İçeriğe atla

İran Arapları

İran Arapları
Toplam nüfus
~1.6 milyon (2008 tahmini)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Huzistan, Hürmüzgan, Buşehr, Fars, Tahran, İlam, Kum
Diller
Din
Çoğunluğu Şii,[2] bir kısmı Sünni

İran Arapları, (Farsça: عرب‌های ايران‎‎ Arabhayi İran), İran'da yaşayan Arap halkı. İran nüfusunun %2'sini oluştururlar.

Şii Arapların çoğunluğu İranlılar’ın 1925'e kadar Arabistan[3] dedikleri Huzistan Eyaleti'nde Sünniler ise Hürmüzgan, Buşehr gibi Körfez'e kıyısı olan eyaletlerde yaşarlar.[4] Fars, İlam, Horasan, Tahran, Kirmanşah, Simnan, Kum eyaletlerinde de Arap nüfus vardır. İran Araplarının çoğunluğu Şii bir kısmı Sünni'dir.[2]

Tarihçe

Arapların İran coğrafyasına gelmeleri İslam fetihlerinden öncesine dayanır. Bugünkü Arapların ataları sayılabilecek grupların miladın başlarında göçtükleri söylenir. İskit ve Sasanî dönemleri kaynaklarında Arap göçlerinden bahsedilmektedir.[5]

Araplarla özdeşleşmiş olan Huzistan bölgesi Elam uygarlığının merkezi olarak gösterilir. M.Ö. 640 senesinde Elamlıların Asurlular tarafından ortadan kaldırılmalarından sonra bölgeyi M.Ö. 538'de Pers Kralı Kiros ele geçirmiştir.[4]

Kaynakça

  1. ^ "CIA World Factbook". 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021. 
  2. ^ a b Yalçın Sarıkaya, Tarihi ve Jeopolitik Boyutlarıyla İran'da Milliyetçilik, İstanbul-2008, sayfa: 288
  3. ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 18, sayfa: 436
  4. ^ a b Yalçın Sarıkaya, Tarihi ve Jeopolitik Boyutlarıyla İran'da Milliyetçilik, İstanbul-2008, sayfa: 289
  5. ^ Aygün Attar, İran'ın Etnik Yapısı: Yakın Dönem ve Günümüzde, Ankara-2006, sayfa: 214

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İslam</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

İslam (Arapça: اَلْإِسْلَامُ, romanize:

<span class="mw-page-title-main">Irak</span> Batı Asyada bir ülke

Irak, resmî adıyla Irak Cumhuriyeti, Batı Asya'da bir ülkedir. Kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan, güneybatıda Ürdün, batıda ise Suriye ile sınır komşusudur. Başkenti ve en büyük şehri Bağdat olan federal parlamenter cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn</span> Batı Asyada, Basra Körfezinde yer alan bir ada ülkesi

Bahreyn, resmi adıyla Bahreyn Krallığı, Asya'da, Basra Körfezi'nde yer alan bir ada ülkesidir. Bahreyn'in güneydoğusunda Katar, batısında Suudi Arabistan yer alır. Takım adalardan oluşan ülke toplam 50 doğal ada ve 33 yapay adadan meydana gelir. Kuzeybatıdan, 25 Kasım 1986 kullanıma açılan ve 25 km. uzunluğundaki Kral Fahd Geçidi ile deniz üzerinden kara yolu ile Suudi Arabistan'a bağlanmıştır Maldivler ve Singapur'dan sonra Asya'nın üçüncü en küçük ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Manama'dır.

<span class="mw-page-title-main">Caferilik</span> İslam dininde bir fıkıh ekolü

Câferîlik ya da Câʿferîyye, İslam dininin Şii fıkıh mezheplerinden biridir. İsmini kurucusu olan Ca'fer es-Sâdık'tan (699-765) alır. Başta İran olmak üzere Azerbaycan ve Irak'ta yaygındır. Yer yer Türkiye'nin Kars, Iğdır gibi illerinde ve bazı İslam toplumlarında görülmektedir. İsnâ‘aşer’îyye'nin temelini teşkil eden fıkıh ekolüdür. Şiîlerin çoğunluğunun mensup olduğu fıkhî mezheptir. Günümüzde Şiîler başlıca üç ana fırkaya ayrılmışlardır. Bunlar nüfus oranlarına göre sırasıyla İsnâ‘aşer'îyye, İsmâ‘îl’îyye ve Zeyd’îyye fırkalarıdır. İran'nda hakim olan İsnâ‘aşer'îyye fırkasının %90'ının takip ettiği resmî fıkhî mezhep Câferîlik'tir. Ayrıca, İsmâ‘ilîğin Mustâ‘lî-Tâyyîb’îyye kolu tarafından da fıkhî meselelerde takip edilmekte olan mezheptir.

