İçeriğe atla

İran Geçici Hükûmeti

İran Geçici Hükûmeti
دولت موقت ايران
Dowlat-e Movaghat-e Irân
İran Geçici Hükûmeti
1979-1979
{{{arma_açıklaması}}}
arma (de facto)
Millî marş
Ey Iran (de facto)
(Oh Iran)
Geçici Hükûmet yönetimindeki İran Haritası
Geçici Hükûmet yönetimindeki İran Haritası
BaşkentTahran
Yaygın dil(ler)Farsça
HükûmetGeçici hükûmet
Başbakan 
Tarihçe 
• Kuruluşu
1979
• Dağılışı
1979
Öncüller
Ardıllar
Pehlevi Hanedanı
İran İslam Cumhuriyeti

İran Geçici Hükûmeti, 1979-1980 yılları arasında, İslamî Devrim'den sonra İran'da kurulan ilk hükûmettir. Ayetullah Humeyni'nin emri ile 4 Şubat 1979 tarihinde Şah'ın başbakanı Şahpur Bahtiyar hâlâ görevdeyken ilan edilmiştir. Mehdî Bazargan geçici hükûmetin geçici başbakanlık görevini üstlenmiş 14 Kasım 1979 tarihinde 7 üyeden oluşan kabinesini kurmuştur. Bu kabinenin ilan edilmesi ordunun Humeyni ile Bahtiyar'ın destekçileri arasındaki çatışmaların karşısında tarafsızlığını ilan etmesinin üç gün sonrasında gerçekleşmiştir. Bunun üzerine Bahtiyar istifa etmiş ve o gün, 11 Şubat, İslami Devrim Zaferi Günü olarak adlandırılmıştır. 4 Kasım 1979'da Amerika Birleşik Devletleri ile İran arasında yaşanan bir rehine krizinin ardından, 6 Kasım 1979 tarihinde yeni hükûmet, sebep olarak bunu göstermese de topluca istifa etmiştir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ali Hamenei</span> 2. İran dinî lideri

Seyyid Ali Hüseyni Hamenei, İranlı din ve siyaset adamı, Şii merci-i taklid ve 1989'dan beri İran'ın ikinci yüce lideri. 1981-1989 yılları arasında İran'ın üçüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır. Hamenei, Orta Doğu'da en uzun süre görev yapan devlet başkanı ve Şah Muhammed Rıza Pehlevi'den sonra geçen yüzyılın en uzun süre görev yapan ikinci İran lideri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ruhullah Humeyni</span> İran İslam Cumhuriyetinin ilk dinî lideri

Ruhullah Humeyni, İranlı siyasetçi ve Şii din adamı. Ayetullah Humeyni olarak da anılır. İran İslam Devrimi'nin siyasi ve ruhani lideriydi. Muhammed Rıza Pehlevi rejimine son verip İslam Cumhuriyeti'ni kurdu ve devrimden sonraki tüm dinî ve siyasi yetkileri elinde tuttu.

<span class="mw-page-title-main">İran İslam Devrimi</span> 1979 yılında İrandaki monarşinin yıkılıp İslam Cumhuriyetinin kurulmasıyla sonuçlanan devrim

İran Devrimi veya İslam Devrimi, 1979 yılında İran'ın Muhammed Rıza Pehlevi liderliğindeki bir monarşiden, Ayetullah Ruhullah Humeyni yönetiminde İslam hukuku ve Şiî mezhebi görüşlerini esas alan İslam Cumhuriyeti kurulmasına dönüşen popüler hareketin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Rızâ Pehlevî</span> Pehlevi Hanedanından son İran şahı

Muhammed Rızâ Pehlevî, 1941'den, ülkesini terk ettiği 1979'a kadar tahtta kalan İran şahıdır. Batı yanlısı bir dış politika izleyen Pehlevi, İran'ın son Monarşik lideridir. Şehinşah ve Sayeh-eh-Hodah gibi imparatorluk unvanları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Kerenski</span> Rus siyasetçi

Aleksandr Fyodoroviç Kerenski, Rus siyasetçi. 1917 Şubat Devriminden sonra Rus hükûmetinin üyesi, Temmuz ayından itibaren de Geçici Hükûmetin Başbakanı. Sosyalist Devrimci Parti (SR) üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Hatemi</span> 5. İran cumhurbaşkanı

Seyyid Muhammed Hatemi, 1997-2005 arasında görev yapmış olan, İran'nin 5. cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Sadık Halhali</span>

Muhammed Sadık Givi Halhali, İran İslamî Devrim Mahkemesi Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Geçici Hükûmet (Rusya)</span> Rusya’da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükûmet

Rusya Geçici Hükûmeti, Rusya'da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükûmet. Geçici Hükûmet, öne çıkan lideri ve başbakan Aleksandr Kerenski’den dolayı Kerenski Hükûmeti olarak da bilinir. Ekim Devrimi ile birlikte iktidarı alan Bolşevikler, Geçici Hükûmetin ve hükûmetin kurduğu Rusya Cumhuriyeti'nin yaklaşık sekiz aylık iktidarına son vermiştir.

