları'nın merkezinde uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fin Bahçesi</span>

Fin Bahçesi, İran'ın Kaşan şehrinde bulunan bir Safevi dönemi bahçesidir. Kaçar Devletinin Sadrazamı Mirza Taki Han'ın 1852'de Şahenşah Nasıreddin Şah tarafından gönderilen bir suikastçı tarafından öldürüldüğü Kaşan Fin Hamamı'na ev sahipliği yapmaktadır. 1590'da tamamlanan Fin Bahçesi, İran'daki en eski bahçedir.

<span class="mw-page-title-main">Eram Bahçesi</span>

Eram Bahçesi Şiraz, İran'da yer alan tarihi bir Pers bahçesidir. Merkezi hükûmet tarafından el konulmadan önce Kaşkay kabilesinin liderlerine aitti. Bahçe ve içindeki bina, Fars Eyaleti'ndeki Hoşk Nehri'nin kuzey kıyısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erdeşir Sarayı</span>

Erdeşir Pāpakan Sarayı, aynı zamanda Ateş-kadehi آتشکده olarak da bilinir, Dezh Dokhtar'ın bulunduğu dağın eteklerinde bulunan bir kaledir. MS 224'te Sasani İmparatorluğu Kralı I. Erdeşir tarafından inşa edilmiş, antik Gor kentinin iki kilometre kuzeyinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ekberiye Bahçesi</span>

Ekberiye Bahçesi, İran'ın Güney Horasan Eyaleti'ndeki, Bircend'de bulunan bir UNESCO Dünya Mirası Alanı'dır. 2011 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak listelenmiştir. Aynı zamanda bir müze ve turizm alanı olarak hizmet vermekedir.

<span class="mw-page-title-main">Devletabad Bahçesi</span>

Devletabad Bahçesi, İran'ın Yezd şehrinde yer alan tarihi bir bahçedir. 33,8 metre uzunluğundaki rüzgar kapanı, dünyanın en uzun kerpiç rüzgar kapanıdır. İran bahçelerinin bir parçası olarak 2011 yılında UNESCO Dünya Mirasları listesine alınmıştır. Ayrıca 2017 yılında UNESCO tarafından tarihi Yezd şehrinin bir parçası olarak da listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Siyah Tac Mahal</span>

Siyah Tac Mahal, Hindistan'ın Uttar Pradesh eyaletindeki Agra şehrinde Yamuna Nehri'nin karşısında, Tac Mahal'in karşısına inşa edilmesi planlandığı söylenen efsanevi bir türbedir. Babür İmparatoru Şah Cihan'ın, ikinci eşi Mümtaz Mahal'in anısına inşa ettirdiği türbeye benzer bir türbeyi kendisi için de arzuladığı söylenir.