İçeriğe atla

İran başbakanları listesi

İran'ın 49. ve İran İslam Cumhuriyeti'nin beşinci ve son başbakanı Mir Hüseyin Musavi

Bu liste, 1906 yılındaki İran Anayasa Devrimi'nden, 1989'daki İran anayasa referandumu'na kadarki sürede görev yapmış İran başbakanlarını göstermektedir. İran başbakanları, ülkede hükûmetin en üst yönetisi konumundaydı. 1989 yılında Humeyni'nin ölümünün ardından yapılan anayasa refarandumuyla başbakanlık makamı kaldırılmıştır. Son başbakan ise, 3 Ağustos 1989'da makamı bırakan Mir Hüseyin Musavi Hamene olmuştur.

İran başbakanları (1906–1989)

Renk anahtarı
(siyasi partiler)

  Ilımlı Sosyalistler
  Demokratlar
  Uyanış Partisi
  İran Demokratik Partisi
  Ulusal Cephe
  Milliyetçiler Partisi
  Yeni İran Partisi
  İran Özgürlük Hareketi
  Muharip Ruhban Derneği

Liste

İsim Resim Doğum–Ölüm Görev Başlangıcı Görev Bitişi Siyasi parti Devlet Başkanı
(Hüküm / Dönem)
İran Devleti (1907–1925) •
1 Nasrullah Müşir ed-Devle
Vezîr-i Âzam
1840–1907 1 Ağustos 1906 7 Mart 1907 BağımsızMuzaffereddin Şah

(1896–1907)
Müşir ed-Devle, Muzaffareddin Şah'ın ölümünde ve 3 Ocak 1907'de Muhammed Ali Şah'ın döneminde görevde bulundu.Muhammed Ali Şah

(1907–1909)
2 Sultan-Ali Vezir-i Efham
İçişleri Bakanı ve Kabine Başkanı
17 Mart 1907 29 Nisan 1907 Bağımsız
3 Ali-Asker Han Atabek 1858–1907 4 Mayıs 1907 31 Ağustos 1907
(suikast)
Bağımsız
4 Ahmed Müşir es-Saltana
(1. Dönem)
16 Eylül 1907 27 Ekim 1907 Bağımsız
5 Ebulkasım Nasır el-Mülk 27 Ekim 1907 21 Aralık 1907 Bağımsız
6 Hüseyin-Kuli Nizam es-Saltana Mafi 21 Aralık 1907 21 Mayıs 1908 Bağımsız
(4)Ahmed Müşir es-Saltana
(2. Dönem)
7 Haziran 1908 29 Nisan 1909 Bağımsız
7 Kamran Mirza Nayib es-Saltana 1856–1929 29 Nisan 1909 2 Mayıs 1909 Bağımsız
8 Cevad Sa'd ed-Devle 8 Mayıs 1909 13 Temmuz 1909
(devrildi)
Bağımsız
Başbakan olmadan geçici kabine
(Siyasetçi ve Din Adamları Yüksek Kurulu tarafından atandı)
17 Temmuz 190930 Eylül 1909Ahmed Şah Kaçar