<span class="mw-page-title-main">Emevîler</span> İslam tarihinin ikinci halifeliği (661–750)

Emevîler ya da Emevîler Hilâfeti, Dört Halife Dönemi'nden (632-661) sonra kurulan Müslüman Arap devleti. Ali bin Ebu Talib'in 661'de öldürülmesinden sonra başa geçen Emevîler, 750'de Abbâsîler tarafından yıkılıncaya kadar hüküm sürdüler. Başkenti Şam olan devlet, en geniş sınırlarına Halife Hişâm bin Abdülmelik döneminde sahip oldu. Devletin sınırları Kuzey Afrika, Endülüs, Güney Galya, Mâverâünnehir ve Sind'in fethedilmesiyle doğuda Afganistan'a batıda ise Güney Fransa'ya kadar ulaşmıştır.

Şiilik veya Şia, Muhammed'den sonra devlet yönetiminin Ali'ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu fikrini savunan; Ali ile birlikte onun soyundan gelen imamların günahsızlığına, yanılmazlığına ve bizzat Allah tarafından imam olarak seçildiklerine dair inanışların ortak adıdır. İslam dünyası içerisinde Müslüman nüfusun yüzde 10-15'lik kısmını oluşturur. Siyasi saiklerle ortaya çıkan bu ayrılık, zaman içinde fıkhi ve itikadi bir alt yapı kazanarak mezhepleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan İç Savaşı</span> 1975 yılında Lübnanda meydana gelen iç savaş

Lübnan İç Savaşı, 1975'ten 1990 yılına kadar Lübnan'da yaklaşık olarak 150.000 - 230.000 insanın ölümüne neden olmuştur. Yaklaşık 350.000 kişi yaralanmış bir milyondan fazla insan da ülkesini terk etmiştir. Soğuk Savaş dönemi Lübnan'ı ciddi şekilde etkiledi ve 1958'deki siyasi kriz ancak ABD'nin Beyrut'a çıkarma yapmasıyla sona ermişti. İsrail'in kurulması ve yüzbinlerce Filistinli mültecinin Lübnan'a yerleşmesi dini çatışmaları arttırdı. Silahlı FKÖ gerillalarının ülkeye girişi ciddi siyasi sorunlara sebep oldu. FKÖ'nün gelişi, Filistinli mültecilerin silahlanması farklı gruplar arasındaki sürtüşmeyi hızlandırdı. 1976'da çoğunluğu Müslüman Lübnan Cephesi ve Ulusal Komite arasında çatışmalar başladıktan kısa süre sonra Arap Ligi ve Suriye arabuluculuğa girişti, Filistinli-Lübnanlı çatışması daha çok Güney Lübnan'da yoğunlaştı. FKÖ burayı 1969 yılından beri kontrol ediyordu. Kahire Antlaşması imzalanarak bu bölgeden çekildi. İsrail, Güney Lübnan'ı işgal etti ve Suriye önce Hristiyanlar lehine iç savaşa dahil oldu ve sorun uluslararası bir boyut kazandı. Suriye ve İsrail anlaşmazlığı Lübnan üzerinden devam etti. 1980'lerde taraflar harabeye dönen Beyrut'un onarılması için çaba gösterdi.

<span class="mw-page-title-main">Talışlar</span> İranî etnik grup

Talışlar veya Talişler, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin güneydoğu rayonları Lenkeran, Astara, Masallı ve Lerik), Baküde ve İran'ın kuzeydoğu eyaletleri Gilan ve Erdebil'de yaşayan İrani bir halktır.

<span class="mw-page-title-main">I. Faysal</span> 1921den 1933e kadar Haşimi Irakın ilk kralı

I. Faysal, 1920 yılında kurulan kısa ömürlü Suriye Krallığı ve ardından Irak Krallığı kralı. Taç giydiği 23 Ağustos 1921 tarihinden, kalp krizi geçirerek öldüğü 1933 yılına kadar 12 sene hüküm sürmüştür. Kendisini Hicaz Kralı ilan ederek Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Arap İsyanını başlatan Şerif Hüseyin'in üçüncü oğludur.

<span class="mw-page-title-main">İran tarihi</span> İranın tarihsel gelişimini ele alan tarihyazımı alanı

İran tarihi, tarihin en eski uygarlıklarından biri olan İran'ın tarihsel gelişimini ele alan tarih yazımı alanıdır. Bu tarih; batıdaki Anadolu'dan doğudaki Hindistan ile Siri Derya Nehri'ne, kuzeydeki Kafkaslar ve Avrasya steplerinden de güneydeki Basra Körfezi ile Umman Körfezi'ne kadar geniş bir alanı içine alan Antik İran bölgesinin tarihini kapsamaktadır.