İran'da lâiklik, başlangıcı Pehlevi Hanedanı'ndan Şah Rıza Pehlevi'nin tahta çıktığı 1925 yılına uzanan bir tarihe sahiptir. İran'da laiklik bir devlet politikası olarak uygulanmaya başladıktan sonra hicab adı verilen başörtüsü ve çador adı verilen çarşaf adlı giysilerle birlikte dinsel bayramlar olan Muharrem ve Aşure gibi kutlamalar, din adamlarının umuma açık yerlerde vaaz vermeleri yasaklandı, cami eylemleri yoğun biçimde engellendi ve düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Devlet Duması Geçici Komitesi</span>

Devlet Duması Geçici Komitesi, Rus Şubat Devriminin patlak vermesiyle 12 Mart 1917 tarihinde 4. Devlet Duması (15 Kasım 1912 – 6 Ekim 1917) milletvekilleri tarafından kurulan özel bir hükûmet yapılanmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İran rehine krizi</span> 1979-1981 yılları arasında ABD ve İran arasında yaşanan diplomatik açmaz

İran rehine krizi, İran ile Amerika Birleşik Devletleri arasında yaşanan diplomatik bir açmazdır. Aralarında geleceğin İran Savunma Bakanı Hüseyin Dehkan, geleceğin Devrim Muhafızları Başkomutanı Muhammed Ali Caferi ve geleceğin İran Ordusu Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri'nin de bulunduğu, İran Devrimi'ni destekleyen İmam'ın Çizgisinin Müslüman Öğrenci Takipçileri'ne mensup bir grup silahlı üniversite öğrencisinin, Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'ni ele geçirip onları rehin almasının ardından 53 Amerikalı diplomat ve vatandaş, İran'da rehin tutuldu. Rehineler, 4 Kasım 1979'dan 20 Ocak 1981'de serbest bırakılmalarına kadar 444 gün boyunca alıkonuldu. Bu kriz İran-Amerika Birleşik Devletleri ilişkileri tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ebulhasan Benisadr</span> İran İslam Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Seyyid Ebulhasan Benisadr, İranlı siyasetçi, iktisatçı ve İran İslam Devrimi'nden sonra İran'ın ilk cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Ruhani</span> 7. İran cumhurbaşkanı

Hasan Ruhani, İranlı siyasetçi, din adamı, hukukçu ve İran'ın 7. cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Şapur Bahtiyar</span> İslami rejime muhalif eski İran Başbakanı

Şapur Bahtiyar, (Farsça: شاپور بختیار

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Bazergan</span> 75. İran Başbakanı

Mehdi Bazergan, İranlı akademisyen, uzun zamandan beri demokrasi yanlısı bir eylemci ve İran'ın geçici hükûmetinin başındaydı ve 1979 İran Devrimi'nden sonra İran'ın ilk başbakanı oldu. Kasım 1979'da İran rehine krizi olayını protesto etmek ve hükûmetinin bunu önleme konusundaki başarısızlığının ardından başbakanlık görevinden istifa etti.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ali Recai</span> 2. İran cumhurbaşkanı

Muhammed Ali Recai, İran'ın eski cumhurbaşkanı ve başbakanı. 30 Ağustos 1981'de başbakan Muhammed Cevad Bahonar ile birlikte düzenlenen bir bombalı saldırıda öldü.

<span class="mw-page-title-main">Mir Hüseyin Musevi</span> İranlı siyasetçi ve sanatçı

Mir Hüseyin Musevi Hamene 1981-1989 yılları arasında İran'ın yetmiş dokuzuncu ve son Başbakanı olarak görev yapan İranlı bir reformist politikacı, sanatçı ve mimar. 2009 başkanlık seçimlerinde reformist bir adaydı ve nihayetinde seçim sonrası çıkan huzursuzluklarda muhalefet lideriydi. Musevi, İran Bilim Akademisi başkanlığını 2009'da muhafazakâr otoriteler tarafından kaldırılıncaya kadar sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Emir Abbas Huveyda</span> 70. İran Başbakanı (1919-1979)

Emir Abbas Huveyda, , İranlı diplomat ve siyasetçidir. Şah Muhammed Rıza Pehlevi döneminde İran başbakanı olarak 26 Ocak 1965 - 7 Ağustos 1977 tarihleri arasında görev yapan Huveyda, İran tarihinin en uzun süre hizmet veren başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nikolaos Triantafillakos</span> Yunan siyasetçi

Nikolaos Triantafyllakos, 1922 yılında Ağustos ile Eylül ayları arasında Yunan tarihinin çalkantılı bir döneminde Yunanistan Başbakanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İran İslam Devrimi'nin Zafer Bayramı</span>

İran İslam Devrimi'nin Zafer Bayramı, 11 Şubat'ta İran İslam Devrimi'nin zaferi ilan edilişini kutlama günüdür. 11 Şubat 1979'da 15 yıllık sürgün hayatından sonra ülkesine 9 gün önce dönen Ayetullah Humeyni yanlıları İran'da yönetimi ele geçirdi. Şah'ın Başbakanı Şahpur Bahtiyar istifa etti.