İçeriğe atla

İran Kürtleri

İran Kürtleri
İranlı Kürtler Palangan'da Newroz'u kutluyor.
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Kelhurice
Din
Çoğunlukla Sünni İslam, aynı zamanda Şii İslam, Kürt Aleviliği

İran Kürtleri, İran'da yaşayan Kürtlere denir. Kürtler CIA'ya göre ülke nüfusunun %10'unu oluştururken Fars ve İran Azerileri'nden sonra İran'da üçüncü büyük etnik azınlıktır.[1][2][3] İran'da Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgeler; Kirmanşah, Kürdistan ve İlam eyaletleridir. Bunlar dışında kayda değer Kürt nüfusu olan diğer eyaletler ise Batı Azerbaycan ve Kuzey Horasan eyaletleridir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Iran". The World Factbook. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2013. 
  2. ^ "Iran" (PDF). Kongre Kütüphanesi. Mayıs 2008. 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ağustos 2013. 
  3. ^ "Iran Peoples". Looklex Encyclopaedia. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Kürtler, doğuda Zagros Dağları'ndan batıda Toros Dağları'na ve güneyde Hemrin Dağları'ndan kuzeyde Kars–Erzurum platolarına kadar uzanan coğrafi bölgede yoğun yaşayan, 2017 yılı tahminlerine göre dünyada yaklaşık 36–45 milyon nüfusa sahip olan İranî bir halktır. Bugün dünyadaki en büyük Kürt nüfusu, 15–20 milyon civarı ile Türkiye'de bulunurken; İran, Irak ve Suriye'de de sayıları 3 ila 12 milyon arasında değişen önemli Kürt nüfusları bulunmaktadır. Gerek Orta Doğu'daki siyasi ve sosyal karmaşalar ve sorunlar, gerekse diğer sebepler dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında oluşan göçler sonucunda Batı Avrupa başta olmak üzere Kuzey Amerika ve Orta Asya gibi farklı bölgelere yerleşmiş bir Kürt diasporası da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan (İran eyaleti)</span> İranda bulunan eyaletlerden birisi

Kürdistan, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan bayrağı</span> Kürtlerin ulusal paçavrası

Kürdistan bayrağı, Kürdistan'ı temsil eden bayrak. Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağı olarak kanunlaşmıştır. Kürtler tarafından ulusal bayrak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Peşmerge</span> Irak Kürdistanının askerî gücü

Peşmerge, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin askerî gücüdür. Irak Anayasası'na göre Peşmerge, güvenlik yan kuruluşlarıyla birlikte Kürdistan Bölgesi'nin güvenliğinden sorumludur. Peşmerge'ye bağlı kuruluşlar arasında Asayiş, Parastin u Zanyarî ve Zeravani bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mesud Barzani</span> Kürt siyasetçi ve KDP genel başkanı

Mesud Barzani, Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan</span> Orta Doğuda Kürtlerin yoğunlukta olduğu bölgelerin genel adı

Kürdistan Kafkaslar'ın güneyi ve Orta Doğu'da, Ermenistan, Irak, İran, Suriye ve Türkiye'ye ait toprakların bir kısmını kapsayan jeokültürel bölge. Siyasi bakımdan özerk, federal bir bölge olarak uluslararası resmî tanınmaya sahip olan tek bölge Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'dir. Bölgenin kuzeybatı İran’a karşılık gelen kısmı Kürdistan adıyla eyalet statüsündedir. Ayrıca Suriye'de de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tek taraflı olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">PJAK</span> Silahlı ve siyasî hareket

PJAK, tam adı ile Kürdistan Özgür Yaşam Partisi, İran ve Irak'ta faaliyet gösteren Kürt milliyetçisi silahlı örgüt. PJAK; Türkiye, İran, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır. Kürdistan İşçi Partisinin (PKK) üyesi olduğu Kürdistan Topluluklar Birliğinin (KCK) üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">İran'ın eyaletleri</span> İranın yerel idaresi

