İçeriğe atla

İran Yeni Dalgası

İran Yeni Dalgası veya İranlı Yeni Dalga (İngilizce: Iranian New Wave), İran sinemasındaki bir akımın adıdır. 1969'da Dariush Mehrjui'nin Gāv (İnek) adlı filmiyle başlayan akım, Mesud Kimiai'nin Gheysar ve Nasser Taqvai'nin Calm in Front of Others filmleriyle devam etti. Akım, yeni kültürel, dinamik ve entelektüel değerler ortaya koydu. İranlı sinema seyircisi de daha titiz hale geldi ve akımı gelişmesi ve başarılı olması yönünde teşvik etti. 3-4 yıl içinde 40-50 civarında kayda değer film çekildi ve İran Yeni Dalgası kurulmuş ve kendisini kabul ettirmiş oldu.[1]

Akımın öncü yönetmenleri arasında, Füruğ Ferruhzad, Sohrab Şahit Sales, Behram Beyzayi ve Perviz Kimyavi de vardır. Bu yönetmenler, şiirsel bir sinema diliyle, siyasi ve felsefi tonları ön planda olan yenilikçi sanat filmleri çekti. Bu türde daha sonra çekilen filmler, önceki örneklerden ayrı tutularak, Yeni İran Sineması (New Iranian cinema) adıyla anıldı. İran Yeni Dalgasının en önemli yönetmenleri, Abbas Kiyarüstemi, Cafer Panahi, Majid Majidi, Behram Beyzayi, Dariush Mehrjui, Mohsen Makhmalbaf, Mesud Kimiai, Sohrab Şahit Sales, Perviz Kimyavi, Samira Makhmalbaf, Amir Naderi ve Abolfazl Jalili'dir.

İran Yeni Dalgasının yükselişini etkileyen unsurlar, özellikle, dönemin entelektüel ve politik hareketlerinin sonucuydu. 19 Ağustos 1953 darbesinin ardından, sanat alanında romantik bir iklim hakim olmuştu. Bunların yanında, 1950'lerde edebiyatta kendisini topluma adamış bir edebiyat anlayışı şekillendi ve 1960'larda doruğa ulaştı. Bu dönem, Farsça edebiyatın altın çağı kabul edilir.[2]

Kiyarüstemi ve Panahi, sırasıyla Yeni Dalga yönetmenlerinin birinci ve ikinci kuşağını temsil ederken, Bahman Ghobadi, Hüseyin Şahabi, Asghar Farhadi, Mani Haghighi ve Babak Payami gibi yönetmenler, üçüncü kuşağa aittir.[3][4] Kiarash Anvari, Maziar Bahari, Sadaf Foroughi, Saman Saloor ve Mona Zandi-Haqiqi de, akımın yeni temsilcilerindendir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Limelight A taste of splendour 15 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Al-Ahram. Erişim tarihi: 15.11.2007.
  2. ^ The New Wave in Iranian Cinema - From Past to Present 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Parstimes. Erişim tarihi: 15.11.2007.
  3. ^ Rising talent on Iranian Scene 24 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Variety. Erişim tarihi: 15.11.2007.
  4. ^ To Kiarostami or Not To Kiarostami 18 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Indiewire. Erişim tarihi: 15.11.2007.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İran</span> Batı Asyada bir ülke

İran (Farsça:

Kürtler, doğuda Zagros Dağları'ndan batıda Toros Dağları'na ve güneyde Hemrin Dağları'ndan kuzeyde Kars–Erzurum platolarına kadar uzanan coğrafi bölgede yoğun yaşayan, 2017 yılı tahminlerine göre dünyada yaklaşık 36–45 milyon nüfusa sahip olan İranî bir halktır. Bugün dünyadaki en büyük Kürt nüfusu, 15–20 milyon civarı ile Türkiye'de bulunurken; İran, Irak ve Suriye'de de sayıları 3 ila 12 milyon arasında değişen önemli Kürt nüfusları bulunmaktadır. Gerek Orta Doğu'daki siyasi ve sosyal karmaşalar ve sorunlar, gerekse diğer sebepler dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında oluşan göçler sonucunda Batı Avrupa başta olmak üzere Kuzey Amerika ve Orta Asya gibi farklı bölgelere yerleşmiş bir Kürt diasporası da mevcuttur.

Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali, 1998'den beri gerçekleştirilen Türkiye'nin ilk kadın filmleri festivalidir.

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Mahmelbaf</span> İranlı film yönetmeni, yazar, editör ve yapımcı

Muhsin Mahmelbaf İranlı yönetmen, senarist, film editörü ve film yapımcısıdır. Hâlen Asya Film Akademisi'nin başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abbas Kiyarüstemi</span> İranlı yönetmen, senarist, fotoğrafçı ve yapımcı

Abbas Kiyarüstemi, dünya çapında tanınan ve takdir gören İranlı yönetmen, senarist ve yapımcıdır. 1970'ten bu yana sinema alanında çalışmakta olan Kiyarüstemi, kısa film ve belgeseller de dahil olmak üzere, 40'tan fazla filmde çalıştı. Özellikle Köker Üçlemesi, Kirazın Tadı ve Rüzgâr Bizi Sürükleyecek filmleriyle dikkat çekti ve eleştirel başarı kazandı.

<i>Yakın Plan</i> Abbas Kiyarüstemi filmi

Yakın Plan, 1990 İran yapımı Abbas Kiyarüstemi filmidir. Kendisini ünlü yönetmen Mohsen Makhmalbaf olarak tanıtan ve varlıklı bir aileden çekeceği film için para istemesi sonucunda tutuklanan bir kişinin gerçeğe dayanan öyküsünü konu alır. Öyküde yer alan kişiler filmde kendilerini oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Daryuş Mehrcuyi</span> İranlı film yönetmeni

Daryuş Mihrcuyi, İranlı film yönetmeni, senarist, yapımcı ve kurgucudur. İran sineması akımlarından İran Yeni Dalgasını başlattığı kabul edilen İnek filminin yönetmenidir. İran sinemasının entelektüel yönetmenlerinden sayılır. Çoğu filmi, İran ya da başka ülke edebiyatı eserlerinden uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Behram Beyzayi</span>

Behram Beyzayi, İranlı film ve tiyatro yönetmeni, senaryo ve oyun yazarı, kurgucu, film yapımcısı, araştırmacı.

<span class="mw-page-title-main">Shōhei Imamura</span> Japon film yönetmeni (1926 – 2006)

Shōhei Imamura , Japon yönetmen,senarist ve yapımcı. İmamura, Japon Yeni Dalga sinemasının en önemli temsilcilerinden biridir ve Altın Palmiye kazanan ilk Japon yönetmendir.

Abbas Kiyarüstemi, filmlerinde görülen, çocuk kahramanlar kullanmasından kırsal bölgelerde geçen hikâyelere ve arabaların içinde sabit kamerayla çekilmiş diyaloglara, teknik ve temaları karakteristik bir şekilde kullanmasıyla tanınır. Ayrıca İran şiirinden diyalog, film adları ve filmlerinde işlediği temalarda yararlanması ve çoğunlukla belgesel tarzda film yapımını tercih etmesi de yönetmenin belirgin özelliklerindendir.

<i>Bir Ayrılık</i>

Bir Ayrılık, Asgar Ferhadi tarafından yönetilen ve Leyla Hatemi, Peyman Muadi, Şahab Hüseyni, Sareh Bayat ile Sarina Farhadi'nin oynadığı 2011 İran drama filmi. Boşanmış bir orta sınıf İranlı çifti ile yaşlı babası için alt sınıf bir bakıcı tutmasını izleyen entrikaları konu edinmektedir. 61. Berlin Film Festivali'nde En İyi Film dalında Altın Ayı ve En İyi Erkek Oyuncu ile En İyi Kadın Oyuncu dallarında Gümüş Ayı kazanarak Altın Ayı kazanan ilk İran filmi oldu. 84. Akademi Ödülleri'nde En İyi Yabancı Film seçildi.