(1909–1925)
9 Muhammed Veli Han Tonekaboni
(1. Dönem)
1848–1926 30 Eylül 1909 25 Temmuz 1910 Ilımlı Sosyalistler
10 Hasan Müstevfi el-Memalik
(1. Dönem)
1875–1932 25 Temmuz 1910 12 Mart 1911 Demokratlar
(9)Muhammed Veli Han Tonekaboni
(2. Dönem)
1848–1926 12 Mart 1911 26 Temmuz 1911 Ilımlı Sosyalistler
11 Necef-Kuli Samsam es-Saltana
(1. Dönem)
1846–1930 1911 1913 Ilımlı Sosyalistler
12 Muhammed Ali Ala es-Saltana
(1. Dönem)
1867–1914 18 Ocak 1913 16 Ağustos 1913 Bağımsız
(10)Hasan Müstevfi el-Memalik
(2. Dönem)
1875–1932 17 Ağustos 1913 14 Mart 1915 Demokratlar
13 Hasan Pirniya
(1. Dönem)
1871–1935 14 Mart 1915 1 Mayıs 1915 Ilımlı Sosyalistler
14 Abdül Mecid Mirza
(1. Dönem)
1845–1927 1 Mayıs 1915 18 Ağustos 1915 Bağımsız
(10)Hasan Müstevfi el-Memalik
(3. Dönem)
1875–1932 18 Ağustos 1915 24 Aralık 1915 Demokratlar
15 Abdül Hüseyin Mirza Farmanfarma 1857–1939 24 Aralık 1915 29 Şubat 1916 Ilımlı Sosyalistler
(9)Muhammed Veli Han Tonekaboni
(3. Dönem)
1848–1926 5 Mart 1916 29 Ağustos 1916 Ilımlı Sosyalistler
16 Hasan Vüsuk ed-Devle
(1. Dönem)
1873–1950 29 Ağustos 1916 5 Haziran 1917 Demokratlar
(12)Muhammed Ali Ala es-Saltana
(2. Dönem)
1867–1914 5 Haziran 1917 21 Kasım 1917 Bağımsız
(14)Abdül Mecid Mirza
(2. Dönem)
1845–1927 21 Kasım 1917 16 Ocak 1918 Bağımsız
(10)Hasan Müstevfi el-Memalik
(4. Dönem)
1875–1932 1918 1918 Demokratlar
(11)Necef-Kuli Samsam es-Saltana
(2. Dönem)
1846–1930 1 Mayıs 1918 8 Ağustos 1918 Ilımlı Sosyalistler
(16)Hasan Vüsuk ed-Devle
(2. Dönem)
1873–1950 8 Ağustos 1918 3 Temmuz 1920 Demokratlar
(1919'a kadar)
(16)Bağımsız
(13)Hasan Pirniya
(2. Dönem)
1871–1935 3 Temmuz 1920 27 Ekim 1920 Bağımsız
17 Fethullah Han Ekber 1878–1967 27 Ekim 1920 22 Şubat 1921
(devrildi)
Bağımsız
18 Ziyaeddin Tabatabai 1888–1969 24 Şubat 1921 4 Haziran 1921 Bağımsız
19 Kavām es-Saltana
(1. Dönem)
1873–1955 4 Haziran 1921 21 Ocak 1922 Bağımsız
(13)Hasan Pirniya
(3. Dönem)
1871–1935 21 Ocak 1922 22 Haziran 1922 Bağımsız
(19)Kavām es-Saltana
(2. Dönem)
1873–1955 22 Haziran 1922 15 Şubat 1923 Bağımsız
(10)Hasan Müstevfi el-Memalik
(5. Dönem)
1875–1932 15 Şubat 1923 15 Haziran 1923 Uyanış Partisi
(13)Hasan Pirniya
(4. Dönem)
1871–1935 15 Haziran 1923 26 Ekim 1923 Bağımsız
20 Rıza Han Serdar Sipah1878–1944 26 Ekim 1923 12 Aralık 1925 Askeriye
İran İmparatorluğu (1925–1979) •
- Muhammed Ali Faruki
Geçici Başbakan
1877–1943 12 Aralık 1925 13 Haziran 1926 Uyanış Partisi Rıza Şah

(1925–1941)
(10)Hasan Müstevfi
(6. Dönem)
1875–1932 13 Haziran 1926 2 Haziran 1927 Uyanış Partisi
21 Mehdi Hidayet 1864–1955 2 Haziran 1927 18 Eylül 1933 Bağımsız
22 Muhammed Ali Faruki
(1. Dönem)
1877–1943 18 Eylül 1933 3 Aralık 1935 Bağımsız
23 Mahmud Cam 1880–1969 3 Aralık 1935 26 Ekim 1939 Bağımsız
24 Ahmed Metin Defteri 1896–1971 26 Ekim 1939 26 Haziran 1940 Bağımsız
25 Ali Mansur
(1. Dönem)
1886–1974 26 Haziran 1940 27 Ağustos 1941
(istifa)
Bağımsız
(22)Muhammed Ali Faruki
(2. Dönem)
1877–1943 27 Ağustos 1941 9 Mart 1942 BağımsızMuhammed Rıza Şah