İran'ın eyaletleri, İran her biri (Farsça: مرکز markaz / Türkçe: merkez) olarak adlandırılan bir yerel yerleşim birimi olan şehirden yönetilen ve Türkiye'deki İllere karşılık gelen Otuz bir adet "Ostan" adı verilen eyalete ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kürdistan</span>

Doğu Kürdistan veya İran Kürdistanı, Kürdistan'ın İran'da kalan kısmına verilen ismidir. İran Kürdistan'ında bulunan başlıca bölgeler; Kürdistan, Kirmanşah, Batı Azerbaycan, İlam ve Hemedan eyaletleridir.

<span class="mw-page-title-main">Hewraman</span>

Hewraman (Kürtçe: Hewraman, هه‌ورامان veya Oraman, İran'ın Irak sınırında yer alan dağlık bölge.

<span class="mw-page-title-main">Kürt milliyetçiliği</span> siyasal ideoloji

Kürt milliyetçiliği, Kürtlerde, halk olma bilincinin kültürel ve siyasal eyleme yönlendirilmesini ifade eden kavramdır. Kürtlerin çoğunluk olduğu toprakları Kürdistan olarak tanımlayan ve bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını savunan siyasi hareket olmakla birlikte, Kürtlerin yaşadıkları topraklarda diğer etnik gruplar ile eşit haklara sahip olmasını, Kürtçenin resmî dil ve eğitim dili olmasını savunan siyasi görüştür.

<span class="mw-page-title-main">Bukan</span> İranın Batı Azerbaycan Eyaletindeki şehir

Bukan, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">İran Kürdistanı Demokratik Partisi</span> İrandaki Kürt Siyasal Partisi

İran Kürdistanı Demokratik Partisi ya da kısaca DPK-I (Kürtçe: Partiya Demokratîk a Kurdistana Îranê, İngilizce: Democratic Party of Iranian Kurdistan, eski adı: Demokratische Partei Kurdistans-Iran, İran'da sosyal demokrat bir Kürt partisidir. Parti, 2015 yılından beri Sosyalist Enternasyonal'in tam üyesidir. Parti demokratik ve federal bir İran talep etmektedir. Parti üyelerinden bir kısmı 2006 yılında partiden ayrıldı ve partinin eski adı olan Kürdistan-İran Demokratik Partisi adı altında yeni bir parti kurdu.

Şablon:Yazdânizm Ali-İlâhîlik ya da bazen Aliyullahîlik, Batı İran'da Kürdistan ve Luristan eyâletlerindeki bâzı Kürt kabileleri ve Lübnan'ın kuzeyi ile Suriye arasındaki yörelerde yerleşik bazı kabile ve topluluklar arasında yaşayan dinî i'tikad.

<span class="mw-page-title-main">İrani devletler ve hanedanlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İran Devletleri, günümüzde İrani Halklar tarafından kurulmuş olan devletler dir. Günümüzde İranlı'lar tarafından kurulmuş 4 bağımsız 4 özerk 1 eyalet 1 özerk ilçe olarak 10 devlet vardır

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali</span>

Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'in İran'ı işgali, Pehlevi Hanedanı idaresindeki İran'ın enerji hatlarını ele geçirmek ve Pers Koridoru'nun güvenliğini sağlamak için 1941 yılında girişilen işgal hareketi.

<span class="mw-page-title-main">İran-PJAK çatışması</span>

İran-PJAK çatışması, İran İslam Cumhuriyeti ile Kürdistan Özgür Yaşam Partisi'nin (PJAK) militanları arasında 2004'te başlayan silahlı çatışmadır. Örgüt, İran'ın Kürdistan ve diğer Batı eyaletlerinde çok sayıda saldırı gerçekleştirdi. PJAK, Türkiye-PKK çatışmasında Türkiye Cumhuriyeti güçleri ile çatışan Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ile yakından bağlantılı olup İran, Japonya, Türkiye ve ABD tarafından terör örgütü olarak belirlenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.