Sinemada üçlemeler, birbirleri ile bir şekilde bağlantılı bazı üçlü film gruplarına sinema yazarları ve eleştirmenler tarafından verilen addır. İngilizcede bu kavramın karşılığı Trilogy dir, ancak bazen bunun yerine cycle sözcüğü de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Japonya sineması</span> Japon ulusuna ait sinema kültürü

Japon sineması, Japon ulusunda veya Japon film yapımcıları tarafından yurt dışında yapılan film ve yaratıcı film sanatını da içermektedir. Uzak Doğu'nun en gelişmiş sinemasına sahip olan Japonya, aynı zamanda Batı tarafından bilinen de bir sinemadır.

<span class="mw-page-title-main">Manya Ekberi</span>

Manya Ekberi, İranlı yönetmen, senarist, oyuncu ve yazar. Ekberi, eserlerinde çoğunlukla cinsel kimlik, kadınlar, evlilik, kürtaj, sadakatsizlik ve lezbiyenlik konularıyla ilgilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan sineması</span>

Yunanistan sineması uzun ve zengin bir tarihe sahiptir. Zaman zaman savaş ya da siyasi istikrarsızlık nedeniyle baskıya uğramasına rağmen Yunanistan film endüstrisi iç pazara hakim olmuş ve uluslararası başarıya ulaştı. Yunan filmlerinin özellikleri arasında dinamik bir konu, güçlü karakter gelişimi ve erotik temaları mevcuttur. Kayıp (1982) ve Sonsuzluk ve Bir Gün (1998) filmleri Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye kazandı. Beş Yunan filmiyse Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü'ne aday gösterildi.

İsrail Sineması, İsrail’in 1948 yılında kurulmasından itibaren yapılan film prodüksüyonlarına verilen isimdir. Birçok İsrailli filmini İbranice yapılmaktadır. İsrail, Akademi Ödülleri'nin Yabancı Dilde En İyi Film kategorisi için Orta Doğu’daki diğer ülkelerden daha fazla aday gösterilmiştir.

László Kovács 1970'lerde Amerikan Yeni Dalga filmlerinin gelişiminde etkili olan ve Peter Bogdanovich, Richard Rush, Dennis Hopper, Norman Jewison ve Martin Scorsese gibi yönetmenlerle işbirliği yapan Macar bir görüntü yönetmeniydi. Easy Rider (1969) ve Five Easy Pieces (1970) üzerindeki çalışmaları ile ünlenen Kovács, üç Yaşam Boyu Başarı Ödülü de dahil olmak üzere birçok ödülün sahibi oldu. Amerikan Görüntü Yönetmenleri Derneği'nin aktif bir üyesiydi ve örgütün yönetim kurulunda yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Masoud Jafari Jozani</span>

Masoud Jafari Jozani İranlı bir film yönetmeni, senarist ve yapımcıdır. Fajr Uluslararası Film Festivali'nde en iyi kısa film dalında ödül almıştır. Rüzgârın Gözü, Jafari Jozani'nin yönetmenliğini ve senaristliğini yaptığı en önemli eserlerinden biridir. In the Wind's Eye adlı TV dizisi, İran Devrimi'nden (1979) bu yana ABD'de çekilen ilk İran filmi ve 12 milyon dolarlık bütçesiyle İran tarihinin en pahalı filmlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Bita Farrahi</span>

Bita Lahrakhani ya da Bita Farrahi, İranlı aktris.

İran tiyatrosu antik döneme kadar uzanır. Oyunculuk ve tiyatro gösterilerinin ilk başlangıcı, ulusal kahramanları ve efsaneleri yüceltmek ve düşmanı aşağılamak için düzenlenen törensel tiyatrolara kadar izlenebilir. Antik İran tiyatrosu ve dansı, Yunanistan'da Pers hakimiyeti sırasında yaşamış olan Halikarnassoslu Yunan tarihçi Herodot tarafından önemli ölçüde araştırılmıştır. Herodot, "Herodotos Tarihi"nin dokuzuncu kitabı olan "Calliope"de MÖ 478'e kadar Asya imparatorluklarının tarihini ve Pers savaşlarını anlatır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.