(1941–1979)
26 Ali Süheyli
(1. Dönem)
1896–1958 9 Mart 1942 9 Ağustos 1942 Bağımsız
(19)Ahmad Kavam
(3. Dönem)
1873–1955 9 Ağustos 1942 15 Şubat 1943 Bağımsız
(26)Ali Süheyli
(2. Dönem)
1896–1958 15 Şubat 1943 6 Nisan 1944 Bağımsız
27 Muhammed Sa'id
(1. Dönem)
1881–1973 6 Nisan 1944 25 Kasım 1944 Bağımsız
28 Murtaza Kuli Bayat 1890–1958 25 Kasım 1944 13 Mayıs 1945 Bağımsız
29 İbrahim Hakimi
(1. Dönem)
1871–1959 13 Mayıs 1945 6 Haziran 1945 Bağımsız
30 Muhsin Sadr 1871–1962 6 Haziran 1945 30 Ekim 1945 Bağımsız
(29)İbrahim Hakimi
(2. Dönem)
1871–1959 30 Ekim 1945 28 Ocak 1946 Bağımsız
(19)Ahmed Kavam
(4. Dönem)
1873–1955 28 Ocak 1946 18 Aralık 1947 İran Demokratik Partisi
31 Muhammed Rıza Hikmet 1891–1978 18 Aralık 1947 29 Aralık 1947 İran Demokratik Partisi
(29)İbrahim Hakimi
(3. Dönem)
1871–1959 29 Aralık 1947 13 Haziran 1948 Bağımsız
32 Abdülhüseyin Hazhir 1902–1949 13 Haziran 1948 9 Kasım 1948 Bağımsız
(27)Muhammed Sa'id
(2. Dönem)
1881–1973 9 Kasım 1948 23 Mart 1950 Bağımsız
(25)Ali Mansur
(2. Dönem)
1886–1974 23 Mart 1950 26 Haziran 1950 Bağımsız
33 Ali Razmara 1901–1951 26 Haziran 1950 7 Mart 1951
(suikast)
Askeri
- Halil Fehimi
Geçici Başbakan
1876–1953 7 Mart 1951 12 Mart 1951 Bağımsız
34 Hüseyin Ala'
(1. Dönem)
1882–1964 12 Mart 1951 27 Nisan 1951 Bağımsız
35 Muhammed Musaddık
(1. Dönem)
1882–1967 28 Nisan 1951 17 Temmuz 1952 Ulusal Cephe
(19)Ahmed Kavam
(5. Dönem)
1873–1955 17 Temmuz 1952 22 Temmuz 1952 İran Demokratik Partisi
(35)Muhammed Musaddık
(2. Dönem)
1882–1967 22 Temmuz 1952 19 Ağustos 1953
(devrildi)
Ulusal Cephe
36 Fazlullah Zahidi1897–1963 19 Ağustos 1953 7 Nisan 1955 Askeri
(34)Hüseyin Ala'
(2. Dönem)
1882–1964 7 Nisan 1955 3 Nisan 1957 Bağımsız
37 Manuçehr İkbal 1909–1977 3 Nisan 1957 31 Ağustos 1960 Milliyetçiler Partisi
38 Cafer Şerif İmami
(1. Dönem)
1910–1998 31 Ağustos 1960 5 Mayıs 1961 Bağımsız
39 Ali Amini 1905–1992 5 Mayıs 1961 19 Temmuz 1962 Bağımsız
40 Esedullah Alam 1919–1978 19 Temmuz 1962 7 Mart 1964 Halk Partisi
41 Hasan Ali Mansur1923–1965 7 Mart 1964 26 Ocak 1965
(suikast)
Yeni İran Partisi
42 Emir Abbas Huveyda1919–1979 26 Ocak 1965 7 Ağustos 1977 Yeni İran Partisi
(1975'e kadar)
(42)Rastahiz Partisi
43 Cemşid Amuzegar1923–2016 7 Ağustos 1977 27 Ağustos 1978 Rastahiz Partisi
(38)Cafer Şerif İmami
(2. Dönem)
1910–1998 27 Ağustos 1978 6 Kasım 1978 Rastahiz Partisi
(1 Kasım'a kadar)
(38)Bağımsız
44 Gulam-Rıza Ezheri1912–2001 6 Kasım 1978 4 Ocak 1979 Askeri
45 Şapur Bahtiyar1914–1991 4 Ocak 1979 11 Şubat 1979
(devrildi)
Bağımsız
İran İslam Cumhuriyeti (1979–günümüz) •
46 Mehdi Bazargan 1907–1995 4 Şubat 1979 6 Kasım 1979
(istifa)
İran Özgürlük Hareketi Ruhullah Humeyni