İslam, Hristiyanlıktan sonra dünyanın en çok inanılan ikinci dinidir. İslam nüfusu dünya nüfusunun 2 milyar inananı ile %25'ini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Krallığı</span> Birleşik Krallık Mezopotamya Mandasından sonra kurulan monarşik krallık

Irak Krallığı, Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası'ndan sonra kurulan monarşik krallık. Ağustos 1921'de Faysal bin Hüseyin ilk kral olmuş ve 1958 tarihinde Abdülkerim Kasım'ın başbakan olması ile sonlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kâkûyîler</span> 1008-1141 arası kurulan Müslüman Fars Hanedanı

Kâkûyîler ya da Kâkeveyhîler, 1008-1274 yılları arasında İran'ın Yezd, İsfahan, Hemedan ve Rey eyaletlerinde hüküm süren Şii hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt'te din</span>

Kuveyt'te din çok büyük ölçüde İslam'dır. Nüfusun %95'i Müslümandır, geriye kalan %5 ise Hristiyanlardan, Hindulardan ve Parsilerden (Zerdüştlük) oluşur. Az sayıda Kuveytli Hristiyan ve Yahudi bulunmaktadır. Çoğu yabancı ise Hindu veya Budisttir.

Irakta din, çeşitli dini inançlardan oluşur. Ülkedeki en yaygın din ise İslam'dır.

İran'da din, CIA World Factbook'a göre, İranlıların yaklaşık %90-95'i kendilerini resmî devlet mezhebi olan Şiilik ile yaklaşık %5-10'u ise Sünnilik ile ilişkilendiriyor. Geri kalan %0,6'sı kendilerini Bahailik, Sâbiîlik, Ehl-i Hak, Zerdüştlük, Yahudilik ve Hristiyanlık dahil İslam dışı dinsel azınlıklarla ilişkilendirmektedir. Son üç azınlık dini resmen tanınmış ve korunmuş ve İran parlamentosunda sandalyeleri bulunmaktadır. Zerdüştlük bir zamanlar çoğunluk diniydi, oysa bugün Zerdüştler sadece on binlerce kişiden oluşmaktadırlar. İran, İslam dünyası ve Orta Doğu'daki en büyük ikinci Yahudi cemaatine ev sahipliği yapıyor. İran'ın ikinci en büyük gayrimüslim dini azınlığı olan Bahailik, resmen tanınmadı ve İran'daki varlığı boyunca zulüm gördü.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de din</span> Suriyedeki dinî inançlar

Suriye'de din, Suriye vatandaşları tarafından uygulanan çeşitli dinleri ifade etmektedir. Tarihsel olarak bölge, bu dini toplulukların her biri içinde bir dizi farklı mezhebin bulunduğu çeşitli inançların bir mozaiği olmuştur. Suriyelilerin çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır; bunların arasında en kalabalık grubu Sünniler oluştururken, onları Şii gruplar ve Dürziler takip etmektedir. Ayrıca, çeşitli Hristiyan azınlıklar bulunmaktadır. Ayrıca küçük bir Yahudi ve Yezidi topluluğu da bulunmaktadır.

Bakır Tugayı, adını Şii On İki İmamların beşincisi olan Muhammed el-Bakır'den alan, Suriye İç Savaşı sırasında Halep'te kurulan Suriye hükûmeti yanlısı milis gücü. 2015 yılında kurulmasına karşın kökleri 2012 yılına dayanır.

Instituto Nacional de Estatística tarafından kaydedilen 2020 nüfus sayımına göre, Portekiz'de toplam nüfusun yaklaşık %0.42'sini temsil eden 36,480 Müslüman vardır. Ülkedeki Müslümanların çoğunluğu Sünnidir, Sünnilerin ardından Şii Müslümanlar gelmektedir. Az sayıda Ahmediye Müslümanı da bulunmaktadır. Müslüman nüfusun çoğu, Portekiz'in eski denizaşırı eyaletlerinden olan Gine-Bissau ve Mozambik'ten yada Hint alt kıtasında bulunmaktadır. Yabancı Müslümanların çoğu Suriye ve Mozambiklidir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de İslam</span> Suriyede İslam dini

Suriye'de İslam'ın çeşitli mezhep ve tarikatları uygulanmakta olup, bunlar toplu olarak nüfusun yaklaşık %87'sini oluşturmakta ve ülkenin çoğu bölgesinde çoğunluğu teşkil etmektedir.