(1979–1989)
İslami Devrim Konseyi
(Lider: Ebu'l-Hasan Beni Sadr)
6 Kasım 197912 Ağustos 1980
47 Muhammed Ali Recai1933–1981 12 Ağustos 1980 4 Ağustos 1981 İslami Cumhuriyet Partisi
48 Muhammed Cevad Bahonar 1933–1981 4 Ağustos 1981 30 Ağustos 1981
(suikast)
İslami Cumhuriyet Partisi
- Muhammed Rıza Mehdevi Kani
Geçici Başbakan
1931–2014 2 Eylül 1981 31 Ekim 1981 Muharip Ruhban Derneği
49 Mir Hüseyin Musavi 1942– 31 Ekim 1981 14 Ağustos 1989 İslami Cumhuriyet Partisi
(1987'ye kadar)
(49)Bağımsız
Makam Kaldırıldı (14 Ağustos 1989'dan itibaren)

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yıldırım Akbulut</span> 20. Türkiye başbakanı

Yıldırım Akbulut,, Türkiye Cumhuriyeti'nin 20. Başbakanı. Türk avukat ve siyasetçi. Başbakanlık ve 1989-1991 yılları arasında Anavatan Partisi genel başkanlığı görevini sürdüren Akbulut, 1987-1989 ve 1999-2000 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığı görevini üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">Fazilet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1997–2001)

Fazilet Partisi, Millî Görüş'ü benimseyen Refah Partisinin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasına az bir zaman kala İsmail Alptekin başkanlığında kurulan siyasi çatısı. Daha sonra Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş'ın iddiaları Anayasa Mahkemesince haklı bulundu ve parti kapatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Refah Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–1998)

Refah Partisi, Millî Görüş hareketinin 12 Eylül Darbesi'nden sonra kurulan siyasi partisi. 1987'de genel başkanlığa Necmettin Erbakan getirildi. 1991 seçimlerinde meclise girdi. 1995 seçimlerinden birinci parti olarak çıktı. 1997'de Refahyol Hükûmetini kurdu. "Lâik Cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri" gerekçesiyle, 16 Ocak 1998'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Başbakan</span> hükûmetin başı, kabinenin başkanı

Başbakan, bir ülkedeki yürütme organı kurulun (hükûmetin) başkanına verilen ad. Her ülkede başbakan olmaz. Başbakanlar görevlerine seçimle gelir. Belçika, Danimarka, Japonya, Hollanda, Norveç, Malezya, İspanya, İsveç, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık gibi anayasal monarşi ile yönetilen ülkelerde olabileceği gibi Finlandiya, Fransa, Almanya, Hindistan, İtalya, İrlanda, Portekiz, Karadağ, Hırvatistan, Bulgaristan, Romanya, Sırbistan gibi cumhuriyetlerde de olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çin Komünist Partisi genel sekreteri</span> Çin Komünist Partisi başkanı

Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri Çin Komünist Partisi içinde en yüksek resmi makamdır ve Çin Komünist Partisi Politbürosu'na başkanlık eder.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye başbakanı</span> Türkiyenin hükûmet başkanı (1920–2018)

Türkiye Cumhuriyeti başbakanı, Türkiye'de 1920-2018 yılları arasında hükûmetin başı ve Bakanlar Kurulunun başkanı olarak görev yapan makamdı. Başbakan, cumhurbaşkanınca Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından seçilir ve görev süresi boyunca Çankaya Köşkü'nde ikâmet ederdi. Başbakanlık, 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumunun ardından yapılan 2018 Türkiye genel seçimleri ile birlikte kaldırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Slovakya başbakanı</span> Slovakyanın hükûmet başkanı

Slovakya Cumhuriyeti başbakanı, Slovakya cumhurbaşkanı ve Ulusal Konsey Başkanı'ndan sonra en yüksek 3. siyasi makamdır. Slovakya parlamenter bir cumhuriyet olduğundan dolayı Başbakan, Ulusal Konsey'e sorumludur. 1969 yılında oluşturulan bu makama şimdiye kadar 20 kişi oturdu. Mevcut başbakan 15 Mayıs 2023 tarihinden beri Ľudovít Ódor'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kore ebedi lideri</span>

Kuzey Kore Ebedi Lideri, Kuzey Kore'nin ölen liderlerine ölüm sonrası unvanlar verilmesi uygulamasına atıfta bulunmaktadır. "Juche Kore'nin Ebedi Liderleri" ifadesi, 30 Haziran 2016'da değiştirildiği gibi Anayasa'ya giriş satırında ve ardından yapılacak revizyonlarda belirtildi.

Cezayir başbakanları listesi, Cezayir'de hükûmetin başındaki kişilerin listesidir. Makamda oturan kişi ise Cezayir Hükûmetinin başı ve Bakanlar Kurulunun başkanıdır. Makam, 1958'de Cezayir Kurtuluş Savaşı sırasında Mısır'ın Kahire kentinde sürgünde olan Cezayir Cumhuriyeti Geçici Hükûmeti (GPRA) başkanı olarak kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tunus cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Tunus cumhurbaşkanı, Tunus'un devlet başkanıdır ve doğrudan halk tarafından beş yıllık bir dönem için seçilir. Makam sahibi, başbakanla birlikte Tunus hükümetinin yürütme organına liderlik eder ve Tunus Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği devlet başkanı</span> Sovyetler Birliğinin Devlet Başkanı

Sovyetler Birliği Devlet Başkanı, resmi olarak SSCB Devlet Başkanı veya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Devlet Başkanı, Sovyetler Birliği'nin 15 Mart 1990-25 Aralık 1991 tarihleri arasındaki devlet başkanıydı. Mihail Gorbaçov resmi olarak makamda bulunan tek kişi olmuştur. Devlet Başkanlığı makamı ABD ve Fransa'daki başkanlıkların karışımına dayalı bir yönetim makamıydı.

Lesotho başbakanı, Afrika kıtası ülkesi Lesotho'nun bağımsızlığını kazandığı 1966 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin Basutoland ismi ile Birleşik Krallık'a bağlı bir bölge olduğu 1965 yılında oluşturulmuştur.

1848 Macar Devriminden günümüze kadar görev almış Macaristan başbakanları listelenmektedir.

Türkmenistan başbakanları listesi, Türkmenistan'da 1925-1992 yılları arasında görev yapan en yüksek ikinci siyasi makamdı. Mevcut Türkmenistan Anayasası'nın 1992 yılında yürürlüğe girmesinden sonra Başbakanlık makamı kaldırıldı ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı aynı zamanda Hükûmet Başkanlığı görevini de üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">İran yüce lideri</span> İran İslam Cumhuriyetinin devlet başkanı

İran yüce lideri, (Farsça: رهبر معظم ایران, rehber-i muazzam-i İran,) Devrim lideri, resmi adıyla Yüce Rehberlik Makamı, İran'ın başı ve en yüksek siyasi ve dini otoritesi, yüce lideridir. Silahlı Kuvvetler, yargı sistemi, devlet televizyonu ve diğer kilit hükûmet kuruluşları, yüce liderin kontrolü altındadır. Yüce lider seçildikten sonra Uzmanlar Meclisi tarafından denetlenir. Ancak bugüne kadar denetleme yapılmamıştır.

Güney Kore başbakanı, Asya ülkesi Güney Kore'de 1948 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ başbakanı</span> Karadağın hükûmet başkanı

Karadağ başbakanı veya resmi olarak Karadağ hükûmet başkanı Karadağ hükûmetinin başkanıdır. Başbakanın rolü, hükûmetin çalışmalarını yönlendirmek ve önerilen bakanların bir listesini içeren hükûmet programını Parlamentoya sunmaktır. Başbakanın istifası, hükûmetin düşmesine neden olur.

Azerbaycan Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, birinci Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda başbakanı</span> Hollandanın hükûmet başkanı

Hollanda başbakanı, Avrupa ülkesi Hollanda'da 1848 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan başbakanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, 1926'daki kuruluşundan bu yana Lübnan başbakanlarının bir listesidir.